• مشکی
  • سفید
  • سبز
  • آبی
  • قرمز
  • نارنجی
  • بنفش
  • طلایی
تعداد مطالب : 791
تعداد نظرات : 47
زمان آخرین مطلب : 3697روز قبل
سلامت و بهداشت جامعه
مراقبت از قلب مهم تر از درمان آن


 

پزشكان هشدار می دهند تا افراد مبتلا به بیماری های قلبی تنها در محیط بیمارستان مراقب خودشان نباشند ،بلكه باید در محیط كار و منزل نیز مواظب سلامتی خود باشند.

مراقبت صحیح و دقیق از بیمار قلبی پس از مرخصی از بیمارستان سبب عدم بازگشت بیماری تا میزان بالایی می شود.

گفتنی است، این مراقبت به ویژه برای بیمارانی كه مبتلا به نارسایی قلبی هستند از اهمیت بالاتری برخوردار است.

بررسی ها نشان می دهند: در نارسایی قلبی، قلب نمی تواند خون را به صورت درست پمپ كند زیرا قلب دچار اندازه ی غیر طبیعی است و در نتیجه نمی تواند اكسیژن را به درستی منتقل نماید.

پزشكان موارد زیر را برای حمایت و مراقبت از بیمار مبتلا به نارسایی قلبی در خارج از محیط بیمارستان توصیه می كنند: از جمله، مشاوره ی دائمی و تحت نظارت دائمی بودن توسط پزشك از سوی بیمار، زمانبندی دقیق برای انجام معاینات دوره ای توسط پزشك دقت بر رژیم غذایی، سبك زندگی، جلوگیری از تنش های خانوادگی و كاری و همینطور استرس.

انجام ورزش تحت نظر پزشك متخصص طب ورزشی و كنترل دقیق حجم اكسیژن موجود در ریه ها تا بدین صورت میزان بازگشت عارضه در فرد بیمار كاهش یابد.

به نقل از باشگاه خبرنگاران
شنبه 13/2/1393 - 19:11
سلامت و بهداشت جامعه
14 نکته ورزشی برای دیابتی‌ها


 

 آیا می‌دانید باید بعد از ورزش‌کردن پاهای خود را از نظر بریدگی، تاول، زخم یا تورم بررسی کنید و در صورت مشکل حتما با پزشک خود تماس بگیرید.

همان‌طور که می‌دانید ورزش در کنار تغذیه مناسب و مصرف منظم دارو می‌تواند باعث کنترل قند‌خون در افراد مبتلا به دیابت شود. یک فرد دیابتی باید با فراگیری آموزش‌های لازم و به کمک کنترل روزانه قند‌خون و ادرار، بین فعالیت بدنی، غذا و داروهای خود، تعادل مناسب ایجاد کند تا نه‌تنها از افزایش قند خون خود جلوگیری کند بلکه مانع از هیپوگلیسمی یا افت آن شود. اگر شما هم مبتلا به دیابت هستید این 14 نکته ورزشی به خاطر بسپارید.

تاثیر ورزش بر دیابت

ورزش، حساسیت بدن را به انسولین افزایش می‌دهد و باعث کاهش قند‌خون می‌شود.
در تنظیم فشار خون مؤثر است.
با کاهش توده چربی بدن به کاهش وزن کمک می‌کند.
باعث افزایش انرژی و کاهش استرس می‌شود.

زمان مناسب برای ورزش  

همیشه از پزشکتان درباره زمان ورزش سوال کنید. پزشک براساس برنامه روزانه، رژیم غذایی و داروهای مصرفی شما، بهترین زمان ورزش را مشخص می‌کند.
برای افراد دیابتی یک تا سه ساعت پس از صرف غذا مناسب‌ترین وقت برای ورزش است. همیشه قبل از شروع ورزش قند‌خونتان را‌ اندازه بگیرید. وقتی قند‌خون ناشتای بالای 250 یا  بالای 300 دارید یا مقدار زیادی کتون از طریق ادرار دفع می‌کنید، زمان مناسبی برای ورزش نیست زیرا اگر ورزش کنید قند‌خونتان بالا می‌رود.
 

آیا هر نوع ورزشی را می‌توان انجام داد؟

ورزش‌هایی که باعث بالا رفتن فشار در مویرگ‌های شبکیه چشمتان شود؛ مانند بلند کردن وزنه سنگین، ممکن است مشکلات چشم شما را افزایش دهد.
اگر دچار نوروپاتی و اختلال حسی در پاهایتان هستید، پیاده‌روی طولانی ممکن است باعث آسیب رسیدن به آنها شود.

مراقبت از پاها هنگام ورزش

هنگام ورزش از کفش و جوراب مناسب استفاده کنید.
بعد از ورزش پاهای خود را از نظر بریدگی، تاول، زخم یا تورم بررسی کنید و در صورت مشکل با پزشک خود تماس بگیرید.

 آیا ورزش باعث افت قند‌خون شود؟

در دیابتی‌ها که انسولین استفاده می‌کنند فعالیت ورزشی ممکن است باعث افت قند‌خون شود. افت قند‌خون ممکن است حین ورزش، درست بلافاصله بعد از آن یا حتی شش تا 10 ساعت بعد از ورزش (هیپوگلیسمی تأخیری) ایجاد شود. قبل از شروع فعالیت‌های ورزشی قند‌خونتان را ‌اندازه‌گیری کنید و در مورد کم کردن دارو از پزشک خود سوال کنید.
هرگز زمانی که قند‌خون شما خیلی پایین است ورزش نکنید.
اگر بیشتر از یک ساعت ورزش می‌کنید به فواصل منظم، قند‌خونتان را‌ اندازه بگیرید.
همیشه مقداری مواد قندی زودجذب و غذا به همراه داشته باشید تا در صورت افت قند‌خون بخورید.

زمان مناسب ورزش

ورزش، قند‌خون بالا را بالاتر و قند‌خون پایین را پایین‌تر می‌آورد؛ بنابراین بهترین زمان ورزش، زمانی است که از قند‌خون طبیعی برخوردارید.

به نقل از همشهری تندرستی

شنبه 13/2/1393 - 16:24
سلامت و بهداشت جامعه
هفت توصیه ضروری برای بیماران دیابتی در فصل گرما

 

 

هفت توصیه ضروری برای بیماران دیابتی در فصل گرما
سلامت نیوز : تابستان امسال كارشناسان و پزشكان اتحادیه كنترل و پیشگیری از دیابت در گروه سلامت "یونایتد هلت" آمریكا یادآور شدند كه بیماران دیابتی بیش از افراد سالم در معرض خطر ابتلا به مشكلات و بیماری‌های ناشی از افزایش دمای هوا هستند و به منظور آن كه در این فصل، دچار مشكل جدی نشوند باید چند توصیه ضروری را به كار بندند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا ؛ دنین ووجتا معاون ارشد و مسول ارشد امور بالینی در این اتحادیه خاطرنشان ساخت: بیماران دیابتی برای پیشگیری از مشكلات و امراض جدی ناشی از گرم شدن هوا، باید مراقبت‌های بیشتری انجام دهند چون دیابت می‌تواند به توان بدنی این بیماران در رابطه با فرآیند تعریق آسیب برساند و نیز عواملی چون گرما و رطوبت هوا ممكن است به شیوه‌ای خطرناك توان جسمی این بیماران را در تنظیم قند خون، كاهش دهد.
این كارشناسان تاكید دارند بیماران دیابتی در فصل گرما حتما توصیه‌های زیر را انجام دهند:
- قند خون خود را به دفعات بیشتری كنترل كنید چون فعالیت در هوای گرم تاثیر چشمگیری روی نیازهای انسولینی بدن دارد. بنابراین اطلاع بیشتر و دقیق‌تر از وضعیت قند خون در طول روز برای این بیماران ضروری است.
- حتما از خود در برابر آفتاب سوختگی محافظت كنید. آفتاب سوختگی در هر شرایطی مضر است اما برای بیماران دیابتی خطرناك‌تر است چون این فرآیند پوستی می‌تواند باعث افزایش قند خون شود.
- آب زیاد بنوشید و میزان مایعات بدن خود را در سطح مطلوبی نگه دارید. از دست دادن آب زیاد، ‌استرس بیشتری به بدن وارد می‌كند و تاثیر نامطلوب روی میزان قند خون دارد.
- بدن خود را خنك نگه دارید. حتی‌المقدور برای انجام كارهای خود در فضاهای خنك‌تر قرار بگیرید و در محیط‌هایی كه وسیله تهویه هوا دارند، ورزش كنید.
- در گرمای زیاد از مصرف كافئین خودداری كنید چون این ماده خطر كم شدن آب بدن را تشدید می‌كند.
- داروها و مكمل‌های خود را حتما در جای خنك نگهداری كنید و هرگز آنها را در تماس مستقیم با نور خورشید قرار ندهید. گرما و آفتاب كارآیی این داروها و مكمل‌ها را دستخوش تغییر می‌كند و پیامدهای خطرناكی می‌تواند داشته باشد.
- از علائم گرمازدگی شامل تعریق شدید، گرفتگی‌های عضلانی، خستگی مفرط، ضعف، سرگیجه، سردرد، تهوع و استفراغ و بی‌حالی به دقت مطلع شوید و در صورت مشاهده هر یك از علائم سریعا به پزشك مراجعه كنید.
بیشتر: .::سلامت نیوز :سرویس خبری: آموزش:هفت توصیه ضروری برای بیماران دیابتی در فصل گرما::.

 

تابستان امسال كارشناسان و پزشكان اتحادیه كنترل و پیشگیری از دیابت در گروه سلامت "یونایتد هلت" آمریكا یادآور شدند كه بیماران دیابتی بیش از افراد سالم در معرض خطر ابتلا به مشكلات و بیماری‌های ناشی از افزایش دمای هوا هستند و به منظور آن كه در این فصل، دچار مشكل جدی نشوند باید چند توصیه ضروری را به كار بندند.
دنین ووجتا معاون ارشد و مسول ارشد امور بالینی در این اتحادیه خاطرنشان ساخت: بیماران دیابتی برای پیشگیری از مشكلات و امراض جدی ناشی از گرم شدن هوا، باید مراقبت‌های بیشتری انجام دهند چون دیابت می‌تواند به توان بدنی این بیماران در رابطه با فرآیند تعریق آسیب برساند و نیز عواملی چون گرما و رطوبت هوا ممكن است به شیوه‌ای خطرناك توان جسمی این بیماران را در تنظیم قند خون، كاهش دهد.
این كارشناسان تاكید دارند بیماران دیابتی در فصل گرما حتما توصیه‌های زیر را انجام دهند:
- قند خون خود را به دفعات بیشتری كنترل كنید چون فعالیت در هوای گرم تاثیر چشمگیری روی نیازهای انسولینی بدن دارد. بنابراین اطلاع بیشتر و دقیق‌تر از وضعیت قند خون در طول روز برای این بیماران ضروری است.
- حتما از خود در برابر آفتاب سوختگی محافظت كنید. آفتاب سوختگی در هر شرایطی مضر است اما برای بیماران دیابتی خطرناك‌تر است چون این فرآیند پوستی می‌تواند باعث افزایش قند خون شود.
- آب زیاد بنوشید و میزان مایعات بدن خود را در سطح مطلوبی نگه دارید. از دست دادن آب زیاد، ‌استرس بیشتری به بدن وارد می‌كند و تاثیر نامطلوب روی میزان قند خون دارد.
- بدن خود را خنك نگه دارید. حتی‌المقدور برای انجام كارهای خود در فضاهای خنك‌تر قرار بگیرید و در محیط‌هایی كه وسیله تهویه هوا دارند، ورزش كنید.
- در گرمای زیاد از مصرف كافئین خودداری كنید چون این ماده خطر كم شدن آب بدن را تشدید می‌كند.
- داروها و مكمل‌های خود را حتما در جای خنك نگهداری كنید و هرگز آنها را در تماس مستقیم با نور خورشید قرار ندهید. گرما و آفتاب كارآیی این داروها و مكمل‌ها را دستخوش تغییر می‌كند و پیامدهای خطرناكی می‌تواند داشته باشد.
- از علائم گرمازدگی شامل تعریق شدید، گرفتگی‌های عضلانی، خستگی مفرط، ضعف، سرگیجه، سردرد، تهوع و استفراغ و بی‌حالی به دقت مطلع شوید و در صورت مشاهده هر یك از علائم سریعا به پزشك مراجعه كنید.
به نقل از ایسنا
شنبه 13/2/1393 - 16:22
سلامت و بهداشت جامعه
مصرف مداوم متفورمین ، می تواند با بروز کمبود ویتامین ب ۱۲ همراه باشد


 

پژوهشگران علوم پزشکی می گویند نتایج تحقیقات نشان می دهند مصرف مداوم متفورمین بخصوص در افرادی که از درمان ترکیبی با انسولین استفاده می کنند، می تواند با بروز کمبود ویتامین ب ۱۲ همراه باشد.

یاکوبال آمین  یک ویتامین حساس و مهم است . این ویتامین موجب درمان یک نوع کم خونی خطرناک به نام آنمی پرنشیز  می شود . ویتامینB12 که شاید تا به حال آمپولهای تقویتی آنرا تزریق کرده باشید، آخرین ویتامینی بود که کشف شد . این ویتامین رابطه نزدیکی با اسید فولیک دارد .

این ویتامین بسیار حساس است و به سرعت تخریب می شود . تحمل نور ، حرارت و مواد اسیدی و قلیایی را ندارد . حتی دربدن هم به سرعت تخریب می شود . در حقیقت اگر وسیله خاصی برای انتقال آن به خون وجود نداشت ما اصلاً  B12 دریافت نمی کردیم .

