تبیان، دستیار زندگی

بسم الله الرحمن الرحیم

راز مطلب در آن است كه حقیقت ولایت و امامت و خلافت و دیگر حقایق انسانى یك امر نورانى تعدد ناپذیر است ؛ اگر چه در جایگاه كثرت به صورت هاى متعددى تجلى دارد. از این رو اولیاى كامل ، بعضى از بعض ‍ دیگرند و در اصل پیدایش با یكدیگر تفاوتى ندارند، اما در مقام ظهور و بروز متفاوتند. از بارزترین مصادیقش این روایت مشهور نبوى است ؛ حسین منى و انا من حسین حسین از من است و من از اویم . ⁽¹¹²⁾
از آن جا كه ملاك اتحاد، خلوص ایشان براى خداى یگانه ى قهار و نیز فناى ایشان در پیشگاه خداوند سبحان است ، بعضى از ایشان از بعض دیگر است و كلام هر یك از ایشان همان كلام دیگرى است و سخن همه ى آن ها سخن آفریننده و معلم ایشان یعنى خداى متعالى است .
هشام و حماد و غیر آن ها از ابا عبدالله علیه السلام چنین نقل كرده اند: حدیث من حدیث پدرم و حدیث او حدیث جدم و حدیث او حدیث حسین و حدیث او حدیث حسن و حدیث او حدیث امیر المؤ منین علیه السلام و حدیث او حدیث رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم و حدیث او سخن خداى بزرگ است ؛ حدیثى حدیث اءبى و حدیث اءبى حدیث جدى و حدیث جدى حدیث الحسین ، و حدیث الحسین حدیث الحسن و حدیث الحسن حدیث امیر المؤ منین و حدیث امیر المؤ منین علیه السلام حدیث رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم و حدیث رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم قول الله عز و جل . ⁽¹¹³⁾
بنابراین ، اولیا بسان انبیا علیهم السلام هستند. كسى كه حكم وحدت بر او چیره گردد و آن ها را در یك قالب نورى ببیند، وى مى گوید: لا نفرق بین اءحد منهم ⁽¹¹⁴⁾ و كسى كه حكم كثرت بر او غلبه كند و ایشان چون انوار متعدد بنگرد، او مى گوید: تلك الرسل فضلنا بعضهم على بعض . ⁽¹¹⁵⁾ پس ، از جهتى وحدت و از جهت دیگرى كثرت است ، بدون آن كه میان این وحدت و كثرت منافاتى باشد.
این تفاوت ، حقیقتى است كه در سلوك سالك الى الله هست . چون شهود سالكى كه بر صراط مستقیم سیر مى كند، از جهتى با بیرون مطابق است و از جهت دیگر از دایره ى نفس و درجات سیر او خارج نمى شود؛ این ، تفاوتى اعتبارى نیست ، مانند آن چه در علوم اعتبارى است .

112-بحار الاءنوار، ج 43، باب 12، ص 261، ح 1 و ص 270، ح 35.
113-بحار الانوار، ج 2، باب 23، ص 178، ح 28.
114-سوره ى بقره ، آیه ى 136، و سوره ى آل عمران ، آیه ى 84.
115-سوره ى بقره ، آیه ى 253.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

