تبیان، دستیار زندگی

اعتیاد  (تاریخچه و چگونگی مقابله):

مقدمه

تاریخ  بشر در اعصار مختلف گواهی از وجود موادی می دهد كه مصرف آن باعث تغییراتی در رفتار و هیجانات مصرف كننده می شده است . امروزه با به بازار آمدن انواع متعددی از این مواد ( طبیعی ، سنتتیك ) و نیز افزایش مصرف آنها در میان مردم در مراجع و نقل و انتقال قاچاق مواد مخدر به یك تجارت سود آور بزرگ تبدیل شده است . امروزه با هدف مواد ، شناسایی بیماران ( مصرف كنندگان مواد ) و ارائه خدمات پیشگیری كننده و درمانی جزء فعالیت های جدی سیستم بهداشتی - درمانی بیشتر دولت های جهان قرار گرفته است .

در بررسی تاریخ، بشری را نمی توان یافت كه با مسائل مربوط به مواد مخدر دست به گریبان نبوده و شاید بتوان گفت مواد مخدر همزاد با بشر در این جهان یافت شده و تا زمانی كه انسان در این عرصه وجود دارد آن نیز پا بر جاست. مسائل مربوط به مواد مخدر تازگی نداشته و اثرات آن نیز همواره در سرنوشت ملتها و اقوام قابل جستجو است. در كتب تاریخی ایران و حتی در كتاب قانون ابن سینا از اثرات این مواد نامبرده شده است. اما بیشتر گزارشات در مورد مواد مخدرمربوط به زمان صفویه و سپس قاجاریه تا عصر كنونی است همراه با فراز و نشیبهای این دوران كه اشاعه مصرف مواد افیونی مورد توجه بوده است. قوانین یكصد ساله در مورد محدود نمودن مصرف مواد نیز یافت میشود.

در زمان ما مسئله مواد مخدر شكل مخاطره آمیز و كاملا پیچیده ای به خود گرفته و در عین حال گسترش جهانی یافته است. اعتیاد به مواد مخدر علاوه بر زیانهای جدی و خطرناك جسمی از قبیل ابتلا به بیماریهای عفونی واگیردار همچون ایدز - هپاتیت - سل- عوارض و مشكلات عدیده اجتماعی و اقتصادی ازقبیل افزایش جرمهای مرتبط با مواد مخدر همچون جنایت و سرقت، فقر و تكدی گری و هدر رفتن سرمایه های كلان مادی كشورها را بدنبال داشته است. كشور ما دارای جمعیتی جوان است. بیش از 50%جمعیت كشور درسنین زیر 20 سال بوده و 62% از این جمعیت در شهرها ساكن بوده و از هر چهار نفر ایرانی یك نفر در معرض مهاجرت قرار دارد. موقعیت استراتژیك ایران و قرارگیری آن در كنار كشورهایی همچون افغانستان و پاكستان كه جزو تولید كنندگان عمده مواد مخدر بوده و از طرفی ما یك مسئله ترانزیت و عبور مواد مخدر به جهت ویژگیهای خاص منطقه ای از كشور ما یك مسیر مناسب جهت قاچاق مواد مخدرفراهم ساخته و هم بازار مصرف داخلی آن كه رشد روز افزونی داشته است.                                         

 تاریخچه

پس از پیروزی انقلاب اسلامی علیرغم تلاش بی وقفه نظام مقدس اسلامی كشورمان و تقدیم بیش از 2700 نفر شهید از نیروهای نظامی و انتظامی این روند رو به رشده بوده است در نتیجه آمار معتادین و نیز عوارض ناشی از اعتیاد افراد افزایش داشته است. برآوردهای رسمی اولیه و ساده از تعداد معتادین و سوء مصرف كنندگان مواد مخدر رقمی حدود  2میلیون نفر را ذكر مینماید و با در نظر گرفتن حداقل یك خانواده 5 نفری مرتبط با این افراد به رقمی حدود 10میلیون نفر انسان كه در ارتباط نزدیك با معضلات و مشكلات ناشی از آن میباشند دست می یابیم. محبوسین زندانهای كشور در سال 77معادل 16.775نفر بوده كه قریب به 60% آنان مرتبط با مواد مخدرو اعتیاد بوده اند.

 در 20 سال گذشته (تا پایان سال 85) قریب 836/53./1 كیلوگرم انواع مواد مخدركشف و ضبط گردیده است در این سالها نزدیك به 381812 نفر قاچاقچی و699557 نفر معتاد شناسایی و دستگیر شده اند قریب 25652 نفر معتاد از سال 62 لغایت 77 درمراكز باز پروری كشور پذیرش شده اند كه این تنها بخشی از آمارهای واقعی نشان دهنده وضعیت بغرنج و نگران كننده از انسانهای این جامعه است كه به ورطه اعتیاد كشیده شده اند. اعتیاد به عنوان یك آسیب ومعضل اجتماعی بهداشتی اقتصادی و فرهنگی با پیچیدگیهای خاص خود حاكمیت ملی امنیت و استقلال كشور ما را تحت تاثیر قرار داده است با توجه به مسائل جنبی آن میتوان ادعا نمود كه ارزشهای انسانی و اسلامی و نیز هویت ملی ما در معرض خطر و آسیب این آفت بزرگ قرار گرفته است. توجه به آمارها نشانگر رشد روزافزون معتادین در اجتماع رو به قوت ما دارد. این موضوع كه قشر جوان جامعه بیشتر در معرض آسیب و آماج اعتیاد می باشند وظیفه همگان را در موضع تقابل با این مشكل خطیرتر می سازد. براستی وظیفه ما افراد این جامعه درقبال این دیو بدسیرت چیست؟ خانواده های ماو والدین ما چه وظیفه و مسئولیتی را بر عهده دارند ؟ دستگاههای تعلیم و تربیت ما چطور ؟آیا مشكل اعتیاد با زدن و بستن و به زندان انداختن و یا اعدام كردن قابل حل است؟ و یا اینكه عزم ملی و جزم تك تك افراد این جامعه در هر لباس و در هر مكان و هر زمان را می طلبد، براستی كدام یك چاره كار است ؟

+ تعاریف اعتیاد

اعتیاد یعنی خوگرفتن و وابسته شدن جسمی‌، روانی و عصبی فرد به مواد مخدر كه ترك یا فرار از آن ناممكن و یا بسیار مشكل است.
اعتیاد یعنی مصرف نابجا و مكرر مواد مخدر كه موجب وابستگی به آنها می‌شود. این وابستگی بدنی و روانی است، ترك مصرف مواد افیونی مشكلات و محرومیت های بدنی و روانی را در پی خواهد داشت ( از مقاله دكتر سید حسین فخر ).

اعتیاد عبارتست از وابستگی به عوامل یا موادی‌ كه تكرار مصرف آنها با كم و كیف مشخص و درمان معین از دیدگاه معتاد ضروری می‌نماید. ( از مقاله دكتر احمد حسنی ).

اعتیاد یك بیماری روانی، اجتماعی، اقتصادی است كه بر اثر فعل و انفعال تدریجی بین بدن انسان و مواد شیمیائی تحت تأثیر یك سلسله شرایط و اوضاع و احوال خاص روانی، اقتصادی، اجتماعی و سنتی به وجود می‌آید. ( از تحقیق خانم دكتر ربابه شیخ‌الاسلام )

از نظر فارماكولوژی اعتیاد عبارت است از حالت مقاومت اكتسابی كه در نتیجه استعمال متمادی دارو در بدن حاصل می‌شود به قسمی كه استعمال مكرر دارو موجب كاسته شدن اثرات تدریجی می‌گردد و پس از مدتی شخص می‌تواند مقادیر سمی دارو را در بدن بدون ناراحتی تحمل كند و در صورتی كه دارو به بدن نرسد اختلالات جسمی و روانی موسوم به سندروم محرومیت بروز می‌كند. در سال 1950 سازمان جهانی بهداشت تعریف زیر را برای اعتیاد ارائه دادند:

اعتیاد داروئی حالتی است كه در اثر مصرف دوره‌ای یا مداوم یك ماده شیمیائی ( طبیعی یا مصنوعی ) كه برای انسان یا جامعه مضر باشد ایجاد می‌گردد و ویژگی‌های آن به قرار زیر است: 1- اشتیاق یا نیاز اجباری به استفاده مداوم آن ماده و ظهور رفتاری اجباری برای پیدا كردن آن به هر وسیله. 2- تمایل به افزودن به مقدار مصرف به مرور زمان. 3- پیدا شدن وابستگی‌های جسمی و روانی براثر استفاده از آن ماده.
این كمیته برای استفاده مداوم یا دوره‌ای مواد شیمیائی كه برای فرد و جامعه مضر نبوده و نیز حالت ایجاد شده توسط آن خصوصیات بالا را نداشته باشد واژه عادت داروئی را در نظر گرفت. ولی به مرور زمان مشخص گردید كه تعاریف خصوصاً برای عادت داروئی نارسا هستند و به همین دلیل در سال 1957 میلادی تعاریف توسط كمیته كارشناسان سازمان جهانی بهداشت مجدداً به این صورت تصحیح گردید كه وابستگی روانی به یك دارو “بدون پدیده محرومیت” را عادت و وابستگی روانی و جسمی “همراه با پدیده محرومیت” را اعتیاد نامیده‌اند. اما تعاریف فوق نیز با شروع مصرف داروهائی از قبیل ال . اس . دی و آمفتامین‌ها نارسا شدند. چون مصرف آمفتامین‌ برای گروهی موجب افزایش فعالیتهای روزانه می گشت و برای گروهی حمله جنون ایجاد میكرد . به همین جهت در سال 1964 كمیته مزبور اصطلاح وابستگی دارویی را Drug Dependence  برای هر دو حالت فوق انتخاب كرد و چنین استدلال نمود  كه یك بیمار ممكن است نسبت به داروی خاص وابستگی روانی پیدا كند، در حالی كه بیمار دیگر نسبت به همین دارو، علاوه بر وابستگی روانی از لحاظ جسمانی نیز وابسته شود. كمیته مزبور وابستگی داروئی را حالتی ناشی از استعمال مكرر یك دارو به طور دوره‌ای یا مداوم می‌داند، كه خصوصیات آن بسته به ماده مورد استفاده متغیر است و به همین دلیل ذكر شده است كه نام شیمیائی مورد بحث در جلو عبارت “وابستگی داروئی” قید گردد. به هر حال با توجه به اینكه در كشور ما واژه اعتیاد از همه جهت قابل درك عموم می‌باشد در این سایت از كلمه اعتیاد بیشتر استفاده شده است. با توجه به تعاریف فوق در رابطه با اعتیاد مشخصاً در چند مقوله با یكدیگر شریكند و آن اینكه:

1- وابستگی شدید وجود دارد.

