تبیان، دستیار زندگی

ابعاد موضوع محبت
محبت, دوستى و مهرورزى, عرصه هاى متفاوتى دارند, از قبیل:
الف) تأثیر محبت بر اصلاح رفتارى انسان ها و بهره گیرى از شیوه محبت در ایجاد رفتارهاى خوب و تغییر اخلاق در دیگران.
ب) آثار و پیامدهاى بد مهرورزى به كسانى كه نالایق اند, یا موضوعاتى كه بى ارزشند, یا محبوب هایى كه از بین رفته اند, و دل سپردن به محبوب هاى ابدى و ماندگار.
ج) انسان هایى كه از راه توجه به الگوهاى شایسته, راه كمال را در پیش گرفته و به خودسازى رسیده اند; همچون یاران پیامبران, اصحاب ائمّه و انسان هاى تربیت شده در مكتب انبیا.
د) محبت به اهل بیت, سفارشى كه به این موضوع شده است, ثواب و آثار و بركات آن در دنیا و آخرت, و نجات بخشى این محبت در دشوارى هاى قیامت و علم برزخ.
ه) دوستى هاى صالح و ناصالح, دوستان خوب و بد و واقعى و دروغین و شناخت ویژگى هاى آنان بر اساس آیات و روایات و گفتار بزرگان و سروده هاى شاعران و آنچه در حكایت ها و حكمت هاى گذشتگان آمده است.
و) عوامل تقویت كننده دوستى ها و تحكیم كننده رابطه هاى قلبى و بررسى عواملى كه دل ها را از هم دور مى كند و فاصله, كینه و دشمنى ایجاد مى نماید.
ز) بررسى این كه چه كسانى با پیامبر و ائمّه و اولیاى الهى دوست بودند, دوستان ویژه آنان چه خصوصیت هایى داشته اند و چگونه به این دوستى ها رسیده اند.
ح) چگونه مى توان مهر و محبت انسان هاى شایسته و اولیاى الهى را در دل كودكان و نوجوانان ایجاد كرد و آنان را از گرایش به الگوهاى نامناسب باز داشت؟ نقش پدرها و مادرها و اولیا و مربّیان و رسانه هاى جمعى و كانون هاى فرهنگى و مراكز اثر گذار در این زمینه ها چیست؟
ط) ارزش محبت و دوستى و احسان و نیكى به دیگران, مردم دوستى و نوع دوستى از نگاه دین و متون مذهبى.
پایان كلام را سخنى از شهید مطهرى قرار مى دهیم كه در باره ابراز دوستى به دیگران مى نویسد: (آن خویى كه معیار انسانیت است, محبت است, انسان دوستى است و مادر همه خوى هاى خوب دیگر, محبت است. پس اگر كسى خُلق و خُویش بر اساس انسان دوستى بود و انسان دوست بود, انسان است. به سرنوشت دیگران همان قدر اندیشیدن كه به سرنوشت خود و بلكه به سرنوشت دیگران بیشتر از سرنوشت خود اندیشیدن, در منطق دین, اسم این را ایثار مى گذارند… اول حرفى كه در معیار انسانیت مطرح است, انسان دوستى است. انسان اخلاقى یا انسان بالاتر, انسان فراتر, انسانى است كه انسان دوست باشد.

مبدا آفرینش زن و مرد

 آیا خلقت زن وآفرینش مرد از دو گوهر مستقل ودو مبدا قابلى جداگانه است تا هركدام داراى آثار خاص ولوازم مخصوص باشد، مانند دو گوهر كه از دو كان منحاز ظهور مى‏كنند وجنس هركدام غیر از جنس دیگرى است. ویا آن كه هر دو از یك گوهرند وهیچ امتیازى بین آنها از لحاظ گوهر وجودى نیست مگر به اوصاف كسبى واخلاق تحصیلى و... ویا آن كه مرد بالاصاله از یك گوهر خاص خلق شده سپس زن از زوائد مبدا تابع مرد به طور متفرع بر آن آفریده شده است. ویا به عكس یعنى زن بالاصاله از یك گوهر معین آفریده شده سپس مرد از زوائد مبدا تابع مرد بطور طفیلى وفرع وى فراورده شده است؟