طبق بررسی های انجام شده، افرادی که جهت کنترل قند خود به طور مداوم متفورمین – یکی از داروهای مورد استفاده در درمان دیابت – مصرف می کنند، به مرور زمان با علائمی چون خستگی، کاهش توان بدنی و کم خونی مراجعه کرده، که این علائم طبعا کنترل دیابت را در این افراد با مشکلات بیشتری همراه خواهد کرد.
در مطالعات مشاهده شده است که بیمارانی که به صورت درازمدت مت‌فورمین  مصرف می‌کنند، در معرض خطر کمبود ویتامین B12 هستند؛ که ممکن است با گذشت زمان این کمبود شدیدتر هم بشود.

به همین دلیل محققین توصیه می‌کنند که در طول درمان درازمدت با مت‌فورمین وضعیت ویتامین B12 تحت نظر باشد تا بتوان از کمبود و عوارض آن پیشگیری کرد.
ویتامین B12 برای حفظ سلامتی سلولهای عصبی و گلبولهای قرمز خون ضروری است.

این ویتامین در گوشت، لبنیات، تخم‌مرغ، ماهی، صدف و غلات غنی شده با این ویتامین وجود دارد و همچنین می‌توان آن را به صورت یک مکمل هم مصرف کرد.

علائم کمبود ویتامین B12 عبارتند از خستگی، تغییرات ذهنی، کم‌خونی و تخریب عصبی (نوروپاتی).

محققان پیشنهاد می کنند برای پیشگیری از بروز این عوارض، پزشک معالج به طور مرتب میزان ویتامین های بدن از جمله ب۱۲ را تحت نظر داشته باشد تا به محض مشاهده هرگونه تغییر در میزان طبیعی ترکیبات آلی بدن، پیش از بروز هرگونه عوارض جدی در صدد رفع آن برآید.

B12 در تولید سلولهای بدن نقش دارد و نقش آن مانند اسید فولیک،شرکت در همانند سازی ژن های هسته سلول است . تکثیر سلولی در دستگاه گوارش، مغز استخوان و بافت عصب با کمکB12 صورت می گیرد . اگرB12 دریافت نکنیم ظرف حدود یکسال ذخیره موجود در کبد تمام شده و تولید سلولی در اندامهای یاد شده دچار اختلال می شود .

B12 در دستگاه گوارش به تولید سلولهای مخاطی دیواره کمک می کند . اگرB12 نباشد زبان متورموسرخرنگ می شود واختلالات گوارشی مثل اسهال بروز می کند .

B12 در مغز استخوان موجب تولید سلولهای خونی می گردد ،  در صورت کمبودB12، ژنهای موجود در گلبولهای قرمز بزرگتر از حد طبیعی شده ،  زود از بین می روند و فرد مبتلا به کم خونی مگالوبلاستیک می شود .

B12 در بافت عصبی نقش تولید سلولهای رشته های عصبی را عهده دار است  . کمبودB12 اختلالات عصبی را به همراه دارد که کرخی و لرزش بدن است و سوزش در پاها نیزاحساس می شود .

در صورتیکه تعدادی ازعلائم کمبودB12، در شما بروز کرد به پزشک مراجعه کرده و با آزمایش خون میزانB12 و اسید فولیک خونتان را کنترل کنید .

علایم فقر ویتامین B12 در بدن بیماران دیابتی می‌تواند به صورت‌هایی چون عصبانیت، تغییرات خلق و خو، کم خونی و کم خوابی و تخریب عصب‌های بدن نمایان شود. البته این علایم به دلیل شباهت داشتن به علایم بیماری دیابت و یا کهولت سن در برخی از اوقات پزشکان را به اشتباه می‌اندازد.

تخمین زده می‌شود که ۲۴۶ میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا باشند و این میزان اکثرا در میان افراد چاق و یا دارای اضافه وزن بیش از دیگران است که البته این افراد بیشتر به دیابت نوع دو مبتلا هستند.

به نقل از پزشکان بدون مرز

شنبه 13/2/1393 - 16:20
سلامت و بهداشت جامعه
مصرف دارچین از بیماری دیابت (قند خون) جلوگیری میکند.


به گزارش ایسنا ، به نقل از پایگاه اینترنتی رویترز ، در این مطالعه بیماران دیابتی كه به مدت 40 روز ، روزانه یك گرم دارچین به رژیم غذایی معمولی خود افزودند ، میزان قند خون و كلسترول و چربی ها خونشان تا 30درصد كاهش یافت . ( كم شدن میزان كلسترول ، قند و چربی خون در بدن بیمار دیابتی تاثیر مفیدی دارد ) وقتی بدن حساسیت خود را نسبت به هورمون انسولین از دست می دهد دیابت نوع دوم بروز می كند . انسولین قند را از غذا به سلول های بدن منتقل می كند تابه عنوان انرژی مورد استفاده قرار گیرد ، در نتیجه مقدار قند یا گلوكز در خون بالامی رود و منجر به خستگی و تاری دید می شود . افزایش قند خون در دراز مدت می تواند خطرابتلا به بیماری های قلبی ، نارسایی كلیوی ونابینایی را افزایش دهد . افزودن مقدار كمی دارچین به قهوه صبحانه ، آب پرتقال یا غلات مفید است با جوشاندن آب بایك تكه دارچین به راحتی می توان چای دارچین نیز تهیه كرد . دارچین همچنین از بروز دیابت نوع دوم در افراد در معرض خطر جلوگیری می كند . دارچین حاوی برخی موادی است كه مصرف زیاد آن می تواند سمی باشد بنابر این در مصرف این ماده غذایی باید دقت شود . در این مطالعه 60 بیمار مبتلا به دیابت نوع دوم روزانه 1، 3 یا 6 گرم دارچین یا معادل آن آرد گندم به عنوان دارونما مصرف كردند آرد گندم و دارچین به شكل كپسول استفاده شد . میزان گلوكز ، چربی و كلسترول تمام بیمارانی كه دارچین مصرف كردند تا 30 درصد كاهش یافت اما هیچگونه تغییری دركسانی كه دارونما دریافت كردند مشاهده نشد . دارچین حاوی تركیباتی است كه بازدهی انسولین را افزایش می دهد و توانایی هورمون انسولین درانتقال گولكز به سلول ها را بهبود می بخشد . دارچین تقریباً هیچ كالری ندارد به همین خاطر دیابتی ها بدون خطر چاق شدن می توانند طعمی به غذای خود ببخشند 

درمان دیابت و قند خون با شربت کاملا گیاهی

شنبه 13/2/1393 - 16:17
سلامت و بهداشت جامعه
 

در فرد مبتلا به دیابت (بیماری قندخون) ، بدن به اندازه ی کافی انسولین نمی سازدو یا اینکه نمی تواند از انسولین به صورت مناسب استفاده کند( یا هر دو) . این امر سبب افزایش سطح قند در خون می شود . بیشتر غذای مصرفی جهت استفاده در راه تولید انرژی در بدن ،تبدیل به گلوکز (یا قند) می شود . انسولین هورمونی است که جهت تبدیل قند و سایر غذاها به انرژی و کمک به گلوکز جهت ورود به سلولهای بدن مورد نیاز می باشد.
 
 
 
چند نوع دیابت داریم ؟
این بیماری دارای 2 نوع اصلی می باشد : نوع 1 و نوع 2 .
نوع 2 شایعتر است و بیشتر افرادیکه دیابت در آنها تشخیص داده می شود مبتلا به نوع 2 می باشند . این نوع بیشتر در افراد میانسال و سالمند رخ می دهد و با چاقی و عدم فعالیت جسمانی در ارتباط است . دیابت نوع 2 زمانی ایجاد می شود که بدن مقدار کافی انسولین را نمی سازد و یا به شکل موثر از انسولین تولید شده استفاده نمی کند (مقاومت به انسولین) .
نوع 1 یا نوع جوانان اغلب در مراحل اولیه زندگی آغاز می شود و سبب عدم توانایی بدن فرد، در تولید انسولین می شود . افراد مبتلا به این حالت جهت تنظیم سطح گلوکز (قند) خون خود، می بایست به شکل روزانه، انسولین مصرف نمایند .
 
 
 
آیا من درمعرض خطر هستم ؟
دیابت در حال افزایش می باشد . علت این امر چاقی افراد ، عدم فعالیت جسمانی و بالا رفتن میانگین سنی می باشد. بروز دیابت در افراد جوانتر هم در وضعیت هشداردهنده ای قرار دارد . علت این امرهم افزایش چاقی و عدم فعالیت جسمانی می باشد، که از مشکلات روبه گسترش دراین گروه سنی می باشند .
 
 
 
چگونه من می توانم خطر بیماری قلبی و سکته مغزی را کنترل کنم ؟
دیابت یک عامل خطرزای عمده ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی می باشد . این بدان معنی است که دیابت به اندازه استعمال سیگار ، افزایش کلسترول خون ، پر فشاری خون ، عدم فعالیت جسمانی و چاقییا حتی بیش از آنها خطرناک است .
اگر مبتلا به دیابت هستید، انجام چکاپ منظم مهم می باشد . جهت کنترل دیابت و کاهش هرگونه عامل خطرزا با پزشک خود همکاری نزدیک داشته باشید :
 وزن خود و کلسترول خونتان را با یک رژیم غذایی حاوی چربی اشباع و کلسترول کم کنترل نمایید .
 در بیشتر یا تمام روزهای هفته دست کم 30 دقیقه فعالیت جسمانی داشته باشید .
 مطابق دستور اسلام الکل مصرف نکنید، در صورتیکه پیرو سایر ادیان الهی می باشید و از الکل استفاده می کنید، مصرف روزانه الکل در مردان نباید بیش از 2 نوشیدنی ودر زنان نباید بیش از یک نوشیدنی باشد .
 اگر فشار خونتان بالاست، آنراکاهش دهید . سطح فشار خون در افراد دیابتی باید زیر 130/80mmHg باشد .
 سیگار نکشید و از افراد سیگاری ، دوری کنید .
برخی داروهای خاص می توانند به شما در کنترل فشار خون ، کلسترول و قند خون کمک نمایند . پزشک شما داروی مناسب را در صورت نیاز به شما توصیه خواهد کرد . اگر از دارو استفاده می کنید ، آنرا درست طبق دستور مصرف نمایید . اگر سوالی درمورد دوز دارو و یا عوارض جانبی دارو دارید ،با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
 
 
 
 
چگونه من می توانم بیشتر یاد بگیرم ؟
با پزشک ، پرستار یا مشاور سلامتی خود مشورت کنید . اگر مبتلا به بیماری قلبی می باشید یا قبلا دچار سکته مغزی شده اید، ممکن است اعضای خانواده شما در معرض خطر باشند . ایجاد تغییرات در شیوه زندگی آنها جهت کاهش میزان خطر مهم است .
شما می توانید از کتابچه ها و بروشورهای علمی جهت انتخاب زندگی سالمتر و کاهش میزان خطر ، کنترل بیماری و مراقبت از افراد مورد علاقه تان استفاده کنید .دانایی توانایی است بنابراین بیشتر بیاموزید و بیشتر زندگی کنید.
 
 
 
آیا پرسش یا توضیحی از پزشک خود دارید ؟
دقایقی را برای یادداشت سوالات خود در ملاقات بعدی خود با پزشکتان اختصاص دهید. برای مثال:
آیا دیابت را می توان درمان کرد ؟
کدام رژیم غذایی برای من کمک کننده تر می باشد ؟
 
      
 
تهیه و تنظیم :
واحد پیشگیری و آموزش همگانی مر
شنبه 13/2/1393 - 16:12
سلامت و بهداشت جامعه


مرکز تحقیقات غددو متابولیسم دانشگاه

 

 


