حسین دهلوی ـ هنرمند عرصه موسیقی ـ در بیمارستان بستری شد.

به گزارش ایسنا، این آهنگساز از 17 آبان‌ماه، به دلیل عدم تعادل جسمی در بیمارستان «سجاد» تهران بستری شده است.

همسر این هنرمند در گفت‌وگویی با ایسنا، بیان كرد: قرار است دهلوی به مدت دو شب در ICU بستری باشد تا از هر نظر تحت كنترل قرار گیرد. حسین دهلوی، در سال 1306 در تهران به دنیا آمد و آموزش موسیقی را از پنج‌سالگی نزد پدرش، معز‌الدین دهلوی كه از شاگردان علی‌اكبر شهنازی بود، آغاز كرد. او در دوره هنرستان با همكاری ابوالحسن صبا اركستر شماره یك هنرهای زیبا را راه‌اندازی و تعدادی از آثار صبا را برای اركستر تنظیم كرد. پس از درگذشت استاد صبا در سال 1336، رهبری این اركستر كه بعداً اركستر صبا نامیده شد به دهلوی واگذار شد.

این آهنگساز در سال 1382 به عنوان چهره ماندگار معرفی شد.



سید مسعود امیری فیروزکوهی به رحمت ایزدی پیوست

سید مسعود امیری فیروزکوهی ، فرزند سید الشعرا امیری فیروزکوهی دعوت حق را لبیک گفت و به دیار حق شتافت مرحوم سید مسعود امیری فیروزکوهی، تنها فرزند ذکور استاد امیری فیروزکوهی بودکه روز سه شنبه رخ در نقاب خاک کشید.

بنابراین گزارش مجلس ترحیم این سید جلیل از ساعت 13 الی 15 روز جمعه 20 آبان در مسجد الرضا(ع) واقع در میدان نیلوفر برگزار خواهد شد.



تشكیل گروه تخصصی مبانی فقهی هنر

حجت‌الاسلام مهدی علیزاده، مشاور رئیس فرهنگستان هنر از تشكیل گروه تخصصی مبانی فقهی هنر در این فرهنگستان خبر داد.

به گزارش روابط عمومی فرهنگستان هنر، حجت‌الاسلام مهدی علیزاده، مشاور و رئیس كارگروه مبانی فقهی هنر در خصوص چگونگی تشكیل این گروه و اهداف آن به فرهنگستان هنر گفت: «با توجه به حساسیت‌هایی كه از سوی مقام معظم رهبری به مسئله تهاجم فرهنگی و استفاده از الگوهای اسلامی ـ ایرانی وجود دارد و در سند چشم‌انداز 1404 نیز به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام هم رسیده؛ فرهنگستان هنر در جهت وظیفه ذاتی خود تصمیم به تشكیل كارگروه ویژه گرفت تا بتواند چهارچوبی برای سیاست‌گذاری‌های كلان در حوزه فقه و تطبیق با قواعد فقهی هنر تعیین كند.»

حجت‌الاسلام علیزاده درباره اعضای این كارگروه، نیز گفت: «برخی از اعضای این گروه را افراد حقیقی كه سابقه فرهنگی و هنری دارند، تشكیل می‌دهند و بعضی دیگر بر اساس سمتی كه در دستگاه‌های متولی فرهنگ و هنر دارند، دعوت به همكاری می‌شوند.»

حسین دهلوی در بیمارستان بستری شد



اجرای گروه موسیقی «آهیل» در تالار ایوان شمس

گروه موسیقی «آهیل» به سرپرستی بابك صفرنژاد نوازنده هارمونیكا 23 و 24 آبان در تالار ایوان شمس به اجرای برنامه می‌پردازند.

به گزارش ایرنا، بابك صفرنژاد گفت: در این كنسرت قطعاتی از آلبوم دوست قدیمی و مجموعه‌ای در دست انتشار كه در فرم های بلوز، جاز و كانتری است را اجرا خواهیم كرد. این نوازنده هارمونیكا افزود: در این كنسرت حمزه یگانه پیانو، نیما رمضانی گیتار الكتریك، عمید بنكدار گیتار باس و رامین طاهری در نقش نوازنده دارمز هنرنمایی می‌كنند.



تهران 1500 برای جشنواره فیلم فجر آماده می‌شود

پویانمایی سینمایی تهران 1500 برای شركت در سی‌امین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، مراحل پایانی تولید را پشت سر می‌گذارد.

بنابراین گزارش، كار پیش تولید این اثر از تیر سال 1387 آغاز شد و بهرام عظیمی خالق پویانمایی‌های موفق ترافیكی به همراه امیرمسعود علمداری نگارش فیلمنامه آن را برعهده داشتند.

تهران 1500 با بازی مهران مدیری، هدیه تهرانی، حسام نواب‌صفوی، مهتاب نصیرپور، گوهر خیراندیش، محمدرضا شریفی‌نیا، حبیب رضایی و بهران رادان از مضمونی طنز و عاطفی برخوردار است.داستان این اثر سینمایی پیرامون شخصیت مهران مدیری شكل می‌گیرد و زندگی مردم تهران را در سال 1500 به تصویر می‌كشد.

امام هادی (ع) ولایت را تثبیت کرد !

از آن هنگام به مدت سیزده سال در مدینه الرّسول(ص) اقامت داشت، تا اینکه متوکل عباسی (دهمین خلیفه عباسیان) که در دشمنی با اهل بیت(ع) و آل علی بن ابی طالب(ع) معروف و مشهور بود، در سال 243 قمری آن امام همام را به سامرا (مقر خلافت خویش) طلبید و در نزد خود، وی را تبعیدگونه نگه داشت.

امام علی بن محمد، معروف به امام هادی و امام علی النّقی(ع)، پیشوای دهم شیعیان، در نیمه ذی حجه سال 212 در روستای "صریا" از توابع مدینه منوره دیده به جهان گشود.

پدرش امام محمد بن علی، معروف به جوادالائمه و امام محمد تقی(ع)، پیشوای نهم شیعیان و مادرش سمانه مغربیه، معروف به "سیّدة" بود.

مرحوم شیخ عباس قمی(ره) از کتاب جنات الخلود نقل کرد که این بانوی شریف، همیشه روزه می‌گرفت و در زهد و تقوا، نظیری نداشت.