2- وابستگی جسمی و روانی است.

3- قطع این وابستگی مشكلاتی را به همراه دارد.

وابستگی به مواد ( Substance Dependence )

امروزه در محافل دانشگاهی به جای اعتیاد از وابستگی نام برده میشود هر چند كه درمیان مردم این بیماری به اعتیاد و خود بیمار به عنوان معتاد شناخته شده است .

بر اساس آخرین جمع بندی های علمی كه در دهه هشتاد انجام گرفت وابستگی یك نشانگان بالینی است كه در پی مصرف مواد علائمی در حالات رفتاری ، شناختی و فیزیولوژیكی فرد مصرف كننده ظاهر میگردد میزان وابستگی كمی است و به درجات مختلفی می تواند وجود داشته باشد شدت وابستگی با وفتارهای متعاقب مصرف مواد سنجیده میشود بیمار وابسته به مواد علیرغم تجربه مشكلات متعدد ناشی از مصرف مواد قادر به قطع مصرف آن نیست و به طور اجباری و وسواس گونه به مصرف آن ادامه میدهد مصرف مواد یك الگوی رفتاری غیر انطباقی و بیمار گونه است كه بروز علائم رفتاری فیزیولوژیكی و شناختی به اختلالهای بالینی در فرد مصرف كننده منجر میشود .

این اختلالها عبارتند از :

1 - ایجاد تحمل : بیمار در دفعات بعدی مصرف برای رسیدن به سطح قبلی روانی و جسمانی ناشی از اثر مواد باید مقادیر بیشتری از آن را مصرف كند .

2 - بروز علائم ترك : عدم مصرف مواد علائم جسمانی و روانی ترك مانند بیقراری ، اضطراب ، بیخوابی ، درد عضلات ، اسهال و استفراغ ظاهر میشود .

3 - تمایل بعدی در بیشتر بیماران برای قطع مصرف مواد وجود دارد ولی بیمار قادر به این كار نمی باشد .

4 - بیمار برای تهیه مواد هزینه ، وقت و سرمایه های دیگران و خانواده را مصرف می كند .

5 - در پی استمرار مصرف مواد و تغییرات روانی و رفتاری در بیمار ، مشاركت وی در فعالیت های خانوادگی ، اجتماعی تفریحی و شغلی كاسته میشود .

6 - علیرغم آگاهی بیمار از عوارض جسمانی و روانی مصرف مواد ، بیمار قادر به عدم استفاده از آن نمی باشد .

در تعریف آكادمیك برای اینكه فردی را بیمار وابسته به مواد بدانیم لازم است حداقل 12 ماه الگوی مستمر مصرف مواد را داشته باشد .

علل و عوامل موثر بر اعتیاد

 اعتیاد یك بیماری زیست شناختی ، روانشناختی و اجتماعی است عوامل متعددی در اتیولوژی سوء مصرف و اعتیاد موثر هستند كه در تعامل با یكدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می شوند . عوامل موثر بر فرد محیط فرد و عوامل اجتماعی ، عوامل در هم بافته ای هستند كه بر یكدیگر تاثیر میگذارند درك كلیه علل و عوامل زمینه ای موجب میشود تا روند پیشگیری ، شناسایی ، درمان و پیگیری به طور هدفمند طرح ریزی شود .

بنابراین ، آشنایی با عوامل زمینه ساز مستعد كننده بروز اعتیاد و نیز عوامل محافظت كننده در مقابل آن از دو جهت ضرورت دارد .

1 - شناسایی افراد در معرض خطر اعتیاد و اقدامهای پیشگیرانه لازم برای آنان

2 - انتخاب نوع درمان و اقدامهای خدماتی و حمایتی و مشاوره ای لازم برای معتادان

عوامل مخاطره آمیز

عوامل مخاطره آمیز مصرف مواد شامل عوامل فردی ، عوامل بین فردی و محیطی و عوامل اجتماعی است .

عوامل مخاطره آمیز فردی

+ دوره نوجوانی

+ استعداد ارثی

+ صفات شخصیتی :

* صفات ضد اجتماعی

* پرخاشگری

* اعتماد به نفس پایین

+ اختلالهای روانی

* افسردگی اساسی

* فوبی

+ نگرش مثبت به مواد

+ موقعیت های مخاطره آمیز

* ترك تحصیل

* بی سرپرستی

+ تاثیر مثبت مواد بر فرد

در اینجا به شرح هر یك از عوامل فوق می پردازیم :

دوره نوجوانی : مخاطره آمیز ترین دوران زندگی از نظر شروع به مصرف مواد دوره نوجوانی است . نوجوانی دوره انتقال از كودكی به بزرگسالی و كسب هویت فردی و اجتماعی است در این دوره میل به استقلال و مخالفت با والدین به اوج خود میرسد و نوجوان برای اثبات بلوغ و فردیت خود ارزشهای خانواده را زیر سوال میبرد و سعی در ایجاد و تحلیل ارزشهای جدید خود دارد مجموعه این عوامل ، علاوه بر حس كنجكاوی و نیاز به تحرك تنوع و هیجان فرد را مستعد مصرف مواد می نماید .

ژنتیك :

شواهد مختلفی از استعداد ارثی اعتیاد به الكل و مواد وجود دارد تاثیر مستقیم عوامل ژنیتیكی عمدتا از طریق اثرات فارماكوكینتیك و فاركودینامیك مواد در بدن میباشد كه تعیین كننده تاثیر مواد بر فرد است برخی از عوامل مخاطره آمیز دیگر نیز تحت نفوذ عوامل ژ نیتكی هستند مانند برخی اختلال های شخصیتی و روانی و عملكرد نامناسب تحصیلی ناشی از اختلالهای یادگیری .

صفات شخصیتی عوامل مختلف شخصیتی با مصرف مواد ارتباط داند از این میان ، برخی از صفات بیشتر پیش بینی كننده احتمال اعتیاد هستند و به طور كلی فردی را تصویر می كنند كه با ارزشهای یا ساختارهای اجتماعی مانند خانواده مدرسه و مذهب پیوندی ندارد و یا از عهده انطباق ، كنترل یا ابراز احساسهای درد ناكی مثل احساس گناه ، خشم و اضطراب بر نمی آید این ثفات عبارتند از : عدم پذیرش ارزشهای سنتی و رایج مقاومت در مقابل منابع قدرت نیاز شدید به استقلال ، صفات ضداجتماعی ، پرخاشكری شدید ، احساس فقدان كنترل بر زندگی خود ، اعتماد به نفس پایین ، فقدان مهارت مقاومت د ربرابر پیشنهاد های خلاف دیگران ، فقدان مهارتهای اجتماعی و انطباقی از آنجا كه اولین مصرف مواد معمولا از محیطهای اجتماعی شروع می شود هر فدر فرد قدرت تصمیم گیری و مهارت ارتباطی بیشتری داشته باشد بهتر می تواند در مقابل فشار همسالان مقاومت كند .

اختلال های روانی :

در حدود 70 درصد موارد همراه با اعتیاد اختلال های دیگر روانپزشكی نیز وجود دارد شایع ترین تشخیصها عبارتند از : افسردگی اساسی ، اختلال شخصیت ضد اجتماعی ،‌فوبی ، دیس تایمی ، اختلال و سواسی

جبری اختلال پانیك ، مانیا ، اسكیزوفرنی

نگرش مثبت به مواد :

افرادی كه نگرشها و باوردهای مثبت و یا خنثی به مواد مخدر دارند احتمال مصرف و اعتیادشان بیش از كسانی است كه نگرشهای منفی داند این نگرشهای مثبت معمولا عبارتند از كسب بزرگی و تشخص رفع دردهای جسمی و خستگی ، كسب آرامش روانی ، توانایی مصرف مواد بدون ابتلا به اعتیاد

موقعیت های مخاطره آمیز فردی :

بعضی از نوجوانان در موقعیت ها یا شرایطی قرار دارند كه آنان را در معرض خطر مصرف مواد قرار می دهد مهمترین این موقعیتها عبارتند از : در معرض خشونت قرار گرفتن در دوران كودكی و نوجوانی ، ترك تحصیل بی سرپرستی یا بی خانمانی ، فرار از خانه ، معلولیت جسمی ، ابتلا به بیماریهای یا دردهای مزمن حوادثی مثل از دست دادن نزدیكان یا بلایای طبیعی ناگهان نیز ممكن است منجر به واكنشهای حاد روانی شود در این حالت فرد برای كاهش درد و رنج و انطباق با آن از مواد استفاده میكند.

تاثیر مواد بر فرد :

این متغیر وقتی وارد عمل میشود كه ماده حداقل یكبار مصرف شده باشد چگونگی تاثیر یك ماده بر فرد تابع خواص ذاتی ماده مصرف كننده به میزان قابل توجهی به مشخصات او بستگی دارد این مشخصات عبارتند از : شرایط جسمی فرد انتظار فرد از مواد تجربیات قبلی تاثیر مواد بر فرد مصرف كننده به میزان قابل توجهی به مشخصات او بستگی دارد این مشخصات عبارتند از شرایط جسمی فرد انتظار فرد از مواد ، تجربیات قبلی تاثیر مواد و مواد دیگری كه هم زمان مصرف شده اند مواد مختلف نیز تاثیر های متفاوتی بر وضعیت فیزیولوژیك و روانی فرد دارد مثلا هروئین و كوكاثین سرخوشی شدید ، الكل آرامش و نیكوتین مختصری هشیاری و آرامش ایجاد می كند .

عوامل مخاطره آمیز بین فردی و محیطی

- عوامل مربوط به خانواده

غفلت از فرزندان

وجود الگوی نامناسب در خانواده

خانواده آشفته

- عوامل مربوط به دوستان

دوستان مصرف كننده مواد

- عوامل مربوط به مدرسه

فقدان محدودیت

فقدان حمایت

عوامل مربوط به محل سكونت

شیوع خشونت و اعمال خلاف

در اینجا به شرح هر یك از عوامل فوق می پردازیم

عوامل مربوط به خانواده :

خانواده اولین مكان رشد شخصیت باورها و الگوهای رفتاری فرد است خانواده علاوه بر اینكه محل حفظ و رشد افراد و كمك به جل استرس و پاتولوژی است منبعی برای تنش ، شكل و اختلاف نیز میباشد . نا آگاهی والدین ، ارتباط ضعیف والدین و كودك ، فقدان انضباط در خانواده ، خانواده متشنج ی آشفته و از هم گسیخته ، احتمال ارتكاب به انواع بزهكاریها مانند سوء مصرف مواد را افزاریش میدهد . همچنین واالدینی كه مصرف كننده مواد هستند باعث می شود فرزندان با الگو برداری از رفتار آنان مصرف مواد را یك رفتار بهنجار تلقی و رفتار مشابهی پیشه كنند .

