آهسته می آید صدا،انگشترم آنجاست

این هم كمی از چفیه ام...بال و پرم آن جاست

آنجا كه تركش ریخته،زیر درخت نخل

چشم دلت را باز كن،خاكسترم آنجاست

یك تكه از روح صدایم را زمین خورده ست

آن تكه ى دیگر،كنار سنگرم،آنجاست

آنجا،میان بوته ها دستم نمایان است

یك ساعت كهنه،كنار دفترم،آنجاست

یك قمقمه درد و عطش از من به جا مانده است

یك چشمه،یك رود،ازدو چشمان ترم آنجاست

حالا ببند آن چشم هاى نازنینت را

 تا ننگرى كه جاى خالى سرم آن جاست

داشتم تو جبهه مصاحبه می گرفتم کنارم ایستاده بود که

 

 یه  هو یه خمپاره اومد و بومممممم..... نگاه

 

کردم دیدم ترکش بهش خورده و افتاده زمین دوربینو

 

برداشتم رفتم سراغش .بهش گفتم تو این لحاظات

 

آخر زندگی اگه حرفی صحبتی داری بگو...

 

در حالی که داشت اشهد و شهادتینش رو زیر لب زمزمه

 

می کرد گفت :من از امت شهید پرور ایران یه

 

خواهش دارم .اونم اینکه وقتی کمپوت می فرستید جبهه

 

خواهشا پوستشو اون کاغذ روشو نکَنید

 

بهش گفتم : بابا این چه جمله ایه قراره از تلویزون پخش

 

شه ها یه جمله بهتر بگو برادر...

 

با همون لهجه اصفهونیش گفت: اخوی آخه نمی دونی تا

 

حالا سه دفعه به من رب گوجه افتاده

 

............................................................................................

 

آری همینان بودند آمدند تا هرچند کوتاه برای مدتی

 

 شادی و لذت حقیقی را به رخ ما بکشند و بروند. آمدند

 

 و آن‌قدر که دنیاداران زندگی را جدی گرفته بوند، اینان

 

مرگ را به سخره گرفتند...

 

 

 

« یا أیها الّذینَ آمَنوا لا تَاکُلوا أموالَکُم بَینَکُم بِالباطِل ای کسانی که ایمان آورده اید! اموال یکدیگر را به باطل (و از طرق نامشروع) نخورید ...» (نساء/29) حق الناس از دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام) امام صادق علیه السلام: «ما عبدَاللهُ بِشَی ءٍ اَفضَل مِن اَداء حَقَّ المومن: هیچ عبادتی برتر از اداء حق مومن نیست.» حق الناس از نگاه بزرگان حکایت اول هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله از مکه به مدینه هجرت کرد به علی علیه السلام فرمود: یا علی! ما به سوی مدینه هجرت می کنیم. تو، به مکه برگرد و در روز روشن به صدای رسا اعلام کن که محمد از شهر خارج شده، هر کس امانتی در نزد او دارد یا از وی طلبکار است؛ بیاید و امانت و طلب خود را بگیرد. حکایت دوم روزی در نجف اشرف امام خمینی (ره) می خواست برای نماز جماعت وارد اطاق بیرونی شود. جلو اطاق انباشته از کفش نمازگزاران بود به طوری که جای پا گذاشتن نبود. امام وقتی به کفش کن رسید و آن وضع را دید، توقف کرد و از پا گذاشتن بر روی کفش مردم خودداری ورزیده، تا اینکه کفش ها را از سر راه برداشتند و راه را باز کردند. آن گاه امام وارد اطاق شد. امام در وصیتی به فرزندشان می نویسند: پسرم! سعی کن که با حق الناس از این جهان رخت نبندی که کار، بسیار مشکل می شود. سر و کار انسان با خدای تعالی که ارحم الراحمین است، بسیار سهل تر است تا سر و کار با انسان ها. حکایت سوم در باغ امام صادق علیه السلام عده ای کارگر مشغول کار بودند. همین که کارشان تمام شد، حضرت به معتب (غلامش) فرمود: مزد ایشان را بپردازد، قبل از آنکه عرق بدنشان خشک شود. حکایت چهارم موسی ابن عمیر از پدرش نقل می کند که امام حسین علیه السلام به من امر فرمود: در میان لشکریان اعلام نمایم کسی که بدهکار است همراه و همرزم امام حسین علیه السلام نباشد، زیرا کسی که بمیرد در حالی که تصمیم نداشته باشد بدهی اش را بپردازد، داخل آتش جهنم می شود. دین اسلام، همواره برای حقوق افراد، اهمیت خاصی قائل است و به این نکته اعتقاد دارد که هیچ کس نباید حتی ذره ای از مال و دارایی دیگران را به تصرف خود درآورد. از بین حقوق سه گانه 1- خدا بر بنده (حق الله) 2- بنده بر نفس و وجود خود (حق النفس) 3- دیگران بر بنده (حق الناس) شاید خداوند دو مورد اولی را مورد عنایت و چشم پوشی قرار دهد، اما هرگز از حق بنده ای به دست بر بنده دیگر نمی گذرد، مگر اینکه رضایت بنده اش به دست آید. منبع : طباطبایی، سید محمد هادی، کتابچه شهر قرآنی، شماره12، با اندکی تصرف،

---

پس از شنیدن کلمه ازدواج از اولین موضوعاتی که به ذهن همه ما خطور می کند موانع ازدواج است. حداقل برای بسیاری از جوانان کشور که اکثریت جمعیت ما را تشکیل می دهند، ازدواج هم چون سنگ بزرگی است که سرراهشان قرار گرفته است یا باید خود را برای آزمودن آ ن آماده کنند و یا تغییر مسیر دهند و از خیر آن بگذرند. باتوجه به بافت فرهنگی، مذهبی و سنتی زندگی ایرانیان، ازدواج از دیرباز یک امر مقدس و بسیار مبارک بوده و آرزوی هر پدر و مادر ایرانی دیدن فرزندان خود در لباس عروسی و دامادی است، حال چه شده که این امر میمون و مبارک دغدغه خانواده ها، نهادها، سازمان ها، دانشگاه ها، دولتمردان، کارشناسان، مشاوران و محققان شده است؟ واقعیت این است که همه ما می توانیم با شنیدن خاطرات ازدواج نسل های گذشته پی به تفاوت زندگی گذشتگان با نسل امروز و در حقیقت گذار جامعه ایرانی از سنت به مدرنیسم ببریم.

آن چه امروز در جامعه ما به عنوان دغدغه ازدواج جوانان مطرح می شود حاصل جمع پدیده های متعدد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی طی دهه های گذشته در کشور است که با پیشرفت صنعتی، توسعه مدرنیسم و تحولات چشمگیر فرهنگی و اجتماعی زوال سنت ها و ظهور پدیده های نوین را به همراه آورده است. جامعه ایرانی در کشاکش پذیرفتن قواعد دنیای جدید و دلبسته به سنت ها و آیین گذشتگان، سخت در تلاش است تا هویت خود را از دست ندهد و سنت های خود را فرو نگذارد.

تلاش برای ارائه سلسله گزارش های جدید درباره موانع ازدواج در شرایط کنونی جامعه در واقع کاوشی در دل اجتماع، فرهنگ، سنت و باورها و آن چه این پدیده ها را تحت تاثیر گذاشته است، می باشد.