امام هادی(ع) پس از شهادت جانسوز پدر بزرگوارش امام جواد(ع) در بغداد، به مقام منیع امامت نایل شد. در آن زمان، هشت سال و پنج ماه از عمر شریفش گذشته و به همراه مادر ارجمندش در مدینه به سر می‌برد.

از آن هنگام به مدت سیزده سال در مدینه الرّسول(ص) اقامت داشت، تا اینکه متوکل عباسی (دهمین خلیفه عباسیان) که در دشمنی با اهل بیت(ع) و آل علی بن ابی طالب(ع) معروف و مشهور بود، در سال 243 قمری آن امام همام را به سامرا (مقر خلافت خویش) طلبید و در نزد خود، وی را تبعیدگونه نگه داشت.

شرایط بحرانى که امامان شیعه در زمان عباسیان با آن روبرو بودند، آنان را واداشت تا ابزارى جدید براى برقرارى ارتباط با پیروان خود جستجو کنند. این ابزار چیزى جز شبکه ارتباطى وکالت و تعیین نمایندگان و کارگزاران در مناطق مختلف توسط امام نبود.

هدف اصلى این سازمان جمع آورى خمس، زکات، نذور و هدایا از مناطق مختلف توسط وکلا و تحویل آن به امام و نیز پاسخ‌گویى امام به سؤالات و مشکلات فقهى و عقیدتى شیعیان و توجیه سیاسى آنان توسط وکیل امام بود. این سازمان کاربرد مؤثرى در پیشبرد مقاصد امامان داشت. امام هادى علیه السلام که در سامراء تحت نظر و کنترل شدیدى قرار گرفته بود، برنامه تعیین کارگزاران و نمایندگان را که پدرش امام جواد علیه السلام اجرا کرده بودند را ادامه داد و نمایندگان و وکلایى در مناطق و شهرهاى مختلف منصوب کرد و بدین وسیله یک سازمان ارتباطى هدایت شده و هماهنگ به وجود آورد که هدف‌هاى یاد شده را تامین مى‌کرد.

جایگاه وکلا در زمان امام هادی (ع)

فقدان تماس بین امام و پیروانش، نقش مذهبى سیاسى وکلا را افزایش داد، به نحوى که کارگزاران(وکلاى) امام، مسئولیت بیشتری در گردش امور یافتند. وکلاى امام به تدریج تجربیات ارزنده‌اى را در سازماندهى شیعیان در واحدهاى جداگانه به دست آوردند.

گزارش‌هاى تاریخى متعدد نشان مى‌دهد که وکلا، شیعیان را بر مبناى نواحى گوناگون به چهار گروه تقسیم کرده بودند، نخستین ناحیه، بغداد، مدائن و عراق (کوفه) را شامل مى‌شد. ناحیه دوم، شامل بصره و اهواز بود. ناحیه سوم، قم و همدان، و بالاخره ناحیه چهارم، حجاز، یمن و مصر را دربر مى گرفت.

هر ناحیه به یک وکیل مستقل واگذار مى‌شد که تحت نظر او کارگزاران محلى، منصوب مى‌شدند. اقدامات سازمان وکالت را در دستورالعمل‌هاى حضرت هادى علیه السلام به مدیریت این سازمان، مى‌توان مشاهده کرد.

امام هادی(ع) در مدت عمر شریف خود با هفت تن از خلفای عباسی، معاصر بود و آنها عبارتند از: مأمون، معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز عباسی.

چگونگی شهادت امام هادی (ع)

سرانجام در ایام خلافت معتز بالله عباسی، به دستور این خلیفه نابکار و جنایت کار، آن حضرت را با زهر مسموم و به شهادت رسانیدند.

از عمر شریف امام هادی(ع) در هنگام شهادتش، تنها 42، یا 41 و یا 40 سال گذشته بود.

گرچه در سال شهادتش، همگان اتفاق دارند که در سال 254 قمری بود، ولی در روز و ماه شهادت جانگدازش اتفاقی میان مورخان و سیره نگاران نیست. اکثر مورخان و سیره نگاران شیعه، آن را سوم رجب دانسته ولی برخی از علمای شیعه و بسیاری از اهل سنت، آن را 27 و یا 25 جمادی الآخر می‌دانند.

به هر روی، پس از شهادت امام هادی(ع)، یادگار سلیل امامت، حضرت امام حسن عسکری(ع) بدن مطهر پدر را غسل و کفن نمود و بر وی نماز گزارد. آنگاه اهالی سامرا که جملگی در عزا و ماتم آن حضرت بودند، بدن شریف وی را به خیابان بزرگ شهر، معروف به "شارع ابی احمد" تشییع و بر وی نماز گزاردند و سپس به خانه‌اش برگردانده، و در همان جا مدفون نمودند.

هم اکنون در حرم مطهر این امام همام، غیر از قبر شریف وی، قبر مطهر فرزندش امام حسن عسکری(ع) و قبر حکیمه خاتون دختر امام جواد(ع) و قبر نرگس خاتون همسر امام حسن عسکری(ع) و مادر ارجمند امام زمان، حضرت حجت بن الحسن(ع) قرار دارد و این چهار قبر مطهر، مزار شیعیان و شیفتگان اهل بیت(ع) در این شهر مقدس می باشد.

شیخ حسن صاحب المعالم و آیت الله خویی، به نقل از مرحوم شیخ طوسی(ره)، وی را از اصحاب امام موسی کاظم(ع) دانسته‌اند و درباره وی گفته‌اند: طیالسی تمیمی، که وضعیتش چندان روشن نیست، از شیعیان کوفه و از علما و دانشمندان این منطقه به شمار می‌آمد و افرادی چون علی بن حسن بن فضال، سعد بن عبدالله و حمید بن زیاد از او نقل حدیث می‌کردند. همچنین او از افرادی چون سیف بن عمیره و صالح بن عقبه روایاتی را نقل کرد.(2)

پی نوشت ها :

1- رجال النجاشی، ص 340

2- التحریر الطاووسی (شیخ حسن صاحب المعالم)، ص 442؛ معجم رجال الحدیث (آیت الله خویی)، ج 71، ص 75

بعد از شهادت امام جواد (علیه‌السلام) فرزند بزرگوارش امام علی النقی جانشین پدر خود گردید. طبق مآخذ امامیه، اکثریت پیروان امام جواد (علیه‌السلام) امامت و جانشینی امام هادی (علیه‌السلام) را که در آن زمان هفت ساله بود، پذیرفتند و کمی سن آن حضرت در رسیدن به امامت مشکلی برای وی ایجاد نکرد، زیرا پدرش نیز در همین سن به امامت رسیده بود، در عین حال تعداد کمی از پیروان امام جواد (علیه‌السلام) امامت پسرش موسی را مورد تأیید قرار دادند، اما پس از اندک زمانی به پیکره اصلی امامیه پیوستند و امامت امام هادی را پذیرفتند.¹

از امامت امام هادی هفت سال در دوران خلافت معتصم عباسی سپری شد و معتصم در سال 227 هجری درگذشت و در آن موقع امام علی النقی چهارده ساله بود پس از معتصم پسرش واثق به خلافت رسید و مدت دوازده سال از امامت علی النقی (علیه‌السلام) که گذشت واثق در سال 232 هجری پس از پنج سال و شش ماه و شش روز از دنیا رفت² و پس از آن خلافت به متوکل رسید.