تاثیر دوستان :

تقریبا در 60 درصد موارد اولین مصرف مواد به دنبال تعارف دوستان رخ میدهد ارتباط و دوستی با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد عامل مستعد كننده قوی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد است مصرف كنند گان مواد برای گرفتن تایید رفتار خود از دوستان سعی می كنند آنان را وادار به همراهی با خود نمایند گروه همسالان به خصوص در شروع مصرف سیگار و حشیش بسیار موثر هستند بعضی از دوستیها صرفا حول محور مصرف مواد شكل میگیرد نوجوانان بع تعلق به یك گروه نیاز مندند و اغلب پیوستن به گروههایی كه مواد مصرف می كنند بسیار آسان است هر چه پیوند فرد با خانواده مدرسه و اجتماعات سالم كمتر باشد احتمال پیوند او با این قبیل گروه ها بیشتر می شود .

عوامل مربوط به مدرسه :

از آنجا كه مدرسه بعد از خانواده مهم ترین نهاد آموزشی و تربیتی است می تواند از راههای زیر زمینه ساز مصرف مواد در نوجوانان باشد :

بی توجهی به مصرف مواد فقدان محدودیت یا مقررات جدی منع مصرف در مدرسه استرسهای شدید تحصیلی و محیطی فقدان جمایت معلمان و مسئولان از نیازهای عاطفی و روانی به خصوص به هنگام بروز مشكلات و طرد شدن از طرف آنان

* عوامل مربوط به محل سكونت : عوامل متعددی در محیط مسكونی می تواند موجب گرایش افراد به مصرف مواد شود فقدان ارزشهای مذهبی و اخلاقی شیوع خشونت و اعمال خلاف وفور مشاغل كاذب آشفتگی و ضعف همبستگی بین افراد محل و حاشیه نشینی از جمله این عوامل هستند .

عوامل مخاطره آمیز اجتماعی

فقدان قوانین و مقررات جدی ضد مواد مخدر

بازار مواد

مصرف مواد به عنوان هنجار اجتماعی

كمبود فعالیتهای جایگزین

كمبود امكانات حمایتی ، مشاوره ای و درمانی

توسعه صنعتی ،‌محرومیت اجتماعی - اقتصادی

مشخصات فردی و عوامل محیطی بخشی از علل اعتیاد هستند و بخش دیگر را بازار های بین المللی مواد و عوامل اجتماعی - اقتصادی حاكم بر جامعه تشكیل می دهند این عوامل عبارتند از :

قوانین : فقدان قوانین جدی منع تولید ، خرید و فروش حمل و مصرف مواد موجب وفور و ارزانی آن میشود .

بازار مواد :

میزان مصرف مواد با قیمت آن نسبت معكوس دارد هرچه قیمت مواد كاهش یابد تعداد افرادی كه بتوانند آن را تهیه كنند افزایش می یابد .

همچنین سهل الوصول بودن مواد به تعداد مصرف كنندگان آن می افزاید

مصرف مواد به عنوان هنجار اجتماعی :

در جوامعی كه مصرف مواد نه تنها ضد ارزش تلقی نمی شود بلكه جزئی از آداب و سنن جامعه و یا نشان تمدن و تشخص و وسیله احترام و پذیرایی است ، مقاومتی برای مصرف مواد وجود ندارد و سو، مصرف و اعتیاد شیوع بیشتری دارد .

كمبود امكانات فرهنگی ، ورزشی ، تفریحی : كمبود امكانات لازم برای ارضایث نیازهای طبیعی روانی و اجتماعی نوجوانان و جوانان از قبیل كنجكاوی تنوع طلبی هیجان ماجراجویی مورد تایید و پذیرش قرار گرفتن و كسب موفقیت بین همسالان موجب گرایش آنان به كسب لذت و تفنن از طریق مصرف مواد و عضویت در گروههای غیر سالم می شود .

عدم دسترسی به سیستمهای خدماتی ، حمایتی مشاوره ای و درمانی :

در زندگی افراد موقعیتها و مشكلاتی پیش می آید كه آنان را از جهات مختلف در معرض خطر قرار می دهد فقدان امكانات لازم یا عدم دسترسی به خدماتی كه در چنین مواقعی بتواند فرد را از نظر روانی ، مالی ، شغلی ، بهداشتی و اجتماعی حمایت نماید فرد را تنها و بی پناه بدون وچود سطح مقاومت اجتماعی رها میكند .

توسعه صنعتی جامعه ، مهاجرت ، كمبود فرصتهای شعلی و محرومیت اقتصادی - اجتماعی :

توسعه صنعتی جوامع را به سمت شهری شدن و مهاجرت از روستاها به شهر ها سوق می دهد مهاجرت باعث می شود تا فرد برای اولین بار با موانع جدیدی برخورد نماید . جدایی از خانواده ، ارزشهای سنتی  و ساختار حمایتی قبلی به تنهایی به انزوا و ناامیدی فرد می انجامد كم سوادی فقدان مهارتهای شغلی عدم دسترسی به مشاغل مناسب و به دنبال آن محدودینت در تامین نیازهای حیاتی و اساسی زندگی و تلاش برای بقا فرد را به مشاغل كاذب با خرید و فروش مواد میكشاند و یا برای انطباق با زندگی سخت روزمره و شیوه جدید زندگی به استفاده از شیوه های مصنوعی مانند مصرف مواد سوق میدهد .

به امید جهانی خالی از معتاد و مواد مخدر

اسهال در کودکان:

علیرغم تلاشهای کشور ها در دو دهه اخیر و پیشرفت های چشمگیر در کاهش مرگ ومیر هنوز یکی از مشکلات کشور ها ی جهان سوم است

 حدود 2/3 میلیون مرگ کودک در زیر 5 سال هر دقیقه 10 کودک قربانی اسهال واستفراغ میشود

  بطور متوسط 3مرتبه اسهال در سال بعضی کشور ها 9 مرتبه کشورهای صنعتی 1-2 مرتبه درایران قبلا حدود 70 میلیون مورد اسهال  در سال درکودکان زیر 5 سال گزارش می شد اکنون به حدود 20میلیون مورد درسال رسیده

 مرگ ومیر بعلت اسهال 34000 در سال 65 در حال حاضر کمتر از 3000 کاهش یافته

 تعریف :

 والدین افزایش تعداد  دفعات یا کاهش قوام مدفوع را اسهال میگویند

 تعداد دفعات با سن کودک بستگی دارد

 قوام مدفوع هم از شخص به شخص متفاوت است

 تعریف اسهال از روی تعداد دفعات وقوام مدفوع مشکل است

 یک شیر خوار ممکن است 5-10 نوبت دفع  شیرخوار دیگر هر 2-3 روز دفع داشته باشد

  تعریف اسهال عبارت از افزایش حجم روزانه
    مدفوع وافزایش آب آن است

  درکودکان دفع بیش از 10 گرم بازاء هر کیلو در بالغین بیش از 200 گرم  در روز است در3سالگی حجم مدفوع به اندازه افراد بالغ میشود

  WHO دفع 3 بار یا بیشتر مدفوع شل یا آبکی را در 24 ساعت اسهال می داند

  مصرف زیاد فیبر سبب افزایش  حجم مفوع میشود

  شیر مادر خوار هم چند بار درروز مدفوع نرم دارند

 اسهال حاد 7-5 روز وگاهی 10 روز  ادامه اسهال بیش از 2 هفته  مزمن گفته میشود

 علت مرگ در اسهال کم آبی است

 اگر در خلال اسهال به تغذیه کودک توجه نشود سوء تغذیه به وجود می آید

 علل اسهال در کودکان:

 علیرغم  پیشرفت های علمی هنوز   در 30 %  نمی توان علت اسهال را مشخص نمود

  پاتوژن های شایع :

  روتاویروس ،  آدنوویروس ها ، آنتروویروس ها

 ای –کولای  ETEC  و EPEC و EIEC و EHEC

شیگلا  -  کامپیلوباکتر ژژونی - ویبریون کلرا   01 -  سالمونلا

 کربپتوسپوریدیوم - یرسینیا -  ژیاردیا -  آمیبیاز-  عفونت های ادراری

 عفونت های تنفسی

   ارزیابی کودک اسهالی

همه کودکان مبتلا به اسهال باید :

  از شدت کم آبی از مشکلات همراه گرفتن دقیق سابقه  معاینه کامل   ارزیابی علائم بررسی گردند

 مشاهده:

 حال عمومی         هوشیار   

 چشم ها              نرمال

 اشک                موجود

 دهان وزبان        مرطوب 

 تشنگی             نرمال

 تورگور پوست     سریعا بحال اول بر میگردد

کم آبی ندارد       درمان پلان A

   درمان پلان A

 کمتر از 4% کم آبی 

 درمان در منزل

 تجویز مایعات بیشتر

 تجویز مقدار بیشتر غذا

 مراجعه مجدد اگر اسهال بهتر نشود

 سوپ، دوغ، چای کمرنگ،  آب جوشیده ،ORS

 شیرمادر ، تخم مرغ، ماست

   مشاهده کودک اسهالی

حال عمومی            بی قرار    

 چشم ها                فرورفته

 اشک                   ندارد

 دهان وزبان           خشک

 تشنگی                عطش زیاد

 تورگور پوست        آهسته برمی گردد

 درصورت 2 علامت   کم آبی متوسط

 درمان                 درمان پلان B

  درمان پلان B

 تجویز محلول ORS 75 سی سی پر کیلو

 تحت نظر 4ساعت در درمانگاه

 ارزیابی مجدد  درصورت بهبود  در گروه A

 در صورت عدم بهبود ادامه درمانB

 شیر مادر ادامه یابد

 زیر 2سال هر 2دقیقه 1قاشق – 50-100 سی سی

 بالای2سال با لیوان – 100-200 سی سی

 مشاهده کودک اسهالی

  حال عمومی            بیحال یا بیهوش

  چشم ها                خیلی فرورفته وخشک

  اشک                  ندارد

  دهان وزبان          خیلی خشک

  تشنگی               قادر به نوشیدن نیست

 تورگور پوست      خیلی آهسته بر میگردد

   درصورت 2علامت     کم آبی شدید

  درمان                    پلان C

    درمان  پلان C

 بستری کردن

  تجویز مایعات داخل وریدی

 کنترل بیمار

آسم:

