تومور های استخوان و سرطان استخوان ، پاسخ ساده به بیست سوال شایع
نویسنده: دکتر سام حاجی علیلو سامی - ۱۳۸٥/٥/٢٧
درباره مولف
دکتر سام حاجی علیلو سامی جراح و متخصص بیماریهای استخوان و مفاصل و دارای بورد تخصصی ارتوپدی میباشند که فوق تخصص خود را در زمینه درمان تومورهای استخوان و بافت پیوندی و درمان سرطان استخوان احراز کرده اند. دکتر سامی در سال ۱۳۷۹ شمسی پس از گذراندن دوره فوق تخصصی خود در دانشگاه هاروارد امریکا و بیمارستان های عمومی ماساچوست و بیمارستان کودکان بوستن امریکا به ایران مراجعه و از همان تاریخ به عنوان دانشیار گروه ارتوپدی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و بیمارستان ارتوپدی شفائ یحیائیان واقع در خ. مجاهدین اسلام نرسیده به میدان شهدا شروع به کار کرده اند. دکتر سام حاجیعلیلو سامی علاوه بر فعالیت های آکادمیک و دانشگاهی ؛ در بیمارستان پارس تهران بعنوان سهامدار مشغول به درمان بیماران خود می باشند. کلینیک تومور های ارتوپدی هر شنبه صبح ها از ساعت ۹ الی ۱۲ در بیمارستان شفا و عصر روزهای زوج ( شنبه-دوشنبه و چهارشنبه ها) در مطب خصوصی واقع در تهران خ. مطهری خ. قائم مقام شمالی نبش کوچه چهارم ساختمان پزشکان ۱۷۹ طبقه سوم بشماره تلفن ۸۸۷۳۰۸۰۵ دائر می باشد.
سخنی با خواننده
با وجود اینکه خوشبختانه تومور های استخوان و کیست استخوانی ضایعات نادری در سیستم اسکلتی هستند ولی درمان برخی موارد بخصوص تومر های بدخیم و سرطان استخوان مشکلات عدیده ای را برای بیمار و خانواده ایجاد می کند. آگاهی از نوع بیماری و سیر آن و راههای مقابله ؛ سپری کردن دوران پر اضطراب درمان را برای بیمار و خانواده آسانتر خواهد کرد. مشکلات خاصی که درمان این بیماران را از سایر ضایعات ارتوپدی متمایز می کند این است که اکثر این بیماران در سنین نوجوانی و جوانی به این نوع تومورهای استخوان مبتلا می شوند و این چه از نظر روانی و چه از نظر تشخیص و درمانی مشکل ساز است. این ضایعات چون نادر هستند حتی در مواردی همکاران بخصوص جوان گاها آنها را تشخیص نداده و این باعث می شود یا شروع درمان به تاخیر بیفتد و یا مداخله های درمانی نامناسب بروی بیماران انجام شود که در نهایت نتیجه نهائی درمان به آن صورت که مورد نظر می باشد حاصل نگردد.
در این وب لاگ کوشش شده است تا با زبانی ساده و در عین حال علمی به سوالات شایعی که اکثراً توسط بیمار و خانواده آنان مطرح می شوند پاسخ داده شود. بدیهی است در صورت وجود سوالات و مسائلی که هنوز ابهام انگیز می ماند ؛ میتوانید مستقیماً در وب لاگ مطرح و پاسخ آن را دریافت کنید. بسیار ممنون خواهم بود تا در بر طرف کردن مشکلات احتمالی در وب لاگ ما را راهنمائی و در رفع نواقص آن کمک کنید.
در صورت داشتن هر گونه سئوال و یا درخواست اطالاعات بیشتری در مورد بیماری خاص ؛ میتوانید مستقیماً از طریق وب لاگ آن را مطرح بفرمائید. لطفاً آدرس الکترونیکی و یا شماره تلفن خود را جهت ایجاد ارتباط مرقوم بفرمائید.
آدرس پست الکترونیکی مولف samhaji@yahoo.com می باشد.
توجه:
در صورتبکه به هر دلیلی از مطالب این وب لاگ نسخه برداری و یا کپی کردبد خواهشمندم آدرس وب لاگ و نام مولف را بطور مشخص در انتهای مطلب بیاورید تا خوانندگان در صورت تمایل بتوانند از کل مجموعه استفاده کنند.
تومور چیست ؟
فرایند تکثیر سلول های بدن تحت کنترل عوامل خاصی صورت می گیرد که بهم خوردن این نظم باعث تکثیر غیر قابل کنترل سلولها در یک محیط و در نتیجه ایجاد یک توده خواهد شد که به آن اصطلاحا تومور نیز گفته میشود . اینکه چه مسائلی باعث حذف فاکتورهای کنترلی در تکثیر و ازدیاد سلولها میگردد تا حد زیادی ناشناخته می باشد اگرچه فرضیه هایی برای آن مطرح می باشد که به آنها اشاره خواهد شد .