مرحوم مفید از ابن‌قولویه به سندش از خیران اسباطی روایت کرده که گفت: در مدینه به نزد امام هادی (علیه‌السلام) رفتم، به من فرمود از واثق چه خبر داری؟ گفتم: قربانت گردم او سلامت بود و من اخیراً او را دیده‌ام. ده روز است که من از او جدا شده‌ام. حضرت فرمود: مردم مدینه می‌گویند: واثق مرده؟ گفتم: من از همه کس دیدارم به او نزدیکتر است؟ فرمود: مردم مدینه می‌گویند او مرده، و چون فرمود: مردم می‌گویند دانستم که مقصودش از مردم خود آن جناب است سپس فرمود: جعفر چه کرد؟(مقصود جعفر بن معتصم، متوکل عباسی است) گفتم او در زندان به بدترین حالات بسر می‌برد، گوید: فرمود: آگاه باش که او هم اکنون خلیفه است، سپس فرمود: ابن زیات (وزیر واثق) چه شد؟ گفتم: مردم پشتیبانش بودند و فرمان، فرمان او بود. این قدرت برای او شوم بود سپس خاموش شد و فرمود: بناچار مقدرات و احکام خدا باید جاری شود ای خیران، واثق مرد و متوکل به جای او نشست و ابن‌زیات هم کشته شد. عرض کردم: چه وقت قربانت گردم؟! فرمود: شش روز پس از این که تو بیرون آمدی.³

با این که معتصم و واثق مقابل فعالیت‌های امام هادی را گرفته بودند ولی باز هم بیش از خلیفه قبلی مأمون و خلیفه بعدی متوکل، علویان را تحمل می‌کردند، بنا به نقل ابوالفرج اصفهانی اعقاب علی‌بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) و خویشان نزدیک آنها (طالبیون) در سامرّا جمع شدند و در آنجا بود که واثق به ایشان حقوق پرداخت کرد⁴ و همچنین طبق روایت یعقوبی واثق مالهای بسیاری در مکه و مدینه و دیگر شهرها بر هاشمیان و سایر قریش تقسیم نمود⁵ و نیز بنا به روایت ابن طقطقی چون واثق به خلافت رسید عموزادگان خود طالبیین را مورد احسان و نیکی قرار داد.⁶

امام هادی (علیه‌السلام) در زمان واثق در مدینه بود و جاذبه امامتش مردم را از اطراف به مدینه می‌کشید و امام جز تشریح و توضیح فقه امامیه کاری نداشت.

در این مرحله، امامیه تلاش‌های خود را در سازماندهی فعالیت‌های پیروان خویش متمرکز ساخته بودند.

مرحوم مفید می‌نویسد: امام پس از حضرت جواد (علیه‌السلام) پسرش ابوالحسن علی‌بن محمد (علیه‌السلام) می‌باشد، زیرا اوصاف امامت در او یک جا فراهم شده و در فضیلت به سر حد کمال رسیده بود و وارثی برای جانشینی پدر جز او نبود و نیز نصوص صریح و اشاراتی از پدر بزرگوارش درباره امامت و خلافت او رسیده است.¹

اسماعیل‌بن مهران گوید: چون امام جواد (علیه‌السلام) خواست برای نخستین بار از مدینه به بغداد رود، هنگام حرکت به او عرض کردم: قربانت گردم من از این راه برای تو نگرانم، پس از شما امر امامت با کیست؟ حضرت با روی خندان به طرف من برگشته فرمود: آنچه تو گمان می‌کنی امسال نیست (من از این سفر باز می‌گردم).

چون بار دیگر آن حضرت را به سوی معتصم می‌بردند، پیش او رفتم، عرض کردم: قربانت گردم شما می‌روید، امر امامت پس از شما با کیست؟ حضرت به قدری گریست که محاسنش‌تر شد، سپس به من متوجه شد و فرمود: این بار برای من نگرانی و خطر هست الامر من بعدی الی ابنی علی پس از من امر امامت با پسرم علی است.²

حِمیَری از محمد بن اسماعیل روایت کرده که گفت: امام جواد (علیه‌السلام) به من فرمود امر امامت بعد از من به امام علی النقی واگذار خواهد شد در صورتی که او بچه هفت ساله‌ای است. دوباره فرمود: آری کمتر از هفت ساله هم باشد، می‌شود. چنانکه سنّ حضرت عیسی‌بن مریم (از هفت سال کمتر بود و به مقام پیغمبری نائل شد.)³

طبق نقل مرحوم کلینی و مرحوم شیخ مفید چون مرض امام جواد (علیه‌السلام) در بغداد شدت یافت. به شیعیان پیام فرستاد که انی ماض و الامر صائر الی ابنی علی و له علیکم بعدی ما کان لی علیکم بعد ابی: من از دنیا می‌روم و امر امامت به پسرم علی منتقل می‌شود و او بعد از من بر گردن شما همان حقی را دارد که من پس از پدرم بر شما داشتم.

یکی از شیعیان می‌گوید: من آن پیام را در ده نسخه نوشته و سر آنها را مُهر زده و به ده نفر از بزرگان و وجوه شیعه سپردم و به آنان گفتم: اگر پیش از آن که من این نامه‌ها را از شما بخواهم، مرگ من فرا رسید، شما آنها را باز کنید و مضمون آن را به مردم اطلاع دهید.

