كــه رنــگ انـــدر آمـــد بـــه خـــرم بـــهـــار | | بـــســـی بـــرنـــیـــامـــد بـــریـــن روزگــــار |
بــــه چـــــهـــــره بـــــه ســـــان بـــــت آزری | | جــدا گـــشـــت زو كـــودكـــی چـــون پـــری |
كــه بــرخــوردی از مــاه فـــرخـــنـــده پـــی | | بـــگـــفــــتــــنــــد بــــا شــــاه كــــاوس كــــی |
كــنــون تــخــت بــر ابــر بــایــد كـــشـــیـــد | | یـــكـــی بــــچــــه ی فــــرخ آمــــد پــــدیــــد |
كـزآن گـونـه نـشـنــیــد كــس مــوی و روی | | جـهـان گـشـت ازآن خــوب پــر گــفــتــگــوی |
بــرو چـــرخ گـــردنـــده رابـــخـــش كـــرد | | جــهــانـــدار نـــامـــش ســـیـــاوخـــش كـــرد |
بــدانــســت نــیــك و بــد و چــون و چــنـــد | | از آن كـــو شـــمـــارد ســـپـــهـــر بـــلـــنـــد |
غـمـی گـشـت چـون بــخــت او خــفــتــه دیــد | | ســتـــاره بـــر آن بـــچـــه آشـــفـــتـــه دیـــد |
بــــه یــــزدان پــــنــــاهــــیـــــد از كـــــار او | | بـــــدیــــــد از بــــــد و نــــــیــــــك آزار او |
تـــهـــمـــتـــن بـــیـــامـــد بـــر شـــهـــریــــار | | چــنــیــن تــا بـــر آمـــد بـــریـــن روزگـــار |
مــــرا پــــرورانــــیــــد بــــایــــد بــــكـــــش | | چـنـیــن گــفــت كــایــن كــودك شــیــرفــش |
مـر اورا بـه گـیـتـی چـو مــن دایــه نــیــســت | | چـــو دارنـــدگـــان تـــرا مـــایـــه نـــیـــســـت |
نـــیـــامـــد هـــمـــی بـــر دلـــش بـــر گـــران | | بــســی مــهــتــر انــدیــشــه كـــرد انـــدر آن |
جـــهـــان جـــوی گـــرد پـــســــنــــدیــــده را | | بـــه رســـتــــم ســــپــــردش دل و دیــــده را |
نـشـســتــنــگــهــش ســاخــت در گــلــســتــان | | تــهـــمـــتـــن بـــبـــردش بـــه زاولـــســـتـــان |
عــنــان و ركــیــب و چــه و چــون و چــنــد | | ســواری و تـــیـــر و كـــمـــان و كـــمـــنـــد |
هــمــان بــاز و شــاهــیــن و كـــار شـــكـــار | | نــشــســتــنــگــه مــجــلــس و مــی گـــســـار |
ســـخـــن گـــفـــتـــن رزم و رانـــدن ســـپـــاه | | ز داد و ز بــــی داد و تــــخــــت و كــــلـــــاه |
بــســـی رنـــج بـــرداشـــت و آمـــد بـــه بـــر | | هــنــرهــا بــیــامــوخــتــش ســـر بـــه ســـر |
بــه مـــانـــنـــد او كـــس نـــبـــود از مـــهـــان | | ســیــاوش چــنــان شــد كــه انـــدر جـــهـــان |
ســوی گــردن شـــیـــر شـــد بـــا كـــمـــنـــد | | چـو یـك چـنـد بـگــذشــت و او شــد بــلــنــد |
بـــســـی رنـــج بــــردی و دل ســــوخــــتــــی | | چــنــیــن گــفـــت بـــا رســـتـــم ســـرفـــراز |
پــدر بــایــد اكــنــون كـــه بـــیـــنـــد ز مـــن | | هـــنـــرهـــای شـــاهــــانــــم آمــــوخــــتــــی |
گـــو شـــیـــردل كــــار او را بــــســــاخــــت | | هــــنــــرهـــــای آمـــــوزش پـــــیـــــل تـــــن |
ز اســـپ و پـــرســـتـــنـــده و ســـیـــم و زر | | فــرســتــادگــان را ز هـــرســـو بـــتـــاخـــت |
ز پـــوشـــیـــدنـــی هـــم ز گـــســـتـــردنــــی | | ز مــهــر و ز تـــخـــت و كـــلـــاه و كـــمـــر |