شرح بیماری
عبارت‌ است‌ از یک‌ بیماری‌ مزمن‌ همراه‌ با حملات‌ مکرر خس‌خس‌ و تنگی‌ نفس‌. این‌ بیماری‌ در تمام‌ سنین‌ می‌تواند وجود داشته‌ باشد اما 50% از موارد، کودکان‌ زیر 10 سال‌ هستند. آسم‌ بیشتر در پسران‌ رخ‌ می‌دهد تا دختران‌، اما در آسمی‌ که‌ در سنین‌ بزرگسالی‌ آغاز می‌شود زنان‌ سهم‌ بیشتری‌ را به‌ خود اختصاص‌ می‌دهند.
علایم‌ شایع‌
احساس‌ فشردگی‌ در قفسه‌ سینه‌ و تنگی‌ نفس‌
خس‌ خس‌ سینه‌ به‌ هنگام‌ بازدم‌
سرفه‌، خصوصاً در شب‌، معمولاً همراه‌ با خلط‌ غلیظ‌، شفاف‌ و زرد
تنفس‌ سریع‌ و سطحی‌ که‌ به‌ هنگام‌ نشستن‌ بهتر می‌شود.
مشکل‌ در تنفس‌
انقباض‌ عضلات‌ گردن‌ علایم‌ شدید حمله‌ حاد:
آبی‌ شدن‌ پوست‌
خستگی‌ زیاد
تنفس‌ صدادار شبیه‌ خرخر
ناتوانی‌ در صبحت‌ کردن‌
تغییرات‌ ذهنی‌ و روانی‌، از جمله‌ بی‌قراری‌ یا گیجی‌
علل‌
التهاب‌ و اسپاسم‌ ناشی‌ از آن‌ در مجاری‌ هوایی‌ ( نایژه ها و نایژک ها)، و به‌ دنبال‌ آن‌ ورم‌ مجاری‌ هوایی‌ و غلیظ‌ شدن‌ ترشحات‌ ریه (خلط‌). این‌ امر باعث‌ کاهش‌ یا بسته‌ شدن‌ راه‌ عبور هوا به‌ ریه‌ها می‌شود. عواملی‌ که‌ می‌توانند این‌ تغییرات‌ را ایجاد کنند عبارتند از:
مواد آلرژی‌زا مثل‌ گرده‌ گیاهان‌، گرد و غبار، شوره‌ بدن‌ حیوانات‌، کپک‌ها یا بعضی‌ از غذاها
عفونت‌های‌ ریوی‌ مثل‌ برونشیت
مواد آلاینده‌ موجود در هوا، مثل‌ دود و بوهای‌ مختلف‌
قرار گرفتن‌ در معرض‌ موادشیمیایی‌ یا سایر مواد، در قالب‌ مواجهه‌ شغلی‌
عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر
وجود سایر بیماری‌های‌ آلرژیک‌، مثل‌ اگزما یا تب یونجه
سابقه‌ خانوادگی‌ آسم‌ یا آلرژی‌های‌ دیگر
قرار گرفتن‌ در معرض‌ آلاینده‌های‌ خطر سیگار کشیدن‌
مصرف‌ بعضی‌ از داروها مثل‌ آسپیرین
استرس های‌ مختلف‌ (عفونت‌های‌ ویروسی‌، ورزش‌، ناراحتی‌ عاطفی‌، بوهای‌ زیانبار، و دود تنباکو )
پیشگیری‌
از مواد آلرژی‌زای‌ شناخته‌ شده‌ و آلاینده‌های‌ هوا دوری‌ کنید.
داروهایی‌ که‌ به‌ منظور پیشگیری‌ از بروز حملات‌ آسم‌ تجویز می‌شوند را به‌ طور منظم‌ مصرف‌ کنید؛ توجه‌ داشته‌ باشید که‌ حتی‌ اگر احساس‌ می‌کنید مشکلی‌ ندارید، مصرف‌ داروها را قطع‌ نکنید.
از مصرف‌ آسپیرین خودداری‌ کنید.
به‌ دنبال‌ عوامل‌ آغازکننده‌ حمله‌ آسم‌ بگردید و از آنها دوری‌ کنید.
نرمش‌های‌ آسوده‌سازی‌ و شل‌کننده‌ عضلات‌، و نیز حرکات‌ کمک‌کننده‌ به‌ تخلیه‌ ترشحات‌ تنفسی‌ را انجام‌ دهید.
عواقب‌ مورد انتظار
علایم‌ را می‌توان‌ با درمان‌ و پایبندی‌ جدی‌ به‌ اقدامات‌ پیشگیرانه‌ کنترل‌ نمود.
نیمی‌ از کودکان‌ آسمی‌ نهایتاً خوب‌ خواهند شد.
در صورتی‌ که‌ درمان‌ انجام‌ نشود، حملات‌ شدید ممکن‌ است‌ مرگبار باشند.

عوارض‌ احتمالی‌
نارسایی‌ تنفسی‌
پنوموتوراکس (وارد شدن‌ هوا به‌ فضای‌ اطراف‌ ریه‌ها)
عفونت‌ ریه و مشکلات‌ مزمن‌ ریوی‌ در اثر حملات‌ مکرر آسم‌
درمان‌
اصول‌ کلی‌
اقدامات‌ تشخیصی‌ ممکن‌ است‌ عبارت‌ باشند از آزمایش‌ خون؛
بررسی‌های‌ مربوط‌ به‌ کار ریه؛ و بررسی‌های‌ مربوط‌ به‌ آلرژی‌ که‌ معمولاً به‌ کمک‌ آزمون‌های‌ پوستی‌ انجام‌ می‌گیرند.
مراقبت‌ اورژانس‌ و بستری‌ کردن‌ در موارد حملات‌ شدید آسم‌
روان‌ درمانی‌ یا مشاوره‌، در صورتی‌ که‌ آسم‌ با استرس ارتباط‌ داشته‌ باشد.
حتی‌المقدور مواد آلرژی‌زا و آزاردهنده‌ را از خانه‌ و محل‌ کار حذف‌ کنید. درمان‌ برای‌ حساسیت‌زدایی‌ از بعضی‌ مواد آلرژی‌زای‌ خاص‌ داروهایی‌ را که‌ به‌ طور منظم‌ استفاده‌ می‌کنید همیشه‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشید.
به‌ هنگام‌ حملات‌ بنشینید.
در زمان‌هایی‌ از سال‌ که‌ مواد آلرژی‌زا در محیط‌ فراوان‌ هستند در منزل‌ بمانید.
داروها
اکسپکتورانت برای‌ رقیق‌ کردن‌ خلط‌ گشادکننده‌ نایژه برای‌ بازکردن‌ مجاری‌ هوایی‌
داروی‌ کورتیزونی‌ داخل‌ رگی‌ (تنها برای‌ موارد اورژانس‌) برای‌ کم‌ کردن‌ واکنش‌ آلرژی‌ بدن‌
استنشاق‌ داروی‌ کورتیزونی‌ با دستگاه‌ ریزقطره‌ ساز. این‌ شکل‌ از مصرف‌ داروهای‌ کورتیزونی‌ عوارض‌ جانبی‌ کمتری‌ نسبت‌ به‌ نوع‌ خوراکی‌ دارد.
آنتی هیستامین (کرومولین‌ سدیم‌ یا ندوکرومیل‌) به‌ صورت‌ استنشاقی‌ با دستگاه‌ ریزه‌ قطره‌ساز. این‌ نوع‌ دارو جهت‌ پیشگیری‌ به‌ کار می‌رود.
فعالیت
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری خود را حفظ‌ کنید، اما از فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های‌ ورزشی‌ ناگهانی‌ خودداری‌ کنید. اگر به‌ دنبال‌ ورزش‌ سنگین‌ حمله‌ آسم‌ رخ‌ دهد، بنشینید و استراحت‌ کنید. مقدار کمی‌ آب‌ گرم‌ بنوشید.
درمان‌ با داروهای‌ گشادکننده‌ نایژه‌ غالباً از آسم‌ ناشی‌ از ورزش‌ پیشگیری‌ به‌ عمل‌ می‌آورد.
شاید بهترین‌ ورزش‌ برای‌ بیماران‌ آسمی‌ شنا باشد.
رژیم‌ غذایی‌
رژیم‌ خاصی‌ توصیه‌ نمی‌شود، اما از خوردن‌ غذاهایی‌ که‌ به‌ آنها حساسیت‌ دارید خودداری‌ کنید.
روزانه‌ حداقل‌ 3 لیتر آب‌ بنوشید تا ترشحات‌ رقیق‌ باقی‌ بمانند.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
شما یا یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌ علایم‌ آسم‌ را دارید.
شما دچار حمله‌ آسمی‌ شده‌اید که‌ به‌ درمان‌ جواب‌ نمی‌دهد. این‌ یک‌ اورژانس‌ است‌!
علایم‌ جدید و بدون‌ توجیه‌. داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممکن‌ است‌ عوارض‌ جانبی‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشند.

آسپیرین :

