آثار
و بركات تربت پاك سید الشهداء(علیه السلام)
سخنى پیرامون تربت سیدالشهدا (ع)
سجده بر خاك تو شایسته بود وقت نماز
اى كه از خون
جبینت به جبین آب وضوست
فضیلت و آثار و بركاتى كه براى تربت حسینى است ،
براى هیچ تربتى و قطعهاى از قطعات زمین نیست . خاك كربلا قطعهاى از بهشت
است كه خداوند قادر متعال به واسطه قدردانى از یك فداكار در راه دین كه
تمام هستى خود را فدا كرده ، در آن خاك، بركت و فضیلت و شفا قرار داده است .
كربلایش قطعهاى از جنت است
باب نور و باب لطف و رحمت است
اما در اینكه چرا تنها این خاك داراى چنین ویژگیها و
آثار و بركات است؟ باید گفت : هر چیزى كه در این عالم ، شرافت ظاهرى و یا
معنوى پیدا مىكند، یا به خاطر انتساب آن به خداوند سبحان و شرافت ذاتى
است، و یا به خاطر وقوع امر خارق العاده و مهمى است كه به آن شرافت و بركت
داده است .
در تربت كربلاى سیدالشهدا (ع) هر دو امر محقق شده
است ، زیرا خاك كربلا بنا بر روایاتى ، هم شرافت ذاتى و خدا دادى ، و هم
امر عظیم و واقعهاى مهم در آنجا واقع گردیده كه آن شهادت حسین بن على (ع) و
یاران وفادارش مىباشد ، لذا داراى فضیلت و آثارى خاص است .
آمده است كه چون بر قبر امام حسین (ع) آب بستند، پس
از چهل روز آب فرو نشست و اثر قبر محو گردید، یكى از اعراب بنى اسد آمد و
از خاك قبضه قبضه برداشت و بویید تا بر قبر حسین رسید، و چون او را
مىبوسید گریه مىكرد و مىگفت : پدر و مادرم به فدایت ، چه اندازه خوشبویى
كه قبر و تربت تو چنین خوشبو است ، سپس شروع كرد به سرودن :
خواهند نهان سازند قبرش ز حبیبش
خوشبویى خاك قبر گردیده دلیلش
آرى خاك مزار حسین (ع) سرمه چشم عاشقان و شیفتگانش
بوده و ایشان را مجنون وار به سوى خود مىكشاند.
از آنجایى كه هدف این كتاب بر شمردن آثار و بركات
سیدالشهدا (ع) است ، از تفصیل در مطلب پرهیز كرده و علاقهمندان به این
مقوله را به كتابهاى مربوط ارجاع مىدهد .
و اما آثار و بركاتى كه مى توان براى تربت پاك حسینى
برشمرد عبارتنداز:
1- تأثیر تماس اعضاى بدن با تربت
یكى از آثار و بركات تربت سیدالشهدا (ع) این است كه
متبرك نمودن بدن و صورت با آن تربت شریف تأثیر معنوى زیادى بر انسان خواهد
گذاشت ، از این رو از بعضى بزرگان دین و امامان معصوم نقل شده كه بعد از
نماز ، بدن و صورت خویش را با مهر كربلا متبرك مى كنند. و نیز دستور
دادهاند كه قبل از خوردن تربت جهت شفا گرفتن، آن را بوسیده و با اعضاى بدن
تماس داده شود.
امام صادق (ع) فرمود: «خداوند متعال تربت جدم حسین
(ع) را شفاى هر درد، و ایمنى از هر خوفى قرار داده است؛ پس هرگاه یكى از
شما خواست از آن خاك تناول كند، ببوسد و آن را به چشم گذارد و بر سایر
اعضاى بدنش تماس دهد...» 1
2- سجده بر تربت
یكى دیگر از بركات و آثار خاك مزار امام حسین (ع)
این است كه سجده بر آن تربت پاك حجابهاى ظلمانى را كنار زده و در توجه حق
تعالى به نمازگزار مؤثر است . امام صادق (ع) در این باره مىفرماید: «همانا
سجود بر تربت حسین (ع) حجابهاى هفتگانه را پاره مى كند»2
لازم به ذكر است كه مراد از «حجاب» در كتاب و سنت ،
همان حجابهایى است كه بین بنده و خالق حایل شده و او را از شهود خداوند
محجوب مى سازد كه در مرحله اول، حجابهاى ظلمانى و در مرحله دوم ، حجابهاى
نورانى بر طرف مىشود اما مراد از حجابهاى هفتگانه ، ظاهراً حجابهاى ظلمانى
است . سجده بر تربت حضرت سیدالشهدا(ع) این خاصیت را دارد كه در صورت معرفت
به حق حضرت و ولایت او، حجابها را دریده و راهگشاى وصول به كمالات انسانى
باشد.