اگر امام یك مساءله ى علمى را نداند یا در امرى علمى دچار لغزش شود یا در یك حكم الاهى دچار سهو شده یا وحى آسمانى را فراموش كند یا از طریق وساوس نفسانى آن وحى را تفسیر كند - معاذ الله - قطعا در این موارد از قرآنى كه مصون از این امور است ، جدا خواهد شد. در صورتى كه پیامبر صادق مصدق و امین بر وحى خداوند، آشكارا خبر داده است كه هرگز این دو عترت و قرآن از یكدیگر جدا نمى شوند... .
چنان كه نظریه ى مردود و ساختگى درباره ى تحریف قرآن ، به جدایى قرآن از عترتى حكم مى كند كه از هر جهت مصون و معصوم است .
خداوند تمسك تام به هر دو را به ما روزى فرماید و هیچ گاه میان ما و آن دو جدایى نیفكند و به ما توفیق دهد كه میان هیچ یك از این بزرگان و سروران دین جدایى نیندازیم . چون ایشان از یك حقیقت نورانى هستند.
حضرت رضا علیه السلام به ابن اءبى سعید مكارى مى فرماید: گزارش رسیده كه تو نیز ادعاى پدرت را در سر مى پرورانى ! تو را چه مى شود؟ خداوند نور تو را خاموش كند و فقر را در خانه ات آورد! آیا نمى دانى كه خداوند به عمران وحى كرد كه من پسرى به تو عطا مى كنم و مریم را به او بخشید و به مریم عیسى را عطا فرمود؛ پس عیسى از مریم است و مریم از عیسى و مریم و عیسى یك چیزند. من نیز از پدرم و پدرم از من است و من و پدرم یك چیز هستیم ؛ اءبلغ من قدرك اءن تدعى ما ادعى اءبوك ؟ ما لك اءطفاء الله نورك اءدخل الفقر بیتك ، اءما علمت اءن الله اءوحى الى عمران علیه السلام : اءنى واهب لك ذكرا، فوهب له مریم و وهب لمریم عیسى فعیسى من مریم و مریم من عیسى و مریم و عیسى شى ء واحد، و اءنا من اءبى و اءبى منى و اءنا و اءبى شى ء واحد . ⁽¹¹¹⁾

111-مسند الامام الرضا علیه السلام ,ج1,باب دلالات الرضا,ص172,ح266.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

ائمه علیهم السلام مجارى فیض خداوند و واسطه هاى لطف اویند؛ همه ى موجودات آفریده ى خداوند هستى بخش هستند، جز این كه قبول فیض از ناحیه ى بعضى از موجودات در گرو سبقت فیض دیگرى است ، بدون آن كه به افاضه ى خداوند ارتباطى داشته باشد. چون پذیرش و دریافت فیض بر خلاف رسانى مقید است به حالات و اوصاف گیرنده ى فیض بستگى دارد.
از این رو ائمه علیهم السلام دست پرورده ى بدون واسطه ى خداوندند و مردم پرورش یافته ى با واسطه ى او. پس شدنى نیست مردم از خداوند سبحان فیضى دریافت كنند، مگر به واسطه ى ائمه علیهم السلام ؛ نه بدین معنا كه خداوند بدون وساطت ایشان قدرت بر افاضه ندارد و بدون ایشان ، قدرت بر فیض رسانى از ناحیه ى خداوند محدود مى شود. میان این دو امر فیض رسانى خداوند با وساطت ائمه علیهم السلام و قدرت نداشتن خداوند بر فیض رسانى بدون وساطت ایشان بسیار تفاوت است .
از آنجا كه ائمه علیهم السلام واسطه ى فیض مردم هستند، اطاعت ایشان بر مردم واجب است . حضرت رضا علیه السلام در پاسخ كسى كه از ایشان پرسید: آیا اطاعت شما واجب است ؟ فرمود: آرى . آیا مانند اطاعت على بن ابى طالب علیه السلام واجب است ؟ حضرت فرمود: آرى . ⁽¹⁰⁷⁾
همچنین حضرت رضا علیه السلام در تطبیق فرمایش خداوند؛ ... و الى الجبال كیف نصبت ⁽¹⁰⁸⁾ به ائمه علیهم السلام چنین فرمودند: مراد از جبال و عاملان ثبات ، اوصیا هستند؛ الاءوصیاء. ⁽¹⁰⁹⁾ ایشان كوه هاى قالب هاى دین خدا و قله هاى بلندى هستند كه مانع نوسان و اضطراب در دین مى شوند.
امیر المؤ منین درباره ى ائمه علیهم السلام مى فرمایند: ائمه جایگاه سر خداوندند... ایشان ، پناهگاه هاى كتاب هاى او و كوه هاى دین اویند، به واسطه ى ایشان ، خمیدگى پشت دین راست مى گردد و ارزش اركان آن نابود مى شود؛ هم علیهم السلام موضع سره ... و كهوف كتبه و جبال دینه ، بهم اءقام انحناء ظهره ، و اءذهب ارتعاد فرائصه . ⁽¹¹⁰⁾
اگر ائمه علیهم السلام از خطا معصوم و از گناه مصون نبودند، هیچ گاه كوه استوار نبوده ، قدرت بر راست كردن كژى پشت دین و نابود كردن لرزش ‍ اركان آن را نداشتند. چون همه ى این امور در گرو داشتن عصمت است .