بیماری دیابت چیست؟ 
بیماری دیابت در اثر ناتوانی بدن در تولید انسولین یا كاهش یا عدم اثر انسولین در سوخت و ساز مواد قندی پدید می‏آید. امروزه، دیابت یكی از مهمترین مشكلات بهدشتی- درمانی و اجتماعی- اقتصادی جهان محسوب می شود به گونه‏ای كه بیش از 150 میلیون نفر در دنیا مبتلا به این بیماری هستند. از آنجا كه خود بیماران و خانواده های آنها عمده ترین نقش را در درمان دیابت به عهده دارند، كسب اطلاعات لازم درباره دیابت به شیوه های گوناگون آموزشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مبتلایان به دیابت باید یاد بگیرند كه چگونه قند خون خود را كنترل كنند تا از عوارض، حاد و مزمن بیماری پیشگیری نمایند و یا در صورت پیدایش این عوارض، به موقع به مراكز بهداشتی- درمانی مراجعه نمایند. به همین منظور بنیاد امور بیماری های خاص در راستای اهداف آموزشی تدوین شده سعی دارد تا با انتشار «مجموعه آموزش دیابت» كه شامل كتابچه، بروشور، پوستر و فیلم های آموزشی می باشد، زمینه مناسبی برای آشنایی بیماران، خانواده ها و كاركنان مراكز بهداشتی- درمانی با جنبه های گوناگون بیماری دیابت فراهم نماید. با توجه به استقبال كم نظیر بیماران دیابتی، خانواده ها و كادر پزشكی از مجموعه فوق، این بنیاد نسبت به ویرایش دوباره و چاپ مجدد آن در شكلی تازه اقدام نموده است.
دیابت چیست و انواع آن كدام است؟
 دیابت یا بیماری قند به علت ناتوانی بدن در تولید یا استفاده از انسولین پدید می آید. انسولین ماده ای است كه در بدن توسط غدة لوزالمعده تولید می شود و باعث می گردد قند یا به عبارتی مهمترین منبع انرژی بدن مورد استفاده قرار گیرد.
چگونه می توان دیابت خود را كنترل كرد؟
 شما می توانید با برنامه غذایی درست، فعالیت بدنی منظم و نگهداری وزن د حد ایده آل، به كنترل مطلوب قند خون دست یابید.
 نگهداری وزن در میزان طبیعی به كنترل چربی های خون و كاهش فشار خون نیز كمك می كند. تعدادی از مبتلایان به دیابت برای كنترل قند خون طبق نظر پزشك به مصرف قرص های خوراكی پایین آورنده قند خون یا انسولین نیاز دارند.
كنترل قند خون= فعالیت بدنی منظم+ برنامه غذایی درست
چگونه می توان به طور صحیح غذا مصرف كرد؟
 استفاده از هرم مواد غذایی به شما كمك می كند تا برای تغذیه صحیح از غذاهای متنوع استفاده كنید. زمانی كه غذاهای متنوع می خورید ویتامین ها و مواد معدنی لازم نیز به بدنتان می رسد.
 سعی كنید هر روز از هر گروه از مواد غذایی نام برده شده در هرم زیر استفاده نمایید.
مواد نشاسته ای چیست؟
 مواد نشاسته ای شامل انواع نان، غلات، حبوبات، انواع خمیرها یا سبزیجات نشاسته ای است. در هر وعده غذایی باید از مواد نشاسته ای استفاده كرد. ممكن است شنیده باشید كه مبتلایان به دیابت نباید مواد نشاسته ای بخورند ولی به خاطر داشته باشید كه این توصیه دیگران را هرگز اجرا نكنید. خوردن مواد نشاسته ای برای سلامت هر فرد لازم و ضروری است.
 تعداد واحد كربوهیدارت بستگی به شرایط مختلف دارد:
• میزان كالری مورد نیاز
• برنامه درمانی دیابت
مصرف مواد نشاسته ای سبب كسب انرژی، ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر می شود. غلات كامل مفیدتر از بقیه غلات است زیرا باعث رساندن بیشتر مواد معدنی، ویتامین و فیبر به بدن می گردد. 
فیبر موجود در غذاهای گیاهی كه جزئی غیرقابل جذب است، به كاركرد درست روده ها كمك می كند.
یك واحد ماده نشاسته ای شامل چه غذاهایی است؟
1 واحد 
 یك برش یا 30 گرم نان (سنگك، تافتون، بربری) یا 3 عدد بیسكویت معمولی یا 1 عدد سیب زمینی كوچك یا 3/1 لیوان برنج پخته یا 3/1 لیوان عدس پخته 
2 واحد 
 2 برش نان یا 1 عدد سیب زمینی پخته+ 1 عدد بلال (تقریباٌ 15 سانتی متر)
3 واحد
 1 عدد سیب زمینی آب پز+ 5 قاشق غذا خوری برنج پخته+ برش نان 
 ممكن است فقط لازم باشد یكی از مواد فوق یا 3 واحد ماده نشاسته ای را مصرف كنید. اگر به خوردن بیش از یك نوع كربوهیدرات در هر وعده غذایی نیاز داشتید از مواد نشاسته ای مختلف استفاده نمایید.
بهترین راه برای خرید، پخت و خوردن مواد نشاسته ای چیست؟
• سعی كنید نان های حاوی غلات كامل (نان سنگك، نان جو و...) تهیه كنید.
• سعی كنید مواد نشاسته ای پرچربی و سرخ شده مانند چیپس ذرت، چیپس سیب زمینی، شیرینی، بیسكویت و... كمتر مصرف كنید.
• ماست و شیر كم چربی یا بدون چربی تهیه نمایید.
• به جای سس مایونز از خردل یا آب لیمو استفاده كنید.
• سعی كنید در انتخاب مواد غذایی، انواع بدون چربی یا كم چربی آن را مصرف كنید
• به جای كره، روغن های حیوانی یا مارگارین از روغن مایع (ذرت، آفتاب گردان و...) استفاده كنید.
• سعی كنید تا حد امكان شیرینی، شكلات، ژله، آب نبات و كلیه مواد غذایی كه از قندهای ساده تشكیل شده اند مصرف ننمایید.
سبزیها شامل چه غذاهایی هستند؟
 مصرف سبزیها برای تمامی افراد مفید است. سعی كنید هر روز سبزیهای خام و پخته استفاده نمایید.
 مصرف سبزی ها باعث رساندن ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر به بدن شما می شود. البته انرژی تولید شده از مصرف سبزی ها بسیار اندك است.
 تعداد واحد سبزی هایی كه باید در طول روز مصرف كنید به عوامل زیر بستگی دارد:
• میزان انرژی روزانه مورد نیاز 
• غلظت قند خون 
یك واحد از گروه سبزی ها شامل چیست؟
1 واحد
 1 عدد هویج پخته یا یك سوم لیوان لوبیا سبز یا قارچ پخته 
2 واحد 
1عدد هویج پخته+ 1 كاسه (كوچك) سالاد یا 1 عدد گوجه فرنگی متوسط
3 واحد
 نصف لیوان سبزیجات پخته یا خام خرد شده (گل كلم، ذرت و...)+ 1 عدد گوجه فرنگی متوسط+ سه چهارم  لیوان آب سبزی ها
ممكن است 1 واحد یا بیشتر از سبزی ها مورد نیاز روزانه شما باشد. اگر روزانه بیش از 1 واحد سبزی ها مورد نیاز است، سعی كنید از انواع مختلف سبزی ها استفاده نمایید.
مهم‏ترین راه برای خرید، پخت و خوردن سبزی ها چیست؟
• سعی كنید از سبزی های خام یا پخته بدون چربی یا كم چربی مصرف نمایید. می‏توانید سبزی ها را بدون چربی نیز طبخ كنید.
• سعی كنید از سس سالاد بدون چربی یا كم چربی برای روی سالاد یا سبزی ها استفاده نمایید.
• از پیاز و سیر در غذاها استفاده كنید.
• به جای سس از آبغوره یا آب لیمو در سالاد استفاده كنید.
• در حین پخت به سبزی ها یك قطعه گوشت قرمز یا مرغ اضافه كنید.
• بهتر است سبزی ها سریعاٌ بپزید و سعی كنید آنها را در كمی آب جوش بجوشانید.
• اگر سبزی را بصورت سرخ كرده مصرف می كنید باید از روغن های مایع نظیر روغن زیتون، ذرت و یا آفتابگردان به مقدار بسیار كم استفاده نمایید.
• سعی كنید به سبزی های پخته شده كره یا مارگارین اضافه نكنید.
• اگر نیاز به مصرف سس برای سالاد دارید از ماست كم چربی و یا آب لیمو نی ز می توانید جهت تهیه سس استفاده كنید.
میوه ها شامل چیست؟
 مصرف میوه ها برای همه افراد لازم و ضروری است. با مصرف میوه می توان انرژی، ویتامین ها (C,A)، مواد معدنی و فیبر را به بدن رساند. تعداد واحدهای میوه كه در طول روز مصرف می كنید به عوامل زیر بستگی دارد:
• میزان كالری مورد نیاز
• غلظت قند خون 
یك واحد از گروه میوه ها شامل چیست؟
1 واحد
 نصف لیوان آب پرتقال یا 1 عدد سیب كوچك (یا هلو یاكیوی یا پرتقال) یا نصف 
گریپ فروت یا 2 قاسق غذا خوری كشمش
2 واحد
 نصف موز بزرگ (5/22 سانتی متر)+ 1 عدد و نصفی انجیر خشك یا یك و یك چهارم لیوان توت فرنگی 
ممكن است به مصرف 1 یا 2 واحد میوه در طول روز نیاز داشته باشید. در صورتی كه در طول روز بیش از 1 واحد باید میوه بخورید، سعی كنید از انواع میوه ها استفاده نمایید.
چه نكاتی را هنگام مصرف میوه ها باید رعایت كرد؟
• سعی كنید میوه ها را بصورت خام مصرف كنید.
• میوه های خشك شده در واقع شكل تغلیظ شده هستند كه مقادیر زیادی قند دارند، بنابراین باید به میزان اندكی مصرف شوند. 
• انگور دارای قند زیادی است كه اگر آنرا به مقدار زیاد مصرف كنید بركنترل قند خون شما اثر می گذارد.
• در هنگام خرید سعی كنید میوه های كوچك تر انتخاب كنید.
• خوردن میوه ها بصورت كامل بهتر از مصرف آب میوه ها است.
• سعی كنید در صورت مصرف آب میوه، از آب میوه صددرصد طبیعی و بدون شكر اضافه شده استفاده كنید.
• از دسرهای آماده كه چربی و قند بالایی دارند استفاده نكنید.
• اگر علاقه زیاد به مصرف آب میوه دارید آنرا با افزودن آب رقیق نمایید و یا آب را به میوه له شده اضافه كنید و به خاطر داشته باشید كه نباید به آن شكر اضافه نمایید.
• همچنین به منظور پیشگیری از یبوست و دیگر عوارض گوارشی سعی كنید تاحد امكان میوه ها را با پوست مصرف كنید.
گروه شیر شامل چه غذاهایی است؟
 مصرف ماست و شیر بدون چربی و یا كم چربی برای سلامت همه افراد ضروری است. مصرف شیر و ماست سبب تولید انرژی و دریافت كلسیم، ویتامین A، پروتئین و سایر ویتامین ها و مواد معدنی می شود.
 هر روز شیر بدون چربی یا كم چربی بنوشید و ماست كم چربی یا بدون چربی مصرف كنید.
 تعداد واحد مصرفی از لبنیات به شرایط زیر بستگی دارد:
• میزان انرژی روزانه مورد نیاز
• غلظت قندخون 
نكته مهم: اگر باردار هستید یا به نوزاد خود شیر می دهید، روزانه 5-4 واحد شیر و ماست مصرف كنید.
یك واحد شیر و جانشین های آن شامل چه غذاهایی است؟
 غذاهای پروتئینی شامل گوشت قرمز، ماكیان (مرغ، بوقلمون و..)، ماهی، تخم مرغ و پنیر است.
 هر روز مقدار كمی از این مواد را در برنامه روزانه بگنجانید.
 مصرف روزانه پروتئین ها به ترمیم و ساخت بافت های بدن و عضلات كمك می كند و سبب تأمین ویتامین B6 و B12 و مواد معدنی (آهن و...) نیز می گردد.
 تعداد واحدهای مورد نیاز از مواد پروتئینی به شرایط زیر بستگی دارد:
• میزان انرژی مورد نیاز روزانه 
• غلظت قند خون 
یك واحد گوشت و جانشین های آن شامل چه غذاهایی است؟
1 واحد
 30 گرم گوشت قرمز، ماكیان یا ماهی پخته شده یا 30 گرم پنیر بصورت زیر:
 1 عدد ران كوچك مرغ یا 1 قوطی كبریت پنیر یا 30 گرم ماهی تن نصف لیوان حبوبات پخته شده یا 20 عدد تخم مرغ 
بهترین راه برای خرید، پخت و مصرف غذاهای پروتئینی چیست؟
• سعی كنید كم چربی ترین گوشت را بخرید.
• پوست مرغ دارای چربی زیاد است؛ قبل از پخت پوست آن را كامل جدا كنید.
• سعی كنید كه گوشت را بدون افزودن چربی طبخ كنید.
• به جای سرخ كردن تخم مرغ، آن را با پوست آب پز كنید.
• برای طعم بخشیدن بیشتر به این مواد از آبغوره، آب لیمو، سس گوجه فرنگی و.. استفاده كنید.
• فرآورده های گوشتی نظیر سوسیس، كالباس و همبرگر دارای چربی زیادی هستند، بنابراین مصرف آنها را به حداقل برسانید.
• سعی كنید ماهی بیشتر مصرف كنید و به جای سرخ كردن ماهی، آن را بصورت آب پز، بخار پز و یا كبابی مصرف نمایید.
روغن ها و چربی ها شامل چه غذاهایی است؟
 همان طور كه در هرم مواد غذایی مشاهده می كنید روغن ها و چربی ها در قله هرم قرار دارند. یعنی باید مصرف آنها را به حداقل رساند. بعضی از چربی ها و روغن ها دارای چربی های اشباع و كلسترول می باشد كه برای سلامتی مضر است. مصرف این غذاها انرژی فراوانی در بدن شما تولید می كند ولی مواد مغذی كمی به بدنتان می رساند. غذاهای پرچربی شامل كره، مارگارین، سس سالاد، روغن ها، مایونز، خامه، پنیرخامه ای، سرشیر، چیپس سیب زمینی و... می باشد.
یك واحد از روغن ها و چربی ها شامل چه غذاهایی است؟
1 واحد
 1 قاشق مرباخوری روغن (آفتابگردان، ذرت، زیتون، سویا، پنبه دانه) یا 10 عدد زیتون كوچك
2 واحد
 1 قاشق مرباخوری مارگارین+ 2 قاشق مرباخوری تخمه كدو یا 12 عدد بادام خشك، در هر وعده غذایی ممكن است 2-1 واحد از این مواد مورد نیاز باشد.
مواد قندی شامل چه غذاهای است؟
 همان طور كه مشاهده می كنید مواد قندی (نوشابه، شربت، مربا، شكر و عسل، آب نبا، شكلات) نیز در رأس هرم قرار دارند، بنابراین باید از این مواد به مقدار بسیار كم مصرف نمایید (تا حدامكان مصرف نكنید). این مواد سبب تولید انرژی در فرد می شود اما هیچ ماده مغذی به بدن نمی رسانند. بعضی از مواد قندی مثل كیك، دسرها و انواع شیرینی ها حاوی مقدار زیادی چربی نیز می باشند. مصرف كم این مواد نیز به كاهش وزن كمك می كند و قند خونتان را نیز كنترف می نماید.
یك واحد مواد قندی شامل چه غذاهایی است؟
1 واحد
 1 عدد شیرینی (1 قطعه 3 سانتی متر) یا 1 قاشق مرباخوری شربت 
 لازم به ذكر است كه مصرف مواد قندی باعث می شود قند خون به سرع بالا رود.
چند نكته مهم:
• سعی كنید روزانه از تمام گروه های مواد غذایی استفاده كنید.
• سعی كنید غذاهای متنوع مصرف كنید تا مواد معدنی و ویتامین ها به مقدار كافثی به بدنتان برسد.
• به اندازه كافی مواد نشاسته ای، سبزی ها و ماست و شیر مصرف كنید.
• روزانه از مواد پروتئینی نیز استفاده نمایید.
• در هر وعده غذایی باید سعی كنید كه حداقل از هر 3 گروه غذایی مختلف استفاده نمایید؛ برای مثال ساندویج تخم مرغ كه در آن گوجه فرنگی، كاهو و جعفری استفاده شده باشد.
• مواد غذایی كه روزانه مصرف می كنید به 3 وعده اصلی و 3 میان وعده تقسیم نمایید.
• غذا خوردن منظم در تنظیم میزان قند خون اثر زیادی دارد به خصوص اگر قرص یا انسولین مصرف می كنید.
• گنجاندن سبزی ها و میوه ها به مقدار كافی در غذای روزانه را فراموش نكنید.
• به هنگام طبخ غذا از نمك كمتری استفاده كنید و سعی نمایید كه پس از پخت، نمك به غذا اضافه نكنید.
• از گیاهان معطر و ادویه های فاقد نمك برای طعم دادن به غذا استفاده كنید.
• از غذاهای كنسرو شده كه در طی فرآیندهای صنایع غذایی نمك به آنها افزوده می شود كمتر استفاده كنید.
• مصرف هفتگی تخم مرغ را محدود كنید (حداكثر هفته ای 2 بار)
• به هنگام مصرف روغن، هیچ گاه روغن را در ظرف سرازیر نكنید.
• روزانه 8-6 لیوان مایعات بدون شیرینی بخورید.
• سعی كنید وزن مطلوب خود را حفظ نمایید.
• مغزهای گردو، بادام و... در گروه چربی ها قرار می گیرند و هر واحد آنها برابر 2 قاشق غذا خوری است.