می‌گوید: چون امام جواد (علیه‌السلام) از دنیا رحلت کرد، من از خانه خود بیرون نرفتم تا آگاه شدم که بزرگان شیعه در خانه

محمد بن فرج جلسه کرده و در امر امامت به گفتگو پرداخته‌اند، پس محمد بن فرج نامه‌ای به من نوشت و مرا از جلسه آنان در منزلش آگاه ساخته و نوشته بود: اگر خوف فاش شدن مطلب نبود من با این گروه به نزد تو می‌آمدم و من علاقه دارم که تو سوار شده پیش من آیی می‌گوید: من سوار شده پیش او رفتم و دیدم مردم پیش او جمع شده‌اند.

من درباره امامت امام هادی با آنان به گفتگو پرداختم دیدم بیشتر آنان شک دارند، من به آن ده نفر که کاغذها همراهشان بود و همه در آن مجلس حضور داشتند گفتم: کاغذها را بیرون آورید و چون بیرون آوردند و به آنان گفتم: این است آنچه من بدان مأمور گشته‌ام (که به شما برسانم) برخی از ایشان گفتند: ما دوست داشتیم که دیگری نیز بر آنچه تو گفتی گواهی می‌داد تا گفته تو را تأیید کند؟ گفتم: خدا خواسته شما را به شما داده و این احمد بن محمد اشعری است که گواه است به این که این پیغام را از امام (علیه‌السلام) شنیده است، از او بپرسید مردم از او پرسیدند ولی او از شهادت دادن امتناع ورزید و حاضر نشد، پس او را به مباهله ⁴ دعوت کردم، احمد بن محمد از مباهله ترسید و گفت من آن را شنیدم ولی می‌خواستم این افتخار نصیب یک مرد عرب شده باشد و اکنون که پای مباهله به میان آمد راهی بر پوشاندن و کتمان شهادت ندارم، جریان را گفت پس همه آن مردم در همان مجلس معتقد به امامت امام هادی (علیه‌السلام) شدند و از جا برخاستند.⁵

مرحوم مفید پس از ذکر این روایت می‌گوید: اخبار در این باره زیاد است که اگر بخواهیم همه را در اینجا بیان کنیم، کتابی طولانی می‌شود و همین که شیعیان پس از امام جواد(علیه‌السلام) اجماع بر امامت امام هادی کرده‌اند و کسی در آن زمان جز آن حضرت ادعای امامت نکرد، از ایراد اخبار و نصوص روشن بر امامت آن حضرت ما را بی‌نیاز می‌کند.⁶

1- ارشاد، ص 307.

2- کلینی، اصول کافی، ج1، ص 323/ ارشاد، ص308/ اعلام الوری، ص339 / روضة الواعظین، ج1، ص290.

3- ترجمه اثبات الوصیة، ص 429.

4- مباهله یعنی نفرین به یکدیگر و آن در جایی است که دو نفر بر سخنی با هم اختلاف کنند، پس هر کدام به طرز مخصوص و کلمات معینی برای اثبات گفته خود بر دیگری نفرین کند.

5- کافی، ج1، ص 324/ ارشاد، ص 308.

6- ارشاد، ص308.

کتاب‌های فارسی

• تحلیلی از دوران دهمین خورشید امامت امام هادی، سید محمد حسینی، علی رفیعی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1370ش، 630ص.

• صحیفه امام هادی علیه‌السلام، جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1381ش، 431ص.

• چهارده نور پاک، عقیقی بخشایشی، ج12، زندگی امام هادی علیه‌السلام، قم، انتشارات نویداسلام،1381، 139ص.

• تحلیلی از زندگانی امام هادی علیه‌السلام، باقر شریف قرشی، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام، 1371ش، 528ص.

• زندگانی دهمین پیشوای شیعه حضرت امام هادی علیه‌السلام، مرتضی مدرسی چهاردهی، تهران، انتشارات غدیر، 1352ش، 250ص.

• خورشید هدایت پیشوای دهم امام علی بن محمد الهادی علیه‌السلام، هیئت تحریریه موسسه در راه حق، قم، موسسه در راه حق، 69ص.

• فرهنگ جامع سخنان امام هادی علیه‌السلام، همراه با متن کتاب موسوعه کلمات الامام الهادی، گروه حدیث پژوهشکده باقر العلوم، ترجمه علی مویدی، نشر معروف 1380، 590ص.

• سیره عملی اهل بیت علیه‌السلام حضرت امام علی النقی الهادی علیه‌السلام، کاظم ارفع، قم، فیض کاشانی، 63ص.

• چشمه‌های نور: امام هادی علیه‌السلام، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1368ش، 138ص.

• مشکات هدایت: پژوهشی در زندگانی امام هادی علیه‌السلام، ابوالفضل هادی منش، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 136ص.

• امام هادی علیه‌السلام قهرمان شکست‌ناپذیر عصر متوکل، محمد رسول دریائی، انتشارات وهاج، 1336ه. 294ص.

• امام هادی و نهضت علویان، محمد رسول دریائی، رسالت قلم، 361،293ص.

• ستارگان درخشان، ج12: سرگذشت حضرت امام علی النقی علیه‌السلام، محمد جواد نجفی، قم کتابفروشی اسلامیه، 176ص.

کتاب‌های عربی

• سبع الدجیل السید محمد بن الامام علی الهادی علیه‌السلام، برهان البلداوی، قم، مکتبه الامین، 168ص.

• موسوعة الامام الهادی علیه‌السلام، چهار جلد، ابوالفضل طباطبائی اشکذری، مهدی اسماعیلی، قم، موسسه ولی العصر علیه‌السلام، 1424ق، 2109ص.

• الامام علی الهادی علیه‌السلام مع مروق القصر و قضاه العصر، کامل سلیمان، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1421ق، 352ص.

• فی رحاب رسول الله و اهل بیته 13 ـ 16، هاشم موسوی، تهران، المشرق للثقافة و النشر، 1380، 66ص.

• الامام الهادی علیه‌السلام قدوة و اسوة، سید محمد تقی المدرسی، تهران، مکتب العلامه المدرسی، 1420ق، 71ص.

• حیاة الامام الهادی علیه‌السلام، محمد جواد الطبسی، قم، فیض کاشانی 1426ق، 511ص.

• فی رحاب الامامین الجواد و الهادی علیه‌السلام، فوزی آل سیف، عربستان سعودی، دار المحجة البیضاء، 2005.