آن چه ما را به تهیه این گزارش واداشت اظهارات معاون فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها بود. حجت الاسلام داوود رنجبران در جشن ازدواج دانشجویی حدود ۴۷ هزار زوج جوان در روز عید سعید غدیر اظهار داشت: مشکلات فرهنگی بیش از عوامل مالی و اقتصادی مانع ازدواج جوانان است. وی در عین حال گفت: طبق بررسی های انجام شده دانشجویان عمدتا مسئله مالی را به عنوان مانع اصلی ازدواج بیان می کنند در حالی که این امر را نمی توان به عنوان مسئله اصلی برشمرد. رنجبران با اشاره به این که دانشگاه ها بهترین محل برای اجرای طرح ها و برنامه های فرهنگی مربوط به ازدواج است تاکید کرد باید رویکرد توجه به ازدواج آسان و پایدار در دستور کار قرار گیرد. در این باره به سراغ جواد آرین منش عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و نماینده مردم مشهد رفتیم. وی به خراسان می گوید: ازدواج به زمینه ها، اقدامات و زیرساخت هایی احتیاج دارد که بخشی از آن مادی و بخشی غیرمادی است.

نادیده گرفتن مسائل فرهنگی در ازدواج به اندازه نادیده گرفتن امکانات مادی، مسکن و اشتغال و نیازهای اولیه زندگی خطاست. اما این که مسائل فرهنگی می تواند بخش مهمی از مشکل ازدواج جوانان را رفع کند، تردیدی وجود ندارد. چرا که ما از شیوه های آسان و الگوهایی که از آن ها نام می بریم و کمتر توجه می کنیم، غافل شده ایم. روز ازدواج حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س) روز ازدواج نام گذاری شده بدون این که بتوانیم از آن ها الگوبرداری کنیم. آن بزرگواران با حداقل ها تشکیل زندگی دادند و به جای پرداختن به مادیات به معنویات توجه کردند.

اگر به مسائلی که در خواستگاری ها مطرح می شود، توجه کنید اولین سوالی که از جوان پرسیده می شود امکانات مادی، خودرو و منزل است به عبارتی شاخص های مادی بر شاخص های فرهنگی و معنوی غلبه کرده است. در حالی که طبیعی است دانشجویی که قصد ازدواج دارد، امکانات مادی مناسبی در اختیار ندارد و باید تحت حمایت خانواده اش ازدواج کند.

● روی دیگر سکه

اما کارشناسان مسائل اجتماعی بر مسائل متعددی در بحث موانع ازدواج تاکید می کنند دکتر رحمت ا...صدیق سروستانی استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران درباره ازدواج جوانان به ایلنا می گوید: با شرایط کنونی کشور که زیرساخت های مناسب برای ازدواج جوانان فراهم نیست، زندگی مشترک زیر یک سقف برای جوانان اتفاق نمی افتد. به عبارتی ابتدا باید در جامعه اشتغال ایجاد شود و سپس برای اشتغال جوانان تبلیغ شود تا بعد از این که جوان کاری پیدا کرد، آن وقت مسئله ازدواج مطرح شود.

دکتر سروستانی در واقع مشکلات اقتصادی را بزرگ ترین مانع ازدواج جوانان می داند. همان گونه که دکتر مصطفی اقلیما رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفت وگو با خراسان تاکید می کند، فراهم کردن زمینه ازدواج در واقع در ایجاد زمینه اشتغال و ساخت مسکن ارزان خلاصه می شود. یعنی جوان باید بتواند درآمد کافی و سرپناهی داشته باشد تا اقدام به تشکیل زندگی مشترک کند.

اما دکتر اورعی جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشکل ازدواج جوانان را بزرگ تر از مسئله اقتصادی و مالی جوانان می داند. وی به خراسان می گوید: به نظر می رسد مانع اصلی ازدواج همه جوانان، مالی باشد. طی تحقیقی که صورت گرفته و نظرسنجی که از تعدادی از جوانان ۱۹ تا ۲۰ ساله انجام شده، مشخص شده که آن ها برای ازدواج مشکل مالی دارند اما وقتی از دانشجویان ارشد و دکترای یکی از دانشگاه های تهران پرسیده شد که اگر ۱۰ میلیون تومان پول داشتید چه می کردید، حتی یک نفر نگفت با این پول ازدواج می کردم. آن ها در پاسخ گفتند مشکل ما، مالی نیست بلکه پیدا نکردن زوج مناسب است. در واقع جوان امروزی حتی در صورت داشتن شرایط ازدواج و امکانات مالی کافی، به علت نداشتن شناخت کافی نسبت به روحیات فردی و شخصی خودش و شناخت ناکافی از جنس مخالف نمی تواند به کسی اعتماد کند و از ترس شکست در ازدواج، به آن فکر نمی کند و هیچ اقدامی انجام نمی دهد.

دکتر اورعی ادامه می دهد جوان امروز در واقع از خود شناختی ندارد، او مهارت های زندگی را یاد نگرفته، نمی داند چرا باید ازدواج کند و هدف از ازدواج چیست؟ بنابراین طبیعی است که حتی اگر توان مالی ازدواج داشته باشد از آن سرباز می زند.

● لزوم فرهنگ سازی

به هر حال کدام مانع اصلی در ازدواج جوانان باعث افزایش تعداد مجردها و آسیب های اجتماعی بعدی آن شده است؟ آیا صرف فراهم کردن زمینه اشتغال می تواند به تمایل ازدواج به جوانان بینجامد؟ یا فرهنگ سازی در این زمینه کارساز خواهد بود؟ نایب رئیس اول کمیسیون فرهنگی مجلس هشتم در این باره به فرهنگ سازی معتقد است.

آرین منش می گوید ما فکر می کنیم با توجه به افزایش سن ازدواج می توان دوران عقد را طولانی کرد و تا زمانی که دختر و پسر استقلال مالی پیدا نکردند، در منزل پدر و مادری خود سکونت داشته باشند تا ضمن برقراری روابط عاطفی با خانواده ها نیازهای خود را نیز برطرف کنند و تا پایان گرفتن تحصیلات خود از حمایت آن ها برخوردار باشند. به هر حال ما ناگزیریم دست به فرهنگ سازی در این زمینه بزنیم و دولت نیز طبق قانونی که در مجلس هفتم به تصویب رسید، باید کمک کند. در قانون تسهیل ازدواج جوانان دولت موظف شده زمینه های ازدواج آسان را فراهم و امکاناتی را نظیر استفاده از خوابگاه های دانشجویی برای متاهلان، کمک هزینه، وام ازدواج، مسکن ارزان قیمت، تسهیل شرایط سربازی متاهلان و شرایط دیگری برای جوانان تامین کند تا آن ها راغب به ازدواج شوند. اما داوود رنجبران معاون فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها معتقد است سخت گیری زیاد زوجین و تعیین مهریه بالا از جمله اصلی ترین موانع ازدواج جوانان است. وی تاکید می کند تلاش برای کاهش انتظارات طرفین، فراهم کردن تسهیلات، احداث خوابگاه های متاهلان و طراحی کارهای ویژه دانشجویی برای برطرف کردن بخشی از مشکلات اقتصادی از جمله اقداماتی است که می تواند مورد توجه قرار گیرد.

