تبیان، دستیار زندگی

تو می آیی به بالینم ولی آندم که در خاکم ، خوش آمد گویمت اما در آغوش کفن گویم .
 

حاصل عشق مترسک به کلاغ مرگ یک مزرعه است .

قلبم ببر جانم ببر اما ز خود دورم مکن ، رفتی برو ، بردی ببر اما فراموشم مکن .

عشق یعنی انتظار و انتظار عشق یعنی بینی عکس یار ، عشق یعنی دیده بر در دوختن ، عشق یعنی در فراقش سوختن .
 

یادت باشه که یادم بیاری که یادت بدم که یاد بگیری که همیشه به یادتم .

انت اخى و وزیرى و وارثى و خلیفتى من بعدى.

كفایة الطالب ص 205 (حدیث نبوى)

همه چیز درباره کمانچه کمانچه یکی از سازهای موسیقی است. این ساز جز دسته سازهای زهی است و دارای 4 سیم می‌‌باشد. این سیم‌ها به موازات تمام طول ساز امتداد دارد و صدای آن خیلی خوش و جذاب می‌‌باشد ولی کمی به اصطلاح تو دماغی.کاسه صوتی این ساز از چوب توت است که با برش‌های از عاج تزیین شده است. معمولاً از زیر شیطانک کمانچه تا زیر دهانه کاسه در کمانچه‌های پشت بسته 28/5 و در کمانچه‌های پشت باز 31 سانتی متر است که این اندازه‌ها در کمانچه‌های نقاط مختلف کشور نسبی هستند ترکیب صدایی کمانچه آن را از نوع سازهای زیر صدا قرار داده البته در کمانچه‌های آلتو یت باس صدا نسبتاً یک اکتاو بم تر است در قدیم کمانچه را ستار پارسی میگفتند کمانچه را معمولاً با دو کوک چپ و راست کوک می‌کنند چپ کوک معمولاً برای همراهی با خوانندگان زیر صدا (عمدتاً خانمها) و راست کوک معمولاً برای همراهی و جواب آواز بم صداها (عمدتاً آقایان) البته تمامی مطالب گفته شده نسبی هستند مثلاً در بعضی نقاط ایران ممکن است طول دسته کمانچه به 35 سانت هم برسد .پیشینه کمانچه در ایران به پیش از اسلام می‌‌رسد و در نواحی بلوچستان به نام غژك یا غیچک نامیده می‌شود ولی شمار سیم‌های آن از کمانچه بیشتر است. نوازندگان مطرح حال حاضر این ساز عبارت‌اند از اردشیر کامکار، داود گنجه‌ای، کیهان کلهر، سعید فرج پوری، علی اکبر شکارچی، فرج علیپور، هادی منتظری و سینا جهان آبادیکمانچه با صدای تو دماغی مربوط به سبک قدیم این ساز و در واقع شیوهٔ کمانچه نوازی استاد اصغر بهاری است. اما امروز غیر از این سبک شیوهٔ کمانچه نوازی نوین هم وجود دارد که کیهان کلهر آن را بارورتر کرده.در دایره المعارف فارسی ج 2 ذیل کمانچه آمده است: از سازهای زهی قدیم ایران و در واقع نوع تکامل یافته رباب، کاسه گرد و پایه آهنی دارد و مانند تار و ویولن سیمهای آن را با گوشی محکم و کوک می‌کنند، کمانی که با آن کمانچه را می نوازند کمانه نام دارد و همان است که در ویولن کلمه فرانسوی آرشه به معنی کمان کوچک جای آن را گرفته است. شادروان خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران، کمانچه را تکامل یافته رباب می نامد: ساز اخیر رباب که اول دو سیم داشته و بعدها یک سیم دیگر به آن اضافه شده است و با کمانه به صدا در می آمده و همان است که ما امروز کمانچه می‌گوییم. و به همین جا اضافه می‌کند از دوره صفویه به بعد کمانچه یکی از ارکان موسیقی ایران به شمار آمده است. قسمت اصلی کمانچه کاسه آن است که به صورتهای مختلف ساخته می‌شود. کاسه کمانچه هنوز از نظر جنس چوب، اندازه‌ها و شکل یکسان و تثبیت شده نیست. از نظر شکل، کاسه‌ها را به صورت کروی یا مخروط ناقص درست می‌کنند. کاسه‌هایی که به شکل مخروط ناقص هستند اکثرا پشت باز ساخته می‌شوند.