• سلسلة حیاة الرسول و اهل بیته علیه‌السلام سیره الائمه علی الهادی علیه‌السلام، الامام العسکری علیه‌السلام، المهدی المنتظر علیه‌السلام، باسلوب قصصی میسر، محمد رضا عباس محمد الدباغ، بیروت، دار المحجة البیضاء، 2004م.

• سیرة الامام العاشر علی الهادی علیه‌السلام، عبدالرزاق شاکر البدر، بغداد، دیوان، 100ص.

• لمحات من حیاة الامام الهادی، محمدرضا سیبویه، مشهد، آستان قدس رضوی، 1413ق، 134ص.

•

اعلام الهدایه، ج12: الامام علی بن محمد الهادی، گروه نویسندگان، قم، المجمع العالمی لاهل البیت، 1422ق، 244ص.

• مسند الامام ابی الحسن علی بن محمد، عزیزالله عطاردی، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام، 1414ه، 400ص.

• منهاج التحرک عند الامام الهادی علیه‌السلام، نجف علی مهاجر، وزارت ارشاد اسلامی، 183ص.

• الامام الهادی علیه‌السلام، لجنة التألیف، موسسه البلاغ، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،103ص.

• موسوعة المصطفی و العترة، ج14: الهادی علی علیه‌السلام، حسین الشاکری، قم، نشر الهادی، 1418.

• النور الهادی الی اصحاب الامام الهادی علیه‌السلام، عبدالحسین الشبستری، قم المکتبة التاریخیة المختصه، 1421ق، 360ص.

• ابوجعفر محمد بن الامام الهادی علیه‌السلام، محمد علی الغروی الاردوبادی، نجف اشرف، مخزنة الامینی، 1956م، 176ص.

ماهنامه کوثر – شماره 70

تهیه:ح.عسگری

تنظیم:س.آقازاده

طلیعه

حضرت امام علی النقی علیه السلام در نیمه دوم ماه ذی الحجه، سال 212 ق در اطراف مدینه و در منطقه «صریا» چشم به جهان گشود. پدر گرامی اش حضرت جواد علیه السلام و مادر ارجمندش سمانه مغربیه از بانوان با فضیلت تاریخ می‌باشد. مشهورترین القاب آن گرامی نجیب، مرتضی، هادی، نقی، عالم، فقیه، امین، مؤتمن، طیب، متوکل و عسکری است و در برخی منابع «ابوالحسن الثالث» و «فقیه عسکری» نیز گفته‌اند.

آن بزرگوار در سال 220 و در هشت سالگی به مقام خطیر امامت نائل گردید و به مدت 33 سال رهبری اهل ایمان را عهده دار بود. امام هادی علیه السلام دوران امامت خویش را با خلفاء ستمگر عباسی همچون معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز سپری کرد.

به مناسبت ولادت آن رهبر والای شیعیان جهان به فرازهایی از گفتارهای هدایتگرش گوش جان می‌سپاریم.

عظمت باری تعالی

شناخت وجود خداوند و اوصاف جلال و جمال باری تعالی در حد شایستگی هر انسانی، به غیر از طریق اهل بیت علیهم السلام امری ناممکن است؛ گرچه هر کسی نسبت به فراخور استعدادش خداوند را می‌شناسد و به او ایمان می‌آورد؛ اما بیان عظمت حق از زبان اهل بیت علیهم السلام جلوه ای دیگر دارد و آنان کامل ترین و مطمئن ترین منبع وحی و سرچشمه توحیدند. امام هادی علیه السلام در تبیین صفات خداوند می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا یُوصَفُ إِلَّا بِمَا وَصَفَ بِهِ نَفْسَهُ وَ أَنَّی یُوصَفُ الَّذِی تَعْجِزُ الْحَوَاسُّ أَنْ تُدْرِکَهُ وَ الاْءَوْهَامُ أَنْ تَنَالَهُ وَ الْخَطَرَاتُ أَنْ تَحُدَّهُ وَ الاْءَبْصَارُ عَنِ الاْءِحَاطَةِ بِهِ نَأَی فِی قُرْبِهِ وَ قَرُبَ فِی نَأْیِهِ کَیَّفَ الْکَیْفَ بِغَیْرِ أَنْ یُقَالَ کَیْفَ وَ أَیَّنَ الاْءَیْنَ بِلَا أَنْ یُقَالَ أَیْنَ هُوَ مُنْقَطِعُ الْکَیْفِیَّةِ وَ الاْءَیْنِیَّةِ الْوَاحِدُ الاْءَحَدُ جَلَّ جَلَالُهُ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ؛(1)

خداوند متعال توصیف نشود، جز بدانچه خود وصف کرده است و چگونه توصیف می‌شود آن وجودی که حواس مخلوقات از درکش ناتوان است و اوهام و خیالات به آن نمی‌رسند و تصور و اندیشه ها به حقیقتش آگاه نمی‌گردند و در افق نگاه چشمها نگنجد! او با همه نزدیکی دور است و با همه دوری اش نزدیک. چگونگی را پدید آورد و خودش چگونه نیست. مکان را آفرید، ولی خود مکانی ندارد و از چگونگی و مکان داشتن جداست. یگانه است و بی همتا. با شکوه است و نامها و اسمائش همه مقدس‌اند و پاک.»

سعدی در بوستان در توضیح این معنا سروده است:

چه شبها نشستم در این سیر گم  که دهشت گرفت آستینم که قُم

شکوه بندگی

از منظر فرهنگ متعالی توحید، عبودیت و بندگی حضرت حق تعالی است که بالاتر از آن مقامی برای مخلوق متصور نیست:

بلندی بایدت افکندگی کن        خدا را باش و کار بندگی کن

امام دهم علیه السلام در تبیین مقام بندگی می‌فرماید:

«مَنِ اتَّقَی اللَّهَ یُتَّقَی وَ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ یُطَاعُ وَ مَنْ أَطَاعَ الْخَالِقَ لَمْ یُبَالِ سَخَطَ الْمَخْلُوقِینَ وَ مَنْ أَسْخَطَ الْخَالِقَ فَلْیَیْقِنْ أَنْ یَحِلَّ بِهِ سَخَطُ الْمَخْلُوقِین؛(2) هر که از نافرمانی خدا بپرهیزد، [مردم] از نافرمانی او پرهیز کنند و هر کس خدا را اطاعت کند، [دیگران] از او اطاعت می‌کنند و کسی که از دستورات خالق فرمان برد، هیچ باکی از خشم مخلوقین نخواهد داشت و هر کس خالق را به خشم آورد، او باید بداند که از خشم مردم در امان نخواهد بود.»

