تبیان، دستیار زندگی

اينك به بحث اصلى يعنى نقش امام صادق‏عليه‏السلام در تقريب مسلمانان مى‏پردازيم:

             1 - نحله‏هاى عقيدتى و سياسى:

معتزله از جمله فرقه‏هايى بودند كه در آن روزگار با انشعاب و اعتزال و ايجاد تفرقه و جدايى، با نظراتى من عندى و بى‏پايه، بنياد فكرى خاصى را پى ريختند. اين جمعيت گفتگويى با امام ششم عليه‏السلام كرده‏اند كه نقش تقريب و توحيد را بخوبى ترسيم مى‏كند. و آنك به متن گفتگو توجه كنيد. عمروبن عبيد، سخنگوى معتزله چنين آغاز سخن مى‏كند: مردم شام، خليفه را كشته‏اند و خداوند جمعيت ايشان را درهم ريخته و پراكنده‏شان فرموده است و ما انديشيديم و مردى را جستيم كه داراى مردانگى، عقل و دين است و براى خلافت و رهبرى مناسب و شايسته. و او محمدبن عبدالله بن حسن است. ما در اطراف او گرد آمده‏ايم و مى‏خواهيم با او بيعت كنيم و آن گاه هدفمان را آشكار سازيم و دست‏به انقلاب زنيم و مردم را به پيروى او فراخوانيم. هر كس پذيرفت و با ما شد چه بهتر و هر كه نه بر ما و نه با ما بود ما را كارى با او نيست ولى كسانى كه در برابر ما بايستند و به مخالفت‏با ما برخيزند با آنان پيكار خواهيم كرد. ما خواستيم اين مطلب را اول بار با شما در ميان بگذاريم چون شما پيروان فراوانى داريد و داراى فضيلت و ارزش هستيد و ما از مشورت با شما و نظر صائبتان بى‏نياز نيستيم. پس از پايان سخنان نماينده جماعت معتزله، امام صادق‏عليه‏السلام خطاب به حاضران چنين فرمود: آيا همه شما با اظهارات عمروبن عبيد موافق هستيد؟ و پس از آنكه پاسخ شنيد آرى به حمد و ثناى خداوند و سلام و درود بر پيامبر اكرم، پرداخت و چنين فرمود: ما اهل بيت پيغمبرصلى الله عليه وآله موقعى كه خداوند معصيت‏شود، به خشم مى‏آييم و وقتى مردم از او اطاعت كنند و فرمان ببرند، راضى و خشنود مى‏گرديم. اى عمرو! به من بگو اگر مسلمانان، حق حاكميت و رشته زمامدارى را به تو واگذارند و تو بدون زحمت و جنگ، زمام امور را به دست گيرى و به تو گفته شود آن را به هر كه مى‏خواهى واگذار كن آن را به چه كسى تحويل مى‏دهى؟