آرین منش در بحث ازدواج دانشجویی که برخی به آن انتقاد دارند می گوید: در این بحث باید هزینه-فایده کنیم. یعنی بسنجیم آیا ازدواج دانشجویی بهتر است یا این که جوانان را منتظر فراهم کردن زمینه های ازدواج نگه داریم. طبعا اگر منتظر تامین نیازها باشیم، سن ازدواج از ۲۵ - ۲۶ سال به ۳۰ سال خواهد رسید. به عقیده من این افزایش، آسیب های اجتماعی به مراتب بیشتری از مشکلات اقتصادی یک زوج جوان ایجاد می کند. نباید فراموش کنیم که با ازدواج به عنوان یک پدیده چندوجهی برخورد کنیم و به اشتغال، مسکن و کمک های دولت نیز توجه کنیم و دولت، مردم، خیران و دانشگاهیان، همه دست به دست هم دهیم تا زمینه ازدواج سالم، آسان و پایدار برای دانشجویان و جوانان مهیا شود.



روزنامه خراسان

__________________
عضو تحریریه علمی ایران سلامت

مقدمه

بی تردید ابتلا به اسراف و تبذیر، یکی از مشکلات جامعه است. مصرف گرایی و زیاده روی در مصرف، مشکلات اقتصادی بسیاری برای جامعه ایجاد کرده است. مشکل اسراف آن چنان در تار و پود جامعه ریشه دوانده است که صرفه جویی و جلوگیری از اسراف و تبذیر به عنوان یکی از راه حلهای اساسی تنظیم اقتصاد جامعه اسلامی مطرح می شود.

از دیدگاه قرآن، اسراف یکی از نکوهیده ترین کارها است که حتی آن را یک عمل فرعونی دانسته و می فرماید: «وَاِنّ فِرعَونَ لَعالٍ فِی الاَرْضِ وَاِنَّهُ لَمِنَ المُسْرِفین»(1). علاوه بر آن قرآن اسراف کنندگان را اصحاب دوزخ می شمارد: «اِنَّ الْمُسْرِفینَ هُمْ اَصْحابُ النّارِ»(2).

امروزه اسراف و تبذیر به صورت عرف و عادت و گاه یک ارزش درآمده است. از اینرو تغییر زیرساختهای عرفی، اخلاقی و فرهنگی جامعه یکی از مهم ترین عوامل برای نابود کردن اسراف به شمار می آید که آن هم در گرو درک صحیح این مشکل است.

با توجه به اینکه قرآن گره گشای بسیاری از مسائل علمی، فرهنگی و اجتماعی است، برآنیم تا در این نوشتار از دیدگاه قرآن و روایات اشاره ای به پیامدهای ویرانگر اسراف و تبذیر داشته باشیم.

از آنجا که مبلغان گرامی با رفتار و عملکرد خویش بیشترین تأثیر را بر مخاطبان می‌گذارند، لازم است درباره اسراف و تبذیر دقت بیشتری کنند تا خدای نکرده به صورت غیرمستقیم الگو و اسوه رواج تبذیر و اسراف برای مخاطبان خود نباشند.

در این نوشته درباره پیامدهای ویرانگر اسراف و تبذیر در ابعاد فردی و اجتماعی در دو حوزه دنیوی و اخروی بحث می شود.

تعریف اسراف و تبذیر

واژه «اسراف» در لغت به معنی «گزاف کاری کردن، در گذشتن از حد میانه، تلف کردن مال، ولخرجی کردن(3) آمده است. راغب در مفردات می گوید: «اَلسّرَف، تَجاوُزُ الْحَدِّ فی کُلِّ فِعْلٍ یفْعَلُه الانْسانُ وإِنْ کانَ ذلک فی الإِنْفاقِ أشْهر؛(4) سرف به معنای تجاوز کردن از حد در هر کاری است که از انسان سر بزند. گرچه کاربرد آن در هزینه کردن مال بیشتر است.» و گاهی به خروج از اعتدال در مقدار خرج مال و زمانی هم به چگونگی بذل مال و مورد آن گفته می شود.

«تبذیر» در لغت به معنای پراکندن و پریشان ساختن است(5).

راغب می گوید: «التبذیرُ التفریقُ واصله القاء البذر وطرحُهُ فاستعیر لکل مضیع لماله(6)؛ تبذیر به معنای پراکنده کردن است و اصل آن پاشیدن بذر است و به هر کس که مالش را ضایع می کند گفته می شود.»

واژه اسراف تنها یک واژه اقتصادی نبوده و کاربرد آن منحصر به امور مالی نیست. بلکه این واژه قبل از آنکه نشانه جرم در امور اقتصادی باشد، بیانگر وضعیت نامناسب و غیرمعقول اخلاقی و فرهنگی شخص یا جامعه مسرف است که حالت تجاوزگرانه و بی اعتنایی به قوانین و حدود شرعی و انسانی می باشد. بر این اساس، به کارگیری این واژه در قرآن کریم و ادعیه ماثوره در مورد تجاوز از مرز شرع و خصلتهای انسانی و گام نهادن به وادی گناه و معصیت بسیار است. «وَما کانَ قَوْلُهُمْ اِلاّ أنْ قالُوا رَبَّنا اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَاِسْرافَنا فی أَمْرِنا وَثَبّت اَقْدامَنا وَانْصُرْنا عَلَی الْقَومِ الْکافِرین»؛(7) «و سخن آنان جز این نبود که گفتند: پروردگارا، گناهان ما و زیاده روی ما در کارمان را برما ببخش و گامهای ما را استوار دار و ما را بر گروه کافران یاری ده.»

«قُل یا عِبادِی الَّذینَ اَسْرَفُوا عَلی اَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللّه  انّ اللّه  یغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعا اِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیم»؛(8) «بگو ای بندگان من ـ که برخویشتن زیاده روی روا داشته اید ـ از رحمت خدا نومید مشوید، همانا خدا همه گناهان را می آمرزد که او خود آمرزنده مهربان است.»

پیامدهای اسراف و تبذیر

الف. پیامدهای دنیوی:

1. کم برکتی

اسراف، عملی مخالف تقوا و دستورات و سفارشهای خدا و اولیای الهی است و باعث می شود برکت از زندگی انسان رخت بربندد. امام صادق علیه السلام فرمودند: «اِنَّ مَعَ الاسْرافِ قِلَّةَ الْبَرَکَةِ؛(9) همانا اسراف همراه با کاهش برکت است.»

2. زوال نعمت

یکی از آثار شوم اسراف و تبذیر تباهی و زوال نعمت است. امام علی علیه السلام فرمودند: «اَلْقَصْدُ مَثْراةٌ وَالسَّرْفُ مَثْواةٌ؛(10) اعتدال و میانه روی موجب فراوانی مال و ثروت و اسراف باعث تباهی و نابودی آن است.»

از امام کاظم علیه السلام نقل شده که فرمودند: «مَنِ اقْتَصَدَ وَقَنِعَ بَقِیتْ عَلَیهِ النِّعْمَةُ وَمَن بَذَّرَ وَاَسْرَفَ زالَتْ عَنْهُ النِّعْمَةُ؛(11) کسی که میانه روی و قناعت ورزد، نعمتش باقی می ماند و آنکه تبذیر و اسراف کند، نعمتش زوال می پذیرد.»

3. ورشکستگی (افلاس)

از دیگر آثار زیانبار افراط و ولخرجی که کم و بیش در اطراف خود به چشم دیده ایم، ورشکستگی است. خیلی از افراد به خاطر داشتن ثروت زیاد دست به انواع ریخت و پاشها و ولخرجی می زنند و چون دارای ثروت هستند، ترسی از آینده ندارند، غافل از اینکه ولخرجی موجب مفلسی و بینوایی است.

اگر این اسراف و ولخرجی از حد اعتدال و میانه روی تجاوز کند و فرد مسرف به ریخت و پاش خود مغرورانه افتخار کند، طولی نمی کشد که استخوانهای او زیر ضربات سهمگین ورشکستگی مالی خورد شده، به خاک مذلت کشیده می شود.

