تبیان، دستیار زندگی

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : يا ايُّها النّاسُ، مَتاعُ الدُّنْيا حُطامٌ مُوبىٌ فَتَجَنَّبُوا مَرْعاهُ! قُلْعَتُها اءحْظَى مِنْ طُمَاءنِينَتِها، وَ بُلْغَتُها اءزْكى مِنْ ثَرْوَتِها. حُكِمَ عَلَى مُكْثِرِ بِالفاقَةِ، وَ اءَعِينَ مَنْ غَنِىَ عَنْها بِالرَّاحَةِ. وَ مَنْ راقَهُ زِبْرِجُها اءَعْقَبَتْ ناظِرَيْهِ كَمَها، و مَنِ اسْتَشْعَرَ الشَّغَفَ بِها مَلاَتْ ضَمِيرَهُ اءَشْجاعا، لَهُنَّ رَقْصٌ عَلى سُوَيْداءِ قلْبِهِ، هَمُّ يَشْغَلُهُ، وَ هَمُّ يَحْزُنُهُ، كَذلِكَ حَتَّى يَؤْخَذَ بِكَظَمِهِ فَيُلْقى بالْفَضاء مُنْقَطِعا اءَبْهَراهُ، هَيِّنا عَلى اللّهِ فَناؤُهُ، وَ عَلَى الا خْوانِ إ لْقاؤُهُ. وَ إ نَّما يَنْظُرُ الْمُؤ مِنُ إ لى الدُّنْيا بِعَيْنِ الا عتِبار، وَ يقْتاتُ مِنْها بِبَطْنِ الا ضطِرارِ، وَ يَسْمَعُ فيها بَاءُذُنِ الْمَقْتِ وَ الا بغاضِ، إ نْ قِيلَ اءثْرَى قِيلَ اءكْدَى ! وَ إ نْ فُرِحَ لَهُ بِالبَقاءِ حُزِنَ لَهُ بِالفَناء! هذا وَ لَمْ يَاءتِهِمْ يَوْمٌ فِيهِ يُبْلِسُونَ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : ثروت دنيا خار و خاشاكى سازنده ((وبا)) است ، بنابراين از چراگاهاى دنيا كوچ كنيد! نفع رفتن بيشتر از ماندنش مى باشد، غذاى بخور و نمير آن بهتر از ثروت فراوانش مى باشد، زيرا حكم فقير درباره اى ثروتمند دنيا صادر شده است . كسى كه از دنيا بيزار است به راحتى خود كمك كرده است ، كسى كه زينت و زيبائى دنيا او را خيره كرد شب كور مى شود. كسى كه نشاط دنيا را درك كرد غم هاى دنياى وى در قلبش به رقص در مى آيند. غم ، او را آن چنان از پاى در مى آورد كه نفسش را مى گيرد، در نتيجه شاهرگهاى او گرفته مى شود و پا در هوا مى ماند، بر خدا آسان است كه او را نابود كند، دوستانش هم بايد او را در قبر بيندازند. مؤ من به دنيا با ديده عبرت مى نگرد و به مقدار اضطرار مى خورد، سخن دنيا را با گوش ‍ غضب و عصبانيت مى شنود. اگر بگويند پولدار شده ، گفته مى شود به سختى افتاده . اگر از ماندن دنيا خوشحال شود غم نابود شدن ثروت او را فرا مى گيرد. به اضافه در قيامت ماءيوس و حيران نخواهد بود.

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : سَكر الغَفلَة وَ الغُرورِ أ بعَد اِفاقة مِن سَكرِ الخُمورِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : مست شدگان غفلت و غرور خيلى ديرتر از مست شدگان شراب ، به هوش ‍ مى آيند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : وَ اءحْذَرْ كُلَّ عَمَلٍ يُعْمَلُ بِهِ فى السِّرِّ وَ يُسْتَحيَى مِنْهُ فى العَلاَّنِيِة ، وَ اَحْذَرْ كُلَّم ا إ ذا سُئلَ عَنْهُ صَاحِبُهُ اَنْكَرُه اءوِ اعْتَذَرَ مِنْهُ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : از كارهايى كه در نهان انجام مى شود، و در آشكار شرم آور است ، بپرهيز و نيز از كارى كه اگر از انجام دهنده اش درباره آن بپرسند، يا انجام آن را انكار مى كند و يا به خاطر آن پوزش مى طلبد، دورى كن

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اِذ ا اَقْبَلَت الدُّنْيا عَلى احد اءعارته مَحَاسِنَ غَيْرِهِ، وَ اذا اَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحاسِنَ نَفْسِهِ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : چون دنيا به قومى روى آورد نيكى هاى ديگران را به آنان عاريت دهد و چون روى بگرداند نيكى هاى آنان را نيز باز ستاند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اِحْذَرُوا نِفارِالنِّعَمِ، فَما كُلُّ شارِدٍ بِمَرْدُودٍ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : نعمت ها با ناسپاسى از دست انسان مى روند و معلوم نيست دوباره برگردند

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اِذا وَصَلَتْ اِلَيْكُمْ اَطْرافُ النِّعَمِ، فَلا تُنَفِّرُوا اَقْصاها بِقِلَّةِ الشُّكْرِ! ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : چون طلايه نعمت را نزد خود بيابيد، (از هر جا به شما چيزى رسيد) مباد كه با كم سپاسى و يا ناسپاسى ، نعمت هاى دورتر را از خود بتازانيد

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : اَلا اِنَّ الْلِسانَ بَضْعَةٌ مِنَ الاِْنْسانِ، فَلا يُسْعِدُهُ الْقَوْلُ اِذَ امْتَنَعَ وَ لا يُمْهِلُهُ النُّطْقُ اِذَ اتَّسَعَ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : بدان كه زبان پاره اى از انسان است كه وقتى نخواهد صحبت كند زبان ياريش نمى كند و هرگاه ميدان سخن پيدا كند زبان را بيكار نخواهد گذاشت

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : فَوْتُ الْحاجَةِ اَهْوَنُ مِن طَلَبِها اِلى غَيْرِ اَهْلِها. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : ناكامى آسان تر است از درخواست نياز، از نااهلان

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : لِلمُسرفِ ثَلاثَ عَلاماتِ: يَاءكُل ما لَيسَ لَهُ وَ يَلبسُ ما لَيسَ لَهُ وَ يشتَرىِ ما لَيسَ لَهُ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : اسرافگر سه نشانه دارد: خوراكى را كه مى خورد در حد او نيست ، لباسى را مى پوشد كه در حدّ او نيست و چيزى را مى خرد كه در حد او نيست

قال اميرالمؤ منين على عليه السلام : للِظَّالِمِ مِنَ الرِّجَالِ ثَلاثَ عَلاماتٍ: يَظْلِمُ مَن فَوْقَهُ بِالْمَعْصييَةِ، وَ مَن دُونَهُ بِالْغَلَبَةِ، وَ يُظاهِرُ الْقَوْمَ الظَّلَمَةَ. ترجمه : حضرت امام على عليه السّلام فرمود : ستمگر را سه نشانه باشد: با سركشى به فرا دستش ستم كند، با چيرگى بر فرو دستانش ستم روا دارد و گروههاى ستمكار را پشتيبانى كند.