107-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، كتاب الامامة ، ص 103، ح 39.
108-سوره ى غایشه ، آیه ى 19.
109-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، كتاب التفسیر، ص 382، ح 202.
110-نهج البلاغه,خطبه ی2.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

امامیه - تنها فرقه ى ناجیه - بر این اعتقادند كه قرآن و عترت از سوى پروردگار ماست ، به هر دو ایمان مى آوریم و میان این دو جدایى نمى اندازیم . چون هرگز از یكدیگر جدا نمى شوند تا زمانى كه دوباره در كنار حوض نزد پیامبر خدا باز گردند كه آن دو را در امت خود وا گذاشته است .
افراط در حق عترت عین تفریط در حق قرآن است و سبب محرومیت جوامع بشرى ، حتى حوزه هاى علمیه از علوم قرآن مى شود. زیرا اعتقاد به حجیت نداشتن ظاهر قرآن به دلیل تحریف ، سبب مى گردد كه قرآن محو درس و بحث مدارس معتبر نبوده ، از حوزه ى تحلیل و تفسیر بیرون شود.
چنان كه افراط در حق قرآن نیز عین تفریط در حق عترت طاهره علیهم السلام است و سبب محرومیت امت اسلامى از زعامت و هدایت و حكومت و ارشاد و راهنمایى ایشان مى گردد. زیرا اعتقاد به معصوم نبودن ایشان سبب مى شود سیرت و سنت آنان كه همان سیرت و سنت پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم است ، الگو و اسوه ى امت اسلامى نباشد و بدین جا مى انجامد كه عترت طاهره و سایر مردم با یكدیگر مساوى اند؛ در حالى كه حضرت رضا علیه السلام فرمود: ما بزرگان دنیا و والیان زمین هستیم ؛ نحن سادة فى الدنیا و ملوك فى الاءرض . ⁽¹⁰⁵⁾
امیر المؤ منین نیز به معاویه نوشت :... اگر نبود نهى خداوند از ستایش ‍ خویشتن ، فضائل فراوانى را بر مى شمردم ... ما فرآورده و پرورش یافته ى پروردگارمان هستیم و مردم پرورش یافتگان ما... ؛ و لولا ما نهى الله عنه من تزكیة المرء نفسه ، لذكر ذاكر فضائل جمة ... فانا صنائع ربنا و الناس بعد صنائع لنا... ⁽¹⁰⁶⁾ پس خاك كجا و افلاك كجا؟

105-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، كتاب الامامة ، ص 107، ح 52.
106-نهج البلاغة ، نامه ى 28.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

بسنده كردن به یكى از دو قرآن علمى و عینى بدون احساس نیاز به دیگرى ، از توهم مصون نبودن ثقل متروك ناشى مى شود؛ مثلا منشاء اعتقاد به كفایت قرآن علمى توهم معصوم نبودن عترت از خطا در علم و گناه در عمل است و نیز ریشه ى اعتقاد به كفایت قرآن عینى و عترت نیز پندار معصوم نبودن قرآن علمى از آلودگى تحریف و پلیدى تغییر است .
همان گونه كه اعتقاد به معصوم نبودن عترت طاهره علیهم السلام شكافى جبران ناپذیر در اسلام پدید مى آورد، اعتقاد به معصوم نبودن قرآن علمى از تحریف نیز چنین است و خسارتى جبران ناپذیر به بار مى آورد.
محققان امامیه از این امر بیزارند. زیرا خداوندى كه در حق قرآن علمى مى فرماید: انا نحن نزلنا الذكر و انا له لحافظون ⁽¹⁰²⁾ و درباره ى قرآن عینى مى فرماید: انما یرید الله لیذهب عنكم الرجس اءهل البیت و یطهركم تطهیرا ⁽¹⁰³⁾، از این اعتقاد به عدم عصمت قرآن علمى و عینى بیزار است و همچنین است رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم كه در حق هر دو قرآن علمى و عینى مى فرماید: انى تارك فیكم الثقلین . ⁽¹⁰⁴⁾