علی علیه السلام فرمودند: «مَنْ افْتَخَرَ بِالتَّبْذیرِ اِحْتَقَرَ بِالاِْفْلاسِ؛(12) هر کس به ریخت و پاش افتخار کند، با تهیدستی (ورشکستگی) کوچک می شود.»

4. فقر

بی شک یکی از عوامل مهم فقر و تنگدستی در جهان، اسراف و تبذیر است. آنهایی که دست به ولخرجی و ریخت و پاشهای بی حد و حساب می زنند و با اسراف، امکانات مادی بیشتری را صرف هوسهای خود می کنند، سرانجامی جز تهیدستی و شکست اقتصادی در انتظارشان نیست.

علی علیه السلام فرمودند: «سَبَبُ الْفَقْرِ اَلاِْسْراف؛(13) اسراف سبب فقر است.»

امام صادق علیه السلام به عبید فرمودند: «یا عُبَیدُ اِنَّ السَّرَفَ یورِثُ الْفَقْرَ وَاِنَّ الْقَصْدَ یورِثُ الْغِنی؛(14) ای عبید! اسراف باعث فقر می شود و میانه روی موجب بی نیازی می گردد.»

5. نابودی امکانات

از جمله آثار ولخرجی، نابودی امکانات است. امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمودند: «اَلاِْسْرافُ یفْنی الْجَزیلَ؛(15) اسراف، [امکانات] زیاد را نابود می سازد.»

همچنین فرمودند: ««اَلاِْسْراف یفْنی الْکَثیرِ؛(16) اسراف، [مال] زیاد را نابود می کند.»

6. بخل

یکی از صفات اخلاقی که مورد توجه دین و اولیای الهی است و ائمه معصومین علیهم السلام آن را بخشی از سیره و روش خود قرار داده بودند، جود و بخشش است. در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ولخرجی و افراط در مصرف، یکی از آفتهای این فضیلت اخلاقی بیان شده است: «آفةُ الْجُودِ اَلسَّرْفُ؛(17) اسراف آفت سخاوت است.» یعنی، اسراف و تبذیر فرد باعث می شود که نتواند جود و بخشش داشته باشد و به این صفت اخلاقی عمل کند.

7. بیماری جسمی

امروزه پژوهشهای دانشمندان به این نتیجه رسیده که سرچشمه بسیاری از بیماریها، غذاهای اضافی است که به صورت جذب نشده در بدن باقی می ماند. این مواد اضافی هم بار سنگینی برای قلب و سایر دستگاههای بدن است و هم منبع آماده ای برای انواع عفونتها و بیماریها است. لذا برای درمان بسیاری از بیماریها، نخستین گام آن است که این مواد مزاحم که در حقیقت زباله های بدن هستند، سوخته و پاکسازی شوند.

عامل اصلی تشکیل این مواد مزاحم، اسراف و زیاده روی در تغذیه و به اصطلاح «پرخوری» است و برای جلوگیری از آن راهی جز رعایت اعتدال در غذا نیست.(18)

بی جهت نیست که علی بن حسین واقد در جواب طبیب مسیحی که پرسید: در کتاب شما چیزی از علم طب نیست، در حالی که علم دو تاست، علم پزشکی و علم ادیان. گفت: خداوند تمام پزشکی را در نصف آیه جمع کرده است: «کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلا تُسْرِفوا»؛(19) «بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید.» و پیامبر ما تمام پزشکی را در یک جمله خلاصه کردند و فرمودند: «اَلْمِعْدة بَیتُ کُلّ داءٍ وَالْحِمْیةُ رأْسُ کُلّ دَواءٍ؛(20) «معده خانه هر بیماری و پرهیز برترین داروست.» طبیب مسیحی گفت: قرآن و پیامبر شما چیزی از پزشکی برای جالینوس باقی نگذاشته اند.(21)

8. محرومیت از هدایت

خدای متعال همواره درهای رحمتش را به روی بندگان گشوده و با ارسال پیامبران، همگان را برای رسیدن به کمال و قرب الهی فراخوانده است. اماگاه عواملی باعث می شود که انسان در این مسیر قرار نگرفته، از هدایت الهی محروم بماند. یکی از این عوامل که باعث محرومیت انسان از هدایت می شود، اسراف و تبذیر است. قرآن کریم درباره اسراف کاران و کسانی که در معصیت و گناه پا را از حد فراتر نهاده اند می فرماید: «اِنَّ اللّه  لایهْدی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذّاب»؛(22) «خدا کسی را که افراط کار دروغ زن باشد، هدایت نمی کند.» به عبارت دیگر اسراف از آنها سلب توفیق کرده، بهره ای از بینات نمی برند و در نتیجه در وادی ضلالت و گمراهی باقی می مانند.

9. بی مروّتی

جوانمردی و مروت که از خصال نیک انسانی است و همگان دارنده این صفت را می ستایند، با اسراف و تبذیر قابل جمع نیست. علی علیه السلام فرمودند: «مِنَ المُروّةِ اَنْ تَقْصِدَ فَلا تَسْرِفَ وَتَعِدَ فَلا تُخْلِفَ؛(23) از جوانمردی است که میانه روی کنی و زیاده روی ننمایی و چون وعده دادی خلف وعده نکنی.»

10. از بین رفتن شرافت

خصلت شرافت که فرد را در اجتماع مورد تکریم و احترام قرار می دهد، با افراط و ولخرجی از بین می رود. امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمودند: «مِنْ اَشْرَفِ الشَّرَفِ اَلْکَفُّ عَنِ التَّبْذیرِ وَالسَّرَفِ؛(24) از شریف ترین شرافتها، خودداری از تبذیر و اسراف است.» اگر فرد دست به اسراف و تبذیر بزند، بدست خود اسباب شرافت خویش را از بین می برد.

11. سلب توفیق

یکی دیگر از آثار دنیوی اسراف و تبذیر بی رغبتی به انجام کارهای خیر است. به طور معمول انسانها در انجام کارهایی که فایده عمومی دارد، خود را شریک می کنند تا از اجر و ثواب اخروی آن بهره مند شوند؛ ولی آنهایی که اهل ولخرجی و اسراف هستند، دستشان از این کارها کوتاه است.

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در حدیثی ضمن بیان نشانه های افراد اسرافکار به این مطلب اشاره می فرمایند: «اَمّا عَلامَةُ الْمُسْرِفِ فَأَرْبَعَةٌ: اَلْفَخْرُ بِالباطِلِ وَیأْکُلُ مالَیسَ عِنْدَهُ وَیزهدَ فی اِصْطِناعِ المَعْروفِ وَینْکِرُ مَن لا ینْتَفِع بِشَی ءٍ مِنْهُ؛(25) نشانه اسرافکار چهارچیز است: به کارهای باطل می نازد، آنچه را فراخور حالش نیست می خورد، در انجام کارهای خیر بی رغبت است و هر کس را که به او سودی نرساند، انکار می کند.»

12. عدم استجابت دعا

خداوند متعال دستور به خواندن دعا می دهد تا خود دعاها را اجابت کند. اماگاه به خاطر اسبابی اجابت دعاها به تأخیر افتاده یا مستجاب نمی شود. یکی از عوامل عدم استجابت دعا، اسراف و تبذیر است.

