رمضان در لغت از مادهی
رَمَضَ به معنای شدت گرما و تابش آفتاب بر سنگ و شن است؛ از اینرو ماه
رمضان ماه تحمل شداید و عطش و گرسنگی است. این ماه نهمین ماه سال در تقویم
هجری و یگانه ماهی است كه نامش در قرآن آمده و یكی از نامهای خداوند
است، بدین جهت در روایات تصریح شده كه كلمهی ماه به رمضان اضافه گردد و
از آن به تنهایی یاد نشود. ماه رمضان بر همهی ماهها برتری دارد و
كتابهای آسمانی در این ماه نازل شده است. شب قدر و شهادت حضرت کاظم (علیه
السلام) در این ماه قرار گرفته و شاید به جهت همین ویژگیها برای روزه
گرفتن انتخاب شده است.(1)
1. باطل كردن قضای روزهی رمضان قبل از ظهر و بعد از ظهر چه حكمی دارد؟
امام
خمینی (قدس سره)؛ كسی كه قضای روزه رمضان را گرفته، اگر وقت قضای روزه او
تنگ نباشد میتواند پیش از ظهر روزهی خود را باطل كند.(2)
كسی كه قضای روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً كاری كه روزه
را باطل میكند انجام دهد، باید به ده فقیر هر كدام یك مد كه تقریباً ده
سیر ـ معادل 750 گرم ـ است طعام بدهد و اگر نمیتواند بنا بر احتیاط واجب
باید سه روز پی در پی روزه بگیرد.(3)
حضرت آیةالله بهجت؛ كسی كه قضای روزه ماه رمضان را گرفته است، در صورت
وسعت وقت پیش از ظهر میتواند افطار كند و آن قضا را در وقت دیگری انجام
دهد ولی افطار بعد از ظهر حرام است و اگر بعد از ظهر افطار كند باید كفاره
بدهد و كفاره او اطعام ده فقیر و در صورت عدم توانایی سه روز روزه گرفتن
است.(4)
حضرت آیةالله تبریزی؛ كسی كه قضای روزه رمضان را گرفته، اگر وقت قضای
روزهی او تنگ نباشد میتواند پیش از ظهر روزهی خود را باطل نماید.(5)
كسی كه قضای روزه رمضان را گرفته اگر بعد از ظهر عمداً كاری كه روزه را
باطل میكند انجام دهد باید به ده فقیر هر كدام یك مد كه تقریباً ده سیر
است طعام بدهد و اگر نمیتواند سه روز روزه بگیرد.(6)
حضرت آیةالله فاضل لنكرانی؛ كسی كه قضای روزه ماه رمضان را گرفته اگر
وقت قضای روزه او تنگ نباشد میتواند پیش از ظهر روزهی خود را باطل
كند.(7)
كسی كه قضای روزه رمضان را گرفته اگر بعد از ظهر عمداً كاری كه روزه را
باطل میكند انجام دهد باید به ده فقیر كه هر كدام یك مد كه تقریباً ده
سیر است طعام بدهد و اگر نمیتواند سه روز روزه بگیرد و بنابر احتیاط
مستحب شصت فقیر را طعام بدهد.(8)
حضرت آیةالله مكارم شیرازی؛ كسی كه روزه قضای ماه رمضان را به جا
میآورد میتواند پیش از ظهر روزه را افطار كند به شرط اینكه وقت برای
قضای روزه تنگ نباشد ولی بعد از ظهر جایز نیست، همچنین اگر قضای روزهی
غیر معیّنی مانند قضای روزه نذر را گرفته باشد احتیاط واجب آن است كه بعد
از ظهر روزه را باطل نكند.(9)
كسی كه روزهی قضای ماه رمضان را بعد از ظهر عمداً باطل كند باید به ده
نفر فقیر هر كدام یك مد طعام بدهد و اگر نمیتواند سه روز پی در پی روزه
بگیرد.(10)
2. آیا با وجود روزهی قضا میتوان روزهی مستحبی گرفت؟
پاسخ: خیر، با داشتن روزهی قضا، گرفتن روزهی مستحبی جایز نیست.
امام خمینی (قدس سره).(11)
حضرت آیةالله خامنهای.(12)
حضرت آیةالله فاضل لنكرانی.(13)
حضرت آیةالله مكارم شیرازی.(14)
3. آیا ادای كفاره وجوب فوری دارد؟
امام خمینی (قدس سره)(15) و حضرت
آیةالله فاضل لنكرانی(16) و حضرت آیةالله تبریزی(17)؛ انسان نباید در به
جا آوردن كفاره كوتاهی كند ولی لازم نیست فوراً آن را انجام دهد.