سجده بر خاك سركوى تو آرند خلایق
جان فداى تو كه
هم قبله و هم قبله نمایى
و اما در خصوص اینكه در میان شیعه معمول
است از خاك مقدس كربلا یعنى تربت كنار قبر سیدالشهدا (ع) خاك برداشته و با
آن مهر درست كرده و غالباً در نماز، به آن سجده مىكنند بدین خاطر است كه
از خاك زمین بوده و به تمامى خاكها مىتوان سجده كرد، و از طرفى خاك كربلا
به لحاظ شهادت امام حسین (ع) و یاران باوفایش شرافت پیدا كرده است ، به
طورى كه اهل بیت (ع) نیز به ما فرمودهاند در هر نمازى كه سجده بر تربت
كربلا باشد خداوند آن نماز را به خاطر آن حضرت قبول مىكند. چنانكه حضرت
صادق (ع) از خاك كربلا درون كیسهاى ریخته و در سجاده همراه داشت، در هنگام
نماز آن كیسه را باز مىكرد و بر آن سجده مىنمود.
3- شفا یافتن
از جمله آثار و بركات قطعى تربت پاك سیدالشهدا (ع)
شفا بودن آن براى دردهاو آلام انسان است . روایاتى كه دلالت بر این امر
دارند به سه دسته تقسیم مىشوند:
دسته اول : روایاتى است كه شفا بودن را براى تربتى
كه از خود قبر شریف برداشته شود مخصوص كرده است ، چنانكه امام صادق (ع)
فرمود: «به درستى كه نزد سر حسین (ع) تربت سرخى است كه شفاى هر دردى غیر از
مرگ مى باشد» 3
دسته دوم : روایاتى است كه با تعبیرات مختلف
توسعهاى از بیست ذراع تا پنج فرسخ و یا ده میل را براى آن قائل است .
چنانكه امام صادق (ع) فرمود: «حریم مزار حسین (ع) پنج فرسخ از چهار جانب
قبر است »4
دسته سوم : روایاتى است كه به طور مطلق جنبه شفا
بودن تربت را مطرح نمودهاند . چنانكه امام صادق (ع) فرمود: «خاك مزار امام
حسین (ع) براى هر دردى شفاست». 5
تا شفا بخشد روان و جسم هر بیمار را
در حریم وصل خود خاك شفا دارد حسین
و نیز امام رضا (ع) فرمود: «خوردن گل، مانند خوردن
مردار و خون و گوشت خوك، حرام است مگر گل مزار حسین (ع) ، بدرستى كه در آن
شفاى هر درد و امنیت از هر ترسى است» 6
حكایت: عالم زاهد پرهیزگار حجةالاسلام و المسلمین
مرحوم آقاى حاج شیخ محمد حسن عالم نجف آبادى قدس سره نقل فرمودند: «من در
زمان مرجعیت مرحوم آیة الله آخوندى خراسانى (ره) كه در نجف اشرف مشغول
تحصیل بودم مریض شدم و این بیمارى مدتى طول كشید و پرستارى مرا بعضى از
طلاب در همان حجره مدرسه بر عهده داشتند . پس از چندى بیمارى من به قدرى
شدید شد كه اطبا از شفا یافتنم مأیوس شدند و دیگر براى معالجهام نیامدند، و
من در حال تب شدید گاهى بیهوش مىشدم و گاهى به هوش مى آمدم.
یكى از رفقا كه مرا پرستارى مىكرد شنیده بود كه
عالم زاهد مرحوم آیة الله آقاى حاج على محمد نجف آبادى قدس سره مقدارى از
تربت اصلى حضرت سیدالشهدا (ع) را دارد. او به منزل معظم له رفته و از وى
خواسته بود كه قدرى از آن تربت را بدهد كه به من بخورانند تا شفا یابم.
ایشان فرموده بود : من به قدر یك عدس تربت دارم و آن را گذاشته ام كه بعد
از مرگم در كفنم بگذارند . آن آقا ناراحت شده و گفته بود : حالا كه ما از
همه جا مأیوس شده و به شما پناه آوردهایم شما هم از دادن تربت خوددارى
مىكنید؟ این بیمار در حال احتضار است و مىمیرد.
مرحوم آیة الله آقاى حاج على محمد، دلش به حال بیمار
سوخته و قدرى از آن تربت كه از جان خودش عزیزترش مى داشت به آن شخص داده
بود . تربت را با آب مخصوصى كه وارد شده در آب حل كرده و به حلق من ریخته
بودند . من كه در حال بیهوشى به سر مىبردم ، ناگهان چشمان خود را باز كرده
و دیدم رفقا اطراف بسترم نشستهاند ، خوب دقیق شدم و آنان را شناختم و قصه
تربت را كه به حلقم ریخته بودند برایم شرح دادند.