احتمال اول جایگاهى در تفسیر وشواهد قرآنى ومانند آن ندارد چنانكه احتمال چهارم نیز فاقد هرگونه شواهد قرآنى وروائى است. عمده احتمال دوم وسوم است. آنچه از ظواهر آیات ناظر به اصل آفرینش استنباط مى‏شود وبرخى از احادیث نیز آن را تایید مى‏نماید همانا احتمال دوم است. واما احتمال سوم نه تنها از ظواهر آیات راجع به خلقت استظهار نمى‏شود بلكه بعضى از احادیث نیز آن را ناصواب مى‏داند. اما آیه‏هاى خلقت مانند:

یا ایها الناس اتقوا ربكم الذی خلقكم من نفس واحدة و خلق منها زوجها و بث منهما رجالا كثیرا و نساء و اتقوا الله الذی تسالون به و الارحام ان الله كان علیكم رقیبا (1)

اى مردم از پروردگارتان كه شما را از نفس واحده آفریده وجفتش را نیز از او آفرید واز آن دو مردان وزنان بسیارى پراكنده پروا دارید، واز خدایى كه به نام او از همدیگر درخواست مى‏كنید پروا كنید، وخویشاوندان رافراموش نكنید كه خدا همواره بر شما نگهبان است.

منظور از نفس در این كریمه همانا گوهر وذات واصل و واقعیت عینى شى‏ء است. ومراد از آن، روح، جان، روان ومانند آن نیست. مثلا اگر گفته‏اند فلان شى‏ء فى نفسه چنین است‏یعنى در ذات وهستى اصلى خود چنین است و وقتى گفته‏اند: «جائنی فلان نفسه‏» (2) ، یعنى فلان كس خودش آمده است كه معناى نفس مرادف با عین یعنى اصل ذات خواهد بود. پس روا نیست كه مباحث علم النفس كهن یا تازه را به آیه ربط داد ویا تحقیق درباره آیه محل بحث را با آیات ناظر به پیدایش نفس ونفح آن در انسان ورجوع آن به سوى پروردگار ودیگر مباحث قرآنى مرتبط به احكام روح انسانى وابسته دانست. پس مراد از نفس همانا ذات و واقعیت عینى است.

بنابر مبناى فوق مفاد آیه مزبور اولا این است كه همه انسانها از هر صنف، -خواه زن خواه مرد زیرا كلمه ناس شامل همگان مى‏شود از یك ذات وگوهر خلق شده‏اند ومبدا قابلى آفرینش همه افراد یك چیز است، وثانیا اولین زن كه همسر اولین مرد است او هم از همان ذات وگوهر عینى آفریده شده، نه از گوهر دیگر ونه فرع بر مرد وزائد بر او وطفیلى وى، بلكه خداوند اولین زن را از همان ذات واصلى آفریده است كه همه مردها وزنها را از همان اصل خلق كرده است. آنگاه به كیفیت تكثیر نسل اشاره مى‏شود كه از حوصله این مقالت كه رسالتى جز مقدمه یك كتاب را ندارد بیرون است. مطالب یاد شده را مى‏توان از آیه:

هو الذی خلقكم من نفس واحدة و جعل منها زوجها... (3)

اوست كه شما را از نفس واحدى آفرید، و جفت وى را از آن پدید آورد.

و از آیه:

خلقكم من نفس واحدة ثم جعل منها زوجها... (4)

آفرید شما را از نفس واحد سپس جفت وى را از آن پدید آورد.

استفاده نمود، پس مفاد آیه‏هاى ناظر به اصل آفرینش همانا وحدت مبدا قابلى خلقت همه مردان وزنان ونیز اولین مرد واولین زن كه نسل كنونى به آنها منتهى مى‏شوند، خواهد بود.