تومور استخوانی چیست ؟
اگر سلولهای استخوان ساز بدن که به آنها استئوبلاست نیز گفته میشود شروع به تکثیر غیرعادی و غیرقابل کنترل بکنند توده استخوانی در محل ایجاد میگردد که به آن تومور استخوانی گفته میشود .امروزه موتاسیونها و یا جهش های ژنتیکی را عامل اصلی بوجود آمدن اکثر سلولهای تومورال در بدن میدانند ولی اینکه چه عامل و یا عواملی باعث این جهش ها در هسته سلولهای بدن شخص می شود خیلی مشخص نمی باشد. عوامل ارثی و محیطی مانند ویروس ها و برخی از گازها و مواد شیمیائی را موثر می دانند. بیماران برحسب محل توده و یا قابلیت دست اندازی آن به نقاط دیگر بدن از خود علائم خاص آن بیماری را نشان می دهند .
انواع تومورهای استخوانی کدامند ؟
تومورهای استخوانی می توانند اولیه و یا ثانویه باشند . تومورهای اولیه توده هایی هستند که بطور اولیه از تکثیر سلولهای استخوان ساز در محل ایجاد میگردند . اگر تومورهای غیراستخوانی با سرایت به سیستم اسکلتی آن را دچار تخریب کنند به آن تومور ثانویه استخوان گفته میشود . این نوع تومورهای ثانویه و یا تومر های متاستاتیک استخوان برخلاف نوع اولیه آن در سنین بالا دیده شده و یک نمونه بارز آن سرایت سرطان پستان به سیستم اسکلتی در خانم هایی است که قبلا به دلیل سرطان پستان درمان شده اند .
تومورهای اولیه که در این سایت منحصراً در مورد آنها بحث خواهد شد می توانند خوش خیم بوده و یا سیر بدخیمی و سرطانی داشته باشند . تومورهای اولیه خوش خیم که انواع کیست های استخوانی نیز از آن دسته می باشند بسیار شایع تر از انواع بدخیم بوده و تمایل دارند تا بصورت خودبخود بهبودی کامل پیدا کنند در مقابل تومورهای اولیه بدخیم احتیاج به درمانهای دارویی و جراحی داشته و در سیر خود تمایل دارند تا از محل ابتدایی خود جدا شده و در نقاط دیگر بدن ایجاد توده بکنند که به این قابلیت آنها متاستاز گفته میشود و اکثراً این حالت در ریه ها اتفاق می افتد . شایع ترین نوع سرطان اولیه استخوان استئوسارکوم نامیده میشود .
درمان کیست های استخوانی و انواع تومورهای خوش خیم استخوانی چیست؟
کیستهای استخوان از جمله ضایعات خوش خیم سیستم اسکلتی می باشند که بصورت نسبتاً شایع بخصوص در استخوان های بازو و ران بوجود می آیند. کلاً تومورهای خوش خیم استخوانی منجمله کیست های استخوان خوشبختانه به نسبت تومور های بدخیم استخوان بصورت شایعتری ایجاد میگردند. این ضایعات خوش خیم معمولاً علامتی نداشته و اکثراً بصورت اتفاقی کشف می شوند. در موارد نادری این ضایعات باعث ضعیف شدن استخوان و در نتیجه ایجاد شکستگی پاتولوژیک می گردند. کیست ها و تومور های خوش خیم استخوان معمولاً نیازی به درمان جراحی ندارند و در برخی موارد بخودی خود بهبودی پیدا می کنند. در موارد خاصی که تخریب استخوان توسط تومر خوش خیم شدید باشد و یا اینکه ضایعه تمایل به رشد نشان دهد بیمار نیاز به انجام عمل جراحی و تخلیه تومور و پیوند استخوان خواهد داشت. در کودکان جوانتر می توان با تزریق داروی کورتون بداخل کیست فعالیت استخوان سازی را تحریک و در نتیجه آن را درمان کرد.
تفاوت تومرهای خوش خیم و کیست های استخوانی با سرطان استخوان چیست ؟
تومورهای بدخیم سیر رشد بسیار سریعتری داشته و در مدت زمان کوتاهی هم علائم آن مانند درد و هم از نظر حجم توده خیلی سریع علامت دار می شوند مخصوصاً اگر درمانهای کمکی مانند شیمی درمانی با تاخیر شروع شود. تومور های خوش خیم و کیست ها معمولاً یا علامتی ندارند و یا اگر داشته باشند خیلی خفیف و با تاخیر طولانی می باشد. اما مهمترین تفاوت این دو نوع در آن است که انواع سرطانی قابلیت آن را دارند که از محل اولیه خود جدا شده و وارد گردش خون یا لنف شده و در مکانهای دور دست مانند ریه ها ایجاد توده های ثانویه بکنند که به این حالت اصطلاحاً متاستاز تومور گفته می شود.
تعداد مبتلایان به سرطان استخوان به چه میزان است؟
اگرچه آمار دقیقی در دست نمی باشد ولی تصور می شود که از هر یک میلیون نفر جمعیت کشور در یک سال تعداد ۱۰ مورد بیمار مبتلا به سرطان اولیه استخوان می گردند. با این حساب تعداد مبتلایان به سرطان استخوان در کشور ما سالیانه حدود ۷۰۰ نفر باشد.
سرطان استخوان در چه کسانی و در کدام قسمت از بدن شایع تر است؟
متاسفانه سرطان اولیه استخوان اکثراً در گروه سنی نوجوان و جوان و بین ۱۰ الی ۳۰ سالگی شایع می باشد. نسبت ابتلا در دختران و پسران مساوی می باشد. شایع ترین محل بروز تومور در اطراف زانو ، اطراف شانه و لگن خاصره می باشد.