شنبه 13/2/1393 - 16:9
سلامت و بهداشت جامعه


 

مقدمه
بعلت تغییر شیوه زندگی در كشورهای صنعتی و در حال توسعه و وجود عوامل مستعدكننده‌ای نظیر چاقی، استرس، كم تحركی و رژیم‌های غیربهداشتی، بروز بیماریهای غیرواگیر در این جوامع بیشتر می‌باشد.
از آنجایی كه اكثر بیماریهای غیرواگیر مزمن و دائمی هستند، لذا این دسته از بیماران از زمان ابتلاء تا پایان عمر نیازمند مراقبت‌های بهداشتی دقیق و وسیعی خواهند بود و همچنین با توجه به بروز علائم، اساساً از كیفیت زندگی خوبی برخوردار نخواهند بود و حتی علیرغم تأمین نیازهای بهداشتی درمانی برای این دسته از بیماران متأسفانه درصد قابل توجهی از توان كاری و اقتصادی را از دست خواهند داد.
دیابت از زمانهای كهن برای بشر شناخه شده بود. در یكی از متون هندی كه مربوط به حدود 2600 سال قبل است به شیرین بودن ادرار بعضی از بیماران اشاره شده است با وجود قرنها سابقه آشنایی و توجه پزشكان به بیماری قند هنوز تنها در 5% موارد می‌توان به دقت علت پیدایش این بیماری را مشخص كرد.
بیماری قند (دیابت) شایعترین و مهمترین بیماری ناشی از اختلالات متابولیك است و یكی از علل عمده مرگ و میر و ناتوانی در بسیاری از كشورها و پنجمین علت عمده مرگ و میر را در جوامع غربی تشكیل می‌دهد.
شیوع بیماری كاملاً مشخص نیست ولی به نظر می‌رسد در اجتماعات مختلف 3-2% افراد مبتلا به این بیماری باشند.
برطبق گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2000 میلادی (1379 شمسی) حدود 100 میلیون نفر در دنیا دچار دیابت هستند و طبق آخرین بررسیها در كشور، حدود 3% افراد جامعه مبتلا به دیابت هستند كه این رقم در افراد 30 سال به بالا حدود 3/7% می‌باشد بعبارتی حدوداً 000/000/2 نفر در ایران مبتلا به دیابت قندی هستند.
 
ساختمان و كار لوزالمعده (پانكراس):
لوزالمعده از نظر ساختمانی مشابه غدد بزاقی می‌باشد طول آن 17 سانتیمتر و از دوازدهه تا طحال كشیده شده و دارای سه قسمت است.
سر لوزالمعده كه پهن‌ترین قسمت آن است و در طرف راست شكم و در وسط قوس دوازدهه جای دارد.
تنه لوزالمعده كه قسمت اصلی غده است در پشت معده و در جلوی اولین مهره كمری است.
دم لوزالمعده كه قسمت باریك لوزالمعده است و در طرف چپ شكم قرارداشته و تا مقابل طحال می‌رسد.
غده لوزالمعده از لوبولهای ترشحی تشكیل یافته كه پیرامون مجاری باریك قرار دارند.
این مجاری باریك ترشحی، به مجرای اصلی غده یا مجرای ویرسونگ منتهی می‌شوند كه خود به مجرای كلدوك و بعد دوازده ختم می‌شود.
در لابلای لوبولهای ترشحی لوزالمعده توده‌های سلولی پراكنده مخصوصی هستند كه به جزایر لانگرهانس معروفند و خاصیت ترشحی دارند و جمعاً یك غده مترشحه داخلی راتشكیل می‌دهند. لوزالمعده دارای دو عمل است یكی ترشح آنزیمهای گوارشی و دیگری ایجاد یك ترشح داخلی یعنی انسولین كه محصول جزایر لانگرهانس می‌باشد و نقش عمده و اساسی را در متابولیسم مواد هیدروكربنه بعهده دارد.
انسولین ذخیره قندی بدن را بصورت گلیكوژن در كبد كنترل و غلظت گلوكز را در خون در حد معینی نگهداری می‌كند. مقدار قند خون در حال ناشتا 70 تا 110 میلی‌گرم در هر 100 سانتیمتر مكعب خون است. نیم ساعت پس از صرف غذا مقدار خون بسرعت و ناگهانی بالا می‌رود. در بیماران مبتلا به مرض قند یادیابت، جزایر لانگرهانس غالباً آسیب دیده‌اند و مقدار ترشح انسولین نقصان می‌یابد. لذا عمل تنظیم قند دچار اشكال گردیده و قند بصورت گلیكوژن در كبد ذخیره نمی‌شود. در نتیجه میزان قند خون بالا رفته و مقداری از آن وارد ادرار می‌شود.
 
بیماری دیابت چیست؟
بیماری است كه به علت اختلال در متابولیسم كربوهیدراتها، چربیها و پروتئینها ایجاد می‌شود و با كمبود ترشح یا كارائی انسولین همراه است.
قندخون كه گلوكز نامیده می‌شود در حالت طبیعی و ناشتا به میزان 110- 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر متغیر است و بعد از صرف غذا افزایش می‌یابد.
هنگامی كه قند خون ناشتا از 140 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالاتر باشد اصطلاحاً هیپرگلیسمی نامیده می‌شود در حالت طبیعی قند در ادرار دیده نمی‌شود ولی هنگامی كه قند خون از 170 میلی‌گرم در دسی‌لیتر تجاوز نماید قند در ادرار ظاهر می‌گردد علت این امر آن است كه در حالت طبیعی كلیه‌ها پس از باز جذب قند را به خون باز می‌گردانند در نتیجه قند از طریق ادرار دفع نمی‌شود ولی چنانچه قند خون از 170 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالاتر برود كلیه‌ها قادر به باز جذب كامل قند نبوده و مقداری قند در ادرار ظاهر خواهد شد. چنانچه قند خون كمتر از 60 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد آن را هیپوگلیسمی می‌نامند.
 
 
اهداف كلی كنترل دیابت:
1-      تخفیف علائم بیماری.
2-      اصلاح مشكلات بهداشتی همراه آن و كاهش ابتلاء، مرگ و میر و مخارج اقتصادی دیابت.
3-      پیشگیری از عوارض حاد و دیررس دیابت تا حد ممكن، نظارت بر پیشرفت عوارض و مداخله دوره‌ای.
4-      بهبود كیفیت زندگی و نیروی تولید فرد دیابتی.
 
انواع دیابت
دیابت به 4 نوع تقسیم می‌شود:
1-   دیابت وابسته به انسولین: یا نوع یك كه در كودكان و نوجوانان دیده می‌شود و درصد كمی (15 – 10%) از كل بیماران دیابتی را شامل می‌شود در این نوع دیابت به علل مختلف غدد پانكراس قادر به ترشح انسولین نیست. به همین دلیل افراد مبتلا باید تحت درمان با انسولین قرار گیرند.
 
علائم تشخیص دیابت ملیتوس وابسته به انسولین:
-          شروع حاد .
-          كاهش سریع وزن.
-          پیدایش كتون در ادرار.
-          شروع در سنین جوانی (20 سال كمتر) .
 
2-      دیابت غیر وابسته به انسولین یا دیابت نوع دو كه بیشتر در افراد بالای 30 سال مشاهده می شود و بیشترین بیماران دیابتی در این گروه قرار دارند. عواملی كه در بروز این بیماری دخالت دارند عبارتند از زمینه ارثی – زندگی كم تحرك – چاقی – پرخوری.
در درمان این نوع دیابت كاهش وزن با رعایت رژیم غذایی مناسب همچنین ورزش و تحرك جسمی از اهمیت خاص برخوردار است.
3-      دیابت حاملگی: نوع دیگر دیابت كه ممكن است در دوران بارداری پیش آید كه آن را دیابت بارداری می‌نامند.
در طی دوران بارداری كنترل خوب قند اهمیت خاصی دارد. اگر در قبل و طی بارداری كنترل قند، خوب صورت گرفته باشد عوارض مادر و نوزاد كاهش می‌یابد. كنترل خوب بیوشیمیایی قبل از بارداری مهم است چون بنظر می‌رسد هیپرگلیسمی یك عامل مهم در ایجاد نقایص مادرزادی می‌باشد و خطر این نقایص در طی 8 هفته اول حاملگی بیشتر است.
تعدادی از زنان در سنین باروری، دیابت ملیتوس حاملگی را بروز می‌دهند. دیابت حاملگی بعنوان دیابتی كه از ابتدا در دوران حاملگی شناسایی می‌شود تعریف شده است.
برای پیشگیری از عوارض مادرزادی و حوالی زایمان تشخیص به موقع و سریع عدم تحمل گلوكز در دوران حاملگی مهم است مزایای دیگر غربالگری دیابت حاملگی این حقیقت است كه زنانی كه در دوران بارداری عدم تحمل گلوكز دارند. خطر ابتلا به دیابت در آنها بیشتر خواهد بود.
 
غربالگری در دوران حاملگی در دو مرحله پیشنهاد شده است:
1-   همگی زنان باردار باید در اواخر 6 ماهگی (هفته 24 تا 28) از نظر دیابت حاملگی بررسی شوند (اندازه‌گیری قند خون یكساعت پس از مصرف 50 گرم گلوكز خوراكی).
2-   در صورت مثبت شدن این آزمایش تست تشخیص قطعی با اندازه‌گیری قند خون ناشتا و یك، دو و سه ساعت پس از مصرف 100 گرم گلوكز خوراكی انجام می‌شود.
 
در صورتی كه در 2 مورد از چهارمورد آزمایش عدد قند بیشتر از حد مجاز باشد بیمار مبتلا به دیابت حاملگی است و می‌توان در وهله اول از رژیم و ورزش برای كنترل قند خون استفاده كرد. باید توجه داشت كه رژیم بیماران دیابتی حامله خیلی سنگین نباشد و ناشتای طولانی نداشته باشد. محدود كردن مواد غذایی دارای كربوهیدراتهای ساده كفایت می‌كند. در صورتی كه پس از 2-1 هفته قند خون ناشتای بیمار همچنان بالا باشد (بالاتر از 100) بیمار باید تحت درمان با انسولین قرار گیرد كه تجویز انسولین حداقل در دو نوبت صبح و عصر بصورت توأم (مخلوط NPH‌ و كریستال) انجام خواهد گرفت.
كسانی كه در معرض خطر هستند شامل زنان دارای:
-          سابقه قبلی دیابت حاملگی یا عدم تحمل گلوكز.
-          سابقه خانوادگی دیابت.
-          چاقی .
-          سابقه مامایی بد .
-          سابقه تولد نوزاد بیش از 4 كیلوگرم .
-          سابقه مرده‌زایی یا نقص مادرزادی نوزاد در حاملگی قبلی .
 
4- انواع اختصاصی دیابت:  این نوع دیابت از عوامل زیر بوجود می‌آیند:
-          نقص ژنتیكی در اعمال سلولهای با كروموزم 7 گلوكوكنیاز.
-          بیماری پانكراس اگزوكرین .
-          اندوكرینوپاتی: اكرومگالی، كوشینگ و ...
-          داروها و مواد شیمیایی .
-          عفونتها: سرخچه مادرزادی، سیتومگالو ویروس و ...
-          اختلال سیستم ایمنی .
-          بعضی از سندروم‌های ژنتیكی مانند سندرم دلون، كلاین فلتر، ترنر و ...
-          نقص ژنتیكی عمل انسولین
 
علائم دیابت:
علایم دیابت عبارت است از: پرنوشی، پرادراری، پرخوری، كاهش وزن شدید، مزه تلخ در دهان و زبان خشك (بخصوص در دیابت وابسته به انسولین) دیر بهبود پیداكردن زخمها، تاری دید.
شروع علائم دیابت در دیابت نوع یك به طرز ناگهانی است در حالی كه در دیابت نوع دو علائم به تدریج ظاهر می‌شود.
 
عوارض دیابت
1- عوارض حاد (زودرس):
الف) شوك ناشی از كاهش شدید میزان قند خون (هیپوگلیسمی) شایعترین، مهمترین و خطرناكترین عارضه در بیمارانی است كه از انسولین استفاده می‌كنند كه مهمترین دلایل بروز این عارضه عبارت است از تزریق بیش ازاندازه انسولین – تاخیر در مصرف غذا یا حذف یك وعده اصلی غذایی، انجام فعالیتهای ورزشی شدید و غیرمعمول
 
علائم هیپوگلیسمی عبارت است از:
احساس ضعف یا گرسنگی – رنگ پریدگی – عرق سرد – طپش قلب – سرگیجه – گیجی – خواب آلودگی در صورتی كه به این علائم توجه نشود و عوارض ادامه پیدا كند نهایتاً باعث بیهوشی و مرگ می‌شود.
 