ازیــن هــرچــه در گــنــج رســتـــم نـــبـــود | | ز هــــــرســــــو بــــــیـــــــاورد آوردنـــــــی |
گــســـی كـــرد ازآن گـــونـــه او را بـــه راه | | ز گــــیــــتــــی فــــرســــتـــــاد و آورد زود |
هــمــی رفــت بـــا او تـــهـــمـــتـــن بـــه هـــم | | كــه شــد بــر ســیـــاوش نـــظـــاره ســـپـــاه |
جــهـــانـــی بـــه آیـــیـــن بـــیـــاراســـتـــنـــد | | بـــدان تـــا نـــبــــاشــــد ســــپــــهــــبــــد دژم |
هــمــه زر بــه عــنــبــر بــرآمــیــخــتــنـــد | | چــو خــشــنـــودی نـــامـــور ســـاخـــتـــنـــد |
جــهــان گــشــتــه پــر شــادی و خــواســتــه | | ز گـنـبـد بــه ســر بــر هــمــی ریــخــتــنــد |
بــــه زیـــــر پـــــی تـــــازی اســـــپـــــان درم | | در و بـــــام هــــــر بــــــرزن آراســــــتــــــه |
هـــمـــه یـــال اســـپ از كـــران تــــا كــــران | | بــــه ایــــران نــــبــــودنــــد یــــك تــــن دژم |
چـــو آمــــد بــــه كــــاوس شــــاه آگــــهــــی | | بــرانـــدوده مـــشـــگ و مـــی و زعـــفـــران |
بــفــرمــود تــا بــا ســـپـــه گـــیـــو و تـــوس | | كــــه آمــــد ســـــیـــــاوش بـــــا فـــــرهـــــی |
هـــمـــه نـــامـــداران شـــدنـــد انـــجــــمــــن | | بــرفــتـــنـــد بـــا نـــای رویـــیـــن و كـــوس |
پــذیــره بــرفـــتـــنـــد یـــكـــســـر ز جـــای | | چــو گــرگــیــن و خــراد لــشــگــرشـــكـــن |
چـــودیـــدنــــد گــــردان گــــو پــــور شــــاه | | بـــه نـــزد ســــیــــاوش فــــرخــــنــــده رای |
پــرســتــار بــا مــجـــمـــر و بـــوی خـــوش | | خــــروش آمــــد و بــــرگــــشــــادنـــــد راه |
بــه هــر گــنــج در ســی ســد اســتــاده بــود | | نـــظـــاره بـــرو دســـت كـــرده بــــه كــــش |
بــســی زر و گــوهـــر بـــرافـــشـــانـــدنـــد | | مــــــیــــــان در ســــــیــــــاوش آزاده بــــــود |
چـــو كـــاوس را دیـــد بـــر تـــخـــت عــــاج | | ســراســر هـــمـــه آفـــریـــن خـــوانـــدنـــد |
نــخــســت آفــریــن كــرد و بــردش نــمــاز | | ز یــاقــوت رخــشــنـــده بـــر ســـرش تـــاج |
وز آن پـــس بـــیـــامـــد بـــر شـــهــــریــــار | | زمـــانـــی هـــمـــی گـــفـــت بــــا خــــاك راز |
شــگــفـــتـــی ز دیـــدار او خـــیـــره مـــانـــد | | ســپــهــبــد گــرفــتــش ســر انــدر كـــنـــار |
بـــدان انـــدكـــی ســـال و چــــنــــدان خــــرد | | بــرو بــر هــمــی نـــام یـــزدان بـــخـــوانـــد |
بـــســـی آفـــریـــن بـــر جـــهـــان آفـــریـــن | | كـــه گـــفـــتـــی روانــــش خــــرد پــــرورد |
هــمــی گــفــت كــای كــردگـــار ســـپـــهـــر | | بــخــوانــد و بــمــالـــیـــد رخ بـــر زمـــیـــن |
هـمـه نـیـكــویــی هــا بــه گــیــتــی ز تــســت | | خـــداونـــد هـــوش و خــــداونــــد مــــهــــر |
ز رســتــم بــپــرســـیـــد و بـــنـــواخـــتـــش | | نــیــایــش ز فــرزنــد گـــیـــرم نـــخـــســـت |
بـــزرگـــان ایــــران هــــمــــه بــــا نــــثــــار | | بــرآن تــخــت پــیــروزه بــنـــشـــاخـــتـــش |
ز فــــر ســــیــــاوش فــــرو مــــانـــــدنـــــد | | بـــرفـــتـــنـــد شـــادان بــــر شــــهــــریــــار |