علت ایجاد سرطان استخوان چیست؟
اختلالات ژنتیکی و تغییراتی که در قسمتهای خاصی از هسته سلولی صورت می گیرد باعث تبدیل پروتین های غیر فعالی بنام پروتوانکوژن به نوع فعال آن بنام انکوژنها می گردد. انکوژنها پروتین هائی را در سلول تولید می کنند که نظم کنترل شده تکثیر سلولی را تحت تاثیر قرار داده و باعث ازدیاد سلولی و تکثیر بیش از حد آنها در بدن می گردند. اینکه چه عواملی باعث این اختلالات ژنتیکی می گردند هنوز بخوبی مشخص نشده است. برخی عوامل محیطی مانند تابش اشعه های یونیزان و برخی مواد شیمیائی و همچنین برخی از ویروس ها در این امر مقصر شناخته شده اند.
نقش توارث و ژنتیک در ایجاد سرطان استخوان چیست و آیا افراد دیگر خانواده در معرض ابتلا می باشند؟
انطور که گفته شد تغییرات ژنتیکی عامل اصلی ایجاد اکثر تومرهای بدخیم سیستم اسکلتی میباشند ولی سرطان استخوان ارثی نمی باشد و این بدان معنی است که این تغییرات ژنتیکی پس از تولد در سلولها ایجاد میشود و از پدر و مادر به فرزندان منتقل نمی گردد. البته انواع بسیار نادر ارثی این بیماری هم گزارش شده است. همچنین سرطان استخوان مسری نبوده و امکان ابتلا افراد دیگر خانواده برابر با افراد دیگر جامعه می باشد و بیشتر از آنها نیست.
آیا میتوان از بروز سرطان استخوان جلوگیری کرد ؟
با توجه به اینکه علت اصلی ایجاد سرطان استخوان نا شناخته است بنظر می رسد نتوان از ابتلا به آن پیشگیری کرد ولی اجتناب از اشعه یونیزان و برخی مواد شیمیائی خاصی که در ایجاد تومر های استخوان موثر شناخته شده اند از ابتلا به سرطان استخوان جلو گیری می کند.
علائم سرطان استخوان کدام می باشد؟
درد اولین و مهمترین علامت می باشد. شروع آن خفیف می باشد که با مسکن های معمولی نیز بر طرف می گردد. با توجه به اینکه این تومور ها اکثراً در افراد جوان و فعال ایجاد می شود و در این مرحله معمولاً کوفتگی ها و ضربات حین ورزش را اشتبا هاً عامل ایجاد درد قلمداد می کنند. به تدریج بر شدت درد افزوده شده و در نهایت درد حالت مداوم و طاقت فرسائی پیدا می کند و بخصوص درد شبانه شدید می باشد و اکثراً مانع از آن می شود که بیمار بخواب برود و یا پس از خواب از شدت درد بیمار بیدار بشود. در این مرحله رشد تومور سریع بوده و به بافت نرم اطراف نیز دست اندازی می کند و ایجاد تورم در ناحیه را می کند. پس از ایجاد ورم است که خانواده ها متوجه جدیت موضوع شده و به پزشک مراجعه می کنند که در نتیجه با انجام رادیو لوژی های خاص بیماری تشخیص داده می شود.
راه های تشخیصی چه می باشند ؟ آ یا تشخیص زودرس ارزشی دارد؟
وجود درد و تورم در اندام یک فرد جوان پزشک را بر آن میدارد که با عکس برداری ساده چرخه تشخیصی بیماری را شروع کند. معمولاٌ یک رادیو گرافی ساده برای تشخیص تومر استخوانی کفایت می کند اگرچه روش های پیشرفته رادیو لوژیک جهت ارزیابی وسعت ضایعه لازم است. بیماران مبتلا به سرطان استخوان بر خلاف مبتلایان به سرطانهای احشائی و خون حال عمومی خوبی دارند و بجز موارد نادر علائمی مانند تب کاهش وزن و بی حالی در مراحل اولیه دیده نمی شود. هیچ یافته آزمایشگاهی نیز در تائید این بیماری وجود ندارد و قطعی ترین راه تشخیصی انجام نمونه برداری از تومور استخوان می باشد که این کار بایستی توسط همان پزشکی صورت گیرد که جراحی نهائی را بروی بیمار انجام خواهد داد.
درمان سرطان استخوان چیست؟
درمان سرطان استخوان نیاز به همکاری تیم های مختلف پزشکی و غیر پزشکی دارد. از بین پزشکان جراحان ارتوپدی که در جراحی تومور های ارتوپدی دوره های تکمیلی دیده اند در راس کار قرار می گیرند. در کنار آنها پزشکان متخصص خون و انکولوژی ؛ متخصصان پرتو درمانی؛ رادیو لوژیست ها و پاتولوژیست ها قرار می گیرند. علاوه بر گروه پزشکی ؛ مددکاران اجتماعی ؛ متخصصان ساخت ارتوز و پروتز ؛ روان شناسان و فیزیوتراپیست ها نقش مهمی در تکمیل تیم درمانی دارند. بیمار مبتلا به سرطان استخوان نیاز به انجام شیمی درمانی قبل و بعد از عمل و گاهاً انجام رادیو تراپی خواهد داشت. هدف از انجام جراحی خارج کردن ضایعه تومورال بطور کامل و با حاشیه مطمئن از بدن بیمار می باشد.