گرت این بندگی تمام شود        چرخ و انجم ترا غلام شود

مقام عبودیت و بندگی آن چنان اهمیت دارد که امیر مؤمنان علی علیه السلام در این زمینه به بندگی خود در برابر خداوند متعال افتخار می‌کرد و می‌فرمود: «إِلَهِی کَفَی بِی عِزّا أَنْ أَکُونَ لَکَ عَبْدا وَ کَفَی بِی فَخْرا أَنْ تَکُونَ لِی رَبّا أَنْتَ کَمَا أُحِبُّ فَاجْعَلْنِی کَمَا تُحِبُّ؛(3) پروردگارا! این عزت برای من بس است که بنده تو باشم و بالاترین افتخار برای من آن است که تو پروردگار من باشی. تو همان گونه ای که دوست دارم. پس مرا آن طوری که دوست داری، قرار ده!»

ریشه ها و نتایج تکبر

در سیره تربیتی امام هادی علیه السلام برای تربیت نفوس و زدودن صفات ناپسند از وجود آدمی به زمینهها و ریشه های خودپسندی اشاره شده است. آن حضرت می‌فرماید: «مَنْ اَمِنَ مَکْرَ اللَّهِ وَ أَلِیمَ أَخْذِهِ تَکَبَّرَ حَتَّی یَحِلَّ بِهِ قَضَاوُهُ وَ نَافِذُ أَمْرِهِ وَ مَنْ کَانَ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ هَانَتْ عَلَیْهِ مَصَائِبُ الدُّنْیَا وَلَوْ قُرِضَ وَ نُشِرَ؛(4) هر کس از مکر و مؤاخذه دردناک خداوند، خود را در امان احساس کند، تکبر می‌ورزد تا اینکه با قضا و تقدیر خداوند مواجه گردد؛ اما انسانی که بر دلیل روشنی از پروردگارش دست یافته است، مصیبتهای دنیا بر او سخت نخواهد بود؛ گرچه قطعه قطعه شده و [اجزاء بدنش] پراکنده شود.»

طبق این رهنمودِ ارزشمند، هر شخصی در راه رسیدن به تکامل و مقام والای انسانیت لازم است که هرگز از وجود خداوند متعال و محاسبه و مؤاخذه اش غفلت نکند. غفلت از خداوند و روز معاد، انسان را به انواع مفاسد دچار می‌کند و در حقیقت از خدا فراموشی به خود فراموشی تنزل یافته، هدف خود را در زندگی گم می‌کند. چنین فرد غافلی از خود هرگز نمی‌پرسد که:

از کجا آمده ام آمدنم بهر چه بود         به کجا می‌روم آخر ننمایی وطنم

اما اگر انسان خود را در پرتو نور الهی قرار دهد و از نسیم رحمت حق بهره ور گردد، هرگز در مقابل حوادث و مصائب دنیوی مغلوب نمی‌گردد؛ چرا که به پشتوانه ای قوی همچون نیروی حق تکیه زده و در حصاری محکم پناه گرفته است.

بنابراین، ریشه مهم لغزشها، خطاها و آلوده شدن به صفات ناپسند، همان غفلت از خداوند و خود فراموشی است که اشخاص را از رسیدن به اهداف والای انسانی باز می‌دارد.

امام دهم علیه السلام در روایتی دیگر به عواقب زیانبار صفت ناپسند تکبر اشاره کرده و در این مورد هشدار داده و فرموده است: «مَنْ رَضِیَ عَنْ نَفْسِهِ کَثُرَ السَّاخِطُونَ عَلَیْهِ؛(5) هر کس از خود راضی باشد، غضب کنندگان بر او بسیار خواهند شد.»

صفت تکبر انسان را نه تنها در معرض خشم مردم، بلکه مورد غضب خداوند نیز قرار می‌دهد که در قرآن فرمود: «إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْتَکْبِرِینَ»؛(6) «خداوند گردنکشان [و متکبران] را دوست ندارد.»

عذاب جهنم و محرومیت از الطاف الهی از دیگر رهاوردهای تکبر است.

خویشتن را بزرگ می‌بینی؟         راست گفتند یک دو بیند لوچ

در روایت آمده است که روزی حضرت سلیمان بن داود علیهماالسلام امر کرد که تمام پرندگان و انس و جن به همراه او بیرون آمده، در بساط شگفت انگیز سلیمان علیه السلام جای گیرند. دویست هزار نفر از بنی آدم و دویست هزار نفر از جنیان با او بودند. بساط او به قدری بلند شد که صدای تسبیح ملائکه را در آسمانها شنید. سپس بساط او آن قدر پایین آمد که کف پایش به دریا رسید. در آن حال، ندایی آسمانی به اصحاب سلیمان علیه السلام گفت: اگر در دل فرمانروای شما (سلیمان علیه السلام) ذره ای تکبر بود، بیشتر از آنچه بلند کرده اند، او را به زمین فرو می‌بردند.(7)

ز خاک آفریدت خداوند پاک        پس ای بنده افتادگی کن چو خاک

تواضع سر رفعت افرازدت         تکبر به خاک اندر اندازدت

ارزش علم و دانش

کسب علم و دانش از مهم ترین شیوه های رسیدن به قله کمال است و انسان بدون علم ره به جایی نمی‌برد. امام دهم علیه السلام بر این باور بود که برای نیل به مقاصد عالی انسانی لازم است که افراد به دنبال دانش و معرفت باشند؛ چرا که بدون آگاهی هیچ رهروی به مقصد نرسد.

آن رهبر فرزانه در گفتاری ارزشمند می‌فرماید: «إِنَّ الْعَالِمَ وَ الْمُتَعَلِّمَ شَرِیکَانِ فِی الرُّشْدِ؛(8) دانشمند و دانشجو هر دو در رشد و هدایت شریک‌اند.» اگر علماء و متفکران جامعه تلاش نکنند و عموم مردم نیز به دنبال آموزش نباشند، سطح افکار مردم رشد نمی‌یابد و پیشرفت صورت نمی‌گیرد.