واما احادیث ناظر به مبدا قابلى آفرینش مانند آنچه محمد بن بابویه قمى (صدوق‏«قده)» وبه طور مرسل در من لا یحضره الفقیه (6) نقل كرده است كه: زراره بن اعین از حضرت امام صادق... سؤال كرد: نزد ما مردمى هستند كه مى‏گویند خداوند حوا را از بخش نهایى ضلع چپ آدم آفرید; امام صادق... فرمود: خداوند از چنین نسبت، هم منزه است وهم برتر از است... آیا خداوند توان آن را نداشت كه همسر آدم را از غیر دنده او خلق كند، تا بهانه به دست‏شناعت كنندگان دهد كه بگویند بعضى از اجزاى آدم بابعض دیگر نكاح نمود... سپس فرمود: خداوند بعد از آفرینش آدم، حوا را به طور نو ظهور پدید آورد... آدم... بعد از آگاهى از خلقت وى از پروردگارش پرسید: این كیست كه قرب ونگاه او مایه انس من شده است؟ خداوند فرمود: این حوا است آیا دوست دارى كه با تو بوده ومایه انس تو شده وبا تو سخن بگوید وتابع تو باشد؟ آدم گفت: آرى پروردگارا تا زنده‏ام سپس تو بر من لازم است، آنگاه خداوند فرمود: از من ازدواج با او را بخواه چون صلاحیت همسرى تو را جهت تامین علاقه جنسى نیز دارد وخداوند شهرت جنسى را به او عطا نمود... سپس آدم عرض كرد: من پیشنهاد ازدواج با وى را عرضه مى‏دارم، رضاى شما در چیست؟ خداوند فرمود رضاى من در آن است كه معالم دین مرا به بیاموزى...

این حدیث گرچه مفصل است واز لحاظ سند نیاز به تحقیقى بیشتر دارد، چون برخى آحاد سلسله مشترك وبرخى مجهول‏اند چنانكه بعضى از مضامین آن هم نیاز به توضیح بیشتر دارد ولى مطالب مهم وسودمندى از آن استفاده مى‏شود كه به بعضى از آنها اشاره مى‏شود:

1 - خلقت‏حوا از ضلع ودنده چپ آدم صحیح نیست.

2 - آفرینش حوا همانند خلقت آدم بدیع ونو ظهور بوده ومستقل است.

3 - نزدیكى ونگاه آدم به حوا مایه انس وى شده است وخداوند نیز همین اصل را پایه برقرارى ارتباط بین آنها قرار داده واین انس انسانى قبل از ظهور غریزه شهوت جنسى بوده زیرا جریان غریزه مطلبى است كه بعدا مطرح مى‏شود.

4 - خداوند گرایش جنسى وشهوت زناشویى را بر آدم... القا نمود واین در حالى است كه جریان انس ودوستى قبلا برقرار شده بود.

5 - بهترین مهریه وصداق همانا تعلیم علوم الهى وآموختن معالم دین است كه خداوند آن را به عنوان مهر حضرت حوا بر آدم قرار داده است.

6 - بعد از ازدواج، آدم به حوا گفت‏به طرف من بیا وبه من رو كن وحوا به او گفت تو به سوى من رو كن، خداوند امر كرد كه آدم برخیزد وبه طرف حوا برود واین همان راز خواستگارى مرد از زن است وگرنه زن به خواستگارى مرد بر مى‏خواست. البته منظور از این خواستگارى آن خطبه قبل از عقد كه در این حدیث مبسوط آمده نیست.

پى‏نوشت‏ها:

1. نساء، 1.

2. تفسیر المیزان، ج 4، ص 144.

3. اعراف، 189.

4. زمر،6.

5. ج‏1، باب 17.

6. ج‏2، ص‏379 كتاب النكاح.