نقش شیمی درمانی و پرتودرمانی در درمان تومورهای بدخیم استخوان چیست؟
منظور از شیمی درمانی استفاده از داروهای شیمیائی جهت سرکوب سلول های سرطانی است که در نتیجه نه تنها حجم تومور در اندام کاهش یافته و جراح با سهولت بیشتری آن را خارج می کند؛ بلکه شیمی درمانی به از بین رفتن کانونهای متاستاتیک کمک و از تشکیل متاستاز های جدید جلوگیری می کند. استفاده از روش های شیمی درمانی جدید و موثر تحولی را در سالهای اخیر در درمان تومور های سرطانی ایجاد کرده است و در نتیجه میزان شانس زندگی در این بیماران را تا چند برابر بیشتر کرده است. البته این دارو های شیمیائی عوارض نا خوشایندی مانند بی حالی و ضعف مفرط؛ حالت تهوع و استفراغ ؛ ریزش مو و دیگر عوارض خونی و گاهاً قلبی را در بر دارد که خوشبختانه اکثر آنها موقت بوده و بیمار پس از شیمی درمانی به حال طبیعی خود باز میگردد. از بین سرطان های اولیه استخوان ؛ استئو سارکوم و سارکوم یوئینگ نسبت به دارو های شیمی درمانی حساس تر می باشند. در رادیوتراپی یا پرتو درمانی اشعه هائی با طول موج های مختلف به ناحیه تومورال تابانیده می شود و در نتیجه سعی به کنترل تکثیر بی رویه آنها می گردد. برخی از سرطانهای استخوانی مانند سارکوم یووینگ نسبت به پرتو درمانی بسیار حساس بوده و حتی در نواحی از بدن که از نظر جراحی غیر قابل دسترسی می باشند از پرتو درمانی جهت درمان لوکال و موضعی تومر استفاده می شود. عوارض کوتاه مدت رادیوتراپی محدود به تغییرات حاصل از سوختگی در پوست و سختی آن و بافت زیرین و بی حالی و حالت تهوع می باشد. در مان همزمان پرتو درمانی و عمل جراحی خطر باز شدن زخم ناحیه عمل و ایجاد عفونت های عمقی را افزایش می دهد و همچنین پرتودرمانی در دراز مدت احتمال ایجاد تومور های بدخیم دیگر در آن ناحیه را بالاتر می برد. براکی تراپی نوعی از پرتودرمانی است که در آن ماده رادیاکتیو توسط کانولهائی که با عمل جراحی در بستر تومور و پس از برداشتن آن توسط جراح کاشته می شود تابانیده می شود در نتیجه تاثیر آن به مراتب بیشتر از پرتودرمانی های معمول می باشد.
انواع درمانهای جراحی کدامند؟
در دوران گذشته برای درمان سرطان اولیه استخوان جراحان چاره ای جز قطع کردن اندام را نداشتند و حتی با آن وجود تعداد زیادی از بیماران در زمان کوتاهی دچار متاستازهای دور دست بخصوص به ریه ها شده و فوت می کردند. امروزه خوشبختانه با پیشرفت هائی که در امر تشخیص زودرس و بوجود آمدن پروتوکول های موثر شیمی درمانی و تکنیک های بالای جراحی شده است نه تنها در بسیاری از بیماران شانس زنده ماندن بالا رفته است بلکه در بیش از ۹۰ درصد آنها دیگر مجبور به قطع اندام نبوده و کیفیت بهتری از زندگی را نیز صاحب می شوند. در روش های مدرن جراحی امکان خارج کردن کل ضایعه تومورال و بازسازی اندام به روش های مختلف بیولوژیک مانند استفاده از آلوگرافت های استخوانی و یا استفاده از انواع پروتز های مفصلی وجود دارد.
عوارض احتمالی در حین و پس از درمان کدامند؟
مهمترین عوارضی که پیش آمدن آنها می تواند سیر درمان را تغییر دهد متاستاز تومور به نقاط دوردست و یا عود موضعی تومور در محل جراحی قبلی می باشد. حتی با وجود تمامی روش های موثر درمانی ممکن است تعدادی از سلول های بد خیم جان سالم بدر برده و در نهایت مجدداً در همان محل قبلی و یا جای دیگری ایجاد توده سرطانی کنند. اگرچه بوجود آمدن این عوارض بیمار و پزشک معالج را دچار یاس و نگرانی میکند ولی راههای درمانی برای مرتفع کردن هر کدام از عوارض فوق نیز پیشبینی شده است. عوارض دیگر از جمله عفونت ها؛ شکستگی ها و عوارض مربوط به شیمی درمانی به نسبت از اهمیت کمتری برخوردارند.
نقش تغذیه در درمان سرطان استخوان چیست؟
این سوالی است که اکثر بیماران از پزشک خود دارند. واقعیت اینکه با توجه به بیماری بدخیمی که این بیماران در بدن دارند و اینکه دوره های سنگین شیمی درمانی باعث کاهش محسوس اشتهاو حالت تهوع و استفراغ می گردد این بیماران مقدار زیادی وزن و انرژی خود را از دست می دهند. در کنار آن انجام عملهای جراحی سنگین به همراه مصرف آنتی بیوتیک های قوی و طولانی مدت به این مشکل تغذیه بیشتر دامن میزند. در نتیجه این بیماران و بخصوص خانواده ها نگرانی شدید از لاغری مفرط داشته و در صدد رفع آن می باشند. توصیه می شود بیماران را تشویق به خوردن غذاهای سالم و طبیعی و راحت الهضم کنیم و از خوراندن مواد غذائی سنگین و پر چرب و یا انواع ترشیجات و ادویه ها بر هذر کنیم. همچنین بهتر است مقدار هر غذا در هر وعده کم ولی تعداد وعده ها را افزایش دهیم. نوشیدن هر گونه مایعات اعم از آب؛ چای؛ دوغ و نوشیدنی های بدون گاز دیگر بخصوص توصیه می گردد.