كم كم در خود احساس نیرو و نشاط كردم و حركتى به خود
داده نشستم ، دیدم نشاط بیشترى دارم برخاستم و ایستادم ، و چون یقین كردم
كه به بركت ترتبت مقدس امام حسین (ع) شفا یافتم حال خوشى پیدا كردم و به
رفقا گفتم : از شما خواهش مى كنم كه از حجره بیرون بروید، چون مىخواهم
زیارت عاشورا را بخوانم رفقا از حجره بیرون رفتند و من درب حجره را بستم و
بدون احساس ضعف با آن حال خوشى كه قابل و صف كردن نیست مشغول خواندن زیارت
حضرت سیدالشهدا (ع) شدم » 7
آرى ، شفاى بیماران به وسیله تربت آن حضرت یكى از
بركاتى است كه خداوند متعال در عوض شهادت امام حسین (ع) به وى عطا فرموده
است .
تربتت راز شفاى همه درد است حسین
تن و جان را
نبود مثل تو آگاه طبیب
4- تأثیر كام برداشتن اطفال با تربت
كام برداشتن اطفال با تربت امام حسین (ع) موجب ایمنى
كودك مى شود چنانكه امام صادق (ع) فرمود:
«كام فرزندانتان را با تربت حسین (ع) باز كنید كه آن
امان است » 8
5- تأثیر تربت حسین ، همراه جنازه
صاحب كتاب «مدارك الاحكام» مى نویسد: در زمان حضرت
صادق (ع) زن زاینهاى بود، بچههایى كه از زنا بدنیا مى آورد در تنور
مىانداخت و مىسوزانید. وقتى كه مرد، پس از غسل و كفن او را به خاك سپردند
، اما زمین جنازهاش را بیرون انداخت .جاى دیگر او را دفن كردند باز زمین
او را نپذیرفت تا سه مرتبه ، آنگاه مادرش به امام صادق (ع) متمسك شد: اى
پسر پیغمبر به فریادم برس.
فرمود: كارش چه بود ؟ عرض كردند زنا و سوزاندن
بچههاى حرامزاده . فرمود: هیچ مخلوقى حق ندارد مخلوقى را بسوزاند، سوزاندن
به آتش مخصوص خالق است عرض كرد حالا چه كنم؟ فرمود: مقدارى از تربت حسین
(ع) با او در قبر بگذارید . تربت حسین (ع) امان است . همراهش گذاشتند زمین
او را پذیرفت.
در توقیع مبارك حضرت حجة بن الحسن (عج) نیز اذن داده
شده است . یكى از شیعیان به حضرت (در زمان غیبت صغرى توسط نایب خاص حضرت )
مىنویسد: آیا جایز است ما تربت حسین (ع) را با میت در قبر بگذاریم ، یا
با تربت حسین روى كفن بنویسیم؟
حضرت در پاسخ مرقوم مىفرمایند: هر دو كار پسندیده
است . البته باید رعایت احترام تربت بشود . مهر یا تربت، مقابل یا زیر صورت
میت باشد ، بلكه به بركت خاك قبر حسین (ع) قبر میت محل امنى از هر بلا و
آفت و عذابى گردد 9
6- تسبیح تربت
از حضرت صاحب الزمان (عج) روایت شده كه فرمود: «هر
كس تسبیح تربت امام حسین (ع) را در دست گیرد و ذكر را فراموش كند، ثواب ذكر
براى او نوشته مىشود». 10
و امام صادق فرمود: «یك ذكر یا استغفار كه با تسبیح
تربت حسین (ع) گفته شود برابر است با هفتاد ذكر كه با چیز دیگر گفته شود»11
پى نوشتها:
74 وسائل
الشیعه , شیخ حر عاملى , ج 4 ص 1033
2- كافى , مرحوم كلینى , ج
4 ص 588
3- كامل الزیارات , ابن
قولویه , ص 272
4- مكارم الاخلاق , طبرسى ,
ج 1 ص 360
5- كافى , مرحوم كلینى , ج
1 ص 360
6- تهذیب الاحكام , شیخ
طوسى , ج 6 ص 74
7- نقل از كتاب سید الشهدا
آیت الله شهید دستغیب , ص 166
8- وسائل
الشیعه , شیخ حر عاملى , ج 4 ص 1033
9- وسائل
الشیعه , شیخ حر عاملى , ج 4 ص 1033
10- بحارالانوار
, علامه مجلسى , ج 44 ص 280
11- نقل
از كتاب درسى كه حسین (ع ) به ما آموخت شهید هاشمى نژاد, ص 451
علیرضا رجالى تهرانى