102-سوره ی حجر,آیه ی9.

103-سوره ى احزاب ، آیه ى 33.
104-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، كتاب الامامة ، ص 106، ح 49 و 50.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

اكنون كه روشن گردید امام علیه السلام همان قرآن علمى جدا نیست ، چنان كه قرآن علمى نیز از ایشان جدا نیست ، چون هر یك از آن دو انسان ها را به سوى دیگرى دعوت مى كند؛ جدا سازى آن دو و تمسك به یكى بدون اعتصام به دیگرى جایز نیست . زیرا اتخاذ یكى بدون دیگرى مانند رها كردن هر دوى آن هاست و بسنده كردن به یكى از آن ها همراه با افراط و تفریط نیز روا نیست .
پس نباید درباره ى قرآن علمى غلو كرده ، در خصوص قرآن عینى با تفریط و قصور گفته شود: كتاب خدا براى ما بس است ؛ چنان كه غلو در قرآن عینى با تفریط درباره ى قرآن علمى نیز پذیرفتنى نیست و نباید گفته شود: هر چه از عترت پاك رسیده است ، براى ما بس است . زیرا هر دو طرف افراط و تفریط علامت جاهلیت كور است و چنان كه گذشت انكار قرآن علمى ، و اعراض از امام معصوم علیه السلام نیز نشان جاهلیت است .
پس ، حیات عقلانى همان پیروى كردن از این روایاتى است كه شیعه و سنى از عقل نخست و خاتم پیامبران صلى الله علیه و آله و سلم نقل كرده اند: من در میان شما دو چیز گرانبها مى گذارم ؛ یكى از دیگرى بزرگ تر است ، كتاب خدا ریسمان متصل از آسمان به زمین و دیگرى عترت و اهل بیتم . پس ‍ مراقب باشید كه درباره ى این دو چگونه جانشینى مرا به مى آورید؛ انى تارك فیكم الثقلین ، اءحدهما اءكبر من الآخر، كتاب الله حبل ممدود من السماء الى الارض ، و عترتى اءهل بیتى ، فانظروا كیف تخلفونى فیهما . ⁽¹⁰¹⁾

101-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، كتاب الامامة ، ص 106، ح 49.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