نقش امام جعفر صادق عليه‏السلام

فهم قرآن

                             2 

من اين كتاب را كه در بررسى اصطلاحات آن به قرآن مراجعه كرده‏ام به جامعه علمى تقديم مى‏كنم تا آن را مطالعه و درباره مطالبش با من به بحث و گفتگو بپردازند. تفصيل اين بحث در كتاب ديگرى با عنوان «عقايد الاسلام من القرآن‏» آمده است كه زير چاپ قرار دارد. با توجه به مطالبى كه عرض كردم، ما اولا به بررسى اين اصطلاحات و ثانيا به مطالعه و بررسى منابع سنت پيامبرصلى الله عليه وآله نياز داريم، تا براى ما روشن شود كه آيا مى‏توانيم احكام اسلام را از كتاب و سنت و نيز از اجتهادهاى صحابه و خلفا بگيريم؟ يا بايد به كتاب و سنت اكتفا كنيم؟ يكى از اجتهادهاى صحابه در زمان خودشان اين بوده كه به عنوان مثال خليفه دوم اجتهاد كرده و به نهى از عمره تمتع فتوا داده و امروزه برخى از مسلمانان بر طبق آن عمل مى‏كنند و برخى نمى‏كنند، در اين موارد ما بايد به مطالعه بپردازيم كه آيا بر عمل به اجتهادهاى خلفا باقى بمانيم يا در به دست آوردن احكام اسلام به كتاب و سنت اكتفا كنيم؟ اين مسائل يعنى منابع سنت و استنباط احكام را بايد بررسى كنيم و اين كارى است كه من در سه جلد اين كتاب ⁽⁶⁾ با عنوان «معالم المدرستين‏» انجام داده و از نامگذارى آن به نام شيعه و سنى خوددارى كرده‏ام، زيرا بينشان نوعى عناد وجود دارد و آن را مكتب خلفا و مكتب اهل بيت‏عليهم‏السلام ناميدم. من در اين جا مطلبى را كه در آخر كتاب (معالم المدرستين) نوشته‏ام براى شما مى‏خوانم: «روى سخن با دانشگاههاى اسلامى و انديشمندان جهان اسلام، علما، نويسندگان اسلامى و شما كه جزو آنان هستيد و نيز با مبارزان راه اعاده حيات اسلامى ما و با مصلحان غيرتمند و همه شماست، من اين دعوت را با همه عظمت و احترام به همه شما تقديم مى‏كنم و مى‏گويم: جهان اسلام نهضتى را براى تجديد حيات اسلام و نيل به هدفى نو آغاز كرده و شايسته است‏بيطرفانه به بررسى منابع سنت پيامبرصلى الله عليه وآله، سيره و حديث‏بپردازيم و بر تقليد از سلف صالح باقى نمانيم نه در استنباط احكام شرعى، و نه در فهم حديث. من خودم به «صحيح بخارى‏» مراجعه مى‏كنم و حديث درستى را كه در آن مى‏بينم اخذ مى‏كنم، همان‏طور كه به اصول كافى نيز مراجعه مى‏كنم و با اين روش است كه شناخت اسلام از كتاب و سنت و دستيابى به آن تحقق پيدا مى‏كند و وحدت كلمه مسلمانان را پيرامون كتاب و سنت‏به منظور اقدام كردن به تجديد حيات اسلامى، امكان‏پذير مى‏سازد. اينك مباحثى را كه براى رسيدن به هدف ياد شده تنظيم كرده‏ام، به شما تقديم مى‏كنم. با اين اميد كه بيطرفانه به آنها بنگريد و مرا به اشتباههايى كه معمولا در كار فرد غير معصوم وجود دارد و من دچار آنها شده‏ام، متوجه كنيد. من در اجراى طرح و انديشه خودم و به منظور پالودن سنت پيامبرصلى الله عليه وآله اقدام به تاليف سلسله مباحثى از جمله احاديث ام المؤمنين عايشه نموده و در آنها احاديث نقل شده از وى را با احترام كامل بررسى كرده و در جلد دوم آن مباحث اثبات كرده‏ام كه برخى از احاديث نقل شده از عايشه تهمتهايى است كه بر او و بر صحابه وارد كرده‏اند، مانند داستان غرانيق كه كفار متظاهر به اسلام اين افترا را به آنها بستند و نيز داستان نزول جبرئيل در آغاز وحى و اين كه او رسول خداصلى الله عليه وآله را سه بار خفه كرد، از داستانهاى ساختگى آنان است. اينها اتهاماتى است كه بر ام المؤمنين عايشه و ساير صحابه بسته‏اند، و در بحث از آنها اقداماتى را كه عايشه انجام داد و به وسيله آنها سنت پيامبرصلى الله عليه وآله را پاك كرد، ذكر كرده‏ام و درباره برخى از آنها گفته‏ام شايد در نسبت دادن حديث‏به وى (عايشه) اشتباهى رخ داده باشد، و بقيه احاديث نقل شده از او را به طور علمى بررسى كرده‏ام، بويژه آنچه درباره سيره پيامبرصلى الله عليه وآله از عايشه نقل شده است، من با بيطرفى كامل به بررسى اين مطالب و مطالب ديگر پرداخته‏ام; مطالبى كه در كتابهاى ديگر آمده و شما عناوين آنها را در پايان جلد اول «عبدالله بن سبا» مى‏يابيد. از برادران دانشور خود تقاضا مى‏كنم درباره مطالبى كه در تاليفاتم آمده با من به مناقشه بپردازند و مكاتبه كنند، و با اين روش است كه وحدت علمى تحقق پيدا مى‏كند.

