تربیت معتنوی کودک
-اذان و اقامه گفتن در گوش نوزاد
وقتی نوزادی متولد می شود قبل از هر چیز باید در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفته شود .
« عَن أبی عبد الله علیه السلام قال : قال رسول الله (ص) : مَنْ وُلِدَ لَهُ مَوْ لوُدً فَلْیُؤَ ذِّنْ فی أذُ نِهِ الْیُمْنی بِأذانِ الصَّلاةِ وَ لْیُقِمْ فی الْیُسْری فَإنَّها عِصْمَةً مِنَ الشَّیطانِ الَّرجیمِ :[1]
امام صادق (ع) از پیامبر (ص) نقل فرموده است : کسی که برایش نوزادی متولد می شود باید در گوش راست نو زاد اذان و در گوش چپش اقامه بگویند ، زیرا این اذان و اقامه نوراد را از شر شیطان محافظت می کند .»[2]
- برداشتن کام نوزاد
پیشوایان معصوم دین برای هر کاری فرمان هایی که یقیناً مصالح و منافعی در آنها ست داده اند از جمله این که والدین بعد از متولد شدن نوزاد ، کام او را با آب فرات ( واگر نباشد با آب باران ) و تربت امام حسین (ع) و یا با خرما ( ویا عسل ) برادرند و شیرین نمایند.
« عَن أبی بصیر عن أبی عبدالله (ص) قال : قال أ میر المؤمنین (ع) : حَنِّکوُا أَوْلادَکُم بِالتَّمْرِ هکذا فَعَلَ النّبیُّ (ص) بِالْحَسَنِ والحُُسینِ (ع) :[3]
از ابی بصیر روایت است که امام صادق (ع) فرمود: امیر مؤ منان (ع) فرمودند : کام نوزادان خود را بعد از تولد با خرما شیرین کنید که این کار را نبی اکرم (ص) با حسن و حسین (ع) انجام دادند. » .
- نامگذاری کودک
نام کودک به طور قطع و بدون تردید بر شخصیت آیندهٔ او اثر خواهد گذاشت یعنی اگر خوب باشد ، عامل تعالی اخلاقی و اگر بد باشد مایهٔ حقارت او خواهد بود.
در صورتی که نام فرزند شما نامناسب باشد می تواند امنیت روحی و روانی اش را در آینده به خطر اندازد و او را با مشکلاتی عاطفی مواجه سازد به همین دلیل بر اساس روایات اسلامی ، یکی از مهم ترین حقوق فرزند بر پدر ، انتخاب نام نیکو است .
با توجه به اهمیت نام و اثر آن بر شخصیت کودک امامان معصوم (ع) به این مسأله توجه جدی داشته اند به گونه ای که حتی پیش از تولد فرزند ،برای او نامی را برگزیده و به پیروان خود نیز چنین تو صیه کرده اند . در روایتی از امام صادق آمده است که « فرزندان خود را پیش از تولد نامگذاری کنید »[4] ؛ همان گونه که پیامبر گرامی (ص) ، فرزند فاطمه (ع) را پیش از تولد ، محسن نام نهاد. درانتخاب نام فرزند نکات زیر را در نظر بگیرید :
1 – به محتوا و معنای نام کودک توجه داشته باشید .2- دست کم یکی از فرزندان خود را با نام زیبای « محمد » بنامید ، نهادن نام امامان و معصومان بر فرزند ، باعث برکت زندگی میشود . بر اساس روایات « در خانه ای که نام محمد ، احمد ، علی ، حسن ، حسین ، جعفر ، طالب ، عبد الله ، و فاطمه باشد ، فقر داخل نمی شود. » 3- بکوشید نام های ارزشی و منطبق با فرهنگ ملی - اسلامی را برفرزند خود بگذارید 4- بر فرزندتان نام زیبا بگذارید 5- به تناسب نام و نام خانوادگی توجه داشته و در صورت امکان نامی را بر فرزند خود بگذارید که با فامیل ، ترکیب زیبا و پر محتوایی را بسازند .[5]
تربیت جسمی کودک
نقش تغذیه در تربیت
تغذیهٔ کودک از دو جهت در کیفیت تربیت و پرورش او تأ ثیر دارد : جهت اول تأثیر از طریق ترکیب جسمانی ، جهت دوم از طریق تأثیرات روانی و عاطفی .