خواص طبی نماز

برخی از کارشناسان معتقدند نماز خواندن تنها غذای روح انسان نیست , بلکه جسم انسانها را نیز تقویت می کند و آنها را در مبارزه با مشکلات روزمره یاری می دهد . وقتی چشمها در حالت نماز ثابت می ماند جریان فکر هم خود به خود آرام شده و در نتیجه تمرکز فکر افزایش می یابد. ثابت ماندن چشم باعث بهبود ضعف و نواقصی مانند نزدیک بینی می شود و به لحاظ روانی این حالت باعث افزایش مقاومت عصبی فرد شده و بیی خوابی و افکار نا آرام را از انسان دور می کند. ایستادن در حالت نماز باعث تقویت حالت تعادلی بدن شده و قسمت مرکزی مخچه که محل کنترل اعمال و حرکات ارادی است را تقویت می کند و این عمل باعث می شود فرد با صرف کمترین نیرو و انرژی به انجام صحیح حرکات بعدی بپردازد. نماز قسمت فوقانی بدن را پرورش داده و ستون مهره ها را تقویت کرده و آن را در حالت مستقیم نگاه می دارد. تقویت احشاء و ماهیچه های شکم , حفظ سلامت دستگاه گوارش و رفع یبوست مزمن سوء هاضمه و بی اشتهایی از دیگر خواص نماز خواندن و رکوع در نماز است. کارشناسان می گویند در حالت رکوع ماهیچه های اطراف ستون مهره ها منبسط می شود کخ در متعادل و آرام کردن سمپاتیک موثر است. مدت زمان خواندن ذکر رکوع نیز باعث تقویت عضلات صورت و گردن ساق پا و رانها می شودو به این ترتیب به جریان خون در قسمتهای مختلف بدن سرعت می بخشد. تنظیم متابولیسم بدن فراهم نمودن زمینه از بین رفتن اکثر بیماری ها از بدن , کمک به افزایش حالت استواری و استحکام مغز و بهبود ناراحتی های تناسلی و نارسایی های تخمدان از دیگر خواص رکوع در نماز است. سجده نیز ستون مهره های بدن را تقویت کرده و دردهای سیاتیک را آرام می کند. سجده علاوه بر از بین بردن یبوست و سوء هاضمه ,پرده دیافراگم را تقویت کرده و به دفع مواد زاید بدن به دلیل فشرده شدن منطقه شکمی کمک می کند. سجده همچنین باعث افزایش جریان خون در سر شده که این امر با تغذیه این غدد باعث حفظ شادابی , زیبایی و طراوت پوست می شود. حالات سجده به واسطه باز شدن مهره ها از یکدیگر باعث کشیده شدن اعصابیکه قسمتهای مختلف بدن را به مغز وصل می کند,شده و این اعصاب را در یک حالت تعادلی قرار می دهد که این عم برای سلامت انسان بسیار حائز اهمیت است سجده باعث آسودگی و آرامش در فرد شده و عصبانیت را تسکین می دهد. استحکام بخشیدن و تقویت عضلات پاها و ران ها , کمک به نفخ معده و روده , بهبود فتق , از خواص نشستن بعد نماز است. روشن است که نماز فلسفی خاص خود را دارد که معراج مومن و مایه ی قرب به حق است و آن را باید فقط برای خداوند تعالی خواند و نه به انگزه فواید و آثاری از این دست, ولی آگاهی از این دست نظرات علمی نیز می تواند برای برخی مفید باشد.