 اهميسا
آيين جين ، علاوه بر پذيرش معارف هندويى ، مسائل تازه اى را مطرح مى كند و بر قواعد اخلاقى شديدى اصرار مى ورزد. به عقيدمه جينها رستگارى بر دو اصل استوار است يكى رياضت كشى و ديگرى اهميسا يا پرهيز از آزار جانداران كه تا نباتات و جمادات پيش مى رود و كندن زمين براى كشاورزى ممنوع شمرده مى شود. با آنكه خوردن ميوه درختان مجاز است ، استفاده از محصولات زير زمين مانند چغندر، هويج ، شلغم و سيب زمينى كه معالجه حيوانات اهلى و وحشى داير كرده اند و معمولا پارچه اى بر دهان مى بندند، كه مبادا حيوان ريزى ناخواسته به دهانشان وارد شود و نابود گردد. آنان آب را قبل از نوشيدن صاف مى كنند كه مبادا كرمى وارد دهان شود و جان بدهد. همچنين جاروبى از پر طاووس در دست مى گيرند و حشرات ريز را از مسير خود دور مى كنند. خودكشى از طريق ترك طعام و شراب فضيلتى بسيار بزرگ به شمار مى آيد و خود مهاويرا نيز به اين شيوه در گذشته است .

قال على  عليه السلام :

من صلى باذان و اقامة صلى خلفه صف من الملئكة ، لايرى طرفاه و من صلى باقامة صلى خلفه ملك ؛

هركس نمازش را با اذان و اقامه بخواند، صفى از فرشتگان پشت سر او به نماز مى ايستند كه دو طرف آن صف ديده نمى شود و هر كس كه نماز خود را با اقامه تنها بخواند، يك فرشته پشت سر او نماز مى گزارد

قال الصادق  عليه السلام :

ان ملك الموت يدفع الشيطان عن المحافظ على الصلوة و يلفنه شهادة ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله فى تلك الحالة العظيمة ؛

همانا ((ملك الموت )) شيطان را در دم مرگ از كسى كه حافظ نماز است ، دور مى كند و شهادت بر وحدانيت خدا و رسالت رسول خدا (ص ) را در هنگام هولناك مرگ به او تلقين مى كند (توفيق شهادتين پيدا مى كند).

(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 19)

عن النبى صلى الله عليه وآله :

عن الصادق عليه السلام قال :

ما يمنع احدكم اذا دخل عليه غم من غموم الدنيا ان يتوضاء ثم يدخل المسجد فيركع ركعتين ، يدعواالله فيهما اما سمعت الله يقول : و استعينوا بالصبر و الصلاة

وقتى در اثر فشار زندگى و حوادث روزگار مشكلاتى براى كسى پيش آمد، وضو بگيرد و به مسجد برود و دو ركعت نماز به جاى آورد، و خدا را بخواند. آيا شنيده اى كه خداوند مى فرمايد: از شكيبايى و نماز يارى جوييد.

(وسائل الشيعه ، ج 5، ص 263).

قال رسول الله  صلى الله عليه وآله :

الدعاء بين الاذان و الاقامة لايرد

دعاى بين اذان و اقامه رد نمى شود.

(شهاب الاخبار، ص 44)

فيما اوحى الله الى داود:

 لربما صلى العبد فاضرب بها وجهه و احجب عنى صوته اتدرى من ذلك يا داود؟ذلك الذى يكثر الالتفات الى حرم المؤ منين بعين الفسق و ذلك الذى حدثته نفسه لو ولى امرالضرب فيه الاعناق ظلما 

خداوند تبارك و تعالى به حضرت داود (ع ) وحى نمود كه :

 اى داوود چه بسا بنده اى به نماز مى ايستد و نماز مى خواند و من آن نماز را به صورتش مى زنم و صدايش را از خودم دور داشته به طورى كه صداى قرائتش به من نرسد.اى داوود! آيا مى دانى آن نمازگزار كيست ؟ او كسى است كه زياد به خانه ها و حريم مؤ منين با چشم فسق نگاه مى كند و اين كسى است كه نفسش او را وسوسه مى كند به اينكه اگر امير و حاكم بر مردم بشود از راه ظلم گردنها را بزند.

(بحارالانوار، ج 84، ص 257)