اما از جهت اول : کیفیت تغذیه ٔ کودک ، بدون شک در چگونگی مزاج و ترکیب جسمانی و سلامت و بیماری و نیرو مندی و ناتوانی او تأ ثیر بسزایی خواهد داشت . اگر مادر با یک برنامهٔ صحیح و حساب شده نیاز های غذایی نوزادش را تأمین کند ، به سلامت بدن و اعصاب و مغز او کمک خواهد کرد ، و در نتیجه در تربیت و پرورش اخلاقیات او نیز تأثیر خواهد گذاشت . [6]
نقش شیر مادر در تربیت
شیر یک غذای کامل و از لحاظ مواد غذایی غنی ترین غذاها می باشد که واجد همهٔ موادی است که بدن بدان نیاز دارد و در این میان شیر مادر از انواع شیر های دیگر برای کودک به ویژه نوزاد ، مناسب تر و سالم تر می باشد که از مزایای زیر برخوردار است :
1ـ شیر مادر از جهت ترکیبات غذایی ، از هر غذای دیگری با ساختار جسمانی کودک بیشتر تناسب دارد زیرا جنین در مدت نه ماه که در رحم مادر می زیسته از غذایی تغذیه می نموده که به وسیلهٔ دستگاه گوارش مادر تهیه می شد ، و بعد از تولد کودک همین دستگاه است که شیر تولید می کند .
2- شیر مادر به طور طبیعی و خام به مصرف می رسد ، و به همین جهت چیزی از مواد خود را از دست نمی دهد ، بر خلاف شیر های دیگر که از لحاظ بهداشت باید جوشیده شود ، و در نتیجه برخی از مواد خود از دست خواهد داد .
3- شیر مادر به وسیلهٔ پستان مستقیماً وارد دهان کودک می شود و با ظروف دیگر تماس ندارد و به همین جهت از لحاظ بهداشت بر هر غذای دیگری ترجیح دارد.
4- شیر مادر از ابتلاء به میکروبهای بیماری زا ، از قبیل تب مالت و سل گاوی ، و اسهال شیری ، و سایر میکربها مصونیت دارد ، بر خلاف شیر حیوانات که احتمال ابتلاء وجود دارد .
5- شیر مادر همیشه تازه و با حرارت مناسب به مصرف می رسد ، بر خلاف شیر های دیگر که امکان دارد در اثر ماندن فاسد شده باشند .
6- در شیر مادر تقلب راه ندارد بر خلاف سایر شیر ها که امکان تقلب است .
بدین جهات و جهات دیگر می توان به طور قطع گفت که شیر مادر از هر غذای دیگری برای کودک سالم تر و مناسب تر می باشد و به همین جهت ، کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده اند ، غالباّ از کودکان دیگر سالم تر می باشند ، و در مقابل بیماری ها بیشتر مقاومت دارند و مرگ و میر آنها نیز کم تر است . اغلب دانشمندان نیز همین مطلب را تأیید می نمایید .[7]
اسلام و تأثیر شیر مادر
اسلام نوع شیر را در کیفیت پرورش کودک مؤثر می داند . از این رو توصیه می کند که در موقع انتخاب همسر که مادر آیندهٔ فرزندتان خواهد بود (که قبلاً بیان کردیم ) ، زن عاقل و زیبا و خوش اخلاق و سالم و نیرومند را انتخاب کنید تا فرزندانی زیبا و نیرومند و سلام و هوشمند و خوش اخلاق داشته باشید . و ثانیاً تأکید می کند که تا حد امکان کودک از شیر مادر تغذیه شود و ثالثاً می گوید اگر ناچار شدید برای فرزندتان دایه بگرید دقت کنید عاقل و زیبا و خوش اخلاق و سالم باشد ، چون شیر به هر حال ، در کیفیت پرورش کودک تأ ثیر دارد . از باب نمونه احادیث زیر توجه کنید :
« امیر المؤمنین علیه السلام فرمود : دقت کنید چه کسی فرزندان شما را شیر می دهد زیرا کودک با همین وضع پرورش می یابد .» [8]
« امام باقر علیه السلام فرمود : برای شیر دادن فرزندتان از زنان پاکیزه ( با دایم الوضو ) استفاده کنید ، زیرا شیر سرایت دهنده است .»[9]
[1] . به نقل از اصول کافی ، ج 6، ص24، روایت 6.
[2] . محمو د ، ارگانی بهبهانی حائری ، ترفیت فرزند در اسلام ، ص 54.
[3] . به نقل از فروع کافی ، ج 6، ص 24، روایت .
[4] . به نقل از کلینی ، فروع کافی ، ج 6 ، ص 48.
[5] . حسین دهنوی ، نسیم مهر (3) ، ص 185.
[6] . ابراهیم امینی ، اسلام و تعلیم تربیت ، ص 190.
[7] . همان ، ص 191.
[8] . به نقل از وسائل ، ج15، ص188.
[9] . به نقل از وسائل ، ج 15، ص 185، ابراهیم امینی ، اسلام و تعلیم و تربیت ، ص 195.