امام صادق علیه السلام فرمودند: «اَرْبَعَةٌ لا تُسْتَجابُ لَهُمْ دَعْوَةٌ... وَ رَجُلٌ کانَ لَهُ مالٌ فَأفْسَدَهُ فَیقُولُ اللهمَّ ارْزُقْنی فَیقالُ لَهُ أَلَمْ آمُرْکَ بِالاقْتِصادِ، اَلَمْ آمُرْکَ بِالاِْصْلاحِ؛(26) چهاردسته هستند که دعایشان مستجاب نمی شود... و مردی که مالی داشته که آن را ضایع کرده و می گوید: خدایا به من روزی بده، به او گفته می شود: آیا تو را به میانه روی امر نکردم؟ آیا به تو دستور اصلاح [در مال] را ندادم»

ب. پیامدهای اخروی

در قرآن و روایات برای اسراف و تبذیر آثار اخروی نیز بیان شده که به برخی از آنها اشاره می شود:

1. خشم الهی

اسراف کار از رحمت خداوند دور بوده، گرفتار خشم الهی می شود، همان گونه که در قرآن کریم آمده است: «وَلا تُسْرِفُوا اِنَّهُ لا یحِبُّ الُمسْرِفینَ»؛(27) «زیاده روی نکنید که او اسراف کاران را دوست ندارد.»

امام جعفر صادق علیه السلام هم در این زمینه فرمودند: «اِنَّ السَّرَفَ اَمرٌ یبْغِضُهُ اللّه ؛(28) اسراف از اموری است که مورد غضب خداست.»

2. کیفر اخروی

کسانی که از ذکر خدا روی گردانده، آیات او را فراموش کنند همچنین آنهایی که نعمتهای خدادادی چون چشم و گوش و عقل را در مسیر نادرست به کار گرفته، آنها را بیهوده برباد دهند، نه تنها گرفتار فقر و تنگدستی در دنیا می شوند، بلکه عذاب اخروی نیز در انتظار آنها خواهد بود: «وَکَذلکَ نَجْزی مَنْ أسْرَفَ وَلَمْ یؤْمِنْ بِآیاتِ رَبِّه وَلَعذابُ الاخِرَةِ اَشَدُّ وَاَبْقی»؛(29) «و این گونه هر که را به افراط گراییده و به نشانه های پروردگار ایمان نیاورده است، سزا می دهیم و قطعا عذاب آخرت سخت تر و پایدارتر است.» همچنین فرمود: «وَاَنَّ المُسْرفینَ هُمْ اَصْحابُ النّارِ»؛(30) «و افراط گران همدمان آتشند.»

3. خواری قیامت

وقتی امیرمؤمنان علیه السلام در عطایای بیت المال رعایت مساوات کردند، عده ای از خودخواهان بر حضرت ایراد گرفته، آن را برخلاف سیاست دانستند. حضرت ضمن ایراد خطبه ای به آنها فرمود:

«...ألا وَاِنَّ اِعْطاءَ الْمالِ فی غَیرِ حَقِّهِ تَبْذیرٌ وَاِسْرافٌ وَهُوَ یرْفَعُ صاحِبَهُ فِی الدُّنْیا وَیضَعُهُ فِی الآخِرَةِ وَیکْرِمُهُ فِی النّاسِ وَیهینُهُ عِنْدَ اللّه  وَلَمْ یضَعْ امرؤٌ مالَهُ فی غَیرِ حَقِّه وَلا عِنْدَ غَیرِ اَهْلِهِ اِلاّ حَرَمَهُ اللّه شُکْرَهُمْ وَکانَ لِغَیرِهِ وُدُّهُمْ...؛(31) آگاه باشید که بخشیدن مال در غیر حقش تبذیر و اسراف است. این کار در دنیا انجام دهنده آن را بالا می برد ولی در آخرت موجب سرافکندگی وی می گردد و در میان مردم گرامیش می نماید ولی در نزد خداوند خوارش می سازد. هیچ کس مال خودش را در غیر مورد حقش مصرف نکرد و به غیراهلش نسپرد جز اینکه خداوند او را از سپاس گذاری آنان محروم ساخت و محبتشان با دیگری بود.»

4. هلاکت

اسراف از هر نوعی که باشد، انسان را به نابودی می کشاند؛ به خصوص افرادی که با انکار آیات الهی و تکذیب پیامبران درباره خویش و جامعه ای که در آن زندگی می کنند اسراف کنند. خدای منان می فرماید: «ثُمَّ صَدَقْناهُمُ الْوَعْدَ فَأَنْجَیناهُمْ وَمَنْ نَشاءُ وَاَهْلَکْنا الْمُسْرِفینَ»؛(32) «سپس وعده (خود) به آنان را راست گردانیدیم و آنها و هر که را خواستیم نجات دادیم و افراط کاران را به هلاکت رساندیم.»

منابع:

1. یونس/83: «در حقیقت فرعون در آن سرزمین برتری جوی و از اسراف کاران بود.»

2. غافر/43: «اسراف کنندگان همدمان آتشند.»

3. محمد معین، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم، 1362، ج1، ص266.

4. الراغب الاصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، دمشق بیروت، الطبعة الاولی، 1416 ه، ص407 (ماده سرف).

5. فرهنگ معین، ص1021.

6. مفردات الفاظ القرآن، ص113.

7. آل عمران/ 147.

8. زمر/53.

9. الکافی، ج4، ص55، حدیث3.

10. همان، ص52، حدیث4.

11. تحف العقول، ص403.

12. همان، ح 8141.

13. همان، ح8126.

14. الکافی، ج4، ص53، ح8.

15. غررالحکم، ح8118.

16. همان، ح8119.

17. همان، ح8226؛ همچنین، آفةُ الجُودِ التَّبذیر. (همان، ح8626).

18. تفسیر نمونه، ج6، ص152.

19. اعراف/ 31.

20. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج2، ص412؛ نهج الفصاحة، ج2، ص320، ح1911.

21. همان.

22. غافر/ 28.

23. غررالحکم، ح8131، همچنین حدیث 5292.

24. همان، ح8143.

25. تحف العقول، ص21.

26. الکافی، ج2، ص511، ح2.

27. انعام/141.

28. الکافی، ج4، ص52، ح2.

29. طه/ 127.

30. غافر/43.

31. نهج البلاغه، خطبه 126.

32. انبیاء/9.

 