استفاده از این کمانچه‌ها در قسمت‌های مرکزی ایران به خصوص در لرستان متداول است. این کمانچه‌ها صدایی پر قدرت و شفاف دارند و چون کاسهٔ سبک دارند، اجرای قطعاتی که نیاز به چرخیدن سریع کمانچه دارد بر روی این کمانچه‌ها آسانتر است و این امتیازی است برای این نوع کمانچه. این کمانچه‌ها اغلب سه سیم دارند ولی این روزها به تدریج دارای چهار سیم می‌شوند. کمانچه‌های پشت باز معمولاً از چوب توت و به صورت یک تکه ساخته می‌شوند. کاسه‌های کروی به دو صورت یک تکه و ترکه‌ای هستند، در کمانچه‌های ترکه‌ای کاسه از به هم چسبیدن ترکه‌هایی که در روی قالب خم شده‌اند ساخته می‌شود. ضخامت این کاسه‌ها کم است و به همین دلیل کاسه سبک است و چرخیدن کمانچه به سهولت صورت می‌گیرد. کاسه‌های یک تکه از چوبهای مختلف ،معمولاً از گردو خراطی می‌شود. وزن کاسه از کاسه‌های ترکه‌ای بیشتر و چرخش کمانچه تا حدی مشکل است.صدای این نوع کمانچه‌ها زیاد مطلوب نیست، کمانچه‌هایی ساخته می‌شود که تغریبا کروی است و از چوب توت به صورت دو تکه ساخته می‌شود، این کمانچه‌ها چون دست باز هستند در تنظیم شکل و ضخامت و اندازه‌های دهانه کمانچه دقت بیشتری دارند و خوش صدا هستند. قطر بیرونی کاسه کمانچه موسیقی سنتی معمولاً 20 سانتی متر است، در حالی که در مناطق مختلف ایران اندازه کاسه کمانچه متفاوت است، ترکمنها کمانچه با کاسه‌های بسیار کوچک می سازند. در نقاط دیگر دنیا نیز که سازهایی شبیه به کمانچه ما دارند کاسه‌ها کوچک و غالبا از پوست نارگیل ساخته می‌شود. دسته کمانچه بر خلاف کاسه تقریباً در یک شکل ساخته می‌شود. جنس دسته از چوب گردوو شکل آن مخروط ناقص و قطر آن در شیطانک 37 میلی متر و در محل اتصال به کاسه 31 میلی متر است. طول دسته کمانچه 31 سانتی متر است. در گذشته کمانچه دارای سه سیم بوده است، گاهی دو سیم اول و دوم مضاعف انداخته می شد و احتمالاً در تبعیت از ویولن به چهار سیم تبدیل شده است. بنابراین چهار سیم و در نتیجه چهار گوشی بر روی دسته کمانچه قرار می‌گیرد، و این سیمها پس از رد شدن از روی شیطانک و عبور از روی دسته و کاسه به سیم گیر وصل می‌شوند. بر روی دهانه کمانچه پوست کشیده می‌شود و این پوست معمولاً پوست دل گاو، پوست ماهی، پوست آهو و غیره می‌تواند باشد. خرک بر روی پوست قرار می‌گیرد و سیم‌ها با فشار خرک را به پوست می چسبانند..کمانچه به وسیله یک پایه که در قسمت سیم گیر به کاسه وصل شده است، روی پای نوازنده قرار می‌گیرد. آرشه کمانچه، که اسم اولیه اش کمانه بوده است، تشکیل شده است از یک چوب که از یک طرف انحنا دارد با بلندی 60 سانتی متر و موی دم اسب. موی آرشه کمانچه بر خلاف سازهای زهی غربی بر روی چوب محکم کشیده نمی‌شود، بلکه نوازنده است که به هنگان نوازندگی به تناسب احساس فسار را بر روی سیم تغییر می دهد. چگونگی صدای کمانچه به عواملی بستگی دارد که بعضی از آنها از این قرارند: جنس چوب، ضخامت در نقاط مختلف کاسه، شکل کاسه، اندازه‌های کاسه، چگونگی سطح کاسه از نظر تراش، نوع و ضخامت پوست، جنس و شکل و اندازه و محل قرار گرفتن خرک، چگونگی شیطانک، جنس سیم، زاویه اتصال دسته به کاسه. برای ساختن کمانچه‌ای با صدای دلخواه ضمن در نظر داشتن عواملی که گفته شد سالها تجربه لازم است.

| موضوع: چوب شناسی |لینک مستقیم| نویسنده: منصور تقی راده(نظر بدهید.) 