آسپیرین‌ یک‌ داروی‌ رایج‌ است‌ که‌ بدون‌ نسخه‌ پزشک‌ قابل‌ تهیه‌ می‌باشد. این‌ دارو یک‌ مسکن‌ غیرمخدر برای‌ تسکین‌ دردهای‌ خفیف‌ تا متوسط‌ نظیر سردرد ، دندان‌درد ، و دردهای‌ هنگام‌ عادت‌ ماهانه‌ است‌. آسپیرین‌ تب‌ را کاهش‌ می‌دهد و التهاب‌ را در موارد رماتیسمی‌ کاهش‌ می‌دهد. آسپیرین‌ خشکی‌، تورم‌ و درد مفاصل‌ را درد آرتریت‌ می‌کاهد ولی‌ بیماران‌ را درمان‌ نمی‌کند. از این‌ دارو همچنین‌ در پیشگیری‌ از لخته‌ شدن‌ خون‌ ، کاهش‌ خطر حمله‌ قلبی‌ و مغزی‌، و موارد دیگر استفاده‌ می‌شود. البته‌ این‌ خاصیت‌ آسپیرین‌ ممکن‌ است‌ موجب‌ افزایش‌ احتمال‌ خطر خونریزی‌ شود. استیل‌ سالیسیلیک‌ اسید یک‌ نام‌ دیگر آسپیرین‌ است‌. چگونگی‌ مصرف‌ برای‌ جلوگیری‌ از اثرات‌ مضر آسپیرین‌ بر روی‌ معده‌ ، این‌ دارو را با غذا ، شیر ، داروهای‌ ضداسید ، یا یک‌ لیوان‌ پر از آب‌ مصرف‌ کنید (این‌ در مورد قرص‌های‌ پوشش‌دار یا شیاف‌ صدق‌ نمی‌کند). همچنین‌ برای‌ پیشگیری‌ از دل‌ بهم‌ خوردگی‌ بهتر است‌ از30-15دقیقه‌ پس‌ از خوردن‌ آسپیرین‌ دراز نکشید. بجز در مورد قرص‌های‌ پوشش‌دار و قرص‌های‌ طولانی‌اثر، سایر قرص‌های‌ آسپیرین‌ را می‌توان‌ برای‌ سهولت‌ بلع‌ خرد یا در یک‌ مایع‌ حل‌ کرد. به‌منظور استعمال‌ راحت‌تر شیاف‌ آسپیرین‌، آن‌ را برای 30 دقیقه‌ قبل‌ از استفاده‌ داخل‌ یخچال‌ بگذارید. برای‌ استعمال‌ شیاف‌، پوشش‌ شیاف‌ را باز کرده‌، شیاف‌ را با آب‌ سرد مرطوب‌ کنید، به‌ یک‌ پهلو دراز کشیده‌، شیاف‌ را با کمک‌ انگشتتان‌ داخل‌ مقعد فرو کنید. اگر یک‌ نوبت‌ را فراموش‌ کردید ، به‌ مجردی‌ که‌ آن‌ را به‌ یاد آوردید، البته‌ اگر تقریباً موقع‌ نوبت‌ بعدی‌ مصرف‌ دارو رسیده‌ است‌، نوبت‌ فراموش‌ شده‌ را رها کرده‌ و به‌ برنامه‌ منظم‌ دارویی‌تان‌ بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید. هشدارها و عوارض‌ جانبی در صورت‌ بروز هریک‌ از علایم‌ زیر، مصرف‌ آسپیرین‌ را قطع‌ کرده‌، با پزشکتان‌ تماس‌ بگیرید: سوزش‌ سر دل‌، بثورات‌ جلدی ، تورم‌ دست‌ها، پاها و پلک‌ها ، افزایش‌ وزن‌، خس‌خس‌ سینه ، مدفوع‌ سیاهرنگ ‌، خونریزی‌ از لثه‌ها در هنگام‌ مسواک‌ زدن‌. موارد احتیاط ‌ در صورت‌ وجود هریک‌ از موارد زیر پیش‌ از مصرف‌ آسپیرین‌ پزشکتان‌ را مطلع‌ سازید: حساسیت‌ به‌ هر چیز، به‌ ویژه‌ آسپیرین‌ یا داروهای‌ شبه‌ آسپیرین‌. بارداری‌ یا شیردهی‌. مصرف‌ داروهای‌ دیگر، به‌ ویژه‌ داروهای‌ ضدالتهابی‌ غیراستروییدی‌ (مثل‌ ایبوپروفن ‌)، داروهای‌ ضدانعقادی‌ (رقیق‌کننده‌های‌ خون‌ مثل‌ وارفارین ‌)، داروهای‌ خوراکی‌ ضددیابت‌ ، آنتی‌بیوتیک‌ها ( سفالوسپورین‌ها، وانکومایسین ‌)، داروهای‌ ضدسرطان‌ ( متوترکسات‌ ) ، والپروئیک‌ اسید ، پروبنسید و سولفین‌ پیرازون‌ (داروهای‌ نقرس ‌)، و زیدووودین ‌. سابقه‌ یا ابتلا به‌ مشکلات‌ خونریزی‌دهنده‌ (مثل‌ زخم‌ معده ‌، هموفیلی ‌، و کمبود پلاکتی‌)، پولیپ‌های‌ بینی‌ ناشی‌ از آسپیرین‌، نقرس‌، کمبود آنزیم G6PD ، پرفشاری‌ خون‌، و بیماری‌های‌ کبدی‌، کلیوی‌، و قلبی‌. توصیه‌ هنگام‌ مصرف‌ برچسب‌ روی‌ دارو را خوانده‌ و از دستوراتش‌ پیروی‌ کنید. برچسب‌ روی‌ سایر داروهای‌ بدون‌ نیاز به‌ تجویز پزشک‌ را بخوانید تا مبادا در حال‌ مصرف‌ داروهایی‌ باشید که‌ حاوی‌ آسپیرین‌ هستند یا حاوی‌ داروهایی‌ باشند که‌ با آسپیرین‌ تداخل‌ ایجاد می‌کنند. آسپیرین‌ را دور از دسترس‌ کودکان‌، و دور از گرما، نور مستقیم‌، و حرارت‌ مرطوب‌ نگاه‌ دارید (در این‌ شرایط‌ آسپیرین‌ فاسد می‌شود). شیاف‌ آسپیرین‌ را در یک‌ جای‌ خنک‌ نگاه‌ دارید، ولی‌ آن‌ را و شکل‌های‌ مایع‌ آسپیرین‌ را منجمد نکنید. آسپیرین‌ تاریخ‌ گذشته‌ را دور از دسترس‌ کودکان‌ در توالت‌ دور بریزید. در صورتی‌ که‌ آسپرین‌ را برای‌ درد ، تب‌ یا گلودرد می‌خورید، در موارد زیر با پزشکتان‌ مشورت‌ کنید: درد بیش‌ از 10 روز طول‌ بکشد یا علامت‌ جدیدی‌ اضافه‌ شود. تب‌ بیش‌ از 3 روز طول‌ بکشد، تشدید شود یا علامت‌ جدید اضافه‌ شود. گلودرد دردناکتر شود، بیش‌ از 2 روز به‌ طول‌ انجامد، یا تب‌، تهوع‌ ، استفراغ‌ ، بثورات‌ جلدی‌ یا سردرد رخ‌ دهد. آسپیرین‌ را فقط‌ به‌ مقدار تجویز شده‌ برای‌ جلوگیری‌ از حمله‌ قلبی‌، مغزی‌ و دیگر مشکلات‌ ناشی‌ از لخته‌ شدن‌ خون‌ مصرف‌ کنید . نبایدها نباید آسپیرینی‌ را که‌ بوی‌ سرکه‌ می‌دهد استفاده‌ کرد. این‌ به‌ معنای‌ فاسد شدن‌ آسپیرین‌ است‌. در صورتی‌ که‌ در عرض‌ 7 روز گذشته‌ عمل‌ جراحی‌ لوزه ‌، کشیدن‌ دندان‌، یا جراحی‌ دندان‌ یا دهان‌ داشته‌اید، نباید آسپیرین‌ را بجوید. آسپیرین‌ را به‌ همان‌ صورت‌ ببلعید. نباید آسپیرین‌ را مستقیماً روی‌ دندان‌ یا لثه‌ گذاشت‌؛ در این‌ صورت‌ ممکن‌ است‌ موجب‌ سوزش‌ شود. اگر آسپیرین‌ را برای‌ پیشگیری‌ از لخته‌ شدن‌ خون‌ مصرف‌ می‌کنید ، نباید بدون‌ مشورت‌ با پزشکتان‌ قطع‌ کنید. نباید تا 5 روز پیش‌ از هر جراحی‌ آسپیرین‌ مصرف‌ کنید مگر به‌ دستور پزشک‌ ، این‌ کار موجب‌ خونریزی‌ خواهد شد. نباید به‌ کودکی‌ که‌ تب‌ یا دیگر علایم‌ شبه‌ آنفلوآنزایی‌ که‌ ممکن‌ است‌ ناشی‌ از یک‌ ویروس‌ مثل‌ ویروس‌ آبله‌مرغان‌ یا آنفلوآنزا باشد آسپیرین‌ بدهید. آسپیرین‌ در برخی‌ از موارد با نشانگان‌ « رای ‌» که‌ یک‌ بیماری‌ وخیم‌ است‌ ارتباط‌ داشته‌ است‌. در این‌ موارد در مورد داروی‌ مناسب‌ با پزشکتان‌ مشورت‌ کنید. مسمومیت‌ در صورت‌ شک‌ به‌ مصرف‌ بیش‌ از حد آسپیرین‌، بلافاصله‌ درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌ کنید. * علایم‌ مصرف‌ بیش‌ از حد عبارتند از: صدای‌ زنگ‌ داخل‌ گوش‌ها، خواب‌آلودگی‌، گیجی‌، افت‌ شنوایی‌، اضطراب‌، هیجان‌ شدید، تنفس‌ تند و عمقی‌. برای‌ پیشگیری‌ از عوارض‌ جدی‌ نظیر تشنج‌ یا حتی‌ مرگ‌ بلافاصله‌ به‌ دنبال‌ مراقبت‌های‌ پزشکی‌ باشید. اطلاعات‌ دیگر انواع‌ ژنریک‌ آسپیرین‌ از انواع‌ دارای‌ نام‌ تجاری‌ ارزانترند و در اکثر موارد به‌ همان‌ اندازه‌ مؤثرند. انواع‌ طولانی‌اثر گرانترند ولی‌ ممکن‌ است‌ مصرف‌ آنها راحت‌تر باشد.