قرآن عینى و انسان كامل معصوم علیه السلام مانند قرآن علمى با ستون نورى میان خود و خداوند سبحان نورانى شده ، آن چه را دیگران نمى بینند، با چشمى مى بیند كه شبیه چشم دیگران نیست ، در حالى كه شیطان را نیز بهره اى در آن نیست . چنین چشمى غافل و جاهل نمى گردد و چرت و خواب او را فرا نمى گیرد؛ نه ذاتا و اصالتا، و نه عرضى و تبعى . چون این چشم نورانى مظهر خداوندى است كه خواب و چرت ذاتا در او راه ندارد.
از این رو، خواب و بیدارى امام معصوم علیه السلام یكسان است ، چنانكه حضرت رضا علیه السلام به حسن بن على بن بنت الیاس ابتداء بدون مقدمه مى فرماید: شب گذشته پدرم نزد من بود؛ ان اءبى كان عندى البارحة . حسن بن على پرسید: پدرتان ! حضرت فرمود: آرى ، پدرم . دوباره پرسید: پدرتان ! حضرت پاسخ دادند: آرى ، پدرم . براى بار سوم سؤ ال كرد: پدرتان ! حضرت فرمودند: امام صادق علیه السلام در خواب نزد پدرم مى آمد و مى فرمود: پسرم چنین و چنان كن ؛ فى المنام ، ان جعفرا علیه السلام كان یجى ء الى اءبى فیقول : یا بنى افعل كذا، یا بنى افعل كذا .
حسن بن على مى گوید: پس از این ماجرا، خدمت رضا علیه السلام شرفیاب شدم و ایشان فرمودند: اى حسن ، به درستى كه خواب و بیدارى ما یكسان است ؛
یا حسن ان منامنا و یقظتنا واحدة . ⁽⁹⁹⁾
سر مطلب در این است كه آن ستون نورى ، به واسطه ى كسى استوار گردیده كه خود نور آسمان ها و زمین است و نیز آن ستون با كسى ارتباط دارد كه به اندازه ى مثقال ذره اى در آسمان و زمین از علمش پوشیده نیست و به كسى متصل است كه فراموش كار نیست ، آن ستون به كسى نسبت دارد كه چرت و خواب او را فرا نمى گیرد؛ چنان كه قرآن علمى نیز چنین است ، با آن كه موجودى ممكن و افاضه اى است از سوى خداى بزرگ .
پس اگر این ستون نورى پیراسته از پلیدى جهل و چرك غفلت و امثال آن ، پشتیبان و یاور امام معصوم علیه السلام باشد، نباید میان خواب و بیدارى انسان كامل معصوم تفاوتى باشد. چشم ظاهرى او مى خوابد، ولى چشم باطنى ایشان كه شبیه چشمان مردم نیست ، به خواب نمى رود و این همان اصلى است كه بسیارى از فروع بحث پیشین بر آن استوار است .
برخى از این فروع ، فرموده ى حضرت رضا علیه السلام به دانشمندان و متكلمان كوفه است كه نزد ایشان حاضر بودند؛ مى خواهم از نفس خود بهره اى به شما برسانم چنان كه براى اهل بصره چنین كردم ، به درستى كه خداوند مرا به هر كتابى كه فرو فرستاده ، آگاه ساخته است ؛ انى اءرید اءن اءجعل لكم حظا من نفسى ، كما جعلت لاءهل البصرة و ان الله قد اءعلمنى بكل كتاب اءنزله ... . ⁽¹⁰⁰⁾

99-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، كتاب الامامة ، ص 158، ح 234.
100-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 2، كتاب الاحتجاجات ، ص 101، ح 7.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

