خداوند در قرآن کریم می فرماید« وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَکَانُوا بِآیَاتِنَا یُوقِنُونَ، سجده 24» «""و چون شکیبایى کردند و به آیات ما یقین داشتند، برخى از آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما (مردم را) هدایت مى‏کنند""». پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: «خَیرُ ما اُلقِیَ فی القَلبِ الیَقینُ» . پیامبر خدا صلى الله علیه وآله : ""بهترین چیزى که در دل افکنده شده ، یقین است "".

خداوند در داستان حضرت موسی علیه السلام و فرعون می فرماید: « قالَ رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُمَا إِنْ کُنْتُمْ مُوقِنِینَ» ( شعرا ، 24) پاسخ موسى (ع) به سؤال فرعون که پرسید" رب العالمین چیست؟ این است که:"" رب العالمین همان رب آسمانها و زمین و آنچه بین آن دو است مى‏باشد ""که تدبیر موجود در آنها به خاطر اینکه تدبیرى است متصل و واحد و مربوط به هم، دلالت مى‏کند بر اینکه مدبر و ربش نیز واحد است و این همان عقیده‏اى است که اهل یقین وآنهایى که غیراعتقادات یقینى و حاصل از برهان و و جدان را نمى‏پذیرند بدان معتقدند.
و به تعبیر دیگر، مراد من از" عالمین"، آسمانها و زمین و موجودات بین آن دو است، که با تدبیر واحدى که در آنها است دلالت مى‏کنند بر اینکه رب و مدبرى واحد دارند و مراد از" رب العالمین"، همان رب واحدى است که تدبیر واحد عالم بر او دلالت دارد و این دلالت یقینى است، که و جدان اهل یقین آن را درک مى‏کند، اهل یقینى که جز با برهان و و جدان سر و کارى ندارند.

حال اگر بگویى فرعون از موسى جز این را نخواست که رب العالمین را برایش معرفى کند که حقیقت او چیست؟- چون در نظر او این کلمه معناى معقولى نداشت- پس او تنها مى‏خواست معناى این کلمه را تصور کند، با این حال چه معنا دارد که موسى (ع) در پاسخش بفرماید:" إِنْ کُنْتُمْ مُوقِنِینَ- اگر اهل یقین باشید؟" چون یقین علم تصدیقى است، که تصور، هیچ توقفى بر آن ندارد، و (حال آنکه) موسى (ع) در پاسخ خود، تصور رب العالمین را مشروط و موقوف بر یقین کرد.علاوه بر این آن جناب در پاسخ فرعون مطلبى نفرمود، جز اینکه لفظ عالمین را برداشته (سماوات و الارض و ما بینهما) را به جایش نهاد و به جاى رب العالمین که فرعون نفهمیده بود، گفت:" رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُمَا" و خلاصه لفظ" عالمین" را که جمع بود تفسیر کرد به اسماى مفردات آن جمع- مثل اینکه ما کلمه رجال را تفسیر کنیم به زید و عمرو و بکر- و چنین تفسیرى هیچ فایده‏اى به شنونده نمى‏دهد و شنونده به جز همان تصورى که از شنیدن لفظ رجال داشت، تصور دیگرى برایش دست نمى‏دهد و یقینى برایش حاصل نمى‏شود.

در جواب مى‏گوییم: اینکه فرعون از موسى (ع) خواست که برایش کلمه" رب العالمین" را تصویر کند مسلم است و هیچ شکى در آن نیست، و لیکن موسى (ع) به جاى اینکه در پاسخ همان لفظ رب العالمین را بیاورد، لفظ" سماوات و الارض و ما بینهما" را آورد، تا بر ارتباط بعضى اجزاى عالم به بعضى دیگر و اتصال آنها دلالت کند، اتصالى که از وحدت تدبیر واقع در آنها و نظام جارى در آنها خبر دهد، آن گاه کلام خود را مقید کرد به اینکه:" اگر اهل یقین باشید"، تا دلالت کند بر اینکه اهل یقین، از همین وحدت تدبیر به وجود مدبرى واحد براى همه عالم، یقین پیدا مى‏کنند.پس گویا فرعون گفته است: مقصودت از رب العالمین چیست؟

و او در پاسخ گفته:همان است که مقصود اهل یقین است، که از راه ارتباطى که در تدبیر عوالم سماوات و ارض و آنچه بین آن دو است استدلال مى‏کنند بر اینکه همه این عوالم یک مدبر و یک رب دارند، که در ربوبیت خود شریکى ندارد و چون قائل به وجود ربى واحد براى عالمیان بوده‏اند، ناچار از کلمه" رب العالمین" تصورى در ذهنشان مى‏آید، چون معنا ندارد بدون تصور چیزى، تصدیق به آن کنند.و به عبارت خلاصه‏تر اینکه: رب العالمین کسى است که اهل یقین، وقتى به آسمانها و زمین و ما بین آن دو مى‏نگرند و نظام واحد را در آنها مى‏بینند به وى و به ربوبیتش نسبت به همه آنها یقین پیدا مى‏کنند. و استدلال به تحقق تصدیق بر تحقق تصور قبل از آن، قوى‏ترین استدلالى است که ممکن است اقامه شود بر اینکه خداى تعالى به وجهى قابل درک و به تصورى صحیح قابل تصور است هر چند که به حقیقت و کنهش قابل درک نیست و محال است احاطه علمى به وى یافت.