حضرت آیةالله بهجت؛ اگر كفاره واجب شود نباید در به جا آوردن آن كوتاهی كرد ولی لازم نیست فوراً آن را انجام داد.(18)
حضرت آیةالله مكارم شیرازی؛ به جا آوردن كفاره واجب فوری نیست ولی نباید طوری باشد كه بگویند كوتاهی میكند.(19)
4. كسی كه به واسطهی عذری مثل بیماری، سفر و... نتوانسته روزههای ماه
رمضان را بگیرد و پس از ماه رمضان عذرش برطرف شده ولی قضای آن به تأخیر
افتاده تكلیفش چیست؟
امام خمینی (قدس سره)(20) و حضرت آیةالله
خامنهای(21) و حضرت آیةالله فاضل لنكرانی(22)؛ اگر در ماه رمضان به
واسطهی عذری روزه نگیرد و بعد از رمضان عذر او برطرف شود و تا رمضان
آینده عمداً قضای روزه را نگیرد؛ باید روزه را قضا كند و برای هر روز یك
مد گندم یا جو و مانند اینها نیز به فقیر بدهد.
حضرت آیةالله بهجت؛ اگر در ماه رمضان به واسطهی عذری روزه نگیرد و عذر
او برطرف شود و عذر دیگری هم عارض نشود، در صورتی كه قدرت برگرفتن قضا
داشته ولی سستی كند، علاوه بر قضا باید برای هر روز یك مد طعام كفاره
بدهد.(23)
حضرت آیةالله تبریزی؛ اگر در ماه رمضان به واسطهی عذری روزه نگیرد و
بعد از رمضان عذر او برطرف شود و تا رمضان آینده عمداً قضای روزه را نگیرد
باید روزه را قضا كند و برای هر روز یك مد طعام هم به فقیر بدهد.(24)
5 . كفارهی روزهی زن و فرزند در افطار عمدی و غیر عمدی بر عهدهی چه كسی است؟
امام خمینی (قدس سره)؛ كفارهی آنها بر عهدهی خودشان است.(25)
حضرت آیةالله خامنهای؛ به طور كلّی كفّارات جزو نفقه محسوب نمیباشد و بر عهدهی خود شخص است.(26)
حضرت آیةالله بهجت؛ بر عهدهی خود آن زن یا فرزند است.(27)
حضرت آیةالله سیستانی؛ برخودشان است.(28)
حضرت آیةالله شبیری زنجانی؛ كفارهی روزهی زن بر عهدهی خود اوست مگر
در موارد خاصی. جهت اطلاع به مسألهی 1687 توضیح المسائل مراجعه
فرمایید.(29)
حضرت آیةالله صافی گلپایگانی؛ بر عهدهی زن و فرزند است.(30)
حضرت آیةالله فاضل لنكرانی؛ بر عهدهی خود زن میباشد.(31)
حضرت آیةالله مكارم شیرازی؛ بر عهدهی خود آنهاست و هر زمان توانایی داشته باشند میپردازند.(32)
حضرت آیةالله نوری همدانی؛ كفّارهی آنان به عهدهی خودشان میباشد،
مگر در موارد خاصی نسبت به زن، كه برای اطلاع به مسألهی 1675 توضیح
المسائل مراجعه نمایید.(33)
پینوشت:
[1]. تفسیر نمونه، ج 1، ص 634 .
[2]. توضیح المسائل، ص 224، م 1700.
[3]. همان، ص 221، م 1687.
[4] . توضیح المسائل، ص 261، م 1334.
[5]. توضیح المسائل، ص 269، م 1709.
[6] . توضیح المسائل، ص 266، م 1696.
[7] . توضیح المسائل، ص 283، م 1752.
[8] . توضیح المسائل، ص 280، م 1739.
[9]. توضیح المسائل، ص 267، م 1431.
[10]. توضیح المسائل، ص 264، م 1422.
[11]. عروة الوثقی، ج 2، ص 48، م 3.
[12]. عروة الوثقی، ج 2، ص 48، م 3.
[13]. اجوبة الاستفتاءات، ص 154، س 743 و ص 169 با استفاده از س 816 .
[14]. جامع المسائل، ج 1، ص 155، س 592.
[15]. توضیح المسائل، ص 221، م 1684.
[16]. توضیح المسائل، ص 280، م 1736.
[17]. توضیح المسائل، ص 266، م 1693.
[18]. توضیح المسائل، ص 262، م 1342.
[19]. توضیح المسائل، ص 263، م 1419.
[20]. توضیح المسائل، ص 224، م 1705.
[21]. اجوبة الاستفتاءات، ص 168، با استفاده از س 806.
[22]. توضیح المسائل، ص 284، م 1757.
[23]. وسیلة النجاة، ج 1، ص 324، م 9.
[24]. توضیح المسائل، ص 269، م 1714.
[25]. استفتائات، ج 2، ص 489 و 490.
[26]. استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات جامعة الزهرا(علیها السلام).
[27]. همان.
[28]. همان.
[29]. توضیح المسائل، ص 385، م 1687.
[30]. استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات جامعة الزهرا(علیها السلام).
[31]. همان.
[32]. همان.
[33]. همان.