علائم هیپرگلیسمی عبارت است از:
تشنگی، ادرار زیاد، خستگی، ضعف عضلانی، درد شكم، اختلالات بینایی، تاری دید، گیجی و منگی و نهایتاً بیهوشی.
اغماء ناشی از افزایش شدید میزان قند خون (هیپرگلیسمی): در این حالت میزان قند خون به شدت افزایش می‌یابد و باعث بروز علائم می‌شود مهمترین دلائلی كه باعث پدید آمدن این عارضه می‌شود عبارت است از عدم مصرف انسولین به میزان كافی – پرخوری بیش از حد – كم‌تحركی.
 
2- عوارض مزمن:
مهمترین این عوارض عبارتند از: ضایعات چشمی – ضایعات كلیوی – افزایش فشارخون – افزایش چربیهای خون كه نهایتاً منجر به ضایعات قلبی، عروقی می‌شود. ضایعات عصبی – دیر بهبود یافتن زخمها بخصوص در پاها كه نهایتاً ممكن است منجر به قطع عضو شود.
 
 
 
عوارض چشمی دیابت:
دیابت یكی از شایع‌ترین بیماریهای غدد مترشحه داخلی است كه ارگانهای مهم بدن را از جمله قلب و عروق – مغز – كلیه – سیستم اعصاب و چشم درگیر می‌كند و علیرغم پیشرفت‌های موجود هنوز عوارض دیابت در چشم خصوصاً رتینوپاتی دیابتی یكی از علل مهم كاهش بینایی در افراد می‌باشد.
جدی‌ترین عارضه دیابت در چشم رتینوپاتی دیابتی است كه با تغییرات ته چشمی همراه است این تغییرات می‌‌تواند شامل خونریزیهای داخل چشمی باشد.
 
عوامل مساعدكننده دیابتیك رتینوپاتی شامل موارد زیر می‌باشد:
1-      طول مدت ابتلاء به دیابت.
2-      عدم كنترل خوب قند خون.
3-      همراه بودن دیابت با فشارخون.
4-      همراه بودن دیابت با بیماریهای كلیوی.
5-      همراه بودن دیابت با بالا بودن چربی خون.
6-      مواردی از قبیل حاملگی و یا بلوغ.
بنابراین تأكید می‌شود افرادی كه مبتلا به دیابت هستند خصوصاً در نوع دوم به محض تشخیص دیابت معاینات كامل چشمی انجام شود.
معمولاً در دیابت نوع یك تا 5 سال اول ابتلا، ایجاد ریتنوپاتی دیابتی نادر است.
قسمت‌های دیگر چشم در جریان دیابت ممكنست درگیر شوند از قبیل پلك و عضلات خارجی چشم كه بصورت فلج اعصاب عضلات و پلك تظاهر پیدا كرده و فرد دچار انحراف چشم و افتادگی پلك و دوبینی می‌شود. قرنیه بیماران دیابتی دچار كاهش حس می‌شود كه این حالت ممكن است زمینه را برای ایجاد عفونت‌های قرنیه مستعد كند.
فرد دیابتی ممكنست دچار كاتاراكت (آب مروارید) و گلوكوم شود. بنابراین كنترل كاتاراكت و كنترل فشار چشم درافراد دیابتی از اهمیت بالایی برخورداراست دیابت همانگونه كه اعصاب قسمت‌های دیگر را درگیر می‌كند عصب بینایی چشم را هم ممكن است دچار اختلال كند.
 
توصیه‌ها:  
شناسایی بیماران دیابتی و كنترل دقیق قند، فشارخون و چربی‌های خون، معاینات دوره‌ای منظم چشمی در افراد دیابتی شناسایی گرفتاریهای چشمی و پیگیری و درمان زودرس آنها تا فرد دچار اختلال دید نشود.
 
نفروپاتی:
نفروپاتی دیابتی علت عمده مرگ در بین افراد دیابتی و همچنین عامل مهمی در ابتلاء و افزایش هزینه‌های مراقبت بهداشتی ناشی از دیابت می‌باشد. نفروپاتی در مرحله پیشرفته موجب بیماری كلیوی كه نیازمند دیالیز و پیوند كلیه است می‌گردد.
 
به سه طریق می‌توان جلو عارضه را گرفت و یا پیشرفت آن را كند نمود:
1-      كنترل شدید قند
2-      درمان جدی فشارخون
3-      پرهیز از داروهای نفروتوكسیك و درمان سریع و به موقع عفونت .
 
اقداماتی كه می‌بایست جهت جلوگیری از نفروپاتی انجام شود به شرح ذیل می باشد:
1-      افراد دیابتی می‌بایست در معاینه اولیه و بطور دوره‌ای در آزمایشات سالانه از نظر وجود پروتئین تحت آزمایش ادرار قرار گیرند.
2-      در صورت نبودن پروتئین در ادرار در جایی كه امكانات محلی وجود دارد آزمایش میكروآلبومینوری توصیه می‌گردد.
3-      در صورت وجود میكروآلبومین یا ماكروآلبومین در ادرار:
الف) كاركرد كلیه باید بطور متناوب ارزیابی كامل گردد.
ب) درمان فشارخون بایستی هرچه سریعتر شروع شود و كنترل خوب انجام گرفته و به بررسی اجتناب از داروهای نفروتوكسیك و درمان سریع و مؤثر عفونت تأكید گردد.
ج) كنترل مطلوب دیابت بایستی تضمین شود.
د) در صورت احتیاج، تعدیل رژیم غذایی به شكل كاهش پروتئین دریافتی و محدودیت نمك باید مورد نظر قرار گیرد.
 
نورپاتی دیابتی:
آسیب اعصاب محیطی یك عارضه شایع دیابت است.
این عارضه سبب تظاهرات بالینی متنوع و قابل توجهی می‌گردد.
در پلی نوروپاتی قرنیه به علت درگیری اعصاب حسی و حركتی در نواحی انتهایی اندام‌ها ضعف حركتی و اختلال حس در انگشتان پاها و دست‌ها ایجاد می‌شود كه در صورت پیشرفت بیماری می‌تواند به نواحی فوقانی‌تر اندام‌ها گسترش یابد.
در نوروپاتی اتونومیك كه به علت درگیری رشته‌های عصبی سمپاتیك و پاراسمپاتیك ایجاد می شود فلج معده، یبوست، اسهال دیابتی، عدم كاركرد مثانه و هیپوتانیون ارتوستاتیك (كاهش فشار وضعیتی) بروز می‌نماید.
در طی ارزیابی اولیه از بیمار باید علایم نوروپاتی سوال شود. غربالگری جهت كشف نوروپاتی اتونومیك خصوصاً قبل از بیهوشی عمومی مهم است ابتلاء اعصاب محیطی همراه با بیماریهای عروقی (اختلالات عروقی) باعث بروز زخم‌های تروفیك در پاها می‌شوند كه در صورتی كه مورد مداوا قرار نگیرند منجر به قطع عضو خواهند شد.
با كنترل خوب قند خون می‌توان گرفتاری اعصاب محیطی را پیشگیری كرد و یا به تأخیر انداخت. در صورت بروز زخم پاها با درمان سریع آنها از عوارض بعدی جلوگیری نمود. درد نوروپاتی دیابتی می‌تواند آزادهنده باشد و اغلب نیاز به توجه دارد و در صورت تداوم درد علیرغم كنترل قند خون ممكن است درمان دارویی هم احتیاج باشد.
 
مراقبت شدید در افراد دارای علایم ذیل ضروری است:
الف) علایم درگیری اعصاب محیطی.
ب) وجود نفروپاتی یا رتینوپاتی .
ج) تغییر شكل پاها یا وجود اختلالات ارتوپدیك یا روماتیسمال در بیمار.
 
مراقبت از پاها:
زخمهای شدید پا كه منجر به قطع عضو می‌شوند یكی از عوارض مهم دیابت هستند.
 
دو رویكرد اصلی پیشگیری شامل:  
1-      تشخیص افراد در معرض خطر.
2-      شناسایی اولیه زخمهای پا.
 
مراقبت شدید در افراد دارای علائم ذیل ضروری است:
-          علائم و یا نشانه‌های گرفتاری نوروپاتیك.
-          نورپاتی یا رتینوپاتی .
-          تغییر شكل پاها و اختلالات ارتوپدی مزمن یا روماتیسمال.
-          بهداشت كم .
 
در مراقبت از پاها نكات ذیل ضروری است:
-          خودآزمایی .
-          اجتناب از ضربه.
-          ترك سیگار .
-          پوشیدن كفشهای مناسب و اندازه.
 
بیماریهای قلبی و عروقی
بیماریهای قلبی، عروقی (بیماریهای عروق كرونر سكته‌های مغزی) از عوامل هدایت‌كننده مرگ در افراد دیابتی هستند.
عوامل خطرزا برای تظاهر بیماری عروق بزرگ غالباً در افراد دیابتی پیدا می‌شود.
 
موارد ذیل جهت كنترل بیماریهای قلبی وعروقی ضروری است:
-          پیشگیری و ترك سیگار .
-          اصلاح سایر عوامل خطرزای بیماریهای قلب و عروق، كنترل خوب فشارخون و درمان مؤثر هیپرلیپیدمی.
-     راهنمای تغذیه‌ای برای كاهش وزن، كم كردن مصرف چربی اشباع و جلوگیری از افزایش نمك در رژیم غذایی و پرهیز كردن نسبت به استفاده از الكل خصوصاً در افراد با تری گلیسرید بالا.
-          ارتقاء فعالیت جسمانی و ورزش.
 
فشارخون بالا
فشارخون بالا معمولاً همراه با دیابت است و ممكن است، دیابت را مشكلتر كند. هر دو بیماری از عوامل خطرزای غیروابسته مهم برای قلب وعروق، كلیه، مغز و بیماری عروق محیطی هستند. هرچه زودتر باید فشارخون بالا تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد.
 
عوارض مستعدكننده ابتلا به دیابت:
این عوامل عبارتند:
-          چاقی.
-          كم تحركی.
-          پرخوری .
-          زمینه‌های ارثی و فامیلی.
-          نداشتن فعالیت بدنی .
-          حاملگی .
-          كشیدن سیگار .
 
افراد در معرض خطر:
1-      افراد چاق .
2-      افرادی كه سابقه دیابت در خانواده و فامیل نزدیك آنها وجود دارد.
3-      افرادی كه علائمی از دیابت را دارند.
4-      افراد كم تحرك.
5-      مادرانی كه سابقه تولد نوزادان 4 كیلوگرم یا بیشتر را دارند.
6-      زنانی كه سابقه سقط‌های مكرر و مرده‌زایی دارند.
7-      افرادی كه دچار كاهش وزن بدون علت شده‌اند.
8-      خانمهای حامله.
 
آموزش:
آموزش فرد دیابتی یك جزء ضروری در كنترل بیماری است. برای تأمین كنترل مناسب باید دانش اساسی و مهارهای لازم توسط بیمار و خانواده‌اش كسب شود و تیم مراقبتهای بهداشتی با بیمار به دقت برای رسیدن به این هدف كاركند و خود مراقبتی را ارتقاء بخشد. هم چنین فرد دیابتی باید در نیل به اهداف درمانی كنترل وزن، فشارخون و قند خون درگیر شود.
 
 
 
فرد مبتلا به دیابت باید مهارت و اطلاعات كافی را در زمینه‌های زیر بدست آورد:
1-      اهداف درمان فوری.
2-      نیازمندیهای تغذیه‌ای فردی و برنامه‌ریزی غذایی.
3-      نوع و میزان ورزش و فعالیتهای جسمانی .
4-      اثرات متقابل غذای دریافتی و فعالیت جسمانی با داروهای خوراكی كاهش دهنده قند خون و انسولین .
5-      بهبود شیوه زندگی، برای مثال: اثرات زیانبار استعمال دخانیات، چاقی و مصرف الكل .
6-      خودپایشی و اهمیت نتایج و فعالیتهای انجام شده .
7-      نحوه اقدام در شرایط اضطراری (بیماری، كاهش قند خون).
8-      نحوه جلوگیری از بروز عوارض و نحوه شناسایی آنها در مراحل اولیه، بطور مثال چگونه از پاهای خود مراقبت نمایند.
 
اپیدمیولوژی:
بعلت تغییر شیوه زندگی در كشورهای صنعتی و كشورهای در حال توسعه و وجود عوامل مستعدكننده‌ای نظیر چاقی، استرس، كم تحركی و رژیمهای غیربهداشتی، بروز بیماریهای غیرواگیر در این جوامع بیشتر از سایر مناطق می‌باشد از آنجایی كه اكثر بیماریهای غیرواگیر مزمن و دائمی هستند. لذا این دسته از بیماران از زمان ابتلا تا پایان عمر نیازمند مراقبتهای بهداشتی دقیق و وسیعتر خواهند بود بعلاوه اكثر این بیماران بعد از گذشت چند سال كم و بیش مبتلا به عوارض مربطه نیز خواهند شد كه مراقبتهای مضاعفی را طلب می‌كند. همچنین علیرغم تامین نیازمندیهای بهداشتی درمانی برای این دسته از بیماران و پیگیری و مراقبت دقیق از آنها بازهم افراد مبتلا درصد قابل توجهی از توان كاری و اقتصادی را از دست خواهند داد و اساساً از كیفیت زندگی خوبی برخوردار نخواهند بود.
دیابت شایعترین بیماری متابولیك با شیوعی رو به افزایش، ازدیاد 122% جمعیت مبتلایان از سال 1995 تا 2025، ایجاد هزینه‌های مستقیم به میزان 5/2 تا 15 درصد كل بودجه بهداشتی، هزینه‌های غیر مستقیم تا چند برابر و هزینه‌های نامحسوس غیرقابل برآورد، پدیدآورنده عوارضی چون بیماریهای ایسكمیك قلبی، هیپرتانسیون، انواع نارسایی قلبی، رتینوپاتی، نوروپاتی، نفروپاتی، كاتاراكت و ... مسئول 4 میلیون مرگ در سال و 9% كل مرگهای جهان است.
برطبق گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 1991 میلادی (1370 هجری شمسی) حدود 50 میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری قند مبتلا بوده‌اند گزارشات واصله از اكثر كشورهای منطقه مدیترانه شرقی حاكی از آن است كه دیابت ملیتوس یك مسئله بسیار مهم و خطر جدی برای بهداشت عمومی است مطالعات انجام شده نشان داده است كه در بعضی از این كشورها بیش از 10 درصد جمعیت سنی 20 سال و بالاتر مبتلا به دیابت می‌باشند و اگر افرادی كه عدم تحمل گلوكز دارند نیز به این میزان اضافه شود ممكن است این رقم دو برابر شود.
آخرین بررسیهای انجام شده در زمینه اپیدمیولوژی بیماری دیابت در ایران حدود 3% افراد جامعه مبتلا به دیابت می‌باشند كه این رقم در افراد 30 سال به بالا حدود 3/7% می‌باشد.
در ایران تخمین زده می‌شود 2 میلیون مبتلا وجود دارند كه نیمی از موارد از بیماری خود بی‌اطلاعند.
 