چوب شناسی چوب یکی از اولین موادی است که در دست انسان از چند صد قرن پیش تا کنون بوده و یکی از اولین دلایل آن این است که به طور طبیعی در اکثر نقاط وجود دارد . در موزه های جهانی پیدا شده است که در صد قرن پیش بشر توسط چوب به شکار رفته است و در ایران کهن نیز می توان به آثار نوشته ای تخت جمشید اشاره کرد که درختان سرو ، گز ، چنار در اشعار آن آمده است. تعریف چوب : چوب عبارت است از قسمت داخلی ساقه و شاخه که از بافتهای ثانویه لینینی و متخلخل فیبری شکل آوندی که دارای ساختمان یاخته ای سازمان یافته و هرسونا یکسان و ناهمگن میباشد که برای مصارف صنعتی به کار میرود. ناهمگن به معنی اینکه دارای اجزای مختلفی است مثلا در چوب فیبر و اشعه چوبی و آوند و ... وجود دارد و هرسو نا یکسان چون بافتهای آن در جهات مختلف قرار دارد و همچنین واضح است که چوب دارای سه نمای مختلف است (عرضی، شعاعی، مماسی) عرضی در جهت الیاف و آوند و فیبر و تراکیید در آن مشخص میباشد. و در جهت مماسی مواضی بر دوایر سالیانه است که اشعه چوبی و فیبر در آن مشخص است و برای اندازه گیری فیبر جهت مناسبی است و جهت شعاعی که هم جهت با خط فرضی مستقیم است . با توجه به اینکه : چوب از عصر حجر با انسان بوده و تا به امروز این رابطه هیچ گاه قطع نشده، شاید کمرنگ شده باشد که آن هم به دلیل وجود موادی مثل فولاد و بتن می باشد. سازه های چوبی به دلیل اینکه چوب خود یک جاندار بوده باعث آرامش بیشتری در انسان می شوند و زندگی در این ساختمان ها از لحاظ روانی برای انسان مناسب تر است. برای ساخت و سازهای چوبی باید جنگلها را از بین برد و درخت ها را برید ولی یک راه برای این مشکل وجود دارد و آن هم اینکه به ازای بریدن هر درخت یک درخت بکاریم. در واقع می توان با ساخت جنگلهای مصنوعی از آلودگی کارخانه های تولید فولاد و بتن نیز جلوگیری کرد. از جنبه معماری می توان گفت که خانه های چوبی باعث زیبایی شهرها می شوند و رنگ و بوی خاصی به آن می دهند و در زندگی و روابط اجتماعی انسان نقش بسزایی دارند. در ساخت و سازهای چوبی نیاز به تخصص های متعدد نیست و این کار درصد خطا را در حین ساخت و ساز کم می کند. مزایای چوب: 1- اجرای آسان 2- سبک بودن 3- برای حمل و نقل نیاز به ماشین آلات سنگین نیست. 4- آلودگی صوتی کمتری ایجاد می کند. 5- آلودگی هوا را کمتر می کند. 6- براحتی می توان آن را با کرد 7- مصرف انرژی را کاهش می دهد. 8- مقاومت چوب از فولاد و بتن بیشتر است. 9- زغال که در هنگام آتش سوزی روی چوب به وجود می آید به عنوان عایق حرارتی عمل می کند. 10- چوب درخت در روز O2 و در شب مقدار کمی CO2 تولید می کند. موارد مصرف چوب: در واقع چوب از بهترین مصالح قابل استفاده در ساختمان می باشد و در موارد زیر مصرف دارد: 1- ساختمان های صددرصد چوبی در مناطق جنگلی سرد که پی آن به صورت سرگوه در زمین کوبیده می شود و روی آن تنه بزرگ میخ یا اسکوپ شده؛ کف و دیوارها با چوب دو بر تراش در هم کام و زبانه می شود، درب و پنجره ها به طریق اتصال میخ چوبی جاگذاری شده شیب پشت بام نسبت به عوامل جوّی، شیبدار انتخاب و روی آن پلاکها و تخته های چوبی روی هم سوار شده است، اجرا می گردند. 2- در و پنجره و کمد و قرنیز پای دیوار و پوشش سقف، در اغلب ساختمان های ارزان محلی، به صورت استفاده مستقیم از چوب با استفاده از سه لایی و لانه زنبوری فشاری و خرده چوب چسبی، قیر، نئوپان و غیره که هر روز به تعداد آنها اضافه می گردد، ساخته می شوند. 3- به صورت اسکلتها سبک موقت یا دائمی که ستونها و تیرهای اصلی و خرپا و تیرچه ها و زیر ستونها از چوبهای سخت عمل آورده (مواد غذایی توسط بخار از آوندها بیرون کشیده و سموم و مواد چربی برای آب بندی و کشیدن نم و مواد نسوز برای سوختن آن تا درجات 200-150 و کشیدن رویه روغنی و جذبی و ...) دیده می شوند. 4- در صندوقچه سازی ها که مصرف تجاری و حمل و نقل صنعتی دارند، اغلب چوبهای سخت و کار شده استعمال می