اطلاعات اولیه
آبی که در طبیعت وجود دارد تقریبا همیشه ناخالص می‌باشد. زیرا که اغلب دارای گچ ، آهک ، نمک طعام ، ترکیبات منیزیم ، آهن ، اکسیژن و ازت ، انیدرید کربنیک ، ترکیبات آلی و غیره است و مقدار این اجسام در آبهای مختلف متفاوت است در آب اجسام دیگری مانند گل و لای و غیره هستند که معلق می‌باشند و مقداری باکتری هم در آبها یافت می‌شود.
تعریف آب سخت
آب سخت ، سخت آبی است که در آن هیدروکربنات کلسیم و منیزیم و گچ موجود باشد.
تغییرات سختی آب
بر حسب آنکه آب در موقع نفوذ در زمین از قشرهای آهکی و منیزیمی و گچی گذشته و یا نگذشته باشد سختی آب کم یا زیاد می‌شود. آبهای نواحی آهکی سختی زیادتری تا آبهای نواحی گرانیتی و یا شنی دارند. سختی آب در عرض سال هم ممکن است تغییر نماید. معمولا سختی آبها در فصل باران کم و در فصل خشکی زیاد می‌شود.
فواید آب سخت
آب سخت برای انسان مضر نیست بلکه مفید است و معمولا شکستگی استخوانهای آنهایی که آب سخت می‌آشامند زودتر بهبودی حاصل می‌کند و بیماری راشیتیست کمتر در این اشخاص دیده می‌شود.
مضرات آب سخت
آب سخت برای رختشویی و مصرف در کارخانجات مناسب نیست.
آب سخت موجب از دست دادن طعم و مزه خوب چایی و قهوه می‌شود.
پخته نشدن حبوبات با آب سخت ضرر رساندن به جداره دیگهای بخار و ایجاد قشر آهکی بر روی جداره دیگ خوب کف نکردن صابون و موجب افزایش مصرف صابون مزاحمت در هنگام شستن نسوج و دستها
رفع سختی آب
در تجارت تعداد زیادی مواد شیمیایی برای رفع سختی آب به فروش می‌رسد که دارای کربنات سدیم هستند. این مواد را قبل از ورود آب در دیگها سختی آنرا می‌گیرند و یا در دیگ بر اثر افزودن این مواد آهک و گچ را رسوب می‌دهند و دیگر این رسوب محکم به جدار دیگ نمی‌چسبد بطوری که می‌توان آنرا به آسانی پاک نمود.
یکی از اجسام گیرنده سختی آب تری ناتریم فسفات Na3PO می‌باشد که با اسم آلبرت‌تری بکار می‌رود.
یون کلسیم موجود در آب بر اثر ناتریم فسفات تبدیل به "تری کلسیم فسفات"PO4»2Ca<3 می‌گردد و رسوب می‌نماید.
بر اثر پختن بی‌کربنات کلسیم آب تبدیل به کربنات می‌شود و رسوب می‌نماید:
«Ca3H»2Ca→CO3Ca + CO2+H2O
و بی کربنات کلسیم آب بر اثر کربنات سدیم هم گچ و هم بی‌کربنات کلسیم به کربنات کلسیم تبدیل می‌شود و رسوب می‌گردد:
Ca3H»2Ca + CO3Na2 -----→ CO3Ca + 2CO3HNa
SO4Ca + CO3Na2 ------> CO3Ca + SO4Na2
اخیرا به مقدار زیاد از صمغ‌های مصنوعی که قادرند تعویض یون کنند برای رفع سختی آب استفاده می‌کنند. صمغ لواتیت در آلمان و آمبرلیت و دووکس در آمریکا استعمال می‌گردد.
درجه سختی آب
درجه سختی آب را از روی مقدار کلسیم و منیزیم موجود در آن تعیین می‌کنند. در آلمان اگر آبی ده میلی گرم CaO در یک لیتر داشته باشد می‌گویند درجه سختی آب یک است. در فرانسه اگر آبی در یک لیتر ده میلی گرم کربنات کلسیم یا همسنگ آن کربنات منیزیم داشته باشد می‌گویند که یک درجه سختی دارد. در انگلستان اگر آبی ده میلی گرم کربنات کلسیم و یا همسنگ آن کربنات منیزیم در 0.7 لیتر داشته باشد یک درجه سختی دارد.
برای تعیین سریع سختی آب کارخانه شیمیایی واقع در آلمان قرصهایی ساخته است. در یک لوله آزمایش مخصوص و مدرج آب مورد آزمایش را تا خط نشان لوله پر می‌‌نمایند و بوسیله معرفی که همراه بسته قرصهاست رنگ این آب را قرمز می‌کنند و آگاه آنقدر از این قرصها در آن می‌اندازند تا رنگ آب سبز گردد. شماره قرصهای ریخته شده در لوله آزمایش برابر درجه سختی آب می‌باشد. دقت این روش تا نیم درجه است

1- غذاهای روزانه را حداقل در پنج وعده میل نمائید.

2- غذا را خیلی داغ و یا خیلی سرد میل نکنید.

3- غذا را خوب بجوید تا هضم آن را در معده تسهیل نمائید.

4- از خوردن قسمتهای سوخته غذا پرهیز نمائید.

5- از خوردن چربی ، غذاهای خیلی چرب ، پر روغن و همچنین از خوردن کره زیاد اجتناب نمائید.

6- از غذاهای سرخ شده و کلا" سرخ کردنی پرهیز نمائید.

7- در خوردن شیرینی جات و مواد قندی افراط ننمائید

8- حداقل در سه وعده از وعده های روزانه شما می باید از مواد پروتئینی استفاده شود

9- از مواد هیدرات کربن دار به میزان کافی می باید در رژیم غذایی گنجانده شود

10- حجم موادغذایی هر وعده را کنترل نمائید .

11- بدن بطور روزانه نیاز به انواع ویتامین ها دارد و لذا میباید از مواد حاوی ویتامین به میزان کافی استفاده نمود.

12- در طول روز ، هفته و ماه می باید از رژیمهای متنوع و کامل ، همچنین باب میل در صورت هماهنگی با جدول غذایی استفاده شود.

13- مواد غذایی را برای وعده های روزانه در محیط مناسب نگهداری نمائید.

14- هر روز حداقل 10 لیوان آب بنوشید .

15- قبل یا بعد از تمرین و بلافاصله چیزی نخورید (منظور وعده غذایی است)

16- با پرخوری و افراط در استفاده از مواد مختلف خود را دچار سوء تغذیه ننمائید.

17- از مواد غذایی ومکملهای با کیفیت استفاده نمائید.

18- انجام آزمایش ،تست بدنی و همچنین چکاب کلی میتواند کمک خوبی جهت تنظیم رژیم غذایی باشد.

19- مشخص نمودن وضعیت بدن و اندازه گیری مستمر چربی شما را در برنامه ریزی غذایی کمک می کند .

20- هیچگاه برنامه غذایی مطلق و ثابتی را دنبال ننمائید ، سعی کنید رژیم غذایی را متناسب با فعالیت روزانه تنظیم کنید.

21- نوشیدن آب در طول روز به میزان کافی از نکات مهم تغذیه است .

22- رعایت فاصله زمانی قبل و بعد از تمرین ، مهمترین نکته در تغذیه است.

23- فاصله زمانی هر وعده غذا با وعده بعدی متناسب با نوع غذا تعیین می شود و بطور متوسط هر 5/2 الیی ساعت می باشد.

24- در رژیم غذایی بهتر است قبل از تمرین ، بیشتر از مواد کربوهیدرات استفاده نمائید.

25- غذا را با لذت وآرامش میل نمائید تا هضم آن راحت باشد.

26- با میل با پرخوری سر میز غذا مقابله نمائید.

27- تقریبا 2 هفته پس از شروع رژیم غذایی بدن شروع به سوزاندن چربیهای اضافی خواهد نمود.

28- رژیم غذایی خود را با دقت ، صبر و استقامت دنبال نمائید.

29- رعایت نکردن حتی یک وعده میتواند بسیاری از زحمات شما را تلف نمائید.

30- چنانچه میتوانید روزانه کمی گریپ فروت و گوجه فرنگی بصورت جدا استفاده نمائید.

غذا یکی از نیازهای طبیعی بشر است. غذای سالمی که نه تنها گرسنگی را بر طرف کند، بلکه برای رشد و سلامت نیز مفید باشد. در تغذیه ، جلوگیری از ظهور و گسترش بیماری ها ، نقش بسزا دارد و کاستی ها  در زمینه تغذیه مستقیم یا غیر مستقیم به تندرستی انسان زیان می رساند. عبارت رژیم غذایی به تصور بسیاری از ما برنامه غذایی خاص افراد چاق برای کاهش وزن است  و حال آنکه هر کس در هر وضع و شرایط جسمی به نوعی رژیم غذایی احتیاج دارد که نیازهای بدنش را تامین کند.

هر روز از گروههای غذایی به میزان متعادل و مناسب مصرف کنید

گروه شیر و لبنیات

این گروه شامل موادی مانند : شیر، ماست ، پنیر، کشک و بستنی است. این مواد مغذی مهم به عنوان بهترین منبع غذایی کلسیم و تامین کننده پروتئین، ویتامین B2 , B12 , B6 , E , O , A منیزیم و روی می باشند.

هر واحد از این گروه برابر است با یک لیوان شیر یا یک لیوان ماست و یا 45 تا 60 گرم پنیر یا یک لیوان کشک پاستوریزه و یا یک و نیم لیوان بستنی.

مقدار مواد مصرفی : برای افراد بالغ سالم حداقل مصرف روزانه 2 واحد یا بیشتر توصیه می شود.

 این گروه برای استحکام استخوانها و دندان ها ، رشد عضلانی و سلامت پوست لازم است.

 چگونه از گروه شیر و لبنیات استفاده کنیم؟

1) حتی الامکان از شیرهای پاستوریزه شده کم چربی استفاده شود.

2) در صورت عدم دسترسی به شیر پاستوریزه  می توانید شیر تازه را با افزودن مقداری آب به آن به مدت 20 دقیقه حرارت داده سپس مصرف نمائید.

3) حتی الامکان پنیرهایی را که در ساخت آن از شیر پاستوریزه استفاده شده، مصرف نمائید.

4) از بستنی هایی که از شیر پاستوریزه تهیه شده استفاده نمائید.

5) در مصرف هر نوع کشک باید حتما قبل از مصرف، مقداری آب به آن اضافه کرده، حداقل برای مدت بیست دقیقه، در هنگام همزدن بجوشانید.

گروه پروتئین (حیوانی و گیاهی) :

پروتئین حیوانی : این گروه شامل موادی مانند گوشت های قرمز (گوسفند و گوساله)- گوشت های سفید (مرغ و ماهی و پرندگان) امعاء و احشاء ( دل، قلوه، جگر، زبان، مغز) و تخم مرغ ، که دو گروه آخر یعنی امعاء و احشاء و تخم مرغ منابع غنی از کلسترول هستند - میگو و کنسرو ماهی.

پروتئین های گیاهی : بهترین انتخاب جهت استفاده از پروتئین گیاهی، انواع لوبیا هستند. یک سهم از لوبیا حاوی ویتامین ها و مواد مغذی بیشتری از یک سهم دانه ها و مغزها می باشند.

برخی منابع پروتئین گیاهی عبارتند از:  انواع لوبیا (لوبیا چیتی، قرمز، باقلا)، نخود و لوبیای خشک شده، کره انواع مغزها (بادام هندی، بادام زمینی و ... )، مغزها (آجیل ها) و تخمه آفتابگردان.

واحد اندازه گیری : یک واحد معادل 60 گرم از مواد فوق الذکر می باشد (در حالت کلی) به عنوان مثال تخم مرغ 2 عدد، ماهی 3 تکه،  ماهی تن 40 گرم ، و در پروتئین های گیاهی یک واحد معادل یک لیوان پخته از موارد ذکر شده است.

مقدار مصرف : برای افراد بالغ سالم ، مصرف روزانه 2 واحد یا بیشتر توصیه می شود که برای رشد، خون سازی و سلامت سیستم عصبی لازم است.

 

چگونه از گروه پروتئین استفاده کنیم؟

1- قبل از طبخ و مصرف گوشت های قرمز، تمام چربی قابل رویت آن را جدا کنید و هنگام آماده کردن مرغ، پوست آن را که حاوی چربی زیادی است جدا کنید.