شرف و قیمت و قدر تو به فضل هنر و است  نه به دیدار و به دینار و به سود و به زیان

اساسا برای تهذیب نفس و پیمودن راه کمال، علماء اخلاق، معرفت و کسب آگاهی را از عوامل مؤثر در روح و روان آدمی می‌دانند. آری، دانش انسان را به خطرات راه آگاه می‌کند و عظمت و عزت خداوندی را به یاد می‌آورد و انسان شایسته هر قدر علم و دانشش بالاتر باشد، تواضع و صفات حمیده در وجودش بیشتر شکوفا می‌گردد. انسان کمال خواه با معرفت به ناتوانی و مقام پایین خود و اطلاع از عظمت حق و شکوه و جلال کبریایی اش در راه رشد و تهذیب گام برمی دارد.

امام هادی علیه السلام ارزش دانشمندان را بالاتر از خود علم و دانش می‌دانست و می‌فرمود: «أَرْجَحُ مِنَ الْعِلْمِ حَامِلُهُ؛(9) دانشمند از دانش برتر است.» البته علم و دانش بعد از غلبه صفات زشت و فساد افراد تأثیرگذاری اندکی دارد؛ چنان که حضرت علی النقی علیه السلام فرمود: «اَلْحِکْمَةُ لَا تَنْجَعُ فِی الطِّبَاعِ الْفَاسِدَةِ؛(10) حکمت در طبیعتهای فاسد سودی نمی‌بخشد.»

موقعیت ممتاز مکانهای مقدس

در بینش توحیدی اسلام، انسان هر لحظه و در هر زمان و مکان در محضر خداست؛ اما خداوند متعال برای تقرب بیشتر بندگانش و برای آسایش و آرامش آنان، زمانها و مکانهایی را معین کرده است که ویژگی خاصی دارند.

امام علی النقی علیه السلام با اشاره به موقعیت ممتاز اماکن مقدس فرمود:

«اِنَّ لِلَّهِ بُقَاعا یُحِبُّ اَنْ یُدْعَی فِیهَا فَیَسْتَجِیبُ لِمَنْ دَعَاهُ وَ الْحَیْرُ مِنْهَا؛(11) خداوند مکانهای مقدسی دارد که دعا در آن جاها را دوست می‌دارد. پس هر کس در آن مکانها او را بخواند، اجابتش می‌کند و حائر حسینی علیه السلام یکی از آنهاست.»

در این سخن، پیشوای دهم نکات مهمی را مورد توجه قرار داده و به مشتاقان فرهنگ اهل بیت علیهم السلام گوشزد کرده است: نخست به ارزش این مکانهای شریف پرداخته و آنها را بقعه های خدایی نامیده، سپس اهمیت دعا و استجابت آن را در این مکانها مورد تأکید قرار داده و در آخر، مزار دلربای حضرت سید الشهداء علیه السلام، را از مصادیق بارز بقاع الهی و محل استجابت دعای بندگان شمرده است.

امام هادی علیه السلام در کلام دیگری عظمت بارگاه امام حسین علیه السلام را این گونه بیان می‌کند: «هر کس از منزل خود به قصد زیارت بارگاه حضرت حسین علیه السلام حرکت کند و به نزد فرات برسد و در آنجا غسل کند، از رستگاران نوشته می‌شود و هر گاه به امام حسین علیه السلام سلام کند، از سعادتمندان محسوب می‌گردد و اگر از نماز زیارت فارغ شد، فرشته ای از سوی خداوند متعال به او می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله به تو سلام می‌رساند و می‌گوید: تمام گناهانت بخشوده شد، اعمال را از نو شروع کن!»(12)

روزگار ناسازگار

گاهی این نکته به ذهن می‌آید که آیا واقعا برخی زمانها، مکانها و یا عوامل و حوادث طبیعی در زندگی انسان دخالت دارند؟ آیا بدی و خوبی و شوم بودن را می‌توان به روزها و روزگاران نسبت داد؟ امام هادی علیه السلام پاسخ این پرسش را به یکی از یارانش توضیح داد.

حسن به مسعود می‌گوید: به محضر مولایم حضرت ابوالحسن الهادی علیه السلام رسیدم. در آن روز چند حادثه ناگوار و تلخ برایم رخ داده بود؛ انگشتم زخمی شده و شانه ام در اثر تصادف با اسب سواری صدمه دیده و در یک نزاع غیر مترقبه لباسهایم پاره شده بود. به این خاطر، با ناراحتی تمام در حضور آن گرامی گفتم: عجب روز شومی برایم بود! خدا شرّ این روز را از من باز دارد! امام هادی علیه السلام فرمود: «یَا حَسَنُ هَذَا وَ أَنْتَ تَغْشَانَا تَرْمِی بِذَنْبِکَ مَنْ لَا ذَنْبَ لَهُ؛ ای حسن! این [چه سخنی است که می‌گویی] با اینکه تو با ما هستی، گناهت را به گردن بی گناهی می‌اندازی! [روزگار چه گناهی دارد!]»

حسن بن مسعود می‌گوید: با شنیدن سخن امام علیه السلام به خود آمدم و به اشتباهم پی بردم. گفتم: آقای من! اشتباه کردم و از خداوند طلب بخشش دارم. امام فرمود: ای حسن! روزها چه گناهی دارند که شما هر وقت به خاطر خطاها و اعمال نادرست خود مجازات می‌شوید، به ایام بدبین می‌شوید و به روز بد و بیراه می‌گویید!

حسن گفت: ای پسر رسول خدا!، برای همیشه توبه می‌کنم و دیگر عکس العمل رفتارهایم را به روزگار نسبت نمی‌دهم. امام در ادامه فرمود: «یَا حَسَنُ اِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمُثِیبُ وَ الْمُعَاقِبُ وَ الْمُجَازِی بِالاْءَعْمَالِ عَاجِلاً وَ آجِلاً؛ ای حسن! به طور یقین خداوند متعال پاداش می‌دهد و عقاب می‌کند و در مقابل رفتارها در دنیا و آخرت مجازات می‌کند.»(13)

شیوه حفظ دوستان

از منظر امام دهم علیه السلام یکی از ویژگیهای اولیاء خدا و انسانهای صالح عفو و گذشت و پذیرش عذر دیگران است.