برخی یافته ها که عوامل احتمالی افسردگی را مورد آزمایش قرار داده اند عبارت اند از:
عوامل ژنتیکی: بر اساس داده های خوشه های افسردگی شدید در خانواده ها، دارا بودن یک نسبت درجه اول با افسردگی یا فرد افسرده (پدر یا مادر یا خویشاوندان سببی) عامل خطرزایی برای افسردگی است. هرچند نتایج مطالعات انجام شده بر روی خانواده ها و دوقلوها در نشان دادن دقیق سهم ژنتیک در افسردگی قطعی نبوده است.
مدارک گردآوری شده حاکی از آن است که یک خطر ژنتیکی وجود دارد و این خطر ممکن است برای زنان و مردان متفاوت باشد. در مورد زنان دانستن تاثیر متقابل عوامل ژنتیکی، هورمونی و تجربی در بالا بردن خطر افسردگی می تواند آموزنده باشد.
هورمون های جنسی: ارتباط بین افزایش میزان افسردگی و بلوغ، مود و سیکل قاعدگی، به علاوه، مود و حاملگی به نقش هورمون ها در افسردگی اشاره دارد. به خصوص تغییرات در هورمون ها، اختلالات در محور غدد هیپوفیزی هیپوتالاموسی (HPG) و تاثیرات مربوط به نرومدولاتورها (برای مثال، سروتونین)  ممکن است همگی کلید فهم سازوکارهای مربوط به شروع افسردگی باشند. برای مثال، حاملگی و وضع حمل تغییرات برجسته ای در سطح ترشح استروژن و پروژسترون ایجاد می کند. به علاوه، تغییراتی را نیز در محور (HPG) تولید می کند که ممکن است زمینه ایجاد افسردگی پس از زایمان باشد.
استرس زندگی و ضربه روحی: مطالعات کنترل-موردی و اجتماع محور نشان داده اندکه بیش از 80 درصد موارد افسردگی شدید به وسیله رویدادی آسیب زا در زندگی رخ داده اند. حوادث آسیب زا مانند تجاوزات در دوران کودکی، تجاوزات بزرگسالان، خشونت مردان، و بیماری های جسمی، همگی می توانند منجر به افسردگی شوند.
پژوهش های اولیه اظهار داشته اند که ضربه های روحی زودهنگام نسبت به ضربه هایی که بعدا رخ می دهند، آسیب های گسترده تری را بر خطر افسردگی دارند.
همچنین، تحقیقات نشان داده اند که در مواجهه با رویدادهای استرس زا، احتمال تجربه افسردگی در زنان نسبت به مردان بیشتر است.
ارتباط میان فردی و  سبک های شناختی:  یک سبک شناختی که در زنان بیشتر از مردان رایج است و خطر افسردگی را افزایش می دهد،  تمرکزی تکراری و منفعلانه بر روی علایم اضطراب زا و نتایج احتمالی آن است. تحقیقات اخیر نشان داده اند که روابط برای خودپنداره زنان (تصویر آنان از خودشان) بیش از مردان حایز اهمیت است و نیز این که زنان در پاسخ به رویدادهای نامناسبی که در زندگی دیگران اتفاق می افتد، تجربه فشار روحی و استرس بیشتری را از خود بروز می دهند، و نیازهای خود را نسبت به دیگران در درجه دوم قرار می دهند.
این جهت گیری های بین فردی، تفاوت های روانشناختی عمده بین زن و مرد را نمایان می سازد که ممکن است به توضیح اختلاف در آسیب پذیری در برابر افسردگی کمک کند.

راهبردهایی برای غلبه بر افسردگی

1- برای خود اهداف قابل دسترس تعیین كنید.

2- تنها به میزان معقول و در حد توان خود مسئولیت بعهده بگیرید.

3- كارها، اهداف و وظایف بزرگ را به بخشهای كوچك تقسم كنید.

4- مدیریت زمان و الویت بندی را فراموش نكنید.

5- مدتی از وقت خود را با دیگران و یك دوست صمیمی سپری كنید. سعی كنید فردی را در زندگی بیابید كه بتوانید به وی اعتماد كرده و با وی درد دل كنید.

6- به سرگرمیهایی كه علاقه دارید بپردازید.

7- ورزش كنید و فعالیت بدنی منظم داشته باشید.

8- تا بر طرف شدن آثار افسردگی تصمیمات مهم و حیاتی خود را به تعویق اندازید.

9- به خاطر داشته باشید كه بهبودی خلق افسرده زمانبر و تدریجی میباشد انتظار معجزه نداشته باشید.

10- از افراد غیر حامی و منتقد اجتناب كنید.

11- به دوستان و خانواده خود اجازه دهید در روند بهبودی به شما كمك كنند.

12- افكار مثبت را جایگزین افكار منفی گردانید.

13- به خاطر داشته باشید كه زندگی بطور ذاتی مبهم و نامشخص بوده و در بسیاری از شرایط تنها یك پاسخ واحد مشكل گشا نخواهد بود.زندگی مملو از احتمالات است.

14- شما باید بیاموزید چگونه میان اموری كه شما مسئول آنها میباشید و یا نمیباشید تفاوت قائل گردید. معمولا افراد كنترلی كه بر شرایط دارند را كمتر و یا بیشتر از آنچه هست بر آورد میكنند.اموری كه شما مسئولیتی در قبال آن ندارید و یا خارج از كنترل شماست به حال خود بگذارید.

15- شما باید قادر باشید میان موقعیتهایی كه ارزش شما باید بر اساس موفقیتهای شما تعیین گردند و دیگر موقعیتها تفاوت قائل گردید.

16- شما باید بیاموزید كه چه زمان باید با احساسات خود ارتباط برقرار كرده و چه زمان از آنها فاصله بگیرید.