2- حتی الامکان از سرخ کردن گوشت خودداری کنید.

3- در مصرف مغز، زبان، امعاء و احشاء ( به علت دارا بودن چربی، و کلسترول بالا) افراط نکنید.

4- برای طبخ گوشت های یخ زده به صورت آب پز، باید آن را بلافاصله بپزید و اگر بخواهید به صورت کباب شده یا بصورت های دیگر استفاده کنید، برای خارج کردن گوشت از حالت یخ زده باید آن را 24 ساعت در یخچال قرارداده و بعد طبخ نماید.

5- بهتر است به جای گوشت قرمز از گوشت های سفید (مرغ و ماهی) استفاده کنید.

6- برای بزرگسالان، مصرف زرده تخم مرغ به علت دارا بودن کلسترول زیاد به حداکثر 3 عدد در هفته محدود شود.

7- مصرف حبوبات به علت دارا بودن املاح معدنی و پروتئین زیاد، توصیه می شود.

8- انواع مغزها ( گردو، فندوق، بادام و ...) میان وعده های مناسبی برای تامین پروتئین گیاهی، انرژی و برخی مواد مغذی هستند. به شرط این که بوداده نباشند و اگر هم باشند، دارای نمک کمتری باشند.

گروه نان و غلات:

این گروه شامل موادی مانند انواع نان ، گندم  و جو با مالت برنج ، جوانه گندم یا حلیم برنج فرنی ، ماکارونی ، رشته ، اسپاگتی ، بیسکویت ، نان ذرت می باشد.

مواد مغذی مهم : ویتامین های B (تیامین) – B2 (ریبوفلاوین) – B3 (نیاسین) آهن ، روی و مقداری پروتئین.

واحد اندازه گیری : 1 برش 3 گرمی از انواع نان ، نصف لیوان از غلات پخته شده، ماکارونی و برنج پخته شده.

مقدار مصرف : برای افراد بالغ سالم ، مصرف روزانه 4 واحد یا بیشتر توصیه می شود. این گروه برای تامین انرژی ، رشد و سلامت سیستم عصبی لازم است.

 

چگونه از گروه نان و غلات استفاده کنیم؟

1- حتی الامکان برنج را بصورت کته مصرف کنید.

2- سعی کنید بیشتر از نان های حاوی سبوس (مثل: نان جو، سنگک) استفاده کنید.

3- برای کامل کردن پروتئین گروه نان و غلات ، بهتر است آنها را به صورت مخلوط با حبوبات مصرف کنید ( مانند عدس پلو، باقلا پلو، عدسی با نان و غذاهایی از این قبیل).

4- نان ها، غلات و انواع ماکارونی غنی شده به طور قابل توجهی مقادیری از منیزیم، روی و فیبر را تامین می کنند. بنابراین بیماران باید به انتخاب فرآورده های دانه کامل تر ترغیب شوند.

گروه میوه ها و سبزیجات

این گروه شامل:

الف : سبزیجات و میوه های غنی از ویتامین (ث): سبزیهایی برگی، کلم پیچ، گل کلم، شاهی و سایر سبزیها مانند گوجه فرنگی و فلفل دلمه ای و میوه هایی مانند مرکبات و توت فرنگی.

ب : سبزیهایی سبز تیره : (که منبع عالی ویتامین هستند) ، کلم ، سبزیهای برگدار، برگ چغندر، ترب ، خردل ، کاهو و اسفناج .

سایر سبزیجات و میوه ها شامل سبزی و میوه های زرد رنگ هستند که تامین کنند مقادیر قابل توجهی ویتامین ََُA می باشند.

میوه ها : سیب ، زرد آلو، موزه ، توت ها ، گیلاس ، خرما ، انگور ، انجیر، شلیل ، هلو، گلابی ، خرمالو، آناناس ، آلو و هندوانه.

سبزی ها: انواع لوبیا سبز ، جوانه لوبیا ، چغندر قند ، هویج ، کرفس ، گل کلم ، ذرت ، خیار، بادمجان، کاهو، قارچ ، پیاز ، نخود ، سیب زمینی ، انواع ترب  و تربچه و کدو.

مواد مغذی مهم : سبزی های سبز تیره محتوی ویتامین C، فولاسین، ویتامین های B2 , B6 , E , A ، آهن و منیزیم  سایر سبزی ها و میوه های زرد رنگ ویتامین A ، ویتامین های گروه B ، ویتامین E ، منیزیوم ، روی ، و فیبر.

واحد اندازه گیری : یک عدد میوه متوسط ، یک عدد سیب ، پرتقال ، هلو ، یا یک دوم طالبی کوچک ، یا نصف لیوان گیلاس یا حبه انگور یا 3 عدد میوه زرد آلو یا نصف لیوان آب میوه 120 سی سی  یا یک لیوان سبزی برگی شکل مثل کاهو و اسفناج یا نصف لیوان سبزی پخته یا نصف لیوان از سایر سبزی های خام خرد شده یا یک عدد سیب زمینی متوسط .

مقدار مصرف : برای افراد بالغ سالم ، روزانه 4 واحد یا بیشتر توصیه می شود. این گروه برای حفظ مقاومت بدن در برابر عفونتها ، ترمیم زخم ها ، دید در تاریکی  و سلامت پوست ضروری است.

آمینو اسیدها : گروهی از ترکیبات که درساختن بلوکهای پروتئینی وعضله بکاربرده می شود.

آنتی اکسیدانها : ترکیبات کوچکی که اکسید شدن بافت را به حداقل می رساند و در کنترل رادیکالهای آزاد کمک مینماید وتاثیر منفی آنها را کاهش می دهد . مانند ویتامین C و E    

کالری : واحدی برای اندازه گیری ارزش انرژی از غذا

کربوهیدراتها : ترکیبات ارگانیت که در آنها کربن  ، هیدوژن و اکسیژن وجود دارد. آنها از منابع سوختی تاثیر گذار برای بدن می باشند

اشکال متفاوت کربوهیدرات شامل نشاسته ه ا، شکرها و قندها و فیبرها می شود . کربوهیدراتها شامل چهار کالری انرژی برای هرگرم می باشند.

گلوکز : (قند خون) کربوهیدراتی است که بوسیله هر سلول در بدن به مصرف سوختن میرسد

کلسترول : گروهی از چربی ، علیرقم اینکه اکثرا" آنرا بدلیل بوجود آوردن بیماریهای قلبی و بیماری ، چربی بد می دانند ، یکی از مهمترین اجزای تشکیل دهنده بسیاری از هورمونها در بدن است. اشکال متفاوت کلسترول به نامهای HDL  و LDL هستند. (HDL  فرم خوب است و  LDLفرم بد آن است)

 وعده غذایی : غذا ونوشیدنی که بطور مرتب به مصرف هر فرد می رسد ، اغلب مردم به استفاده مخصوص از دستور العمل جهت اصلاح کردن فیزیک بدن اعتقاد دارند.

انرژی : ظرفیت انجام کار وفعالیت ، انرژی ذخیره شده  ، قدرت می باشد.

اسیدهای چرب ضروری (EFAS) : چربیهایی را که بدن ما نمی تواند درست کند و می باید آنها را در رژیم غذایی بگنجانیم .این چربیها شامل لینولیک ولینولئیک اسید است و برای تولید هورمونها خیلی مهم هستند . منبع خوب این چربیها  ، دانه ها ی روغنی وروغن کبد ماهی است.

چربی : یکی از منابع چربی بزرگ (Macro nutrient) می باشد  .هر گرم چربی شامل 90 گرم کالری بوده و آنها شامل دو گروه از چربی های اشباء شده (چربی بد) وچربی اشباء نشده (چربی خوب) می باشد.

توده های بدون چربی (FFM) : قسمتی از بدن که چربی در آنها استفاده نشده است ( بدون چربی ) ، شامل : استخوانها ، عضلات  ، پوست  ،آب ، موها ،خون و لمفوستیها.

فروکتوز : به معنی شکلی از قندها که درمیوه یافت شده اند . آن شیرینتر از قند ساکاروز می باشد.

گلوگز : ساده ترین مولکول قند ، آن همچنین به معنی قند یافت شده در خون است واساسی ترین ماده مورد استفاده جهت بدن است.            

کلیکوژن : فرم پیشرفته تر از انرژی  کربوهیدرات (گلوکز) هنگامیکه توسط عضله جذب می شود می باشد.

عادات غذایی ، یكی از مهمترین عوامل موثر در شكل گرفتن الگوی غذایی انسان است كه تعیین كننده چگونگی انتخاب ، آماده كردن ، طبخ ، مصرف و نگهداری موادغذایی می باشد .

عادات غذایی ریشه در عوامل مختلفی مانند شرایط اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی ، جغرافیایی ، مذهبی ، كشاورزی و بسیاری عوامل دیگر دارد كه سینه به سینه  و نسل به نسل به افراد رسیده  و ریشه در باورهای انسان دارد . ما معمولا بدون تفكر و تعمق ، از عادات غذایی پیروی می كنیم و توجهی به اثرات آنها در سلامت خود نداریم ، در حالیكه بسیاری از عادات غذایی معمول ما ممكن است نا مناسب بوده و اثرات نا مطلوب و گاه جبران ناپذیری در سلامت ما بجای گذارد . بنابراین شناخت عادات غذایی و تاثیر آنها در سلامت انسان ، در شكل گیری الگوی غذایی صحیح و مناسب و برخورداری از تغذیه كافی ، متعادل و متنوع ، گام بسیار موثری است . اكنون پاره ای از عادات غذایی را كه می توانند اثرات نا مطلوبی در تغذیه و سلامت انسان به جا گذارند ، بررسی می كنیم :

1)سرخ كردن مواد غذایی به مدت طولانی

برای سرخ كردن غذا معمولا از روغن زیاد استفاده می شود . مصرف روغن به مقدار زیاد باعث افزایش وزن و چاقی می شود كه عوارض ناگواری را به همراه خواهد داشت . به  هنگام  سرخ  كردن ،  درجه  حرارت  غذا  به  خیلی بالاتر از حرارت جوش میرسد و در چنین دمایی اكثر مواد مغذی موجود در غذا ارزش تغذیه ای خود را از دست می دهند . در درجات حرارت بالا و در اثر استفاده از روغن زیاد هضم مواد غذایی مشكل خواهد شد ، بنابراین غذای سرخ شده هضم مشكلتری نسبت به غذای آب پز دارد.

مصرف روغن زیاد كه برای سرخ كردن غذا بكار میرود موجب بالا رفتن چربیهای خون شده و در نتیجه انسان را در معرض عوارض قلبی - عروقی قرار میدهد.