از این گفتاردو نکته روشن می شود:

اول اینکه: موسى (ع) در پاسخ به فرعون وى را در آنچه پرسید به چیزى حواله داد که اهل یقین مى‏توانند تصورش کنند، چون به وجودش یقین دارند (و خلاصه فرمود اگر مى‏خواهى رب العالمین را تصور کنى و بدانى که کیست، باید اهل یقین شوى).

دوم اینکه: آن حجیت و برهانى که در سخن خود بدان اشاره کرد، برهانى بود بر توحید ربوبیت، که آن را از وحدت تدبیر گرفته بود، چون در قبال وثنى‏ها باید همین مساله توحید ربوبیت اثبات شود، زیرا وثنى‏ها- همانطور که مکرر گفته شد- قائل به توحید ذات هستند، و در ربوبیت خدا شریک قائل شده‏اند.

امام علی علیه السلام می فرماید : «أیُّها النّاسُ ، سَلُوا اللَّهَ الیَقینَ ، وارغَبوا إلَیهِ فی العافِیَةِ ؛ فإنّ أجَلَّ النِّعمَةِ العافِیَةُ ، وخَیرُ مادامَ فی القَلبِ الیَقینُ ، والمَغبونُ مَن غُبِنَ دِینَهُ ، والمَغبوطُ مَن غُبِطَ یَقینَهُ» . امام على علیه السلام : ""اى مردم ، از خداوند یقین بخواهید و عافیت از او مسألت کنید ؛ زیرا بزرگترین نعمت عافیت است و بهترین چیزى که در دل پایدار مانَد ، یقین است و زیان دیده ، کسى است که در دینش زیان بیند و رشک برده ، کسى است که در یقینش بر او رشک برند "".

برای اهل یقین نشانه ها و ویژگیهایی است چنانکه رسول اکرم (ص) می فرماید :« أمّا عَلامَةُ المُوقِنِ فَسِتَّةٌ : أیْقَنَ باللَّهِ حَقّاً فآمَنَ بهِ ، وأیقَنَ بأنّ المَوتَ حقٌّ فحَذِرَهُ ، وأیقَنَ بأنّ البَعثَ حَقٌّ فخافَ الفَضیحَةَ ، وأیقَنَ بأنّ الجَنّةَ حَقٌّ فاشتاقَ إلَیها ، وأیقَنَ بأنّ النّارَ حَقٌّ فظَهَرَ سَعیُهُ لِلنَّجاةِ مِنها ، وأیقَنَ بأنّ الحِسابَ حَقٌّ فحاسَبَ نَفسَهُ» . ""نشانه شخص با یقین شش چیز است : (اوّل) به حقانیّتِ خدا یقین پیدا کرده و به همین جهت به او ایمان آورده‏است ، (دوم) یقین پیدا کرده که مرگ راست است و به همین جهت از آن در حذر است ، (سوم) یقین پیدا کرده که رستاخیز راست است و از این رو از رسوایى (در آن روز) مى‏ترسد ، (چهارم) یقین پیدا کرده که بهشت راست است و از این رو مشتاق آن است ، (پنجم) یقین پیدا کرده که دوزخ راست است و از این رو براى نجات از آن مى‏کوشد و (ششم) یقین پیدا کرده که حساب راست است و از این رو از خود حساب مى‏کشد "".

امام علی علیه السلام می فرماید:« یُستَدَلُّ علَى الیَقینِ بِقِصَرِ الأملِ ، وإخلاصِ العَملِ ، والزُّهدِ فی الدُّنیا» : کوتاهى آرزو و اخلاص در عمل و بى‏رغبتى به دنیا دلیلِ داشتن یقین است .همچنین می فرماید : «مَن أیقَنَ أنّهُ یُفارِقُ الأحبابَ ، ویَسکُنُ التُّرابَ ، ویُواجِهُ الحِسابَ ، ویَستَغنی عَمّا خَلَّفَ ، ویَفتَقِرُ إلى‏ ما قَدَّمَ ، کانَ حَرِیّاً بِقِصَرِ الأمَلِ ، وطُولِ العَمَلِ» :""کسى که یقین داشته باشد که از دوستان جدا مى‏شود و در خاک جاى مى‏گیرد و با حساب رو به رو مى‏شود و آنچه از خود برجاى مى‏گذارد به کارش نمى‏آید و به آنچه پیش مى‏فرستد نیازمند است ، سزاوار است که آرزو را کوتاه کند و در کار و عمل بکوشد "". و نیز از او نقل شده که : «مَن تَیَقَّنَ أنّ اللَّهَ سبحانَهُ یَراه ُ‏وهُو یَعمَلُ بِمَعاصیهِ فَقَد جَعَلَهُ أهوَنَ النّاظِرینَ »: ""کسى که یقین دارد خداوند سبحان او را مى‏بیند و با این حال او را نافرمانى مى‏کند ، بى‏گمان خداوند را بى‏مقدارترین بینندگان قرار داده است"" .