17- شما باید بیاموزید كه چه هنگام باید به بر زمان حال تمركز كنید و چه هنگام به زمان آینده.

18- خوشبختی و نیل به شادی در زندگی هدف نامعقولی نیست اما شما باید ابتدا مفهوم خوشبختی را برای خود معنا كرده و سپس با برنامه ریزی و ایجاد سلسه مراتب و پیروی از آنها به خوشبختی مطلوب خود دست یابید.

19- شما باید قادر باشید كه میان احساسات درونی خود و واقعیتهای عینی تفاوت قائل گردید.

20- شما باید قادر باشید تا با دیگران رابطه برقرار كنید.

21- اعتماد بنفس خود را افزایش دهید.

22- وابستگی خود را به دنیای خارج كاهش دهید.

23- به خاطر داشته باشید هیچ فرد دیگر ی جز خود شما مسئول شادی شما نمیباشد.

انواع افسردگی

1- افسردگی اساسی: این نوع افسردگی اختلال در خلق میباشد كه معمولا 2 هفته بطول می انجامد. احساس دلتنگی و حزن مفرط و از دست دادن میل و لذت از فعالیتهای دلپذیرو احساس گناه و بی ارزشی از نشانه های آن میباشد. این نوع افسردگی خطرناك بوده و میتواند به خود كشی منجر گردد.

2- افسردگی مزمن: شدت علایم آن از افسردگی اساسی كمتر بوده اما دوره آن طولانی و ممكن است و 2 الی 5 سال بطول انجامد. علایم آن معمولا ناتوان كننده نمیباشد اما در عملكرد مناسب و احساس خوشایندی فرد تاثیر گذار است.

3- اختلال در سازگاری: هرگاه انسان عزیزی را از دست میدهد، شغلش را از دست داده و یا تغییر میدهد، و یا آگاه میگردد كه بیماری لاعلاجی دارد كاملا طبیعی است كه احساس استرس، اندوه و خشم میكند. اما در نهایت امر افراد خود را با شرایط پدید آمده وفق میدهند. اما برخی قادر به چنین عملی نمیباشند. هنگامی كه واكنش فرد به یك موقعیت و یا حادثه سبب افسردگی در وی میگردد به آن اختلال در سازگاری میگویند.

4- اختلال دو قطبی: به تغییرات غیر قابل پیش بینی خلق از شیدایی تا افسردگی اختلال دو قطبی میگویند. در یك زمان فرد رفتار برونگرایی مفرط، پر حرفی، خود بزرگ بین از خود بروز میدهد و در دوره ای دیگر افسرده میگردد.

5- افسردگی فصلی: این نو ع افسردگی معمولا در زمستان شیوع می یابد. علت آن كاهش تابش نور خورشید است.این افسردگی سبب سردرد، تحریك پذیری و كاهش سطح انرژی میگردد.

* غم و اندوه پایدار، اظطراب، احساس پوچی.

* احــساس نا امیدی و بدبینی- احساس گناه، احسـاس
بی ارزشی و در ماندگی - احساس تیره بختی.

* كاهش سطح انرژی و احساس خستگی.

* دشواری در تمركز، یاد آوری و تصمیم گیری-عدم توانایی
در اندیشیدن.

* بی خوابی و یا افزایش میزان خواب.

* از دست دادن اشتها و كاهش وزن - یا پر خوری و افزایش وزن.

* عدم تمایل به ملاقات با دیگران - یا وحشت از تنها ماندن - حضور یافتن در فعالیتهای اجتماعی دشوار و غیر ممكن میگردد.

* احساس بی ارزش بودن و نا عادلانه بودن زندگی- احساس شكست- احساس سربار بودن.

* از دست دادن علاقه و میل به فعالیتهای معمولی در زندگی و یا سرگرمیهایی كه پیشتر برای فرد لذت بخش بوده اند.

* بیقراری و بیتابی - زود رنجی و تحریك پذیری- و یا كند شدن حركات و واكنشها- بی تفاوتی.

* افت اعتماد بنفس - سرزنش مدام خود - نگرانی از گذشته و آینده.