2) افزودن نمك زیاد به غذا

یكی از وظایف نمك ، نگهداری آب در بدن است بنابراین مصرف نمك زیاد موجب جمع شدن آب در بدن و ایجاد ورم می شود.

مصرف نمك زیاد ، بخصوص برای افرادی كه مبتلا به افزایش فشار خون می باشند، مفید نبوده و باعث بالا رفتن فشار خون و در نتیجه مساعد كردن زمینه برای بروز سكته های قلبی و مغزی می شود.

3) نوشیدن چای بعد از غذا

چای دارای ماده ای است به نام تانن كه با آهن موجود در منابع گیاهی ایجاد تركیبی به نام تانات آهن می كند و موجب دفع آهن از بدن می شود . بدیهی است كه این امر به خصوص برای افرادی كه مبتلا به كم خونی و فقر آهن هستند مضر بوده  و كم خونی آنان را تشدید می كند .

چای حاوی یك فاكتور ضد ویتامین B1 (تیامین) است و مانع استفاده بدن از ویتامین B1 می شود. بنابراین نتیجه می گیریم كه مصرف چای با فاصله كوتاهی بعد از غذا یا همراه غذا ، می تواند انسان را در معرض كمبود آهن و نیز كمبود ویتامین B1 قرار دهد . بخصوص چنانچه مقدار آهن یا ویتامین B1 در غذای انسان كافی نباشد،  می تواند اثرات مضر قابل توجهی را از خود بجا بگذارد.

4) نوشیدن آب و مایعات زیاد همراه غذا

نوشیدن مایعات به مقدار زیاد همراه غذا ، موجب رقیق كردن شیره های گوارشی شده و در نتیجه شیره های گوارشی نمی توانند اثر كامل در هضم مواد غذایی داشته باشند كه نتیجه آن اختلال در هضم و جذب مواد غذایی و ایجاد نفخ  و اختلال در دستگاه گوارش می باشد.

5) تند غذا خوردن و خوب نجویدن غذا

اولین مرحله هضم بعضی از مواد غذایی ، در دهان و بوسیله آنزیم  پتالین موجود در بزاق دهان انجام می شود و این در صورتی است كه غذا به خوبی جویده و خرد شده و با بزاق دهان آغشته گردد. چنانچه با عجله بخوریم و غذا را به خوبی نجویم، در هضم و جذب مواد غذایی اختلال ایجاد می شود و این امر می تواند موجب سنگینی و دل درد  و ناراحتیهای گوارشی بشود.

6) استرس، هیجان به هنگام مصرف غذا

هر نوع استرس و هیجان به هنگام مصرف غذا موجب اختلال در ترشح آنزیمها و شیره های گوارشی شده و در نتیجه باعث اختلال هضم و جذب مواد غذایی شده و مواد مغذی نمی توانند بطور كامل به مصرف سلولها برسند. در نتیجه ممكن است انسان در معرض سوء تغذیه و عوارض ناشی از آن قرار گیرد . علاوه بر آن ، اختلال در هضم و جذب مواد غذایی می تواند موجبات بروز اختلالات گوارشی متعددی بشود.

7) مصرف مواد غذایی فاقد ارزش تغذیه ای

اگر موادی مانند چیپس ، غلات حجیم شده ، نوشابه های گازدار ، انواع شكلات ، آب نبات  و غیره به میزان زیاد مصرف گردد  و یا نزدیك به وعده های اصلی خورده شود و در واقع جلوی اشتهای انسان را برای صرف غذا در موقع صبحانه ، ناهار و شام بگیرد ، موجب می شود كه نیازهای تغذیه ای شخص بر آورده نشود و در نتیجه سوء تغذیه ایجاد گردد . زیرا این مواد فاقد ارزش تغذیه ای بوده و نمی توانند احتیاجات تغذیه ای انسان را تامین نمایند . بنابراین چنانچه جانشین غذای اصلی بشوند ، موجب كمبودهای تغذیه ای شده و به سلامت انسان لطمه می زنند .

اگر مواد فوق الذكر علاوه بر غذای اصلی به مقدار زیاد مصرف شوند ، چون پرانرژی و چاق كننده هستند موجب افزایش وزن و اختلالات ناشی از آن می شوند . بسیاری از تنقلات یا مواد غذایی كه به طور آماده در بازار بفروش میرسند ، به علت نحوه آماده سازی ، طبخ و نگهداری ، ارزش تغذیه ای خود را به میزان زیادی از دست میدهند . همچنین ممكن است به علت عدم رعایت نكات بهداشتی در فرآیند تولید ، دارای اشكالات بهداشتی بوده و مصرف آنها برای سلامت انسان مضر باشد . افزودنیهای مختلف از قبیل اسانسها ، رنگها و نگهدارنده ها كه به بعضی از مواد غذایی افزوده می شوند از مواد طبیعی نبوده و جزء تركیبات شیمیایی هستند و اگر در مصرف آنها افراط شود ، برای سلامت انسان مضر خواهد بود.

8) استفاده از روغن مایع برای سرخ كردن غذا

برای سرخ كردن غذا به خصوص به مدت طولانی نبایستی از روغن مایع استفاده شود . زیرا سریعتر از روغن جامد ذوب شده و باعث تشكیل موادی می شود كه برای سلامت انسان بسیار مضر است. لذا توصیه می شود روغن مایع به سالاد و یا به آب غذاهایی كه در حال طبخ است افزوده شود.

9) مصرف مواد غذایی فاقد فیبر

فیبر غذایی كه در منابع گیاهی مانند انواع سبزیها ، حبوبات ، غلات سبوس دار و میوه ها بخصوص با پوست وجود دارد ، اثرات مهمی در سلامت انسان دارد . از جمله پیشگیری و درمان یبوست ، پایین آوردن كلسترول خون و در نتیجه جلوگیری از بروز عوارض قلبی - عروقی و حفظ سلامت قلب .

در جوامعی كه از سبزیها و میوه ها و سایر منابع فیبر غذایی به مقدار زیاد استفاده می شود، ابتلا به سرطان به خصوص سرطانهای دستگاه گوارش به طور قابل توجهی كمتر است . فیبر غذایی موجب كنترل قندخون شده و برای افراد مبتلا به بیماری قند مفید است . به این ترتیب كه باعث می شود قند حاصل از مواد قندی - نشاسته ای غذا ، به تدریج وارد خون شده و در نتیجه از بالا رفتن ناگهانی قندخون بعد از صرف غذا یا پایین افتادن ناگهانی قند خون به علت گرسنگی پیشگیری شود.

البته افراد مبتلا به دیابت ، حتی با مصرف فیبر در مواد غذایی نبایستی در مصرف مواد قندی - نشاسته ای افراط نمایند . فیبر غذایی احتمال بروز فتق و واریس را نیز كاهش میدهد . مواد دارای فیبر چون حجیم هستند ، جای زیادی را در معده اشغال می كنند و از اشتهای كاذب جلوگیری كرده و چون نیاز به جویدن زیاد دارند، مانع از پرخوری شده و لذا در پیشگیری از چاقی نیز موثرند .

10) حذف وعده های غذایی اصلی

بعضی افراد برای پیشگیری یا درمان چاقی یك یا دو وعده اصلی غذایی خود را حذف می كنند. این امر باعث می شود كه معده برای مدت زمان نسبتا طولانی خالی بماند و گرسنگی طولانی موجب كاهش قند خون شده و باعث ایجاد عوارضی از قبیل ضعف و سستی ، خستگی ، سرگیجه ، اضطراب ، بی حوصلگی و عوارض عصبی می شود.

علاوه بر مطالب فوق بدن انسان بصورت سیستماتیک هنگامی که به کمبود کالری دچار میگردد دستور ذخیره چربی را صادر نموده و اصطلاحاً فرد را دچار لقمه خواری مینماید ، که بلافاصله پس از قطع رژیم ، چاقی مفرط و رژیم زدگی را به دنبال خواهد داشت.

كاهش وعده های اصلی غذایی ممكن است از نظر روانی نیز در انسان ایجاد استرس و احساس محرومیت از غذا خوردن بنماید كه این امر خود می تواند باعث بروز اختلالاتی در تغذیه و سلامت انسان بشود.

11) مصرف مواد شیرین پس از صرف غذا

برخی افراد معتقدند برای هضم غذا لازم است از مواد شیرین استفاده شود . این عادت چنانچه ادامه یابد ، موجب چاقی و عوارض ناگوار ناشی از آن خواهد شد.

پوسیدگی و خرابی دندانها ، عارضه دیگری است كه به علت مصرف مواد شیرین رخ می دهد . زیرا اسیدی كه از مواد شیرین در دهان حاصل می شود ، به سلامت دندانها لطمه زده و موجب پوسیدگی آنها می شود بنابراین از افراط  در مصرف مواد شیرین باید احتراز نمود.

12) یكنواختی برنامه غذایی روزانه

لازم است در برنامه غذایی روزانه از مواد متنوع استفاده شود ، زیرا جذب و متابولیسم بعضی مواد غذایی در حضور مواد دیگر بهتر انجام می شود. ضمنا با ایجاد تنوع در غذای روزانه ، نیازهای  تغذیه ای انسان بهتر تامین خواهد شد.

13) تاثیر باورها بر  تغذیه

در بعضی جوامع یا در بین بعضی خانواده ها باورهای خاصی در مورد تغذیه وجود دارد كه بعضی از این باورها ممكن است غلط یا مضر باشد . این قبیل باورهای تغذیه ای بخصوص در مورد رژیم های لاغری شایع است ( مانند نخوردن غذا و روزه های طولانی یا خوردن یک وعده غذایی در روز ) و می تواند به سلامت افراد لطمات زیادی وارد آورد . بنابراین شناخت اینگونه باورها و تلاش در تغییر آنها، گام موثری در بهبود تغذیه جامعه خواهد بود.

14) عادات غذایی غلط در بیماریها

به هنگام بیماری در بعضی جوامع ، عادات غذایی خاصی وجود دارد كه اكثرا برای سلامت انسان مفید نیست. مثلا برخی افراد به هنگام ابتلا به اسهال از آب استفاده نمی كنند كه این عادت خطرناك بوده و می تواند به علت از دست رفتن آب بدن و جبران نشدن آب از دست رفته ، منجر به مرگ به خصوص در كودكان و افراد مسن بشود.

همچنین در بسیاری از بیماریهای عفونی و تب دار، بعضی ممنوعیت های غذایی از جمله عدم مصرف میوه ها و بعضی مواد پروتئینی مرسوم است كه می تواند موجب بروز سوء تغذیه و تشدید بیماری شده و به این ترتیب به سلامت انسان لطمه وارد آورد