بـــفـــرمـــود تـــا پـــیـــشـــش ایـــرانـــیــــان | | بـــه دادار بــــر آفــــریــــن خــــوانــــدنــــد |
بــه كـــاخ و بـــه بـــاغ و بـــه مـــیـــدان اوی | | بــبــســـتـــنـــد گـــردان لـــشـــگـــر مـــیـــان |
بــه هــر جــای جــشــنــی بــیـــاراســـتـــنـــد | | جـــهـــانـــی بـــه شـــادی نــــهــــادنــــد روی |
یــكــی ســـور فـــرمـــود كـــانـــدر جـــهـــان | | مــی و رود و رامــشــگــران خــواســـتـــنـــد |
بـه یـك هـفــتــه ز آن گــونــه بــودنــد شــاد | | كــســی پـــیـــش از وی نـــكـــرد از مـــهـــان |
ز هــر چــیــز گــنــجــی بـــفـــرمـــود شـــاه | | بـــهـــشـــتـــم در گـــنـــج هـــا بـــرگـــشـــاد |
از اســـپـــان تـــازی بـــه زیـــن پــــلــــنــــگ | | ز مــهــر و ز تــیــغ و ز تـــخـــت و كـــلـــاه |
ز دیـــــــنـــــــار و از بــــــــدرهــــــــای درم | | ز بــرگــســتــوان و ز خـــفـــتـــان جـــنـــگ |
جــز افــســر كــه هــنــگــام افــســر نــبــود | | ز دیـــبـــای و از گـــوهـــر بـــیـــش و كــــم |
ســـــیـــــاوش را داد و كـــــردش نـــــویـــــد | | بـــدان كـــودكـــی تــــاج درخــــور نــــبــــود |
چــنــیــن هــفـــت ســـالـــش هـــمـــی آزمـــود | | ز خــــوبــــی بــــدادش فـــــراوان امـــــیـــــد |
بـــهـــشـــتــــم بــــفــــرمــــود تــــا تــــاج زر | | بـــه هـــر كـــار جـــز پـــاك زاده نــــبــــود |
نــبــشــتــنــد مـــنـــشـــور بـــر پـــرنـــیـــان | | ز گــوهــر در افـــشـــان كـــلـــاه و كـــمـــر |
زمــــیــــن كــــهــــســـــتـــــان ورا داد شـــــاه | | بـــه رســــم بــــزرگــــان و فــــر كــــیــــان |
چــنــیــن خــوانــدنــدش هــمــی پــیــشــتـــر | | كـــه بـــود او ســــزای بــــزرگــــی و گــــاه |
بـــرآمـــد بـــریـــن نـــیـــز یـــك روزگـــار | | كـــه خـــوانـــی ورا مـــاورالـــنـــهــــر بــــر |
ز نـــــاگـــــاه روی ســـــیـــــاوش بـــــدیـــــد | | چــنــان بــد كـــه ســـودابـــه ی پـــرنـــگـــار |
كـــســـی را فـــرســــتــــاد نــــزدیــــك اوی | | پــرانــدیــشــه گــشــت و دلــش بــررمـــیـــد |
كـــه انـــدر شـــبـــســـتـــان شـــاه جــــهــــان | | كــه پــنــهـــان ســـیـــاوش را ایـــن بـــگـــوی |
فــــرســــتــــاده رفــــت و بــــدادش پــــیــــام | | نــبــاشــد شــگـــفـــت ار شـــوی نـــاگـــهـــان |
بـــدو گـــفـــت مـــرد شـــبـــســـتـــان نـــیـــم | | بـــرآشـــفـــت ز آن كـــار او نــــیــــك نــــام |
دگــر روز شــبـــگـــیـــر ســـودابـــه رفـــت | | مــجــویــم كــه بــا بــنــد و دســتــان نـــیـــم |
بـــدو گـــفـــت كـــای شـــهـــریـــار ســـپــــاه | | بـــر شــــاه ایــــران خــــرامــــیــــد تــــفــــت |
نــه انــدر زمــیــن كــس چــو فــرزنــد تـــو | | كـه چـون تـو نـدیـدســت خــورشــیــد و مــاه |
فـرسـتـش بــه ســوی شــبــســتــان خــویــش | | جـــهـــان شـــاد بـــادا بـــه پـــیــــونــــد تــــو |
هــمــه روی پـــوشـــیـــدگـــان را ز مـــهـــر | | بــر خــواهــران و فــغـــســـتـــان خـــویـــش |
