روزه از ابعاد مادى و معنوى ، جسمى و روحى داراى فواید فراوانى است.
روزه در سلامت بدن و پاكسازى آن از انواع غذاها كه موجب انواع بیمارى ها می باشد ، اثرات فوق العاده اى دارد.
روزه هم جسم و هم روح را پالایش مى كند . اگر در روزه دارى به تمامى جهات توجه داشته باشیم در پایان ایام روزه دارى ، روح و جسمى تزكیه شده خواهیم داشت
پیامبر اكرم (ص) و روزه
پیامبر خدا (ص) فرمود : المعدة بیت كل داء ، والحمئة رأس كل دواء معده مركز و خانه هر دردى است و پرهیز و اجتناب از غذاهای نامناسب و زیاد خوردن اساس و رأس هر داروى شفا بخش است.
و نیز ایشان در جایى دیگر مى فرماید : صوموا تصحوا ، و سافروا تستغنوا.
روزه بگیرید تا صحت و سلامتى خویش را تضمین كنید و سفر نمایید تا مالدار شوید ، زیرا مسافرت و حمل كالای تجارتى از شهرى به شهرى یا از كشورى به كشور دیگر ، باعث رفع نیازمندى هاى جامعه و عمران كشورها مى گردد.
حضرت رسول در روایت دیگرى مى فرماید : لكل شیء زكاة و زكاة الابدان الصیام . (2)
برای هر چیزى زكاتى است و زكات بدنها روزه است
حضرت على (ع) و روزه
امام در قسمتى از یكى از خطبه ها مى فرماید : و مجاهدة الصیام فى الایام المفروضات ، تسكینا لاطرافهم و تخشیعا لابصارهم ، و تذلیلا لنفوسهم و تخفیفا لقلوبهم ، و اذهابا للخیلاء عنهم و لما فى ذلك من تعفیر عتاق الوجوه بالتراب تواضعا و التصاق كرائم الجوارح بالارض تصاغرا و لحوق البطون بالمتون من الصیام تذللا. (3)
با روزه گرفتنهاى دشوار ، در روزهایى كه واجب است ، اندامهایشان با این كار آرام مى گیرد و دیده هایشان خاشع و جانهایشان خوار مى گردد و دلهایشان سبك مى شود و خودبینى از ایشان به وسیله این عبادتها زدوده مى گردد.
و با گزاردن چهره هاى شاداب با تواضع بر خاك و با نهادن مواضع سجده بر زمین خود را در مقابل خدا خرد مى نمایند و اینكه با روزه دارى شكمها به پشت مى رسند
روزه براى آزمایش اخلاص
حضرت (على (ع) در جاى دیگرى مى فرماید: والصیام ابتلاء لاخلاص الخلق .(4
روزه براى آزمایش نمودن اخلاص مردم است
یكى از دلایل وجوب روزه براى مردم ، آزمایش اخلاص مردم است . چرا كه روزه در ایجاد اخلاص عمل بسیار مؤثر است
روزه سپر در مقابل عذاب الهی
حضرت در قسمتى دیگر از نهج البلاغه مى فرماید : صوم شهر رمضان فانه جنة من العقاب.(5 )
در این بحث امام یكی از دلایل وجوب روزه ماه رمضان را ، سپر و مانع در مقابل عقاب الهى دانسته اند. یعنى روزه موجب غفران و آمرزش گناهان است
امام رضا (ع) و روزه
وقتى از حضرت درباره فلسفه روزه مى پرسند ، مى فرماید : همانا مردم مأمور به روزه گرفتن شدند تا درد و ناگواریهاى گرسنگى و تشنگى را دریابند و آنگاه استدلال كنند بر سختیهاى گرسنگى و تشنگى و فقر آخرت كه پیامبر اكرم (ص) در خطبه شعبانیه فرمود :
( واذكروا بجوعكم و عطشكم جوع یوم القیمة و عطشة .)
به وسیله گرسنگی و تشنگى از روزه داریتان ، گرسنگیها و تشنگیهاى روز قیامت را به یاد آورید ، كه این یادآوری انسان را به فكر تدارك براى قیامت مى اندازد تا جد و جهد بیشترى در كسب رضاى خدا بنماید . (7)
امام رضا (ع) در جایى دیگر درباره فلسفه روزه این چنین مى فرماید :
علت روزه براى درك درد گرسنگى و تشنگى است تا بنده ، ذلیل ، متضرع و صابر باشد . همچنین در روزه انكسار و شكستگى شهوات وجود دارد
آرى روزه از افضل طاعات است . شریعت و احكام الهى تعدیل شهوات و در دست گرفتن مهار آنها ، را توسط روزه میسر ساخته و براى تزكیه و طهارت نفس و تصفیه از اخلاقیات رذیله آن را واجب نموده است.
البته مقصود از روزه دارى تنها امساك از خوردن و آشامیدن نیست بلكه غرض نهایى كف نفس مى باشد . همانطور كه رسول گرامى اسلام( ص ) فرمودند :
روزه براى هر فرد سپرى است ؛ چرا كه روزه دار ، سخن زشت نگوید و كارهاى بیهوده انجام ندهد.
پس روزه انسان را از انحرافات و لغزشها و از دشمنانى بزرگ چون شیطان نفس ، رهایى مى دهد.
و اگر روزه دار، به چنین مراتبى نرسد ، فقط گرسنگى و تشنگى را درك نموده و این پایین ترین درجه روزه دارى مى باشد.
پى نوشت:
1ـ اركان اسلام ، ص 108
2- كافى ، ج 4 ، ص 62
3 ـ نهج البلاغه ، خطبه 192
4- نهج البلاغه ، حكمت 252
5- نهج البلاغه ، خطبه 110
6 ـ وسائل
7- همان ، ص 4
8- علل الشرایع ، شیخ صدوق ، بخش روزه