درمان دیابت:
مهمترین اصل در درمان بیماری قند، پیروی از رژیم غذایی مناسب است فعالیتهای بدنی و ورزش مناسب به وضعیت بیمار در كاهش قند خون كمك می‌كند در صورتی كه قند خون با رعایت رژیم غذایی و ورزش به حد طبیعی نرسد از قرصهای پایین آورنده قند خون یا انسولین استفاده می‌شود.
 
اهداف رژیم درمانی:
1-      كنترل وزن .
2-      فراهم كردن نیازمندیهای تغذیه‌ای .
3-      نگهداری سطح قندخون تا حدامكان نزدیك به سطح طبیعی با كنترل مطلوب .
4-      اصلاح هرگونه چربی خون غیرطبیعی همراه .
5-      تأمین پایداری و سازگاری فرد با سایر انواع درمان كه در صورت لزوم به كارگرفته می‌شوند. مانند داروهای خوراكی یا انسولین .
 
 
ورزش
فعالیت جسمانی موجب تسریع در كاهش وزن می‌شود و حساسیت به انسولین را ارتقاء می‌بخشد. بنابراین سطح قند خون را كاهش می‌دهد. همراه با رژیم درمانی باید یك برنامه منظم فعالیت جسمانی و ورزش برای هر فرد مد نظر قرار گیرد. همچنین برنامه باید متناسب با موقعیت بهداشتی افراد و تناسب اندام باشد. بیماران باید در مورد خطر بالقوه كاهش قند خون در اثر ورزش (یا فعالیت جسمانی) و اینكه چگونه از آن اجتناب نمایند آموزش ببینند.
 
نكاتی كه فرد دیابتی به هنگام ابتلاء به سایر بیماریها باید رعایت كند:
-     در مواردی كه شخص دیابتی مبتلا به بیماریهایی از قبیل سرماخوردگی، تب، پنومونی، اسهال و استفراغ و ... می‌شود بایستی اقدامات زیر را انجام دهد.
-          در صورت تزریق انسولین نبایستی انسولین خود را قطع كند.
-     اگر قادر به خوردن غذاهای جامد نیست بهتر است از غذاهای مایع مانند سوپ، آش، مایعات غیرشیرین، آب میوه، شیر استفاده نماید.
-          بایستی به هنگام بیماری استراحت كافی نماید.
-          در صورت ابتلاء به عوارض شدید مانند اسهال و استفراغ شدید حتماً به پزشك مراجعه نماید.
شنبه 13/2/1393 - 16:7
سلامت و بهداشت جامعه


 

اخیرا شاهد تبلیغات گسترده‌ای هستیم كه تلاش دارند محصولی به نام پلاسمای غنی از پلاكت و یا PRP (پی ار پی) را به عنوان یك روش سلول درمانی و یا حتی یك روش درمانی مرتبط با سلول‌های بنیادی معرفی نمایند. به نظر می‌رسد كه هدف چنین تبلیغاتی استفاده از كارایی سلول درمانی در درمان بیماری‌ها و نسبت دادن آن به PRP باشد. این در حالی است كه اگر به صورت علمی‌تری به PRP نگاه كنیم در می‌یابیم كه این محصول در واقع پلاسمای عاری از سلول است كه پلاكت‌های آن تغلیط شده است. جالب‌تر آن كه پلاكتی كه در این تبلیغات به عنوان سلول بنیادی معرفی می‌شود، حتی مشخصات یك سلول معمولی مانند هسته و سایر ارگان‌های سلولی را نداشته و فقط بخشی از یك سلول بزرگ به نام مگاكاریوسیت است كه حاوی عوامل رشد زیادی است (برای اطلاعات بیشتر به صفحه پلاسمای غنی از پلاكت در منوی محصولات جانبی همین سایت مراجعه شود). بنابراین پلاكت‌ها بسته‌هایی آماده هستند كه در بدن از آنها برای انعقاد خون و همچنین ترمیم زخم‌ها استفاده می‌شود.

استفاده از PRP موضوع جدیدی در پزشكی ترمیمی و زیبایی نیست، پزشكان تقریبا از اواسط دهه هفتاد شمسی از این محصول برای افزایش ترمیم در صدمات استخوانی و بافت نرم متعاقب جراحی پلاستیك استفاده می‌كنند. ولی استفاده از این محصول در درمان صدمات ایجاد شده در ورزشكاران حرفه‌ای فصل جدیدی را در كاربردهای درمانی PRP ایجاد كرده است. در سال ۱۳۷۸ تنیس‌باز حرفه‌ای Tiger Wood قبل از شروع بازی حداقل ۴ تزریق PRP متعاقب جراحی زانو دریافت كرده بود و شاید تزریق PRP در مفصل آرنج Takashi Saito عامل اصلی بازگشت وی به بازی بیس‌بال و پیروزی تیم او در لیگ سال ۱۳۸۷ باشد.

پارگی تاندون و آسیب عضله یكی از شایع‌ترین اتفاقات در اغلب ورزش‌ها است. در تلاش برای ترمیم زخم‌های ایجاد شده هم ورزشكاران حرفه‌ای و هم مبتدی ممكن است تحت درمان با پلاسمای غنی از پلاكت (PRP) قرار گیرند. برای این كار ابتدا پزشك یك نمونه خون در حدود ۳۰ میلی‌لیتر گرفته و بعد از سانتریفوژ پلاسمای غنی از پلاكت را جدا نموده و درخود بیمار  مورد استفاده قرار می‌دهد. از نظر تئوری این ماده حاوی عوامل رشدی (هورمون رشد انسانی جز این عوامل نیست) است كه می‌تواند در ترمیم زخم موثر باشد.

استفاده از این محصول در دو ورزشكار بسكتبال حرفه‌ای پیتسبورگ قبل از پیروزی این تیم، شروع جدیدی برای درخواست استفاده از این محصول در بسیاری از بیماران با مشكلات مشابه بود. این موضوع را دكتر Deninis A Cardone از دانشگاه نیویورك می‌گوید كه در همان سال بیش از ۳۰ ورزشكار حرفه‌ای را با این روش درمان كرده بود.

به لحاظ تئوریك، عوامل رشد (پروتئین‌هایی كه به رشد و تكثیر سایر سلول‌ها كمك می‌كنند) می‌توانند موجب افزایش سرعت بهبود و ترمیم زخم گردند، اتفاقی كه در محیط آزمایشگاهی به كرات شاهد آن هستیم. استفاده از PRP در مدل‌های حیوانی متعاقب ایجاد زخم حاكی از تسریع روند تولید كلاژن و عروق خونی است. در مطالعات کنترل نشده انسانی نیز نتایج مشابهی به دست آمده است.

به رغم همه این مشاهدات، تاثیر PRP در ورزشكاران همچنان جای سوال داشته و به خصوص در سال‌های اخیر شك‌های زیادی در این مورد مطرح شده است. پزشك كانادایی، دكتر Anthony Galea به عنوان یكی از پیشگامان استفاده از PRP در ورزشكاران در سال ۱۳۸۸ به دلیل استفاده غیرمجاز از فاكتور رشد انسانی دستگیر شد. ایشان كسی بود كه Wood و بسیاری از ورزشكاران و از جمله چندین ورزشكار برنده مدال طلای المپیك را با استفاده از PRP تحت درمان قرار داده بود.

علاوه بر آن در نتایج چندین كارآزمایی بالینی كه در سال‌های اخیر صورت گرفته اثرات این روش در نمونه‌های انسانی مورد شك قرار گرفته است. دكتر Leon Creaney مشاوره پزشكی ورزشی در لندن و نویسنده یكی از این مقالات می‌گوید كه ما در حال حاضر شواهد كافی در دست نداریم كه حاكی از تاثیر PRP در درمان ورزشكاران باشد. مطالعه دكتر Creaney و همكارانش كه اخیرا در مجله پزشكی ورزشی بریتانیا چاپ شده است  نشان می‌دهد كه اثر تزریق PRP در درمان بیماری آرنج ناشی از بازی تنیس هرچند در سه ماهه اول بیشتر از خون تغلیظ شده است ولی بعد از سه ماه شبیه آن بوده و جالب آن كه بعد از ۶ ماه حتی كمتر از خون تغلیظ نشده است. این در حالی است كه خون تغلیظ شده تنها حاوی مقادیر بسیار كمی از عوامل رشد بوده و به عقیده نویسنده مقادیر كم عوامل رشد در دراز مدت حتی می‌تواند پاسخ‌های درمانی بهتری را نیز به همراه داشته باشد.

این یافته‌ها شبیه نتایج به دست آمده از مطالعه دیگری است كه مقاله آن نیز اخیرا توسط مجله پزشكی ورزشی بریتانیا چاپ شده است. در این مطالعه از PRP برای درمان آزردگی تاندون آشیل استفاده شده و اثرات آن با تزریق نرمال‌سلین كه یك محلول نمكی است مقایسه شده است. در این مطالعه بیماران به صورت كاملا تصادفی در یكی از گروه‌های PRP و یا محلول نمكی قرار گرفتند و از نوع درمان خود اطلاعی نداشتند. مقایسه دو گروه بعد از شش ماه نشان می‌دهد كه هیچ تفاوتی از نظر ترمیم و كاهش درد بین دو گروه وجود نداشته و اثر PRP مشابه محلول نمكی است. با توجه به این یافته نویسندگان توصیه می‌كنند كه استفاده از PRP در درمان آزردگی مزمن تاندون آشیل هیچ جایگاهی ندارد.

با این حال در همین مجله، مقاله‌ای توسط دكتر Robert-Jan de Vos از دانشگاه اراسموس هلند چاپ شده كه نشان می‌دهد استفاده از PRP در مدل حیوانی می‌تواند به طور موثری التهاب تاندون آشیل را كاهش دهد. وی علت این تفاوت را ناشی از تفاوت آسیب ایجاد شده در حیوان و انسان می‌داند. آسیب ایجاد شده در حیوان ماهیت حاد داشته و بدن به شدت آماده پاسخ به عوامل ترمیمی است در حالی كه در آزردگی مزمن دیگر چنین آمادگی وجود ندارد. بنابراین تزریق عوامل بیشتر همانند آن چه كه در PRP وجود دارد می‌تواند روند ترمیم را در آزرگی نوع حاد سرعت بخشد اما در آسیب‌های مزمن به دلیل عدم وجود چنین آمادگی، تزریق بیشتر عوامل رشد نمی‌تواند تاثیری در روند بهبود آزردگی داشته باشد. با این حال همه این گفته‌ها در حد تئوریك بوده و اثبات آنها نیاز به مطالعات بیشتری دارد. شاید به همین دلیل بوده كه كمیته المپیك در سال ۱۳۸۹ در خصوص استفاده از چنین روشی قبل از مشخص شدن همه جوانب آن به ورزشكاران هشدار داده است.

دكتر Cardone این سوال را مطرح می‌كند كه پس بیمارانی كه از درد شدید مفاصل زانو، آرنج، شانه، مچ، عضلات شكمی و یا سایر صدمات ورزشی رنج می‌برند و درمان‌های استاندارد رایج هم برای آنها سودی ندارد باید چه بكنند؟ وی در پاسخ به سوال خود می‌گوید البته شروع فیزیوتراپی هم به لحاظ هزینه و هم درد به استفاده از PRP ارجح است و تنها زمانی می‌توان به تزریق PRP و یا خون فكر كرد كه همه این درمان‌ها نتیجه‌ای را برای بیمار به همراه نداشته باشند. به هر حال استفاده از PRP قبل از جراحی عاقلانه به نظر می‌رسد ولی یادمان باشد كه حتی تزریق ساده یك آمپول در موضع می‌تواند موجب شروع سازوكارهای ترمیمی در موضع گردد و شاید تزریق PRP فقط صرف هزینه‌ای گزاف بدون هیچ بهره‌ای باشد.


به هر حال آكادمی جراحان ارتوپدی آمریكا اخیرا در پانلی با حضور پزشكان سرآمد در این زمینه، موضوع استفاده از PRP را مورد نقد و بررسی قرار داده است. در این پانل دكتر Jo A. Hannafin (به عنوان مسئول پانل)، steven P Arnoczky، Freddie H. Fu و Allan K. Mishra حضور داشتند كه شرح موضوعات مطرح شده در آن در ادامه آمده است.