منبع : مبلغان، آبان و آذر 1383، شماره 60

رئیس قوه‌قضائیه خواستار تلاش جدی نمایندگان مجلس در تصویب و به روز كردن قوانین، به منظور ‌پركردن خلاءهای قانونی و پیشگیری از وقوع جرم ناشی از آن شد. ‌به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی قوه قضائیه، آیـت‌الله آملی لاریجانی در دیدار اعـضـای كـمـیـسـیـون اقـتـصـادی مجلس، ‌ با تاكید بر ضرورت تعامل گستـرده مجلـس و قـوه‌قضـائیـه، پیشگیری از وقوع جرم را یكی از دغـدغـه‌هـای ‌اصلـی قـوه‌قـضـائـیه برشمرد و گفت: تصویب قوانین جدید، اصلاح قوانین و پركردن خلاءهای قانونی از ‌مهم‌ترین وجوهی است كه نـمـایندگان محترم مجلس می‌توانند از طریق آن به قوه‌قضائیه كمك كنند تا امكان ‌سوءاستفاده از قوانین نارسا و وقوع جرم و تشكیل پرونده به حداقل ممكن برسد.‌آیت‌الله آملی لاریجانی وجود مسائل و مشكلات اقتصادی را یكی از عوامل اصلی وقوع جرم دانست و گفت: ‌بهبود شرایط و تقویت بسترهای اقتصادی از طریق مجلس شورای اسلامی می‌تواند در كنار یافتن ‌سرمنشأهای وقوع جرایم در پیشگیری از وقوع جرم موثر باشد.‌رئیس قوه‌قضائیه جدیت مجلس در تصویب لوایح و قوانین جدید به منظور مقابله با شركت‌های هرمی را ‌خواستار شد و تصریح كرد: متأسفانه فعالیت‌های ناسالم شركت‌های هرمی موجب خروج سرمایه‌های هنگفتی ‌از كشور شده است و ضرورت دارد كه مجلس نسبت به تصویب قوانین متناسب، هوشیارانه تر و جدی تر وارد ‌عمل شود تا از گسترش فعالیت این شركت‌ها پیشگیری لازم صورت گیرد.‌وی تصویب قوانین دقیق و ظریف در خصوص ثبت شركت‌ها را از دیگر نیازهای قوه قضائیه ‌ذكر كرد و افزود: امیدواریم نمایندگان مـحـتـرم مجلـس و بـه ویـژه اعضـای كمیسیون اقتصادی با تصویب قوانین ‌مناسب گامی موثر در كمك به دستگاه قضایی در این زمینه بردارند.‌ رئیس قوه قضائیه توجه ویژه نمایندگان مجلس شـورای اسـلامی به بخش‌های قضایی برنامه پنجم تـوسـعـه و آخـرین ‌اصلاحات صورت گرفته از سوی قوه‌قضائیه در آن را خواستار شد و ابراز امیدواری كرد كه در مرحله ‌بررسی تا تصویب این برنامه اهداف و خواسته هـای قـوه قـضـائیه تامین شود.‌در این دیدار اعضای كمیسیون اقتصادی ‌مجلس هر یك در صحبت‌های جداگانه با تقدیر از اقدامات قوه قضائیه در برقراری عدالت و برخورد با مسائل مختلف به بیان دیدگاه های خود در خصوص افزایش تعامل قوه‌مقننه و قوه‌قضائیه و نیز توجه به مسائل حوزه‌های انتخابیه خود پرداختند.‌ برخی نمایندگان در این دیدار همچنین از حمایت‌های قانونی قوه قضائیه از سرمایه‌گذاری‌های مشروع و قانونی در استان‌ها، قدردانی و چنین حمایت‌هایی را موجب رشد سرمایه گذاری و ‌جذب سرمایه‌های ایرانیان خارج از كشور دانستند. ‌