آیا امکانات کشور ما برای درمان این بیماران کافی است؟
خوشبختانه بخصوص در سالهای اخیر گام های بسیار مثبتی از طرف مسئولان در جهت تهیه و تدارک امکانات بهینه برای درمان بیماران مبتلا به سرطان استخوان در کشور برداشته شده است. به جرات میتوان گفت در حال حاضر تقریباً کمبود و محدودیتی در امر درمان این نوع بیماران در داخل کشور وجود ندارد. مراکز مجهز دولتی مانند بیمارستان شفائ یحیائیان واقع در خیابان مجاهدین اسلام و بیمارستان میلاد تهران واقع در بزرگراه همت و بیمارستان خصوصی پارس تهران واقع در بلوار کشاورز تهران از آن جمله مراکزی هستند که آمادگی پذیرش بیماران را دارند.
هزینه تقریبی درمان بیماران چیست و به چه عواملی بستگی دارد؟
هزینه درمان بیماران مبتلا به تومور های استخوان در خارج از ایران تا حدود صد برابر بیشتر از داخل می باشد؛ با این وجود بخصوص در مورد تومر های بدخیم و سرطان استخوان بیماران در ایران مجبور به تقبل هزینه های نسبتاً بالائی می شوند. دوره های طولانی درمان و قیمت بالای داروهای شیمی درمانی و همچنین هزینه های گزاف وسایل مصرفی جهت عمل های جراحی مزید بر علت می باشند. محدودیت های مراکز دولتی در سرویس دهی به این بیماران و نداشتن پوشش مناسب بیمه درمانی نیز از جمله عواملی است که باعث بالا رفتن هزینه نسبی درمان این دسته از بیماران میگردد. با این وجود همانطور که گفته شد هزینه درمان بیماران مبتلا به تومر های استخوان در داخل کشور به نسبت خارج بسیار کمتر میباشد.
آیا امکان درمان قطعی و مادامالعمر برای بیماران مبتلا به سرطان استخوان وجود دارد؟
خوشبختانه با پیشرفت هائی که در امر تشخیص زودرس و درمان های موثر صورت گرفته است در صد به نسبت بالائی از بیماران در نهایت بر بیماری غلبه کرده و به آغوش اجتماع باز میگردند.البته اینکه تا چه حدی تشخیص زود داده شود و اینکه پروتوکل های درمانی و جراحی تا چه میزانی به موقع و منظم و بطور صحیحی انجام شود تاثیر بسزائی در موفقیت درمان دارد. متاسفانه حتی در بهترین مراکز درمانی جهان در صدی از بیماران با وجود دریافت به موقع و صحیح درمان در طی مراحل مختلف درمانی دچار مشکلاتی مانند متاستاز دور دست تومور و یا عود موضعی آن شده و در مقابل غول بیماری سر شکست فرود می آورند.
تحقیقات و درمانهای جدید درباره سرطان استخوان چیست؟
پیشرفت های بسیاری در فهم تغییرات خاص در هسته سلول و مهندسی ژنتیک بوجود آمده است. این اطلاعات تست های جدیدی را برای تشخیص و طبقه بندی سرطان استخوان فراهم کرده است. دانشمندان امید بسیاری دارند که این اطلاعات و راهکار های جدید راهگشای متد های موثر برای جلوگیری و درمان انواع سرطان های استخوانی قرار گیرد. همچنین پیشرفت های که در امر شناخت مقاومت ذاتی افراد بر تاثیر داروهای شیمی درمانی و راه های مقابله با آن بوجود آمده است؛ نوید آن را می دهد که داروهائی جدید با عوارض کمتر و قابلیت جذب سلولی بالاتر و اختصصای تر توسط سلولهای سرطانی در آینده نزدیک تهیه گردد. استفاده از روش های ایمونوتراپی و درمان های تجربی دیگری که مقاومت سیستم ایمنی بدن را در مقابل سارکوم های بافت نرم و استخوانی بالا ببرد بطور موثری مورد آزمایش قرار گرفته است. در برخی از درمانها داروهائی مانند اینترلوکین ۲ استفاده شده است که سیستم ایمنی بدن را تا حد زیادی تقویت می کند. در ایمونو تراپی فعال؛ بیمار واکسن هائی دریافت می کند که آن باعث می شود سیستم ایمنی بدن سلول های سرطانی را شناسائی و از بین ببرند. همچنین می توان سلول های غیر طبیعی و سرطان زا را به آنتی بادی های مخصوص متصل کرد تا بطور خاص مورد شناسائی داروهای شیمی درمانی و اشعه ها قرار گرفته و در مقابل سلول های سالم بدن در مقابل اثرات داروها و پرتو درمانی مصون باقی بمانند.