شود. 5- عایق کاریهای درجه 4 حرارتی، پارتیشنها، نورگیرها، کاغذسازی، مبل و صندلی پارچه و کاغذهای سخت 6-در قالب های بتنی به صورت اطراف صندوقچه ها، پیف دیوار و شناژها و تیرها و سقفها، از چوب استفاده می شود. اخیراً به صورت اسکلت آهنی که رویه (برای کم چسبیدن به بتن) چند لایی چند جهته با مواد مختلف و در بعضی موارد، نوارهای پلاستیکی و نچسب کاملاً مقاوم در مقابل تأثیرات جوی، رطوبت، موارد تماس، عدم خطر برای محیط زیست، حساب شده و اجرا شده اند، بکار می رود. بدیهی است با ازدیاد جمعیت و استفاده بیشتر از چوب، میزان مصرف با ا یستم و محیط زیست سازگار نیست و از بین رفتن جنگلها، کمبود اکسیژن و مشکلات فراوانی که موضوع مبحث این کتاب نیست، ایجاد می کند. لازم به یادآوری است که جنگلهای آمازون (شیرزن) حدود 40 % اکسیژن کره زمین را تولید می کند و جنگلهای ایران نیز همین حدود اکسیژن را، و دلیل عدم استفاده زیاد از درختان و جنگلها، ارزان بودن نفت سفید در ایران است. لذا بشر مجبور به استفاده از سیمان و آهن شد. در صورتی که ساختمان های سالم برای انسان فقط از خاک و چوب و تا اندازه ای سنگ حداکثر در ارتفاع 2متر در جاهایی که موازین زلزله صددرصد مراعات نشده، ساخته می شود که بشر حدوداً به آن رو آورده است. بطور کلی درختان: کاج، صنوبر، بلوط و ... به علت استحکام زیاد و سبکی و قدرت زیاد مصرف بیشتری دارند. رطوبت چوب: چوب رطوبت جذب می کند و این از معایب چوب می باشد. اگر بتوانیم رطوبت چوب را در کمتر از 20% نگه داریم، قارچ ها روی چوب تأثیری نخواهد داشت. در واقع رطوبت در چوب باعث می شود که روی چوب قارچ هایی رشد کنند. همچنین این رطوبت باعث واکشیدگی (تورم چوب) و همکشیدگی (جمع شدن چوب به دلیل از دست دادن رطوبت) می شود. مقاومت سازه های چوبی در برابر زلزله: فولاد و بتن موادی همگن هستند در صورتی که چوب ناهمگن است. در واقع آن گره هایی که در چوب وجود دارند و نیز در جاهایی که چوب شاخه دارد، باعث کم شدن مقاومت چوب می شوند. یکی از دلایل انعطاف پذیری چوب آن ایزوتروپ بدون آن است، دلیل دیگر اینکه مدول الاستیسیته چوب کمتر از فولاد و بتن است. مدول الاستیسیته چوب عمود بر الیاف است. چوب می تواند خواص فیزیکی متفاوتی در جهات مختلف داشته باشد، نیروی فشاری چوب در جهت الیاف بیشتر از عمود الیاف است. جرم حجمی چوب در مقایسه با فولاد و بتن کم است، که باعث مقاومت بیشتر چوب می شود. وضع مکانیکی چوب: مقاومت فشاری و کشش 130-60 و برش حدود 10 می باشد. معایب چوب: آفات یک روند نبودن و صدمات و امراض باعث می شود چوب بر مبنای خواص فیزیکی و مقاومت تقسیم بندی نشود. نمونه چوب اغلب نمی تواند بین انواع مختلف باشد، ترک، ضعف وسط و پیچش شاخه ها که در تنه، تنش ایجاد می کند و یخ زدگی، آتش گرفتگی، خورده شدن توسط حشرات و سوختن در 275 از عیوب چوب می باشد. برای جلوگیری از اشباع چوب به هنگام انبار کردن، زیر آن باید شیب به بیرون داشته باشد و با ساختار سایبان، از قرار گرفتن چوب در معرض مستقیم آفتاب جلوگیری شود. معمولاً هر چند عدد تخته را (مثلاً 10 تا 20) با سیم به هم وصل کنند تا تاب برندارد، این تخته¬ها باید طوری چیده شوند که هوا از میان آنها عبور کند. انواع چوب عمل شده (مواد افزودنی) : موادی که به چوب می زنند: 1- مواد ضد آتش سوزی؛ می شود روی چوب را با فیلمی از آنتی پیرین یا اشیاء در آن پوشانید و خیس کرد. با مواد و رنگ سیلیکات هم می شود این کار را کرد. 2- رویه نازک گچ یا سیمان آزبست که چوب داخل آن باشد نسوز خواهد بود. 3- ورق پشمی شیشه یا سنگ که با آنتی پیرین، نمک آلومینیومی یا بوریک یا اسید سولفوریک آغشته باشد. 4- رنگ یا روغن خشک یا تار و قطران باعث دوام و طول عمر چوب می شود. مخصوصاً قطران باعث عدم متحرک حشرات در داخل چوب می شود. 5- مواد سمی که ضمن قوی و با دوام بودن، برای انسان مضر نباشد و به صورت محلول در آب یا خمیری قابل حل در روغن باشد. این مواد در مواردی که در تماس مستقیم با آب می باشد، عبارتند از: سدیم فلوراید، سیلکوفلوراید که پودر سفیدرنگ بوده و در آب خوب حل نمی شود و ضرری برای چوب و آهن ندارد. میزان مصرف آن 3% در قشر رویه و مصرف در حداقل درجه هوای 15 می باشد. سدیم فلوراید با گچ و آهک نباید مخلوط مصرف شوند. سدیم سیلیکوفلوراید پودری است که در آب کم حل می شود و مشابه سدیم فلوراید 1:3 است، یعنی با سدیم فلوراید مخلوط می شود و روی چوب کشیده می شود. 6- سدیم دی نیتروفنولات که از دی نیتروفنول و کربونات سدیم بدست آمده و ضرری برای آهن ندارد، ولی پودر خشک آن منفجر شونده است. به این علت و بوی بد، استعمال آن در هوای آزاد صورت می گیرد. برای تحویل آن مخلوط را با زغال کرئوزوت، روغن آنتراسین و زغال نار و روغن شیل مخلوط و مصرف می کنند. 7- روغن کرئوزوت ضعفهای فوق را نداشته با بوی بدی که دارد حدود 2-3 میلیمتر در چوب نفوذ می کند و بعد از 60-50 درجه گرم کردن مصرف می شود. رنگ چوب را کمی کدر می کند و روی آن امکان رنگ کردن وجود ندارد. 8-روغن آنتراسن که از قطران بدست می آید، مشابه کردوزیت است. برش ها: 1- غیر از قسمت هایی از چوب که به صورت الوار از محل کار خارج می شود، بقیه به صورت نئوپان و پودر شبکه و فیبر، در محل کارخانه یا در محلهای مخصوص به صورت فشرده و با قسمتهایی از پرکننده فرمهای چوبی تهیه و مصرف می کنند. 2-تراورس، اغلب مصرف زیر ریل راه آهن داشته و به صورت الوار با برش های طولی و عرضی برای انواع مصرف در ابعاد مختلف عمل آورده می شود. 3-به صورت وادارکه در محل هایی به طور یک رویه مصرف دارد. 4-تخته فنری که الیاف را یک جریان در امتداد الیاف طولی عمود بر هم گذاشته و می چسباند و به سه لایی و چند لایی معروفند. برگهای زیر از چوبهای سفت و سخت و برگهای کمی کلفت تر از چوبهای ضعیف تر بریده می چسباند که حالت فنری دارد. 5-خرده چوب و پوشال و خاک اره که در ساختمان بتن پوک و گچ عایق صدا مصرف دارد و با تفاله قند و چسب نئوپان و فیبر و صدها ماده دیگر درست می کنند. 6- چوبها را در ابعاد مختلف، برای کارهای: نماکاری و لاک و الکل کاری، روغن کاری برای ازاره و قرنیز آشپزخانه و کمد و ساختمان چوبهای بازی و ساختمانهای موقت و دائمی که در شکلهای ارائه شده تعدادی از آنها آمده است، درست می کنند. مواد متشکله: چوب حدود 50%کربن، 40% اکسیژن، 6% هیدروژن، 1% ازت و مواد معدنی را شامل می شود. 1- درخت از ریشه، تنه، سر تشکیل شده که ریشه، آب و مواد معدنی را از طریق لوله ها، آوندها از طریق تنه به برگها و قسمتهای سر رسانیده و موادی را نیز بر می گرداند. کارخانه عظیم ساخت مواد، پمپ بالابر، عایق ساز، واحدهای مختلف و متعدد تولید و ... دارد. 2- اغلب با ساختمان تنه سر و کار داریم که شامل پوست و دوایر سالیانه عمر (این بخش شامل قسمت بهاره، پاییز و تابستانی می باشد که قسمت دوم استحکامی بیشتری دارد) و مغز درخت که پوک و ضعیف است می شود. 3- مشخصات چوب از نظر کلی سه برش افقی، قائم به طول تنه و شعاعی و طولی (Macrostructure) تعیین می گردد. پوسته درخت را در مقابل ضربه و صدمات مکانیکی و جوی حفظ می کند و از سه قسمت داخلی، رابطه و بیرونی تشکیل شده است. قسمت داخلی مواد را از سر درخت پایین بر می گرداند. شیره بر نیز نزدیک قشر رابط بوده و آب و مواد را بالا می برد و از قسمتهای نرم و سخت تشکیل شده است و قسمت اعظم استقامت چوب را شامل می شود. مجموع این دو قسمت دایره های عمر را تشکیل می دهند. مقاطع اغلب استقامت چوب را بالا می برد و از قسمت نرم و سخت تشکیل شده و قسمت اعظم استقامت چوب را شامل می شود. مجموع این دو قسمت دایره های عمر را می سازند. مقاطع اغلب رنگ روشنی دارند. در قلب (مغز) چوب سلولهای نرمی وجود دارند، لذا استحکام ندارند. البته در بعضی درختان، دایره ها و حلقه های سالیانه با هم فرق نمی کنند. در درختان صمغ دار مثل سرو، سلولهای سالیانه نزدیک بوده و تفاوت زیادی ندارند. 4- در بررسی مواد زیر به مقداری از سلولهای مرده (Macrostructure) می رسیم و تعدادی نیز سلولهای زنده وجود دارند، که این دو ابعاد متغیری دارند. سلول زنده، پرتوپلاسم شفاف و آلبوم گیاهی متشکله از کربن، اکسیژن و هیدروژن و ازت و مواد معدنی می باشند. در وسط پرتو پلاسم فسفری دارد که شکل بادام و گرد بیضوی هستند. پوشش آنها سلولی است که از ( ) تشکیل شده است و آوندها وسط آنها قرار دارند. در مقام مقایسه، چوبهای صمغ دار و سایر چوبها، معلوم می شود هر چقدر بافت و سطح سوراخ ها ریز باشد، تارهای چوب زیاد و مقاومت چوب بیشتر است و هر چقدر سوراخهای چوب بیشتر باشد، جای خالی بیشتر و چوب سبکتر است، و آب بیشتری می مکد و از نظر مکانیکی ضعیف تر است. قدرت آب در جذب و مجذوب شدن مواد داخل چوب متغیر است ولی حدود 15% را می شود در محدودة متوسط قبول کرد و درصد آن عبارتست از 100 درصد آب چوب ، این آب در فضاهای خالی سلولها و آوندها و دیواره سلولها و ورقه های نازک ریز میکروسکوپی (Uhromicroscopi) وجود دارند، که در خشک شدن معمولی فقط آبهای غیر زیرمیکروسکوپی آزاد می شوند. چوب در حد 31-23% آب دارد. چوب موقع انداختن، حدود 35% هنگام خشک شدن در هوا 20-15% و در داخل محوطه سربسته 13-18% رطوبت دارد. افت حجمی چوب مشابه فرمول درصد آب است. میزان درصد آب با درجه حرارت تغییر می کند. در صفر الی 20- درجه حداقل و در مقادیر رطوبت و گرمای محیط نیز قابل تغییر است . خواص فیزیكی در مورد خواص فیزیكی چوب ، برجسته ترین آنها چنین است: 1)نم پذیری 2) وا كشیدگی 3) چگالی 4)همگنی 5) شكل پذیری 6) سختی 7) شكاف پذیری 8) دوام 9)قابلیت رسانایی 10) تخلخل چوب ماده ای نم پذیری است و بسته به محیطش رطوبت را جذب یا آزاد می كند. تغییر در رطوبت سبب تغییر وزن و حجم آن می شود. از دست دادن آب موجب كاهش ابعاد و جمع شدن ، تغییر شكل ، بد ریختی یا خم شدگی و اغلب ترك می شود. وا كشیدگی یا همكشیدگی همیشه در الیاف جوان از پیرها و در چوبهای نرم از سخت ترها بزرگتر است .چگالی یك ویژگی بسیار مهم چوب است ، گرچه باید بین چگالی مطلق و ظاهری تمیز دهیم . اولی ثابت است و ناشی از وزن بدون حفره سلولز و مشتقات آن می باشد ، و دومی شامل مجاری و سوراخهاست كه بسته به رطوبت چوب بسیار متغیر است . هنگامیكه ساختمان و تركیب الیاف در همه بخشهای چوب یكسان باشد ، چوب را همگن گوییم ، و چوبهایی با شعاعهای مغزی بسیار گسترده مانند زبان گنجشك چندان همگن نیستند. شكل پذیری وابسته به توان فشردگی الیاف تحت فشار بین شكل پوست انداخته و شكل مقابل است . سختی مقاومتی است كه چوب باید در برابر نفوذ اجسام خارجی داشته باشد و بستگی به مقدار الیاف و نبود آوندها دارد وبا افزایش رطوبت بسرعت كم می شود. شكاف پذیری آمادگی چوب برای شكافتن در جهت الیاف است كه در ساخت برخی اشیای چوبی ویژه بسیار اهمیت دارد . دوام چوب بطور مستقیم به محیط و شرایط كار دارد و در رطوبت بالا و حتی در شناوری برخی چوبها مانند بلوط ، ماهون وراش صدها سال در این شرایط می مانند. رسانایی مستقیماْ با رطوبت ارتباط دارد . سرانجام، تخلخل به فضاهای خالی بین مولكولهای چوب گفته می شود . بخش تحقیقات علوم چوب و كاغذ امروز تحقیق در صنعت و كشاورزی ، عاملی مهم جهت توسعه اقتصادی در دنیا می‌باشد. این نیاز در كشور ایران نیز همگام با رشد اقتصادی وصنعتی بشدت احساس می‌گردد. استفاده از سرمایه‌های انسانی در جهت افزایش كیفیت و كمیت محصولات تولیدی جز با آموزش ، تحقیق و تولید میسر نخواهد شد. در این راستا مؤسسات و سازمانهای تحقیقاتی نقش بسزایی در زمینه پژوهش را ایفا می‌نمایند. بخش تحقیقات علوم چوب و كاغذ مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع از جمله بخش‌های تحقیقاتی است كه رسالت در جهت اعتلای تحقیق و پژوهش در صنایع چوب و كاغذ را عهده‌دار می‌باشد. محورهای كلی بخش تحقیقات علوم چوب و كاغذ برپایه دسترسی به منابع لیگنوسلولزی جانشین، افزایش بهره‌وری در صنایع چوب و كاغذ، كاهش ضایعات، استفاده صحیح و اصولی از منابع چوبی موجود و افزایش عمر مفید چوب می‌باشد. با توجه به این رسالت خطیر، بخش تحقیقات علوم چوب و كاغذ اهداف زیر را سر لوحه برنامه‌ریزی‌های تحقیقاتی قرار داده است. - شناسایی منابع اولیه لیگنوسلولزی چوبی و غیر چوبی كه از پتانسیل مصرف در فرآیندهای تولید صنایع سلولزی برخوردار هستند. - بررسی ویژگیهای بنیادی و كاربردی انواع مواد اولیه چوبی و غیر چوبی برای توسعه فرآیندهای كاربردی - تحقیق در جهت كاهش ضایعات و استفاده از ضایعات بهره‌برداری شده از جنگل، ضایعات كشاورزی و چوب آلات كم قطر - تحقیقات بنیادی در فرآیندهای صنایع سلولزی برای بهینه سازی محصولات تولیدی - تحقیقات توسعه‌ای ـ كاربردی در فرآیندهای صنایع سلولزی در راستای بكارگیری فرآیند‌های جدید و توسعه فرآیندهای بهینه و بومی شده. - تحقیق در استانداردهای ملی و بین‌المللی در راستای ارتقاء كیفیت محصولات تولیدی - ارائه خدمات تحقیقاتی ـ توسعه‌ای به سازمانهای تولید كننده و مصرف كننده مواد اولیه لیگنوسلولزی و كارخانه‌های تولیدی و تشریك مساعی متقابل - ارائه خدمات تحقیقاتی ـ آموزشی به مؤسسات آموزشی در سطوح مختلف تحصیلی به منظور دستیابی به اهداف فوق بخش تحقیقات علوم چوب و كاغذ سعی در گردهم آوردن اطلاعات جدید، نیروی انسانی كارآمد در سطوح مختلف تخصصی و تجهیزات مدرن داشته و با در اختیار داشتن فضای مناسب تحقیقاتی به بزرگترین مجتمع تحقیقاتی علوم و تكنولوژی چوب و كاغذ در سطح كشور و یكی از بزرگترین مجتمع‌های تحقیقاتی منطقه‌ای در زمینه فوق تبدیل شده است. فعالیت‌های بخش تحقیقات علوم چوب و كاغذ مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع به بررسی همه جانبه‌ای در جهت تشخیص نقاط ضعف و قوت صنایع چوب و كاغذ كشور و رفع نواقص موجود پرداخته است. امروزه تلاش در جهت بهره‌وری پایدار از جنگلها و منابع لیگنوسلولزی ایران بخش تحقیقات علوم چوب و كاغذ را بعنوان قطبی بزرگ در جهت تحقیق و رسیدن به خودكفایی سلولزی و تولید از منابع جانشین و استفاده از چوب و مواد لیگنوسلولزی با ارزش افزوده بالاتر قرار داده است. بخش تحقیقات علوم چوب و كاغذ در راستای انجام وظایف تحقیقاتی خطیر خود بصورت تخصصی و تفكیكی به امر پژوهش و تحقیق پرداخته است، كه این چوب و فرآورده های چوبی§وظایف در قالب 4 گروه تخصصی صورت می‌گیرد. فیزیک و مکانیک توسعه صنایع و فرآورده های و مرکب§ حفاظت و اصلاح چوب §شیمی چوب و خمیر کاغذسازی 1- گروه تحقیقات فیزیك و آناتومی چوب این گروه در تحقیقات بنیادی شناخت§چوب ویژگیهای ماده اولیة چوبی و غیر چوبی و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز فعالیت دارد. این گروه تحقیقاتی با در اختیار داشتن تجهیزات لازم طی سالیان گذشته فعالیت‌های گسترده‌ای داشته و در حال توسعه و گسترش فعالیت‌ها و جذب تجهیزات مدرن‌ و جدیدتر است. در حال حاضر، این گروه دارای آزمایشگاهی است كه مجهز به دستگاههایی نظیر میكروسكوپ نوری متصل به كامپیوتر با قابلیت ذخیره و آنالیز تصاویر، میكروتوم، انواع میكروسكوپهای پروژكتیو و استریومیكروسكپها و سایر امكانات لازم جهت بررسی خصوصیات آناتومیكی و فیزیكی و مورفولوژیكی الیاف چوب گونه‌های مختلف بوده و طرحهای متعددی در این زمینه‌ها در آن در حال اجرا می‌باشد. آزمایشگاه فیزیك و آناتومی چوب 2 - گروه تحقیقات مكانیك چوب و فرآورده های چوبی گروه تحقیقات مكانیك چوب و فرآورده های چوبی در زمینه شناخت ویژگیهای مكانیكی و كاربردی چوب و محصولات چوبی و كاغذ در حال فعالیت است . از جمله گروه‌های تحقیقاتی بخش تحقیقات علوم چوب و كاغذ است كه از اوایل تشكیل بخش فعالیت داشته و اطلاعات كاربردی در مصرف بهینه چوب را جمع آ وری و در اختیار سازمانها و مؤسسات مربوطه قرار می‌دهد . با توجه به ماهیت كار، این گروه تحقیقاتی با سایر گروههای تحقیقاتی در ارتباط نزدیك بوده و به دیگر گروهها نیز خدمات تحقیقاتی، آزمایشگاهی ارائه می‌كند. این گروه با در اختیار داشتن یك دستگاه ماشین آزمایشگر مقاومت مكانیكی مدل 1186- INSTRON ، ماشین مقاومت به ضربه مدل WP5- INSTRON و یك سردخانه به حجم 8 مترمكعب توانایی انجام كلیه آزمایشات مكانیكی را بر روی چوب و سایر فرآورده‌های چوبی در شرایط مختلف محیطی از نظر دما و رطوبت دارا می‌باشد. از جمله امكانات دیگر این گروه داشتن اتاق آزمایشگاهی كلیماتیزه تحت شرایط محیطی رطوبت و دما است. 3- گروه تحقیقات فرآورده های مركب چوبی اگروه و آزمایشگاه فرآورده‌های مركب چوبی با در اختیار داشتن تجهیزات مدرن و نیمه صنعتی تحقیقات محصولات اوراق فشرده چوبی بویژه در زمینه‌های خرده چوب، تخته فیبر، تخته فیبر با دانسیته متوسط (MDF)، تخته‌های عایق، تخته رشته چوب، تخته چندلایه، چوب‌های لایه‌ای، كامپوزیت‌های الیاف چوب پلیمر، چوب گچ، چوب سیمان و تخته‌های مركب در زمینه تحقیقات بنیادی، كاربردی و توسعه‌ای فرآیندها و تكنولوژیهای صنایع چوب فعالیت داشته و از طریق تركیب و تلفیق نیروی انسانی كارآمد و تجهیزات مدرن جوابگوی نیازهای تحقیقاتی سازمان‌ها و مؤسسات اجرائی و كارخانه‌های تولیدی است. برخی از تجهیزات آزمایشگاهی این گروه بشرح زیر است: آزمایشگاه فرآورده‌های مركب چوبی خرد كن استوانه‌ای آزمایشگاهی، پوشال‌كن حلقوی آزمایشگاهی، خشك كن، مخلوط كـن چســب، چسب‌زن، پرس آزمایشگاهی مدل Burkle-L-100، دستگاه بخار زنی، پالایشگر الیاف و سایر دستگاهها و دستگاههای برش . 4ـ گروه تحقیقات شیمی چوب، خمیر كاغذ و كاغذسازی این گروه در زمینه تحقیقات بنیادی، كاربردی و توسعه‌ای فعال می‌باشد و مانند سایر گروههای تحقیقاتی در راه گسترش فعالیت‌های تحقیقاتی، تكمیل اطلاعات در زمینة مصرف مواد چوبی و غیرچوبی در تولید كاغذ و محصولات كاغذی كشور گام بر می‌دارد. در آزمایشگاه تحقیقات شیمی چوب آزمایشات مربوط به اندازه‌گیری تركیبات شیمیایی چوب نظیر اندازه‌گیری سلولز، لیگنین، مواد استخراجی و خاكستر انجام می‌شود. در آزمایشگاه تحقیقات خمیر و كاغذسازی تولید خمیر كاغذ با استفاده از روشهای شیمیایی ( سودا و كرافت)، نیمه شیمیایی و حرارتی مكانیكی بر روی چوب و مواد لیگنوسلولزی غیرچوبی انجام می‌شود. آزمایشگاههای این گروه مجهز به دستگاههای مختلف بشرح زیر می‌باشد: آزمایشگاه تحقیقات شیمی چوب، خمیر كاغذ و كاغذسازی دیگ پخت چرخشی مجهز به چهار محفظه، دیگ پخت 10 لیتری، دفیبراتور دیسكی، دستگاه اندازه‌گیری درجه روانی خمیركاغذ، كوبنده P.F.I به منظور پالایش خمیر كاغذ، دستگاه ساخت كاغذ دست ساز، دستگاه پرس كاغذ دست ساز، دستگاه خشك كن ورق كاغذ دست ساز، دستگاه نیمه صنعتی ( پایلوت) تولید خمیر مكانیكی، دستگاه هم زن‌الیاف و غیره. آزمایشگاه چوب خشك كنی و حفاظت چوب گروه تحقیقات حفاظت ، اصلاح و خشك كردن چوب دست اندركار یكی از مقوله‌های خیلی مهم و با اهمیت افزایش دوام چوب، استفاده بهینه از چوب و محصولات چوبی و لیگنوسلولزی است. مواد لیگنوسلولزی در معرض تخریب عوامل بیولوژیك و زنده بوده و استفاده نامناسب بر شدت آن می‌افزاید. - این گروه تحقیقاتی با در اختیار داشتن یك دستگاه كوره چوب خشك كنی نیمه صنعتی در حال بررسی و تدوین برنامه‌های چوب خشك كنی چوبهای صنعتی ایران می‌باشد. - این گروه تحقیقاتی همچنین یك دستگاه نیمه صنعتی اشباع چوب طراحی و ساخته است كه با استفاده از آن به منظور بالا بردن عمر مفید تراورسهای چوبی مورد نیاز راه آهن، تیرهای ارتباطی و سایر مصنوعات چوبی، اشباع‌پذیری چوب‌های مختلف با مواد حفاظتی متفاوت و روشهای مختلف را مورد بررسی و آزمایش قرار می‌دهد انتشارات: نتایج تحقیقات این بخش به صورت كتاب و مقالات علمی چاپ و منتشر می‌گردد به علاوه در سالهای اخیر بخش، پایه‌گذار انتشار یك نشریه علمی و تخصصی تحت عنوان “ تحقیقات علوم چوب و كاغذ ایران “ بوده است كه نتایج طرحهای تحقیقاتی بخش در آن به چاپ می‌رسد.