مشکلات اقتصادی کشور و نقش نظام مالیاتی در طرح تحولات اقتصادی، نظام مالیاتی به حق به عنوان یکی از محورها تعیین شده است. انتظار می رود با بررسی همه جانبه نظام مالیاتی کشور و رفع کاستی ها ی آن، بتوان گام اساسی در به ثمر رسیدن تحول اقتصادی در کشور برداشت.   در طرح تحولات اقتصادی، نظام مالیاتی به حق به عنوان یکی از محورها تعیین شده است. انتظار می رود با بررسی همه جانبه نظام مالیاتی کشور و رفع کاستی ها ی آن، بتوان گام اساسی در به ثمر رسیدن تحول اقتصادی در کشور برداشت. در این مقاله کاستی ها ی نظام مالیاتی ایران و نقش فعلی و بالقوه آن در رفع و کاهش معضلات اقتصادی کشور مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهایی در این زمینه ارائه می شود. هر نظام مالیاتی در جهان امروز وظایف متعددی را به عهده دارد که تامین هزینه های دولت، تنها یکی از وظایف آن محسوب می شود. از مهم ترین وظایف نظام های مالیاتی، هدایت اقتصاد در مسیر درست آن است. در واقع اهرم مالیات یکی از موثر ترین حربه ها در هدایت اقتصاد کشور به شمار می رود که کشور های غربی با استفاده درست از آن توانسته اند به پیشرفت های اقتصادی بزرگی نایل آیند. در واقع دولت ها با استفاده از نظام مالیاتی، حاکمیت خود را در کشور اعمال کرده و به اقتصاد کشور برای رسیدن به هدف های ملی جهت می دهند. با به کارگیری اهرم های هدایت اقتصاد در نظام مالیاتی، می توان بر بسیاری از مشکلات اقتصاد کشور فائق آمد و به کارگیری درست این حربه، می تواند در موفقیت دولت ها در به سامان رساندن اقتصاد نقشی اساسی داشته باشد. نظام های مالیاتی، نرم افزار دولت ها برای ارشاد و هدایت اقتصاد کشور برای بهره گیری از تمام توان اقتصاد است و می تواند در صورت برنامه ریزی و تدوین درست آن، با توجه به هدف ها و نیازها و همچنین چشم انداز آینده، با نگرش به روند های موجود در جهان، اقتصاد کشور را به صورت آرام، متین و قانون مند به سوی پیشرفت و تعالی سوق دهد. نظام های مالیاتی هم چنین قادرند که در حل و تخفیف مسائل و مشکلات کوتاه مدت و بلند مدت اقتصادی و اجتماعی کشورها، کمک های بسیاری انجام دهند. متاسفانه نظام مالیاتی ایران، با وجود پیشرفت های دهه اخیر نسبت به قبل از آن، هنوز به عنوان یک منبع درآمد برای دولت ها عمل می کند و سایر جنبه های آن، از جمله هدایت اقتصاد، مورد توجه نبوده است. اقدامات معدودی که در نظام مالیاتی کشور برای هدایت اقتصاد صورت گرفته نیز چندان مثمر ثمر نبود. از جمله این اقدامات می توان معافیت بخش کشاورزی از مالیات، معافیت ده ساله شرکت ها و کارخانه ها در مناطق محروم و نظیر آن را نام برد که در عمل نتوانسته است تحول قابل قبولی در اقتصاد ایران ایجاد نماید. بزرگترین معضلات اقتصاد ایران در حال حاضر بیکاری، کمبود سرمایه و تورم است که نظام مالیاتی ایران در مورد آنها کاملا خنثی است. حال ببینیم که ظرفیت بالقوه نظام مالیاتی کشور در رابطه با این معضلات چیست و چگونه می تواند در حل و تخفیف آنها اثر گذار باشد. ۱) اشتغال: از بزرگترین معضلات حال و آینده کشور موضوع اشتغال است. یکی از بزرگترین ابزار های دولت ها برای ایجاد، تشویق و حفظ اشتغال، نظام مالیاتی است. در این باره نظام مالیاتی ما مطلقا خنثی است و هیچ رد و اثری در ایجاد و حفظ اشتغال در آن دیده نمی شود. به عنوان مثال نرخ های مالیاتی از سود یک بوتیک در شمال تهران با یک نفر نیروی کار و یک کارخانه آجر پزی در جاده قم با ۷۰ نفر کارگر یکسان است. به عبارت دیگر در نظام مالیاتی ایران تعداد شاغلان هیچ اثری در نرخ و مبلغ مالیات بنگاه ندارد. این خنثی ترین حالت ممکن در یک نطام مالیاتی درباره یکی از حادترین مشکلات جامعه است. مشکلات نیروی کار و گرفتاری ها و دردسر های ناشی از آن و عدم وجود مشوق مالیاتی برای اشتغال، به مرور کارفرمایان ایرانی را به کاهش نیروی کار داخلی، سوق داده است. ▪ راه کارپیشنهادی: با برقراری مقررات مالیاتی ساده ای، مثلا معافیت مالیاتی ۲ میلیون تومان به ازای هر نفر نیروی شاغل در بنگاه، می توان نظام مالیاتی را در جهت افزایش اشتغال جهت داد. با توجه به هزینه ها و مشکلات دولت در رابطه با بیکاران و پرداخت حقوق بیکاری و امثال آن، صرف نظر کردن از ۲ میلیون تومان مالیات به ازای ایجاد و حفظ یک شغل می تواند کاملا توجیه پذیر باشد. با این گونه معافیت، افزایش شاغلان در بنگاه ها توجیه پذیر خواهد شد و انگیزه کارفرمایان برای افزایش نیروی کار بسیار افزایش خواهد یافت. به این ترتیب نظام مالیاتی می تواند در ایجاد و حفظ اشتغال در کشور نقش بسیار مهم و مثبتی ایفا نماید. طبیعتا باید بر مبنای کار کارشناسی معافیت مالیاتی برای هر نفر شاغل و کل شاغلان در بنگاه های بزرگ و کوچک مشخص شود. ۲) کمبود سرمایه: کمبود سرمایه یکی از اصلی ترین مشکلات بنگاه های اقتصادی کشور است و به همین دلیل همیشه در همه بانک ها صف طولانی از بنگاه های متقاضی وام وجود دارند. یکی از دلایل تقاضای بالای وام در بنگاه های تولیدی، کمی سرمایه ثبت شده شرکت توسط سهامداران است. دلیل این امر را نیز باید در بازده پایین سرمایه در بسیاری بنگاه ها جست و جو کرد. از سوی دیگر بسیاری شرکت های بزرگ نیز بدون دلیل موجهی دارای سرمایه ثبت شده اندکی هستند. به راستی تعجب آور نیست که شرکت های با گردش مالی بیش از چند میلیارد تومان، سرمایه ثبت شده ۰۰۰/۱۰۰ تومانی دارند. یکی از دلایل سرمایه های اندک برای ثبت شرکت، تصور پرداخت مالیات کمتر بود که فرضی بی پایه است. به همین دلیل ساده سرمایه اغلب شرکت های ایرانی همان ۰۰۰/۱۰۰ تومان است. به علاوه امکان ثبت شرکت با مبلغی اندک، یکی از راه های ثبت شرکت های آنچنانی است که هر روز در مطبوعات شاهد مسائل آنان هستیم. اخیرا یک شرکت خارجی به یک شرکت ایرانی پیشنهاد مشارکت داده و خواهان دیدن اساسنامه و سرمایه ثبت شده شرکت ایرانی شده بود. شرکت ایرانی حیران که چگونه به شریک خارجی با سرمایه چند میلیون دلاری اعلام کند سرمایه ثبت شده اش فقط ۱۱۰ دلار است!. متاسفانه درنظام مالیاتی ما سرمایه ثبت شده و پرداخت شده شرکت هیج اثری در مقدار مالیات پرداختی ندارد. به عبارت دیگر برای نظام مالیاتی ایران تفاوتی بین سود حاصل از سرمایه گذاری چند میلیارد تومانی و سود حاصله از ۰۰۰/۱۰۰ تومان سرمایه گذاری وجود ندارد! طبعا وقتی که سود سپرده گذاری در بانک ها با نرخ های بیش از ۱۵درصد از مالیات معاف است، دلیلی وجود ندارد که سرمایه گذار آن را در شرکت خود سرمایه گذاری کند و با نرخ ۲۵درصد مالیات بپردازد. در اقتصاد امروز از سرمایه های اندک کاری بر نمی آید و لازم است بستری فراهم شود تا سرمایه های بزرگ در شرکت ها انباشته گردند و توان رقابت با غول های اقتصادی فراهم آید. همان طور که ملاحظه می شود، نظام مالیاتی ما درباره این مشکل نیز کاملا خنثی است و به همین دلیل اغلب شرکت های ایرانی با سرمایه اندک به ثبت می رسند. ▪ راه کار پیشنهادی: می توان برای سرمایه ثبت شده و پرداخت شده شرکت ها مشوق های مالیاتی در نظر گرفت. مثلا سرمایه ثبت شده و ۱۰۰درصد پرداخت شده شرکت ها دارای سود ۵درصد باشد و این مبلغ از مالیات آنها کسرشود. مثلا اگر شرکتی ۱۰۰میلیون تومان سرمایه ثبت شده و پرداخت شده داشته باشد، ۵ملیون تومان از مالیات آن بخشوده خواهد شد. این اقدام انگیزه بزرگی برای شرکا برای تامین سرمایه مورد نیاز شرکت ها فراهم خواهد آورد و فشار بر منابع بانک ها کاهش خواهد یافت و موجب انباشت سرمایه در شرکت ها و تامین بخش بزرگی از نیاز های مالی آنان خواهد شد. بدیهی است معافیت مالیاتی برای ارقام سرمایه و حدود آن باید بر مبنای کار کارشناسی در بنگاه های بزرگ و کوچک مشخص شود. ۳) تورم: تورم بزرگترین مشکل مردم و دولت در زمان حاضر است. یکی از دلایل تورم در کشور ما، بورس بازی بر روی زمین و مسکن و برخی کالاها نظیر اتومبیل است. نظام مالیاتی ما در این باره و سود های کلان به دست آمده از زمین و مسکن و موارد مشابه کاملا خنثی است و همین امر موجب تشدید بورس بازی مخرب در زمین و مسکن و بسیاری زمینه های دیگر است که حاصل آن عدم امکان تهیه سرپناه برای گروه های بزرگی از مردم و ثروتمند شدن گروه قلیلی بدون پرداخت مالیات است. هرچند اخیرا اقداماتی درباره اخذ مالیات از بورس بازان مسکن در شرف انجام است. حقیقت آن است که اگر نظام مالیاتی ما در این باره تا این حد خنثی نبود، قطعا قیمت های زمین و آپارتمان به سطوح فعلی نمی رسید. یکی از مهم ترین دلایل نرخ های پایین تورم در کشور های غربی، کارائی نظام مالیاتی آنها است. در ایران متاسفانه نظام مالیاتی هیچ نقشی در جلوگیری از افزایش قیمت ها، با دریافت درست و به موقع مالیات از درآمد های بادآورده، ایفا نمی کند. اگر مثل همه کشور های غربی، از بورس بازان زمین و مسکن و سایر درآمد های بادآورده مالیات واقعی اخذ شود، امکان چنین افزایش قیمت هایی وجود نمی داشت. امید است اقدامات در شرف انجام برای اخذ مالیات از بورس بازان زمین و مسکن، که می تواند اولین گام در به کارگیری مالیات در این زمینه باشد، به سرانجامی مطلوب برسد.

دکتر لطفعلی بخشی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی

روزنامه دنیای اقتصاد

رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران، با بیا اینکه مشکلات اقتصادی عامل اصلی افزایش طلاق جوانان است، گفت: ما با حقوق کمتر از 800 هزار تومان نمی توانیم زندگی کنیم. ما همه چیزها را بر اساس قیمت بین المللی به مردم عرضه می کنیم اما بر اساس آن استانداردها به مردم حقوق نمی دهیم.

به گزارش«فردا» دکتر مصطفی اقلیما، در توضیح دلایل افزایش طلاق در جامعه گفت: یکی از مهم ترین علت ها این است که جوان های ما به خاطر زندگی ازدواج نمی کنند بلکه به خاطر گرفتن وام ازدواج می کنند. دخترهای ما اغلب به خاطر بیرون آمدن یا فرار از خانه پدر مجبور به ازدواج می شوند یا مسائلی مثل وضع مالی خانواده یا حرف مردم دلیل ازدواج هایشان بوده است.