* مشكلات جسمانی كه معمولا به دارو جواب نمیدهند مانند: خارش بدن - تاری دید -تعریق شدید- خشكی دهان- مشكلات گوارشی (یبوست، اسهال - سوء هاضمه)-سردرد - كمردرد.

* افكار صدمه زدن به خود و یا دیگران - افكار خود كشی.

علل پدید آمدن افسردگی نیز گوناگون میباشد:

* وراثت.
* محیط های نا ایمن و خطرناك مانند: آلودگی هوا و آب.
* محیطهای آشفته مانند: خشونت در خانه و روابط.
* درگذشت همسر، فرزند، والدین و دوستان.
* ضربه های روحی شدید در كودكی و یا بزرگسالی.
* از دست دادن حمایتهای اجتماعی در پی طلاق، دوری از دوستان، قطع رابطه، از دست دادن شغل.
* شرایط ناسالم اجتماعی مانند: فقر، بی خانمانی و خشونت در جامعه.
* بیماریهای مزمن مانند سرطان، دیابت و ایدز.
* شكست و ناكامیها-تجارب ناخوشایند.
* تغییرات هورمونی - اختلال در تعادل انتقال دهنده های عصبی همچون سروتونین.
* در اثر مصرف برخی داروها مانند داروهای خواب آور، ضد بارداری و كاهنده فشار خون بالا.
* استفاده از الكل، مواد مخدر و دیگر داروها.
* تغذیه نامناسب مانند كمبود فولات و ویتامین  B1 و یا مصرف زیاد مواد قندی و كافئین  دار.
* ضعف شخصیت، اعتماد بنفش پایین، بد بینی  و هم وابستگیها.
* استرس .
* الگوی تفكرات منفی.
* عدم تحرك بدنی و نداشتن تفریح و سرگرمی.
* انزوا و گوشه گیری.

 عملكرد مغز انسان در لحظه بیدار شدن از خواب همانند بوت شدن رایانه‌ است

تحقیقات جدید نشان می‌دهد در لحظه بیداز شدن انسان از خواب، بخش موسوم به ساقه معز شروع به ارسال ماده‌ای موسوم به "اكسید نیتریك" به بخش دیگری از مغز موسوم به "تالاموس" كرده و "تلاموس" نیز این ماده را به سایر نقاط مغز می‌فرستد كه محققان این فرایند را به اجرا شدن "سیستم‌عامل" یا "بوت شدن" در رایانه‌ها پیش از آغاز فعالیت آنها، تشبیه می‌كنند.

به گزارش بخش خبر شبكه فن آوری اطلاعات ایران، از ایرنا، رایانه پیش از اجرای برنامه‌های پیچیده، سیستم‌عامل خود را راه‌اندازی و به اصلاح "بوت" می‌شود و در مغز انسان نیز "اكسید نیتریك" سبب بروز وضعیتی شده كه در پی آن مغز برای انجام محاسبات پیچیده‌تر آماده می‌شود.

در لحظه بیدار شدن انسان در صبحگاه، حواس مختلف انسان حجم زیادی از اطلاعات را در رابطه با نور خورشید، صدای زنگ ساعت و مواردی از این قبیل به مغز می‌فرستند كه تمامی این اطلاعات باید در مغز پردازش و سازمان‌دهی شوند تا مغز بتواند محیط اطراف را درك كرده و برای انجام فعالیتهای روزانه پیچیده‌تر آماده شود.

مطالعه جدیدی كه توسط محققان دانشگاه "ویك فارست" در آمریكا و با هزینه موسسه ملی چشم این كشور صورت گرفته نشان می‌دهد تصورات قبلی از عملكرد مولكول كوچك و دو اتمی "اكسید نیتریك" و همچنین وظایف "تالاموس" در مغز چندان صحیح نیست.

پیش از این تصور می‌شد "تالاموس" در مغز تنها همانند دریچه‌ای عمل می‌كند كه اطلاعات جمع‌آوری شده توسط اعصاب بدن از آن به بخش "كورتكس" مغز هدایت می‌شوند و اما مطالعه جدید نشان می‌دهد كه "تالاموس" نقش كنترلی نیز داشته و بر اطلاعات ورودی و خروجی مغز نظارت می‌كند.