ایوب بن نوح می‌گوید: آن حضرت طی نامه ای به یکی از یاران ما که موجب ناراحتی شخصی شده بود، توصیه کرد که برو از فلانی عذر خواهی کن و بگو: «إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَیْرا إِذَا عُوتِبَ قَبِلَ؛(14) اگر خداوند خیر بنده ای را بخواهد، [او را حالتی عطا می‌کند که] هرگاه از او عذر خواسته شد، می‌پذیرد.» تو نیز عذر ما را بپذیر!

برای پاسداری از حریم دوستان نیک نباید در باره آنان سخت گیری کرد، بلکه باید در موارد لغزش و خطایشان عفو و گذشت پیشه کرد و عذرشان را پذیرفت؛ زیرا اگر به بهانه های ساده، انسان دوستان خود را طرد کند و از خود دور سازد، به مرور زمان غریب و تنها خواهد ماند و مخالفانش افزایش می‌یابند؛ در حالی که دوستان خوب بازوی نیرومندی در زندگی افراد به شمار می‌آیند. لقمان حکیم به فرزندش سفارش می‌کرد که: «یَا بُنَیَّ اتَّخِذْ أَلْفَ صَدِیقٍ وَ أَلْفٌ قَلِیلٌ وَ لَا تَتَّخِذْ عَدُوّا وَاحِدا وَ الْوَاحِدُ کَثِیرٌ؛(15) فرزندم هزار دوست بگیر و البته هزار کم است و یک دشمن برای خودت درست نکن که یکی هم زیاد است.»

بنابراین، برای رسیدن به سعادت و توفیق در زندگی، انسان باید از دوستان خوب محافظت کند و با اختلاف کوچک و جزئی و لغزشهای ساده نباید آنان را از دست بدهد، بلکه شیوه اهل بیت علیهم السلام را در نظر بگیرد و از گناهانشان بگذرد. اگر عذر خواهی کردند، بپذیرد و عفو و گذشت پیشه کند.

سعدی گفته:

با مردم سهل گوی دشوار مگوی  با آن که درِ صلح زند جنگ مجوی

پی نوشت:

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری فارس، اولین نشست سراسری رؤسای دانشکده‌ها و آموزشکده‌های دانشگاه فنی‌ و حرفه‌ای به مدت دو روز در شیراز برگزار شد.

سهراب رضایی رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای در این نشست، گفت: ما به این اصل مهم اعتقاد داریم که تغییرات را با دل و جان بپذیریم و در جهت حل مشکلات و موانع بکوشیم. همه ما باید ایمان داشته باشیم که دانشگاه فنی و حرفه‌ای، دانشگاهی متفاوت در کشور است.

وی در خصوص اهداف و سیاست‌های دانشگاه فنی و حرفه‌ای، افزود: ما باید به رسالت اصلی خودمان که همانا تربیت تکنیسین کاردان و کارآمد است فکر کنیم و با تمام قوا در محقق شدن این هدف کوشا باشیم.

رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای خاطرنشان کرد: اولین هدف مهم و ویژه‌ی ما حفظ و تقویت ارزش‌هاست و اگر بتوانیم به سه فرایند دانشگاه که آموزش- یادگیری و تولید همراه با اشتغال است دست یابیم، به بخشی از رسالتمان عمل کرده‌ایم.

رضایی در بخش دیگری از سخنان خود علم نافع را شعار اصلی دانشگاه فنی و حرفه‌ای معرفی کرد و گفت: یگانه راه نجات نسل جوان و بدنه جامعه از معضل فراگیر بیکاری، علم نافع است و در این زمینه دانشگاه فنی و حرفه‌ای باید در پنج سطح شهرستان، استان، کشور، منطقه‌ای و بین‌المللی برنامه‌ریزی کند.

رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای ضمن اشاره به آمایش سرزمین در بحث سیاست‌های توسعه دانشگاه، به الگوهای ارزشی ائمه‌اطهار اشاره کرد و افزود: اگر می‌خواهیم به آموزش عالی ارزش‌مدار که از دیگر شعارهای دانشگاه فنی و حرفه‌ای است، برسیم باید فکر و منش خود را به ائمه‌اطهار که بزرگ‌ترین و با ارزش‌ترین الگوها در تمام دنیا هستند نزدیک کنیم و اگر دانشجویی به این سطح تفکر برسد؛ در سایه سار این عمل به رشد و بالندگی خواهد رسید.

در این نشست مواردی از قبیل برگزاری مسابقات و فعالیت‌های دانشگاه فنی و حرفه‌ای از سوی برخی از آموزشکده‌ها از جمله مسابقات رباتیک در آموزشکده باهنر شیراز، مسابقات بتون در آموزشکده شهید منتظری مشهد، مسابقات طراحی و دوخت در دانشکده فنی شریعتی تهران، مسابقات ورزشی در آموزشکده‌ی فنی رامسر، ایجاد و دستور تشکیل شرکت دانش‌بنیان در استان فارس از جمله پیشنهادهایی بود که از طرف حاضرین در این نشست مورد تائید قرار گرفت.

روزی متوکل به نود هزار سواره از ترک‌های ساکن سامرا دستور داد هر کدام ظرف علف اسب خود را از گِل سرخ‌رنگ پر کنند و در وسط یک میدان وسیع روی هم بریزند .
گل‌ها به شکل همانند یک تپه بزرگ درآمد. متوکل بالای تپه رفت و امام هادی علیه السلام را نیز فرا خواند و گفت:« تو را خواسته‌ام که لشگریان مرا تماشا کنی.»
لشگریان متوکل همه لباس رزم به تن و شمشیر در دست داشتند.

غرض متوکل از این کار، ترساندن افرادی بود که قصد قیام علیه او را داشتند و ترس موکل بیشتر از امام هادی علیه السلام بود که مبادا به یکی از خاندانش دستور قیام دهد.
امام هادی علیه السلام به متوکل فرمود:« آیا می‌خواهی من هم لشگرم را به تو نشان بدهم؟»
متوکل گفت:« بله.»
امام هادی علیه السلام دعایی کرد. ناگهان میان آسمان و زمین و میان مشرق و مغرب، فرشتگانی مسلح ظاهر شدند.
متوکل با تماشای این صحنه از هوش رفت. پس از آنکه به هوش آمد، امام هادی علیه السلام فرمود:« ما در دنیا با شما درگیری نداریم و مشغول به امر آخرت هستیم. نترس و بیهوده به ما بدبین نباش.»

منابع:

• بحارالانوار، ج 50، ص 158، شماره 44 از کتاب خرایج.