هنگامى كه روشن شد میان امام معصوم علیه السلام و خداوند سبحان ستونى از نور است ، پیام این روایت امام باقر علیه السلام نیز آشكار مى شود: كسى كه ما اهل بیت را دروغگو بخواند و بر ما دروغ ببندد، دروغگوترین افراد نسبت به خداوند و رسول اوست . زیرا هنگام تكذیب ما یا دروغ بستن بر ما، در حقیقت خدا و رسولش را دروغگو مى شمارد. چون ما از سوى خداوند بزرگ و رسول او سخن مى گوییم ؛ ما اءحد اءكذب على الله و على رسوله ممن كذبنا اءهل البیت و كذب علینا؛ لاءنه اذا كذبنا اءو كذب علینا فقد كذب الله و رسوله ؛ لاءنا انما نحدث عن الله تبارك و تعالى و عن رسوله . ⁽⁹⁶⁾
بنابراین ، امام علیه السلام در نقل خبرى از رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم به راوى و ناقل نیاز ندارد، بلكه خبر مرسل ایشان برتر از مسندات دیگران است . زیرا میان امام و پیامبر ارتباط نورى هست ، همچنین در نقل چیزى از خداى سبحان كه به تشریع و بیان احكام عملى مربوط نمى شود، به روایت راوى یا نقل حكایت كننده نیازمند نیست .
شاهد این مدعا روایت شیخ مفید رحمه الله از سالم بن ابى حفصه است : هنگامى كه امام باقر علیه السلام وفات كرد، من به دوستانم گفتم : منتظر من باشید تا به نزد جعفر بن محمد علیه السلام روم و به ایشان تسلیت بگویم . آنگاه خدمت ایشان رفته ، در گذشت پدرش را تسلیت گفتم و عرض كردم : انا لله و انا الیه راجعون ؛ به خدا سوگند! كسى از دست رفته است كه وقتى مى گفت : رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود، از واسطه ى میان ایشان و رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم پرسیده نمى شد، به خدا سوگند! مانند او هرگز دیده نخواهد شد.
سالم مى گوید: ابا عبدالله علیه السلام لحظه اى ساكت ماند. سپس فرمود: خداوند والا مى فرماید: بعضى از بندگان من به اندازه ى نصف خرما صدقه مى دهد و من آن را براى او فزونى مى دهم ، همان گونه كه یكى از شما بچه اسب خود را مى پروراند، تا آن جا كه به اندازه ى كوه احد قرار مى دهم ؛ قال الله عز و جل : ان من عبادى من یتصدق بشق تمرة ، فاءربیها له فیها، كما یربى اءحدكم فلوه ، حتى اءجعلها له مثل اءحد . ⁽⁹⁷⁾
راز مطلب در آن است كه امام معصوم مى بیند و مى شنود آن چه را رسول خدا مى شنود و مى بیند، جز این كه او پیامبر نیست .
حضرت على علیه السلام مى فرماید: در آن هنگامى كه وحى بر رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم نازل گردید، صداى ناله ى شیطان را شنیدم . به پیامبر گفتم : اى رسول خدا! این صداى ناله چیست ؟ حضرت پاسخ دادند: این شیطان است كه از عبادت بندگان براى خودش ناامید شده است . اى على ، آن چه را من مى شنوم ، تو نیز مى شنوى و آنچه را من مى بینم ، تو نیز مى بینى ، جز این كه تو پیامبر نیستى ، اما وزیر و یاورم هستى و بى تردید تو بر خیر و نیكى استوارى ... ؛ و لقد سمعت رنة الشیطان حین نزل الوحى علیه . فقلت : یا رسول الله ما هذه الرنة ؟ فقال صلى الله علیه و آله و سلم : هذا الشیطان قد اءیس من عبادته ، انك تسمع ما اءسمع وترى ما اءرى ، الا اءنك لست بنبى و لكنك لوزیر و انك لعلى خیر... . ⁽⁹⁸⁾

96-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، باب دلالات الرضا، ص 160، ح 235.
97-بحار، ج 47، باب 4، ص 27، ح 27.
98-نهج البلاغه,خطبه قاصعه192.

منبع:قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

نزد حضرت رضا علیه السلام رفتم در حالى كه كتاب یا كاغذى همراه داشتم و در آن از امام صادق علیه السلام چنین نقل شده بود: دنیا براى صاحب این امر امامت همچون گردویى دو نیم شده تمثل یافته است ؛ اءن الدنیا مثلت لصاحب هذا الاءمر فى مثل فلقة الجوزة . حضرت رضا علیه السلام فرمود: اى حمزه ، به خدا سوگند! این سخن حق است ، آن را بر روى پوستى بنویس ؛ یا حمزة ، ذا والله حق فانقلوه الى اءدیم . ⁽⁹⁵⁾