نــــمــــازش بــــرنــــد و نــــثــــار آورنــــد | | پــر از خــون دلــســت و پــر از آب چــهـــر |
بـدو گـفــت شــاه ایــن ســخــن درخــورســت | | درخـــت پـــرســـتــــش بــــه بــــار آورنــــد |
ســپــهــبــد ســیــاوش را خــوانــد و گــفـــت | | بـــرو بـــر تـــرا مـــهـــر ســـد مـــادرســــت |
پـــس پـــرده ی مـــن تـــرا خـــواهــــرســــت | | كـه خــون و رگ و مــهــر نــتــوان نــهــفــت |
تــــرا پــــاك یــــزدان چــــنــــان آفــــریــــد | | چــو ســودابــه خــود مــهــربــان مــادرســـت |
بــه ویــژه كــه پــیــوســتــه ی خـــون بـــود | | كــه مــهــر آورد بــر تــو هــركــت بــدیـــد |
پـــس پـــرده پـــوشـــیـــدگـــان را بـــبـــیـــن | | چـــو از دور بـــیـــنـــد تــــرا چــــون بــــود |
ســیــاوش چــو بــشــنــیــد گــفـــتـــار شـــاه | | زمـــانـــی بـــمـــان تـــا كـــنـــنـــد آفـــریـــن |
زمــانــی هـــمـــی بـــا دل انـــدیـــشـــه كـــرد | | هـــمـــی كـــرد خـــیـــره بـــدو در نــــگــــاه |
گـــمـــانـــی چــــنــــان بــــرد كــــورا پــــدر | | بـــكـــوشـــیـــد تـــا دل بـــشـــویـــد ز گـــرد |
كــه بــســیـــاردان اســـت و چـــیـــره زبـــان | | پــژوهــد هـــمـــی تـــا چـــه دارد بـــه ســـر |
بـپــیــچــیــد و بــر خــویــشــتــن راز كــرد | | هـــشـــیـــوار و بـــیـــنـــادل و بـــدگـــمــــان |
كــه گــر مــن شـــوم در شـــبـــســـتـــان اوی | | از انـــــجـــــام آهـــــنـــــگ آغـــــاز كـــــرد |
ســیــاوش چــنــیـــن داد پـــاســـخ كـــه شـــاه | | ز ســودابــه یــابــم بــســی گــفـــت و گـــوی |
كـــز آن جـــایـــگـــه كـــافـــتـــاب بـــلـــنـــد | | مـــرا داد فـــرمــــان و تــــخــــت و كــــلــــاه |
چــو تــو شــاه نــنـــهـــاد بـــر ســـر كـــلـــاه | | بـــرآیـــد كـــنـــد خـــاك را ارجــــمــــنــــد |
مــــرا مــــوبــــدان ســــاز بــــا بــــخـــــردان | | بـــه خـــوبـــی و دانـــش بـــه آیـــیــــن و راه |
دگــر نــیــزه و گــرز و تـــیـــر و كـــمـــان | | بـــــــزرگـــــــان و كـــــــارآزمـــــــوده ردان |
دگــــر گــــاه شــــاهــــان و آیــــیــــن بـــــار | | كــه چــون پــیــچــم انــدر صــف بــدگــمــان |
چـــه آمـــوزم انـــدر شـــبـــســــتــــان شــــاه | | دگــر بـــزم و رزم و مـــی و مـــیـــگـــســـار |
گــر ایــدونـــك فـــرمـــان شـــاه ایـــن بـــود | | بـــه دانـــش زنـــان كـــی نـــمــــایــــنــــد راه |
بــدو گــفـــت شـــاه ای پـــســـر شـــاد بـــاش | | ورا پـــیـــش مـــن رفـــتــــن آیــــیــــن بــــود |
ســخــن كــم شــنــیــدم بــدیـــن نـــیـــكـــوی | | هــمــیــشــه خـــرد را تـــو بـــنـــیـــاد بـــاش |
مـــدار ایــــچ انــــدیــــشــــه ی بــــد بــــه دل | | فــزایــد هــمــی مــغــز كــایـــن بـــشـــنـــوی |
بـــبـــیـــن پـــردگـــی كـــودكـــان را یـــكـــی | | هـــمـــه شـــادی آرای و غـــم بـــرگـــســــل |
پـــس پـــرده انـــدر تـــرا خــــواهــــرســــت | | مـــگـــر شـــادمـــانـــه شــــونــــد انــــدكــــی |