استئو سارکوم چیست؟
استیوسارکوم و یا استئوژنیک سارکوما شایع ترین تومور بدخیم اولیه استخوان است که در سنین جوانی و اکثرا بین ۱۰ الی۳۰ سالگی بوجود میاید. در طی این بیماری سلولهای بدخیم استخوان ساز شروع به تکثیر و ایجاد تومور می کنند. شیوع این بیماری سالیانه دو الی سه نفر به اذائ هر یک میلیون نفر جمعیت می باشد بنابراین اینطور تخمین زده میشود که در کشور ما هر سال۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر مبتلا به این بیماری میشو ند. اولین و مهمترین علامت بیماری درد میباشد و با پیشرفت آن تورم نیز در محل مبتلا ایجاد میگردد. این بیماری به نسبت مساوی بین دختران و پسران دیده می شود و شایع ترین محل درگیری در اطراف مفصل زانو می باشد. امروزه مو تاسیون های ژنتیکی را عامل اصلی ایجاد بیماری می دانند ولی اینکه چه عامل و یا عواملی باعث این جهش های ژنتیکی می شود ؛ نامعلوم است. امروزه با پیشرفت هائی که در درمان این بیماری بوجود آمده است خوشبختانه درصد بالائی از این بیماران بهبودی کامل پیدا کرده و به آغوش اجتماع باز میگردند. درمان استئو سارکوم عبارت است از چند مرحله شیمی -درمانی قبل از عمل جراحی و چند مرحله بعد از عمل. در عمل جراحی ؛ جراح سعی به خارج کردن تومور و بازسازی اندام به نحوی که برای بیمار قابل استفاده باشد را میکند.
رادیوگرافی استئو سارکوم استخوان تی بیا (ساق پا)
درمان پس از خارج کردن تومور و بازسازی با آلوگرافت استئوآرتیکولار
استئوسارکوم انتهای تحتانی استخوان فمور (ران)
درمان پس از خارج کردن تومور و تعبیه پروتز انکولوژیک
کندرو سارکوم چیست؟
کندروسارکوما پس از استئوسارکوم شایع ترین تومور اولیه بدخیم استخوانی در سنین نسبتا جوانی است که در آن سلولهای بدخیم غضروف ساز تولید تومور می کنند. شیوع کندرو سارکوم نصف استئوسارکوم می باشد بنابراین آن طور حدس زده می شود که در کشود ما سالیانه یکصد مورد جدید آن ایجاد می شود. کندروسارکوم گروه سنی وسیع تری را شامل می شود و از جوانی تا انتهائ میانسالی و حتی در سنین بالا انواع آن مشاهده می شود. کندروسارکوم میتواند بطور اولیه و یا ثانویه به تومورهای خوش خیم موجود قبلی ایجاد شود و شایع ترین محل آن در بدن در حلقه لگنی و اطراف شانه است. همانند استئوسارکوم دلیل بوجود امدن آن هنوز ناشناخته می باشد. درد و در مراحل بعدی تورم علائم اصلی این تومور استخوانی می باشد. کندروسارکوم به نسبت به درمانهای غیر جراحی مقاوم بوده و شیمی درمانی و رادیو تراپی در آن تاثیر چندانی ندارد. بهترین راه درمان آن خارج کردن ضایعه تومورال با حاشیه مطمئن از بدن می باشد. امروزه پیش آگهی درمان این بیماران به نسبت گذشته بهبودی چشم گیری یافته است.
رادیوگرافی کندروسارکوم قسمت فوقانی استخوان بازو
رادیوگرافی پس از رزکسیون جراحی و بازسازی اندام با سیمان ارتوپدی
سارکوم یوئینگ چیست؟
نوعی تومور بدخیم اولیه استخوان است که در آن سلول های مغز استخوانی دچار تغییراتی در هسته و کروموزوم سلولی گشته و سرطانی می شو ند. به نسبت استئو سارکوم در گروه سنی پائین تری ممکن است ایجاد شود و برخلاف دیگر تومور های استخوانی ممکن است با علائم سیستمیک مانند تب و کاهش اشتها و وزن همراه باشد. همانند دیگر تومورهای بدخیم استخوانی درد شایعترین علامت اولیه آن می باشد که معمولا ماهها قبل از تشخیص شروع می شود. شایع ترین محل ایجاد آن در تنه استخوانهای ران و ساق پا می باشد. سارکوم یوئینگ به خوبی به درمان های کمکی مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی پاسخ می دهد. پرو توکل درمانی آن به این صورت است که ابتدا پس از تشخیص بیمار شیمی درمانی میشود سپس عمل جراحی خارج کردن تومور با حاشیه امن صورت می گیرد و پس از جراحی مجددا شیمی درمانی ادامه میابد. در صورتی که تومور بطور کامل با عمل جراحی نتواند خارج شود برای کنترل رشد آن می توان از پرتو درمانی نیز سود جست.