بر پایه ى این حدیث شریف دنیا نسبت به غیر امام مانند گردوى نا شكافته است و غیر امام به باطن آن آگاه نیست ؛ در حالى كه نسبت به امام علیه السلام چون گردوى شكافته شده است كه شكافنده ى دانه ها و هسته ها آن را دو نیم كرده است ، بدین سان از درون آن آگاه است ؛ چنان كه از پوست و خطوط و نقش هاى ظاهر آن با خبر است . بنابراین ، دنیایى كه مردم را گول مى زند، امام علیه السلام را نمى تواند فریب دهد.
افزون بر این ، نكات زیر از كلام نورانى حضرت استفاده مى شود: 1. همت و تلاش در جهت یاد گیرى . 2. نگاشتن علم . 3. نگهدارى و ضبط مطالبى كه به امامت و علم امام علیه السلام و احاطه ى علمى ایشان به كل دنیا و مخفى نبودن چیزى از دنیا از علم ایشان ، بر مى گردد.
این حدیث یكى از احادیث نورانى و ممتاز در زمینه ى تشویق به علم آموزى و نوشتن حدیث و شناخت شاءن امام علیه السلام است . زیرا رویت ظهور دارد در اهتمام حضرت رضا علیه السلام به نگهدارى حدیث بر پوست ، تا از پارگى و كهنگى در امان باشد. زیرا چرم محفوظ تر است نسبت به كاغذ، كه زودتر فاسد مى شود و كهنگى به سراغ آن مى آید و خاك آلود مى گردد و اثر مكتوب بر آن ، زودتر پاك مى شود.

95-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، ص 172؛ ح 268؛ ص 109، ح 65.

منبع: قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

راز پاكى این دیدگان از پلیدى شیطان ، اخلاص آن هاست . زیرا این چشمان ، همان قلوب شیفته و خاضع و خالص شده براى خداوند است و بر پایه ى اعتراف شیطان ، او از اغواى مخلصان و گمراه كردن آنان و نیز چیره شدن بر ایشان ناتوان است ؛ به گونه اى كه شرور و وسوسه ها و دسیسه ها و ریسمان ها و شریكان او توان دسترسى به مقام آن ها را ندارند. چون برترین جایگاه شیطان ، تجرد خیالى و وهمى است و در تجرد عقلى تام هیچ پایگاهى ندارد.
او از مراد مخلص آگاهى ندارد تا بتواند وى را بفریبد و در كار او دسیسه كند. بنده اى كه خداوند او را براى خود خالص گردانیده است ، همه ى سرمایه ها و زینت هاى شیطانى را رها مى كند و در نتیجه ، شیطان را در علم و عمل او بهره اى نیست .
به كمك این ستون نورى سداد آور و توفیق بخش است كه امام معصوم علیه السلام از ایمان و نفاق پنهان در سینه ها آگاه مى شود. زیرا به واسطه ى آن نور، باطن چون ظاهر براى او آشكار مى گردد، بدون آن كه حجابى در كار باشد.
از این رو حضرت رضا علیه السلام در نامه اى براى بعضى از یارانش چنین نوشت :
هنگامى كه مردم را مى بینیم ، آن ها را با حقیقت ایمان یا حقیقت نفاق مى شناسیم ؛ اءنا لنعرف الرجل اذا راءیناه بحقیقة الایمان و حقیقة النفاق . ⁽⁹⁴⁾ زیرا براى كسى كه از ستون نورى بر گرفته از خیمه گاه عالم طبیعت و پر كشیده تا عنان عالم غیب برخوردار است ، قلب هاى بندگان مانند قلب هایشان هویداست ، بى آن كه حجابى باشد.
شاهد گویاى مدعا، این روایت حمزة بن عبدالمطلب بن عبدالله جعفى است :
نزد حضرت رضا علیه السلام رفتم در حالى كه كتاب یا كاغذى همراه داشتم و در آن از امام صادق علیه السلام چنین نقل شده بود: دنیا براى صاحب این امر امامت همچون گردویى دو نیم شده تمثل یافته است ؛ اءن الدنیا مثلت لصاحب هذا الاءمر فى مثل فلقة الجوزة . حضرت رضا علیه السلام فرمود: اى حمزه ، به خدا سوگند! این سخن حق است ، آن را بر روى پوستى بنویس ؛ یا حمزة ، ذا والله حق فانقلوه الى اءدیم . ⁽⁹⁵⁾

94-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، كتاب الامامة ، ص 156، ح 226.
95-مسند الامام الرضا علیه السلام,ج1,ص172,ح268;ص109,ح65.

منبع: کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی