ماهیت كار
سیستم كنترل پرواز از شبكه بزرگی از افراد و تجهیزات تشكیل شده است كه تامین كننده امنیت پرواز برای هواپیماهای تجاری و خصوصی میباشد. متخصصین مراقبت پرواز حركات ترافیك هوائی را به نحوی هماهنگ میكنند كه هواپیماها همواره در فاصله امنی از هم قرار داشته باشند.اگر چه هدف اصلی آنها امنیت میباشد اما متخصصین مراقبت پرواز باید هواپیما ها رانیز به شكلی هدایت كنند تا تاخیر را به حد اقل برسانند.بعضی ترافیك فرودگاه را كنترل میكنند و بعضی دیگر هماهنگ كننده پروازهای بین فرودگاهی میباشند.
با وجود اینكه برج مراقبت یا كنترل كننده های پایانه بر تمامی پروازهایی كه در محدوده هوایی آنها قرار دارند نظارت میكنند، مسؤولیت اصلی آنها نظم دادن به ورود و خروج پروازها به فرودگاه میباشد.وظیفه دیگر آنها راهنمائی خلبانها در محدوده آشیانه پرواز و توقفگاه هواپیماها است.آنها برای كنترل هواپیما از دید مستقیم و رادار بهره میبرند. متخصصین مراقبت پرواز باید خلبانان را از تغییرات جوی بخصوص بادهای قیچی كننده كه میتوانند هواپیما را از كنترل خلبان خارج كنند آگاه سازند.
در طول ورود و خروج هواپیما ، چندین كنترل كننده هدایت هواپیما را به عهده دارند. زمانی كه هواپیما به فرودگاه نزدیك میشود خلبان برج را از حضور خود آگاه میكند.كنترل كننده درون اطاق رادار كه درست در زیر برج مراقبت قرار دارد ، یك نسخه از برنامه پرواز هواپیما را در اختیار دارد و در این زمان هواپیما را در رادار مشاهده كرده است.اگر راه باز باشد ، هواپیما به یكی از باندهای فرود هدایت میشود، در غیر این صورت باید منتظر بماند تا به نوبت خود اجازه فرود بگیرد.با نزدیك شدن هواپیما به باند، از خلبان خواسته میشود تا با برج تماس بگیرد.در این هنگام كنترل كننده دیگری كه او هم هواپیما را در رادار خود دارد ، هواپیما را در آخرین مایل تحت كنترل میگیرد و از برخاستن هواپیماهایی كه در مسیر هواپیمای ورودی قرار دارند جلوگیری میكند.پس از نشستن هواپیما ، یك نفر كنترل كننده زمینی در برج هواپیما را در مسیر خود به سمت ورودی تعیین شده هدایت میكند. كنترل كننده زمینی از دید مستقیم استفاده میكند مگر در شرایطی كه هوای بد ، استفاده از رادار را اجباری كند.
برعكس این جریان در برخاستن هواپیما اتفاق می افتد.كنترل كننده زمینی هواپیما را به باند پرواز هدایت میكند. كنترل كننده محلی خلبان را از شرایط فرودگاه مانند وضعیت جوی ، سرعت و جهت باد ، و میزان دید باخبر میكند و باند را باز نگه میدارد. در هوا ، هواپیما تا خروج از محدوده هوایی فرودگاه، توسط كنترل كننده پرواز هدایت میشود.
پس از برخاستن هواپیما ، كنترل كننده های برج ، مراكز كنترل پرواز بین راه را باخبر میسازند. هواپیماها معمولا از مسیرهای مشخصی عبور میكنند. هر مركز بین راه محدوده مشخص با راههای متعدد دارد. مراقبین بین راه معمولا در گروههای سه نفری كه محدوده ای را در اختیار دارند كار میكنند. در صورتی كه دو هواپیما همزمان و در یك مسیر در حال ورود به یك منطقه باشند، یك نفر مسؤول رادار مسیر یكی از پروازها را تغییر میدهد. ورود هواپیما از یك محدوده به محدوده ای دیگر را كنترل كننده رادار به عهده میگیرد. مسؤول رادارسرپرست تیم میباشد . اگر خلبان بخواهد برای پروازی بهتر تغییر ارتفاع دهد ، كنترل كننده رادار مسیر را چك كرده و تایید میكند.
در بسیاری مواقع مراقب باید چندین كار را از جمله نشستن و برخاستن هواپیماها و ارتباط با خلبانان را همزمان انجام دهد.
از جمله مراكز دیگر كه كار اطلاع رسانی به خلبانان و كنترل بحران و پیگیری مفقود شدن هواپیماها را به عهده دارند ایستگاه خدمات پرواز میباشد كه البته به طور فعال در هدایت هواپیماها دخالت ندارند.
امروزه مراقبین پرواز در پشت میزهایی با صفحات رادار سبز درخشان كه تصاویر آن توسط رایانه تولید میشوند كار میكنند. در آینده محل كار آنها مجهز به صفحات تمام رنگی با اندازه 20×20 اینچ خواهد شد. در كشور آمریكا تا 8 سال آینده این مراكز به شیوه كنترل رایانه ای مدرن كه كار را برای مراقبین بسیار ساده تر میكند مجهز خواهند شد.
تغییر دیگر در آینده ، روش پرواز آزاد خواهد بود كه در آن خلبانان و هواپیمائیها مسیر، سرعت و ارتفاع پرواز را با استفاده از وسائل مدرن تعیین كرده ومراقبین نظارت خواهند كرد.
محیط كار
ساعتهای كاری استاندارد برای مراقبین پرواز 40 ساعت در هفته میباشد و به علت ماهیت تمام وقت كار در اكثر برجهای مراقبت ، كنترل كننده ها باید به صورت چرخشی شیفتهای شب و تعطیلات را نیز پوشش دهند. در ساعتهای شلوغ ، مراقبین باید سریع و دقیق كار كنند. فشار عصبی ناشی از مسؤولیت سنگین تامین امنیت هواپیماها مسافرین برای بعضی افراد بسیار خسته كننده است.
فرصتهای شغلی
مراقبین پرواز در استخدام هواپیمائی كشوری میباشند و در مراكزی كه نام برده شد به كار مشغول میشوند. در بعضی كشورها شركتهای كنترل هوائی خصوصی نیز وجود دارند.
آموزش و ادامه تحصیل
متقاضیان این رشته باید تحت آزمایشهای یادگیری ، نتیجه گیری انتزاعی ، و توانائی دید سه بعدی ، معاینات فیزیكی و روانی و تست اعتیاد قرار گیرند. از دیگر خصوصیات لازم توانائی شمرده صحبت كردن ، هوش و حافظه قوی قدرت تصمیم گیری و قدرت تمركز بالا میباشد.
دروس این رشته شامل مبانی هواپیمائی ، قوانین هواپیمائی ، تجهیزات مراقبت پرواز ، كارهای عملی و دروس تخصصی میباشد. برای تایید مهارت مراقبین ، یك سری امتحانات مهارتی كه توانائی آنها را در سرعت و دقت تشخیص موقعیتها و تصمیم گیری و اعمال قوانین میسنجند از آنها گرفته میشود.
پس از فراغت از تحصیل ، چندین سال طول میكشد تا مراقبین پرواز با كار و مطالعه مستمر به مهارت بالایی دست یابند.
ترتیب پیشرفت درفرودگاه از مسؤولیت دادن اطلاعات پایه ای به خلبانان شروع شده و سپس به ترتیب مراقبت زمینی ، مراقبت محلی ، مراقبت برخاست و در آخر مراقبت فرود میباشد.
چشم انداز آینده
رقابت بر سر موقعیت كاری در این رشته زیاد است و البته تجربه و مهارت بسیار كار گشاست. به نظر میرسد كه با خودكار سازی سیستمهای هدایت پرواز در آینده ، رشد افزایش فرصتهای شغلی در این رشته كند خواهد شد.
میزان درآمد
درآمد مراقبین پرواز در نقاط مختلف جهان متفاوت است.آمار مربوط به كشور آمریكا در سال 2000 ،به طور متوسط 82520 دلار در سال بوده است.
منبع: بانك مقالات كانون دانش
باد
باد چیزی نیست جز جابجایی توده های هوا و عوامل متهددی باعث این جابجایی می شوند. وقتی تابش خورشید باعث گرم شدن سطح زمین می شود توده هوایی که در مجاورت زمین قرار دارد گرم می شود و در اثر سبک شدن به طرف بالا حرکت می کند. حرکت توده هوای گرم به طرف بالا باعث بوجود آمدن یک مرکز کم فشار در سطح زمین و درنتیجه بروز اختلاف فشاری با توده های هوای اطراف می شود . توده هوای موجود در محلی که فشار بیشتری دارد به سمت مرکز کم فشار حرکت می کند تا در سیستم هوا تعادل ایجاد گردد و حرکت این توده هوا باعث بوجود آمدن باد می شود.
ناهمواری های مناطق کوهستانی نیز به نوبه خود تولید بادهای شدیدی می کند که مختص این مناطق است. با فرا رسیدن فصل پائیز و تغییر دمای هوا بادهای فصلی و موسمی نیز شدیدتر می شود.
باد و هواپیما
وقتی که هواپیما در حال پرواز است با حرکت خود از میان توده های هوا تولید باد می کند. همانطور که اتومبیل هنگام حرکت در جاده تولید باد می کند. باید توجه داشت که هوا همیشه سامن نیست و در این صورت هواپیمایی که پرواز می کند نه تنها با حرکت خود باد تولید می کند بلکه با بادهایی که در حال وزش هستند روبرو می شود.
بادی که به طور مستقیم و در خلاف جهت برخاستن هواپیما از باند بوزد از نظر آیرودینامیکی بسیار مطلوب است. چنین بادی باعث می شود تا هواپیما مسافت زیادی جهت بلند شدن از باند طی نکند و پس از نشستن نیز خیلی سریع تر متوقف شود. اما باد همیشه در جهت مناسب (مخالف) نمی وزد.
در بسیاری موارد جهت وزش باد از سمت چپ و راست باند است. حال اگر هواپیما به هنگام نشستن و برخاستن با باد پهلو روبه رو گردد ٬ به سمت باد خواهد چرخید. خلبان باید در چنین شرایطی با اجرای روش مناسب در استفاده از فرامین پروازی از انحراف مسیر پرواز جلوگیری کند و هواپیما را به سلامت روی باند فرود آورد.
باد پهلو و اثرات آن
- وزیدن باد از پهلو باعث می شود تا بال هواپیما که در سمت وزش باد قرار دارد بیشتر نیروی برا تولید کند.
- بالی که بیشتر (برا) تولید می کند ٬ زود تر به سمت بالا رفته و به علت تولید نیروی برا ٬ دارای نیروی (پسا) بیشتر نیز خواهد بود. در نتیجه وجود این نیرو هواپیما به سمت باد بر می گردد.
- هواپیما پس از بلند شدن به سمت باد برگشته و بالی که در سمت وزش باد قرار دارد رو به بالا رفته و هواپیما را به سمت دیگر کج می کند.
- برخورد باد با دم هواپیما باعث می شود تا سکان عمودی هواپیما به سمت باد برگردد.
- قبل از رسیدن هواپیما به ارتفاع مورد نظر از مسیر پروازی منحرف می شود