رادیوگرافی لگن نشان دهنده یووینگ سارکوم استخوان ران چپ
همان بیمار پس از خارج کردن توده و بازسازی با آلوگرافت استئو آرتیکولار
تومورهای بافت نرم کدامند؟
تومورهای بافت نرم به آن دسته از ضایعات تومورال اطلاق می شود که منشا غیر استخوانی داشته و از بافت پیوندی بدن مانند بافت چربی؛ عضله؛ عروق خونی؛ بافت عصبی و سایر بافت های همبندی بدن ریشه می گیرند. این تومورها به نسبت شایعتر از تومورهای استخوانی بوده و به دو گروه خوش خیم و بدخیم تقسیم می شوند. شایع ترین تومور خوش خیم لیپوما که منشا چربی دارد و شایع ترین تومور بدخیم لیپو سارکوما که نوع بدخیم لیپوما می باشد. تومورهای بافت نرم برخلاف تومورهای استخوانی حتی در مواقعی که بدخیم هم باشند معمولاً بی علامت بوده و اکثر بیماران به صرف داشتن برجستگی بدون درد به پزشک مراجعه می کنند. موارد استثناعی مانند همانژیوماها و تومورهای بافت عصبی دردناک هستند. اکثر این توده های بی علامت مدت های طولانی ممکن است ایجاد شده باشند و همانند تومورهای استخوانی در بیشتر موارد دلیل خاصی برای تشکیل آنها وجود ندارد گو اینکه عامل تروما و ضربه در درصد بالاتری از آنها به نسبت تومورهای استخوانی وجود دارد.برخی از انواع آنها مانند رابدومیوسارکوما در کودکان و انواع دیگر مانند لیپوسارکوما و هیستیوسیتوز فیبروز بدخیم در افراد مسن دیده می شوند.ام-ار-ای روش رادیولوژیک بسیار موثری در تشخیص این دسته از ضایعات ارتوپدی می باشد. تومورهای خوش خیم اکثراً نیازی به مداخله جراحی ندارند و در بعضی از موارد بخودی خود از بین میروند ولی انواع بزرگتر( قطر بالای ۵ سانتی متر) و انواع عمقی بدلیل آنکه امکان بدخیمی در آنها بالاتر است نیاز به خارج کردن از بدن دارند. بعضی از تومورهای بافت نرم مانند رابدومیوسارکوم و سینوویال سارکوما به داروهای شیمی درمانی حساس می باشند. پرتو درمانی نیز در درمان تعدادی از تومورهای بافت نرم موثر می باشد.
تومور بافت نرم در کف دست
تومور بافت نرم در پاشنه پا
همان بیمار پس از برداشتن تومور
تومورهای متاستاتیک به استخوان کدامند؟
این دسته از تومورهای استخوان در حقیقت شایعترین تومورهای بدخیم سیستم اسکلتی را شامل می شوند که برخلاف تومورهای اولیه استخوان اکثراً در سنین بالا بخصوص بالاتر از چهل سالگی دیده می شوند . آنها تومورهائی هستند که بطور اولیه در یک کانون دیگری در بدن ایجاد شده و سپس به استخوان انتشار پیدا می کنند که به آن متاستاز استخوانی نیز گفته می شود. معمول ترین آنها متاستاز تومور پستان در خانمها به استخوان می باشد. راه متاستاز این تومورها اکثراً از طریق رگهای خونی می باشد ولی طرق دیگری مانند انتشار از طریق سیستم لنفاوی و یا انتشار مستقیم و مجاورتی نیز امکان دارد. شایع ترین تومورهائی که تمایل به سرایت به سیستم اسکلتی را دارند عبارتند از سرطان پستان(در خانمها) سرطان پروستات(در آقایان) و سرطانهای ریه و کلیه ها و تیروئید که در هر دو جنس زن و مرد دیده می شود. اولین و مهمترین علامت هشدار دهنده این متاستاز وجود درد و سپس تورم در اندامها است و بهترین راه تشخیص این سرایت انجام اسکن ایزوتوپ استخوان در فواصل معین می باشد.گاهی اوقات میزان تخریب استخوان به اندازه ای است که موجب شکستگی استخوان می شود و به آن شکستگی پاتولوژیک اطلاق می گردد.
درمان این ضایعات متاستاتیک بسته به منشائ آنها و میزان انتشار در بدن متفاوت است. هدف اصلی در وحله اول درمان تومور اولیه می باشد و در اقدام بعد می توان تومور متاستاتیک به استخوان را نیز درمان کرد. راه های درمان معمولاً تلفیقی از درمانهای جراحی و درمانهای کمکی مانند پرتو درمانی ؛ شیمی درمانی و هورمون درمانی میباشد. امروذه خوشبختانه با پیشرفتهائی که در امر تشخیص زودرس این تومورها صورت گرفته است کمکهای زیادی به این گروه از بیماران اعم از درمان قطعی و درمانهای نگاه دارنده کمکی را میتوان ارائه داد.
رادیوگرافی استخوان ران که ضایعه استخوانی همراه با تخریب را نشان میدهد
همان بیمار که با تشخیص سرطان تیروئید در حال درمان می باشد.
اسکن ایزوتوپ استخوان ضایعات متعدد متاستاتیک را نشان می دهد.