Mishra   FU   Arnoczky   Hannafin
دكتر Mishra: جراح و متخصص ارتوپدی، درمانگاه پزشكی مثلو، ایالات كالیفرنیا، آمریكا   دكتر FU: عضو هیئت علمی، دپارتمان ارتوپدی، دانشگاه علوم پزشكی پیترزبورگ آمریكا   دكتر Arnoczky: عضو آزمایشگاه تحقیقات ارتوپدی، كالج دامپزشكی، دانشگاه ایالت میشیگان- آمریكا   دكتر Hannafin: عضو هیئت علمی مركز پزشكی ورزشی زنان، بیمارستان جراحی‌ها خاص شهر نیویورك، آمریکا

سوال: دكتر Hannafin : من یك جستجو در سایت google  انجام دادم و متوجه شدم كه بیش از ۴۰۰ هزار ارجاع برای استفاده درمانی از PRP وجود دارد كه این موارد شامل فیلم‌های Youtube   كه نشان می‌دهند چگونه می‌توانیم PRP را تولید و استفاده كنیم نیز بود. واضحا پزشكان و بیماران علاقه‌مند هستند كه از PRP استفاده نمایند. در چه شرایطی می‌توان از PRP استفاده نمود؟

دكتر Mishra: من از آن به صورت گسترده در درمان بیماری‌های تاندونی، به خصوص بیماری‌های مزمن تاندون كه به درمان‌های رایج پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌كنم. بیماری‌های التهاب مزمن مفصل آرنج، آزردگی تاندون كشك زانو و آزردگی تاندون آشیل از جمله بیماری‌های بود كه من آن‌ها را درمان نموده‌ام. من فكر می‌كنم كه به اندازه كافی داده و مطالعه در دهه گذشته انجام شده است كه ما را برای استفاده از PRP قانع نماید.

دكتر FU: من می‌بینم كه تعداد بی‌شماری از بیماران از PRP برای درمان صدمات حاد استفاده می‌كنند. كه من را تا اندازه‌ای نگران می‌كند. من در یك جلسه شركت كردم و متوجه شدم كه اخیرا استفاده از PRP را در بیماری‌ها و شرایط جدیدی نیز توصیه می‌كنند كه هنوز در مورد آن‌ها توافق نظر قطعی وجود ندارد. خوب پزشكان و محققان می‌توانند روی چنین مواردی در آزمایشگاه‌ها مطالعه كنند ولی این كه بدون انجام چنین مطالعاتی بتوانیم از آن‌ها در بالین بیماران نیز استفاده كنیم خیلی عاقلانه به نظر نمی‌رسد.

سوال: دكتر Hannafin : آیا تجربه‌ای در مورد استفاده از PRP در صدمات عضلانی دارید؟

دكتر FU: مشخصا از PRP برای صدمات عضلانی استفاده نكرده‌ام، اگر چه بعضی از همكارانم این كار را انجام می‌دهند. من ترجیح می‌دهم كه فعلا تحقیقات پایه و آزمایشگاهی در حال انجام در این مورد را پیگیری نمایم. به عنوان مثال از مطالعه Johny Huard  متوجه شدیم كه استفاده از PRP در صدمات عضلانی می‌تواند گول زننده باشد. اگر چه پلاكت‌ها ترمیم كننده هستند ولی آن‌ها دارای عوامل رشدی هستند كه اگر در زمان نامناسب مورد استفاده قرار گیرند حتی می‌توانند منجر به فیبروز در بافت نیز شوند. {فیبروز بافت غیر عملكردی است كه تشكیل آن می‌تواند ضمن مهار روند ترمیم عملكرد عضو را نیز به شدت كاهش دهد}. در هر مرحله ما باید به دقت سازوكارهای ترمیم را شناسایی كنیم تا از ایجاد عوارض بیشتر جلوگیری كنیم و به این ترتیب ترمیم بهتری را در عضله داشته باشیم.

دكتر Arnoczky : تمام محصولات PRP تولید شده یكسان نیستند. چندین شكل مختلف از PRP و مشتقات آن در انسان استفاده می‌شود. علاوه برآن در حال حاضر از شكل مایع و ژل مانند PRP كه حاوی مقادیر بیشتری فیبرین است در ترمیم مینیسك و رباط قدامی صلیبی استفاده می شود. وجود و یا عدم وجود گلبول‌های قرمز و سفید خون همچنین اضافه كردن ترومبین و یا كلسیم به محصول نهایی می‌‌‌‌‌‌‌تواند تولید شكل‌های مختلفی از PRP را موجب شود. ما باید كارایی و سازوكارهای تك تك این محصولات را مورد ارزیابی قرار دهیم و نباید موفقیت و یا شكست یك نوع محصول را به همه محصولات PRP تعمیم بدهیم.

دكتر Mishra: هم در پزشكی و هم در متون علمی می بینیم كه از PRP به عنوان یك محصول یك شكل بحث می‌شود كه خیلی جالب نیست. من سامانه‌ای را ایجاد كرده‌ام كه در آن می‌‌‌توانیم محصولات PRP را با هم مقایسه نماییم. زمانی كه ما در مورد PRP صحبت  می‌كنیم باید ۳ مورد را در آن مشخص كنیم: غلظت پلاكت اولیه، وجود سلول‌های خونی در محصول نهایی و نیاز به فعال سازی قبل از استفاده.

من فكر می‌كنم این سوالات كه PRP چگونه كار می‌كند، كجا كار می‌كند و كی باید از آن استفاده كنیم سوالات درستی باشد ما باید به شكل و فرمول محصول نگاه كنیم و بر اساس آن تصمیم بگیریم كه بهترین كاربرد محصول كجا خواهد بود. من فكر می‌كنم كه  انواع خاصی از PRP هستند كه در شرایط خاص خیلی بهتر از انواع دیگر كار می‌كنند. به عنوان مثال شكل محصولی از PRP كه در صدمات عضلانی به كار می‌رود كاملا متفاوت از شكل محصولی است كه در بیماری‌های مزمن تاندونی استفاده می‌شود.

دكتر FU: همه این عوامل و سازكارها در طی میلیون‌ها سال در بدن ما ایجاد شده و وجود دارند. برای همین می‌خواهیم بدانیم كه ما چگونه می‌توانیم این شرایط را به خصوص در مورد صدمات حاد بهبود بخشیم.

دكتر Arnoczky: من هم كاملا با این دیدگاه موافق هستم. من در هیچ مطالعه پایه و یا بالینی ندیده‌ام كه اضافه كردن مواد زیستی مانند عوامل رشد و یا PRP بتوانند موجب تسریع روند طبیعی ترمیم در بافت‌های سالم گردند. تنها اتفاقی كه در این خصوص مِِِِِِِِِِِِی‌افتد شاید تحكیم و قدرت‌مند نمودن بهبود ایجاد شده باشد مانند همان چیزی كه در اضافه كردن كلاژن می‌بینیم و گرنه اضافه كردن مواد و عوامل زیستی نمی‌توانند سرعت بهبود را افزایش دهند.

بنابراین فكر می‌كنم تركیب نهایی عوامل رشد بافتی در صدماتی كه دكتر Mishra به آن‌ها اشاره كردند، یكی از چیزهایی است كه از اضافه كردن PRP می‌تواند سود ببرد. ما در اغلب بحث‌ها روی عوامل رشد و مزایای آن‌ها متمركز شویم ولی باید توجه داشته باشیم كه علاوه به عوامل رشد مواد دیگری نیز در پلاكت‌ها و همچنین سرم مورد استفاده وجود دارد كه می‌تواند در روند ترمیم آزردگی موثر باشند. در اغلب محصولات مورد اشاره بخش اعظم محصول شامل پلاسما است كه حاوی پروتئین‌های مهمی همانند فیبرنیوژن و داربست فیبرینی برای ترمیم زخم است كه متعاقب فعال‌سازی پلاكت با كلسیم و یا ترومبین آزاد شده و تشكیل می‌شوند. {فیبرین پروتئینی در بدن است كه بعد از صدمه به بافت ساختار لازم را برای ترمیم عضو  ایجاد می‌كند. برای ایجاد چنین ساختاری ابتدا لازم است كه فیبرین به نوع فعال آن یعنی فیبرینوژن تبدیل شود كه این كار توسط كلسیم  و پروتئینی به نام ترومبین در بدن صورت می‌گیرد}.


سوال: دكتر Hannafin: آیا مادر علوم پایه توضیحی برای كار كردن و یا عدم كار كردن PRP در محل‌های مختلف و شكل‌های مختلف تولیدی داریم؟

دكتر Arnoczky: ما دقیقا نمی‌دانیم PRP چرا و چگونه كار می‌كند، شاید وجود گلبول‌های سفید خونی و یا پلاسما مزایایی را برای افزایش ترمیم در بافت‌ها داشته باشد. منبع اصلی تفاوت در انواع PRP تولید شده می‌تواند تعداد پلاكت‌های موجود در محصول نهایی باشد. در واقع PRP یك محصول كاملا كنترل شده نیست. مطالعات غیر وابسته نشان می‌دهند كه حتی اگر از یك روش خاص برای تولید PRP استفاده كنیم محصولات تولید شده یكسان نبوده و روش برای یكسان سازی اعداد پلاكت‌ها قابل تكرار نیست.

ما همچنین باید در خصوص تفسیر خروجی و نتایج به دست آمده نیز كمال دقت را داشته باشیم. در خصوص PRP باید به اثرات زیستی كوتاه مدت توجه بیشتری داشته باشیم. به عنوان مثال اگر نتایج را می‌خواهیم بعد از یك سال مقایسه كنیم احتمالا تفاوتی را بین گروه‌های مختلف درمانی مشاهده نخواهیم كرد. چرا كه اثرات PRP محدود به همان مراحل اولیه و ماه‌های اول بعد از آ‍زردگی است. برعكس ممكن است مفید بودن PRP را در همان مراحل اولیه نبینیم و این مزیت را در كاهش صدمات بعدی و بهبود كیفیت بافت بعد از یك زمان طولانی پیگیری بسیار شاهد باشیم.

با این حال موافق هستم كه مطالعات بالینی نیز باید با دقت و قدرت بیشتری صورت گیرند. بسیاری از مطالعات صورت گرفته در حال حاضر قدرت لازم برای اثبات و یا رد هر نتیجه‌ای را ندارند. بعضی از تحقیقات انجام شده تفاوت محسوسی را بین گروه‌های استفاده كننده از PRP و گروه‌های كه از آن استفاده نكرده‌اند نشان نمی‌دهند. البته شاید به خاطر این باشد كه در این مطالعات انتظار تفاوت‌های خیلی بیشتری را مثلا ۲۵ درصد تفاوت را داشتند كه نتوانسته‌اند آن را اثبات كنند.

دكتر Mishra: من در یك كارآزمایی بالینی دو سوكور تصادفی با حجم نمونه ۲۳۰ بیمار مبتلا به التهاب تاندون اپی‌كندیلار خارجی زیر نظر مستقیم سازمان غذا و داروی آمریکا كار می‌کنم. ما امیدواریم كه امسال بتوانیم تمام بیماران مورد نیاز را وارد طرح نماییم. در این مطالعه اثر PRP با اثر محلول نمكی مقایسه خواهد شد و می‌تواند داده‌های ارزشمندی را به همراه داشته باشد. این كه قبلا تزریق PRP در بیماران مبتلا به آزردگی ناشی از بازی تنیس موثر بوده به این معنی نیست كه می‌تواند در هرگونه آزردگی عضلانی دیگری نیز موثر باشد و باید منتظر نتایج این مطالعه باشیم.

دكتر FU: ارزیابی نتایج چنین مطالعه‌ای آسان نیست

دكتر Mishra: من هم موافقم برای ارزیابی بهتر نتایج از اولتراسوند برای تعیین اندازه ضایعه استفاده خواهیم كرد. برای ارزیابی میزان رضایت و درد از پرسشنامه‌های خاص این كار استفاده خواهیم كرد. ولی برای ارزیابی اندازه ضایعه و همچنین قوام و ضخامت تاندون از اولتراسوند استفاده خواهد شد.

سوال: دكتر Hannafin: مقالات و تحقیقات منتشر شده فعلی استفاده از PRP را در چه زمانی و چه شرایطی توصیه می‌كنند؟ شاخص‌های بالینی برای استفاده از PRP كدام است؟

دكتر FU: تا آنجا كه می‌دانم تا كنون ۵ مطالعه در سطح عالی برای استفاده از PRP منتشر شده است كه ۲ تا از این مطالعات تفاوتی را گزارش نكرده‌اند، در ۲ مطالعه نشان داده شده است كه بهبودی تا اندازه افزایش می‌یابد و در یك مطالعه نیز دیده شده است كه اثر PRP  در مقایسه با درمان‌های فعلی بسیار بهتر بوده است. علاوه براین ۵ مطالعه تحقیقات دیگری نیز به صورت گزارش موردی و غیره وجود داشته كه از قدرت كافی برای رد و یا قبول یك نتیجه برخوردار نیستند.

دكتر Mishra: من فكر می‌كنم كه مطالعه Taco Gosen كه در آن اثر PRP با تزریق كورتیزون مقایسه شده بسیار خوب طراحی شده است. این مطالعه نشان می‌دهد كه اثر PRP بهتر از كورتیزون است هر چند كه نمی‌دانم گروه كورتیزون گروه كنترل خوبی است و یا خیر با این حال بیش از ۹۳ درصد جراحان ارتوپد آزردگی ناشی از بازی تنیس را با تزریق كورتیزون درمان می‌كنند و به نظر می‌رسد كه دلایل قابل قبولی وجود دارد كه به پزشكان و بیماران توصیه كنیم به جای كورتیزون از PRP استفاده نمایند.

همچنین معتقدم كه در بیماران تحت درمان با PRP باید نتایج به صورت كاملا كمی با استفاده از ابزارهای دقیق مورد ارزیابی قرار گرفته و منتشر شوند. همان طور كه دكتر FU نیز به آن اشاره كرد بدن دارای سازكارهای لازم برای ترمیم است و پزشكان باید سعی كنند تا درمان‌های جدید را با توجه به شناسایی دقیق این سازوكارها طراحی و ارائه نمایند.

دكتر Arnoczky:  یافته‌های آزمایشگاهی  و همچنین مطالعات پیش‌بالینی مدارک قابل قبولی را برای استفاده از PRP در درمان بیماری‌های بافت همبند ارائه داده‌اند. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که اضافه کردن عوامل رشد به محلول‌ها و یا خود PRP می‌تواند موجب افزایش تکثیر، ساخت داربست و بهبود ویژگی‌های مواد خارج سلولی گردد برخی از مطالعات صورت گرفته در حیوانات نیز نشان می‌دهند که استفاده از PRP و یا مشتقات آن در آزردگی‌های عضله‌ای می‌تواند منجر به کاهش فیبروز و افزایش تکثیر سلول‌های اقماری عضله که از آنها به عنوان سلول‌های بنیادی عضله یاد می‌شود، گردد.

دکتر Fu: قبول دارم در مطالعات آزمایشگاهی نتایج قابل توجهی به دست آده است اما سوال من این است که چگونه می‌توانیم این یافته‌ها را در دنیاید جانوری و به خصوص بالین بیمار نیز توضیح دهیم. این سوالی است که پاسخ به آن مشکل است.

دکتر Mishra: کاملا عاقلانه است که با افزایش علم و پیشرفت در تحقیقات و شناخت سازوکارها بتوانیم کاربردهای جدیدی از PRP را در بیمارن مد نظر بگیریم. اما آنچه که در حال حاضر اتفاق افتاده برعکس این روند معقول است، ما PRP را در همه بیماری‌ها استفاده می‌کنیم تا بدانیم بالاخره در چه بیماری می‌تواند موثر باشد.

دکتر Arnoczky: من فکر می‌کنم به اندازه کافی داده وجود دارد که ما در خصوص استفاده از PRP در مدل‌های ‌بالینی قضاوت کنیم. اگر ما به این نتیجه رسیده‌ایم که PRP می‌تواند موثر باشد، بهتر آن است که ابتدا روی چند محصول شناخته شده و محدود متمرکز شویم و با انجام مطالعات بالینی تصادفی کارایی آنها را بسنجیم. حتی در بین بیماران تاندونی هم می‌بینیم که اختلافات زیادی به لحاظ اختلافات جمعیتی و غیره وجود دارد. شاید ما نتوانیم بفهیم که در سطح سلولی چه اتفاقی می‌افتد مگر این که بتوانیم از ابزارهای تصویربرداری کارآمدتری استفاده کنیم.

دکتر Fu: درباره استفاده از PRP در مدل های حیوانی که امکان تصویربرداری با MRI در آنها وجود دارد چه چیزی داریم؟ این موضوع تا کنون بررسی نشده و لازم است که تحقیقاتی در این خصوص انجام شود.

دکتر Arnoczky: شاید علت بهبودی در بیمارن تنها افزایش روندهای ترمیمی باشد که بدن به طور طبیعی در مقابل عوامل بیماری‌زا از خود نشان می‌دهد.


دکتر Fu: من موافقم که در مورد هزینه‌های این روش درمانی نیز به خصوص در بلند مدت بحث کنیم

دکتر Mishra: شاید ما علاقه‌مند باشیم که یک درمان زیستی کاملا کارآمدی را تولید و ارائه کنیم ولی این موضوع که در خلا اتفاق نمی‌افتد. همچنان که پیش می‌رویم می‌توانیم از این روش در بیماران بیشتری استفاده کنیم و به این ترتیب با بهبود روش‌ها و استاندارسازی ضمن افزایش کارایی، هزینه‌ها نیز کاهش پیدا خواهد کرد. ما باید هر درمان جدیدی را با درمان‌های رایج و استاندارد مقایسه کنیم تا بدانیم که اثر کدام یک بهتر است و کدام روش مقرون به صرفه‌تر است.

دکتر Hannafi: به نظر می‌رسد که ما داده‌های خوبی برای کارآمدی تزریق PRP در بیماری‌هایی همانند التهاب رباط اپیکوندیل خارجی داریم. اما برای استفاده از آن در سایر بیماری‌ها دلایل محکمی نداریم. با این توصیف از آن روی سکه چه می‌دانیم آیا استفاده از PRP می‌تواند عوارضی را هم برای بیمار به همراه داشته باشد؟

دكتر FU: در مورد بیماری‌‌های مزمن به نظر نمی رسد كه تزریق PRP عوارض خاصی را به همراه داشته باشد ولی در مورد بیماری‌های حاد همانند پیچ‌خوردن قوزك پا و یا آزردگی رباط متوازی میانی مطمئن نیستم . به نظر نمی‌رسد كه به دلیل بهبود سریع، ورزشكاران خیلی زود به بازی برگردند، چرا كه می‌تواند موجب ایجاد صدمات جبران ناپذیری در آن‌ها گردد. آن چه كه من را نگران مِی‌كند عدم انجام آزمون‌های مناسب همانند آزمون استرس و یا MRI برای پیچ‌خوردگی قوزك پا است. در حال حاضر عمدتا از PRP برای كاهش درد و ترمیم سریع استفاده می‌شود. این موضوع می‌تواند موجب گردد كه بیمار زودتر از زمانی كه لازم است تا ترمیم كامل صورت گیرد به بازی برگردد و همین عامل می‌تواند شخص را در معرض خطر قرار داده و در واقع این چیزی است كه من آن را عارضه درمان با PRP می‌دانم.

دكتر Mishra: موافقم باید استفاده از PRP كاملا تعریف شده و محدود به بافت‌های خاص باشد. این روش نمی‌تواند همه بیماری ها را خوب كند. ما نمی‌خواهیم خدمات غیر علمی به بیماران ارائه كنیم.

من از PRP برای سالیان متمادی استفاده كرده‌ام. با این حال هنوز هم از آن نمی‌توان برای طیف وسیعی از بیماری‌ها استفاده نمود. در مطالعه آینده نگری كه سال گذشته توسط دانشگاه Bologna ایتالیا منتشر شد. نشان داده شد كه استفاده از PRP برای درمان استئوآیتریت كاملا ایمن بوده و می‌تواند به كاهش درد بیماران كمك نماید. فرمول آن ویژه بوده كه البته در مطالعه به آن اشاره شده و می‌توان آن را در مطالعات دیگر نیز به كار برد تا تكرار پذیری این یافته را مورد ارزیابی قرار داد.

دكتر Arnoczky: سایر مطالعات صورت گرفته در اروپا اغلب به جای PRP از سرم خود بیمار استفاده كرده‌اند. پلاكت‌ها لیز شدند و فیبرینوژن از محیط خارج شده است تا این كه تنها اثرات سرم مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج به دست آمده هم نشان می‌دهد كه چنین محصولی تاثیرات خوبی در ترمیم ضایعات زانو دارد.

از دیدگاه علوم پایه، در سطح بافتی، PRP عوارض خاصی را به دنبال ندارد. این محصول همان مواد و مولكول‌هایی را دارد كه در جریان روند بند آمدن خونریزی در بافت ساخته و ترشح می‌شوند. با در نظر گرفتن این موضوع به نظر می‌رسد كه استفاده از PRP خود بیمار عوارض خاصی را به همراه نداشته باشد.

دكتر FU: مطالعات دكتر Huard روی بهبود عضله نشان می‌دهد كه عامل رشد TGF-B می‌تواند باعث ایجاد فیبروز گردد. هر چند كه وجود فیبروز اختلالی را در عملكرد افراد عادی ایجاد نمی‌كند ولی یادمان باشد كه برای ورزشكاران ما نیاز داریم كه عضلات با تمام توان و قدرت خود عمل كنند و تشكیل فیبروز می‌تواند برای آن‌ها بسیار محدود كننده باشد. بنابراین لازم است كه ما سازو کار‌های دقیق ترمیم را بشناسیم و بعد از آن برای بیماران توصیه به استفاده از روش‌های درمانی را ارائه كنیم.

دكتر Mishra: ما مداركی پیدا كرده‌ایم كه نشان می‌دهد PRP در یك رده سلولی خاص در آزمایشگاه می‌تواند آپپتوز {مرگ برنامه ریزی شده} سلول را در شرایط استرس كاهش دهد. این داده‌ها با مطالعه و تحلیل ژن‌های دخیل در حال انجام است و شاید آكادمی جراحان ارتوپدی آمریكا بتواند ما را در این امر یاری نماید.

دكتر FU: موافقم. من به یك متخصص PRP در مدرسه دندانپزشكی دانشگاه پیتزبورگ مراجعه كردم ولی ایشان نیز از روند كاركرد PRP اطلاعی در دست نداشت. دندانپزشكان ۱۵ سال قبل از ارتوپد‌ها از PRP استفاده می‌كنند و آن‌ها باید جواب‌های قانع كننده‌ای را برای عملكرد PRP داشته باشند ولی متون علمی دندانپزشكی نیز نتایج ضد و نقیضی را ارائه می‌كند و لازم است كه در این خصوص كار بیشتری صورت گیرد.

دكتر Hanna fin: در انتها آیا نظر خاصی در خصوص PRP و شرایطی كه می‌توان از آن استفاده كرد دارید؟

دكتر Arnoczky: ما باید تلاش كنیم تا بفهمیم كه PRP چگونه می‌تواند پاسخ‌های بهبودی را در شرایط مختلف بیماری تغییر دهد. روزی كه ما این سازوكارها را بشناسیم آن روز می‌توانیم با اطمینان بیشتری در خصوص استفاده از PRP نظر بدهیم.

دكتر FU: من فكر می‌كنم كه استفاده از PRP ماهیت تجاری پیدا كرده و ما باید آن را به جامعه علمی برگردانیم. ما نیاز داریم كه مطالعات پایه و بالینی محكم و دقیقی را در این رابطه انجام دهیم تا روزی بتوانیم به دیگران بگوییم كه چگونه می‌توانیم از آن استفاده كنید.

دكتر Mishra: من فكر می‌كنم كه ما داریم به طرف تولید یك فرمول خاص و دقیق از PRP حركت می‌كنیم. ما همچنین در مقابل موضوعات خارج از این حوزه هم مسئول هستیم چرا كه در حال حاضر از آن در بیماری‌های غیر ارتوپدی هم استفاده می‌شود و اگر بتوانیم سازوكارهای آن را بشناسیم به آن‌ها نیز كمك كرده‌ایم.

منابع:

۱- مجله علوم آمریکا

۲- آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا

 

 http://rctc.ir/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C-%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%DB%8C-prp.html

شنبه 13/2/1393 - 15:57
سلامت و بهداشت جامعه


در طول 2 – 3 سال گذشته پاسخ های منفی و نیز بسیار ضعیفی از درمان به روش PRP (پی آر پی) را شاهد بودیم که عمدتاً ناشی از کیفیت بسیار پایینPRP (پی آر پی) تولید شده و نیز توضیع وسیع انواع کیت های لوله ای که تقریباً همگی تقلبی بودند، بود و در واقع هیچکدام از این پلاسماهای بدست آمده PRP (پی آر پی) نبودند ( PPP بودند ). اما با این وجود می توان با دقت در انتخاب صحیح پزشک معالج و مرکز مورد نظر، به PRP با استانداردهای بالای جهانی دست یافت. در ادامه توضیح مختصری از پی آر پی آورده شده است.

PRP (پی آر پی) چیست؟

PRP (پی آر پی) بنا بر تعریف :

PRP باید دارای 2 شرط اساسی باشد:

1 – شمارش تعداد پلاکت ، باید حداقل 3 برابر و حداکثر 6 برابر تعداد خون کامل باشد.

مثلا اگر در خون کامل تعداد شمارش پلاکت 200000 عدد باشد بایستی در PRP (پی آر پی) حداقل 600000 و حداکثر 1200000 عدد پلاکت زنده موجود باشد .

بدیهی است که کمتر از این تعداد و بیشتر از این تعداد را PRP نمی نامیم.

2 – یکی دیگر از معیار های بسیار مهم در تهیه PRP (پی آر پی) این است که دیواره های پلاکت سلامت بمانند.

بدیهی است که لاشه پلاکت برای تهیه PRP (پی آر پی) به هیچ عنوان مناسب نمی باشد.


در این متد جدید از 120 سی سی خون گرفته شده از بیمار بیش از 15 سی سی
PRP (پی آر پی ) با بالاترین کیفیت بدست می آید که با غلظتی حدود 5 برابر پلاکت های خون می باشد .

لازم به تذکر است که در تهیه ( پی آر پی ) با شرایط بالا مهمترین مسئله دانش پزشک می باشد .


عملکرد (پی آر پی ) به این صورت است که بدن را وادار به ساختن بافت می کند و این روند نیاز به زمان دارد و بطور متوسط پس از چند هفته شروع می شود و نمی توانیم عملکرد سریعی نظیر فیلر ها ( ژل ها ) را متوقع باشیم .

PRP ( پی آر پی ) یک روش بیولوژیک درمان سلولی می باشد و بهبود بین 4 تا 8 ماه اتفاق می افتد و در افراد مختلف و در هر مورد درمانی متفاوت است و به هیچ عنوان روش بهبود 100 % نمی باشد .

در تهیه PRP (پی آر پی ) چون خون از خود شخص گرقته می شود انتقال بیماری هپاتیت و..... صورت نمی گیرد .

PRP ( پی آر پی ) برای افرادی که دارای اختلالات پلاکتی، عفونت در محل مورد نظر، بیماری های تب دار، بیماری های کبدی مزمن و دوره درمان با داروهای ضد انعقادی را دارند مجاز نمی باشد .

PRP ( پی آر پی ) برای تحریک کلاژن سازی و جوانسازی پوست صورت ، ناحیه ی گردن و دکلته ،دست ، بهبود وضعیت دور چشم از جمله تیرگی آن و ....... استفاده می شود .

PRP (پی آر پی) در ارتوپدی نیز برای درمان آرتروز و التهابات تاندونی کاربرد دارد .

نویسنده : دکتر احمد قنبری

http://www.irandarman.com/

 

شنبه 13/2/1393 - 15:53
مورد توجه ترین های هفته اخیر
فعالترین ها در ماه گذشته
(0)فعالان 24 ساعت گذشته