برای کدام بیمار آمپوتاسیون و یا عمل جراحی قطع اندام صورت می گیرد؟
احتمالاً عمل قطع اندام قدیمیترین روش جراحی در رشته ارتوپدی و یا حتی کل رشته های جراحی می باشد. در بررسی یافته های باستان شناسی و ترجمه متون بجا مانده این امر به دفعات اثبات شده است. به مرور و بخصوص پس از جنگهای جهانی اول و دوم تکنیکهای این روش جراحی بهتر و عوارض پس از عمل کمتر و کمتر شده است. امروزه در صورتیکه عمل جراحی بدرستی و با رعایت اصول انجام گیرد عوارض کمی در بر خواهد داشت. البته بدور از مسایل تکنیکی عوامل روحی روانی و بهم خوردن فورم طبیعی بدن در هر حال قبول این نوع روش درمانی را برای بیمار و وابستگان مشکل می نماید بخصوص آنکه قطع اندام در برخی جوامع هنوز برای مجازات مجرمان مورد استفاده است موضوع را بغرنجتر می نماید. بایستی به این موضوع اعتراف کنم پس از سالیان سال جراحی برای بیماران مبتلا به تومورهای ارتوپدی و با علم به اینکه می دانم در شرایط خاص قطع اندام تنها راه درمان قطعی بیماری و منجر به نجات جان بیمار می گردد هنوز فکر انجام آن بسیار آزارنده و همران با تشویش و اضطراب و تالم روحی خودم می باشد. اندام هر چه قدر دور تر از بدن قطع گردد بیمار کارآئی بهتری در آینده برای استفاده از باقی مانده آن خواهد داشت مثلاً در بیمارانی که قطع اندام از زیر زانو شده اند به نسبت آنانی که بالای مفصل زانو قطع شده اند قابلیت حرکت به مراتب بهتر می باشد همچنین در قطع اندام تحتانی به نسبت اندام فوقانی امکان استفاده بهتری از اندام مصنوعی وجود دارد. در موارد خاص جراح از همان ابتدا تصمیم به قطع اندام برای درمان بیمار مبتلا به تومور بدخیم استخوان میگیرد. آن موارد عبارتند از تومورهای بزرگی که به شیمی درمانی و یا رادیوتراپی حساس نبوده و حجم آن با این دو روش کمکی کاهش نیابد؛تومورهای حجیمی که شریان اصلی خون دهی اندام را دربرگرفته باشد؛ تومورهائی که باعث شکستگی هائی با جابجائی زیاد در استخوان مجاور خود کرده باشد؛ تومورهائی که با پاره کردن پوست به خارج از بدن گسترش پیدا کرده باشدو نمونه برداری ها و جراحی های غیر استانداردی که ممکن است قبلاً بروی اندام صورت گرفته باشد همگی از آن دسته اند. همچنین بطور ثانویه اگر پس از جراحی اولیه تومور بدخیم در محل قبلی خود عود کرده و مجدداً بوجود آید نیز جراح به فکر قطع اندام میافتد. همانطور که متوجه شدید، اگر جراح قبل و یا در حین عمل احساس کند که قادر به خارج کردن تومر بطور کامل و با حاشیه مطمئنی نیست تصمیم به قطع اندام می گیرد. خوشبختانه امروزه با پیشرفتهائی که در امر درمان سرطان استخوان شده در ٨٠ تا ٨۵ درصد موارد میتوان بدون نیاز به قطع اندام آن را درمان کرد ولی باید بدانید ممکن است در مواردی که ذکر شد از ابتدا و یا در مراحل دیگر درمان برای نجات جان بیمار و جلوگیری از پیشرفت بیماری مجبور به قطع اندام گردیم. امروزه با پیشرفت هائی که در علم ساخت اندام های مصنوعی که به آنها اصطلاحاً پروتز نیز گفته میشود به این گروه از بیمارانی که به هر دلیل دچار قطع عضو شده اند میتوان کمکهای بسیاری نمود زیرا چه از نظر ظاهر و چه کارآئی به نسبت قبل این پروتزها بسیار کارآمدتر و شکیلتر شده اند.
سخنی با بیماران در مورد سیر طبیعی بیماری ها:
دراین قسمت از مطالب توضیحاتی مختصر در مورد سیر طبیعی تومورهای ارتوپدی را با بیماران و والدین آنها دارم که امیدوارم مورد استفاده قرار گیرد. با تمام سعی و تلاشی که تیم پزشکی معالج برای درمان بیماران دارند و با علم اینکه بطور قطع آرزوی تمام پزشکان برای بهبودی بیمارانشان است بایستی بدانید که به خاطر ماهیت خاص تومورهای استخوانی حتی در بهترین مراکز درمانی جهان درصدی از بیماران در طی مراحل درمانی مواجه با مشکلاتی می گردند که اجتناب ناپذیر است . درصدی از تومورهای خوش خیم و کیست های استخوانی پس از درمان ممکن است دچار عود موضعی در محل بیماری قبلی بشوند و نیاز به جراحی مجدد پیدا کنند. در مورد تومورهای بدخیم به علت آنکه میزان پاسخ دهی هر شخص به تاثیر داروهای شیمی درمانی متفاوت است ممکن است حتی با درمانهای وسیع تر مانند قطع عضو هم در طی مراحل درمانی بیمار دچار عود موضعی و یا متاستاز های دوردست بخصوص به ریه ها شده و متاسفانه در مقابل سرطان سر شکست فرودآورند. دانستن این مطلب که این مشکلات ممکن است برای بیماران هر پزشکی با هر درجه تبحر پیش بیاید ممکن است تسکینی برای بیمار و خانواده باشد و شخصا اینجانب از بیماران خود بدلیل اعتماد و اطمینانی که به اینجانب دارند کمال سپاسگذاری را دارم و از خداوند برایشان آرزوی شفا و بهبودی را دارم.سرطان استخوان