دکتر اقلیما افزود: طبق بررسی های انجمن علمی مددکاری که در بین پنج شهر بزرگ انجام شده است، 70 درصد مردم در پاسخ به اینکه چرا ازدواج کرده اند، مساله اجبار را عنوان کرده اند. یعنی بحث داشتن همدل و همزبان و نیاز به درک متقابل علت ازدواج ها نبوده است. جوان ما کار ندارد و ازدواج می کند تا پدرش یا پدرزنش خرج زندگیش را بدهد. الان پایه حقوق یک کارشناس 320 هزار تومان و خط فقر ما 700 هزار تومان است یعنی جوان کارشناس ما حدوداً روزی 10هزار تومان حقوق می گیرد درحالی که یک کارگر ساختمان روزی 15 هزار تومان درآمدش است. اینجا است که وقتی امکانات زندگی فراهم نیست، دعواها و نزاع آغاز می شود و به طلاق می کشد.

وی ادامه داد: شما اگر منابع قرآنی را بررسی کنید، می بینید که برای ازدواج پسر شرایطی گذاشته اند که یکی از آن توانایی برعهده گرفتن خرج خودش و یک آدم دیگر است و دیگراینکه برای دختر در منطقه ای خانه اجاره کند که در سطح او و خانواده اش باشد. الان کدام پسر ما این شرایط را دارد؟

مقایسه با استانداردهای بین المللی

این کارشناس مسائل اجتماعی افزود: آخرین استاندارد بین المللی برای یک زندگی به این صورت است که 25 درصد حقوق یک فرد باید صرف کرایه خانه، 25 درصد برای خوراک و پوشاک، 25 درصد برای تفریحات و بهداشت و 25 درصد برای پس انداز صرف شود. بر اساس این استاندارد، ما با حقوق کمتر از 800 هزار تومان نمی توانیم زندگی کنیم. ما همه چیزها را بر اساس قیمت بین المللی به مردم عرضه می کنیم اما بر اساس آن استانداردها به مردم حقوق نمی دهیم.

رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران گفت: مهم ترین تفاوتی که در خصوص دلایل طلاق نسبت به گذشته صورت گرفته بحث اقتصادی است.الان در دنیا از بنگلادش به عنوان یک کشور فقیر گرفته تا آمریکا، هیچ دولتی دیده نمی شود که وام ازدواج بدهد. وظیفه دولت این است که برای جوان کار و شغل ایجاد کند. این کار به فرد شخصیت و اراده می دهد. اما این وام ها نوعی فرار از تکلیف است.

در تمام کشورهای دنیا اگر وضعیت بیکاری از 10 درصد به 11 درصد برسد، رئیس جمهور اجازه کاندیداتوری مجدد ندارد. اما در کشورمان آمار بیکاری بالاست و همین ها روز به روز موجب افزایش طلاق می شود.

چندی پیش سازمان ملی جوانان اعلام کرده بود ما 11 میلیون جوان آماده ازدواج داریم که ازدواج نمی کنند. در این آمار اعلام شده بود نصف این افراد هم دارای شغل هستند. اما نگفته اند منظورشان از شغل چیست. کاری که حقوق 80 تا 200 هزار تومان دارد که شغل محسوب نمی شود. آیا کار قراردادی که هر لحظه ممکن است عذر فرد را بخواهند کار به حساب می آید؟

مساله حضور زنان در جامعه و بالا رفتن سطح سواد و آگاهی آنها هم گاهی در جامعه به عنوان یکی از دلایل طلاق عنوان می شود. دکتر اقلیما در این خصوص به روزنامه سرمایه گفت: نه. الان تنها 10 درصد خانم های ما شاغل هستند. ممکن است بگوییم آقایانی در سطح اینها نداریم یا آقایی که 300 هزار تومان حقوق می گیرد چطور می تواند با خانمی که دو میلیون تومان حقوق دارد ازدواج کند. اما ما خانمی با تحصیلات لیسانس داشته ایم که شوهرش در همان شرکتی که او کار می کرده نظافتچی است و خیلی از خانم ها هستند که خرج شوهران شان را می دهند. اینها همه بهانه هایی برای فرار از دلایل واقعی طلاق است که روز به روز گسترده تر می شود.

گفتنی است در آمارهای ثبت احوال کشور، میزان ازدواج های سال گذشته 881 هزار و 592 مورد و میزان طلاق ها 110 هزار و 510 مورد عنوان شده و بیشترین این طلاق ها در سنین زیر 29 سال بوده است.

به گزارش روابط عمومی اداره کل زندانهای استان کرمان   رییس اداره زندان شهرستان زرند مشکلات اقتصادی، فقر و محرومیت های اجتماعی را از دلایل اصلی ارتکاب جرم توسط افراد دانست . "مسعود ایزدی" اعتیاد والدین، طلاق، سطح سواد پایین و جمعیت زیاد اعضای خانواده، بی سرپرستی و بد سرپرستی را از دیگر عوامل زمینه ساز ارتکاب جرم ذکر کرد. وی افزود: با انجام اقدامات مددکاری گسترده در سطح جامعه، شناسایی آسیب های موجود و ارایه راهکارهای مناسب می توان از ارتکاب جرم توسط افراد جلوگیری کرد. ایزدی ضمن با بیان اینکه ایجاد زمینه بازگشت سعادتمندانه مددجویان به جامعه از مهم ترین اهداف زندان است، بر اصلاح و تربیت مددجویان تاکید کرد و گفت: اقدامات بسیار خوبی در این زمینه انجام شده است. وی حمایت از خانواده مددجویان زندان ها را ضروری دانست و افزود: این افراد که به دلیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی و نیز تعلق به سطوح پایین جامعه در قبال ناهنجاری های اجتماعی آسیب پذیری بیشتری دارند، باید مورد حمایت معنوی و مادی قرار گیرند. ایزدی ایجاد ندامت و پشیمانی و روحیه نشاط و آرامش درونی برای مددجویان در زندان ها را از مزیت های اجرای برنامه های فرهنگی در زندانها دانست و عنوان کرد: هم اکنون تمام زندانیان شهرستان زرند در برنامه های اصلاحی و تربیتی مشارکت دارند. به گفته وی، با اجرای برنامه های فرهنگی در زندانها می توان در راستای افزایش سطح جامعه پذیری مددجویان نیز اقدام کرد. ایزدی ضمن تاکید بر ضرورت ایجاد شغل برای مددجویان، تصریح کرد: برگزاری دوره های آموزشی در رشته های جوشکاری، برق ساختمان، مشبک کاری و صنایع دستی از جمله اقدامات انجام شده در زندان زرند برای حرفه آموزی به مددجویان بوده است. وی گفت: امسال در مجموع بیش از 135 نفر در این دوره ها شرکت کرده اند.

 هنرمندان چرا نباید موضوعاتشان را از موضوعات انقلابی انتخاب کنند؟ گاهی حتی موضوع یک اثر هنری دفاع مقدس است، اما همه‌اش عشق و عاشقی است. خبری از جنگ و روح جهادی و انقلابی‌گری نیست. انگار دفاع مقدس را هم از زاویۀ دیگری نگاه می‌کند. مثل این می‌ماند که آدم بعد از جنگ 33 روزه، برود لبنان، بعد یک موضوع غیرانقلابی پیدا کند و فیلم بسازد. امام(ره) به همۀ موضوعات انقلابی نگاه می‌کرد، آنوقت ما بعضاً به موضوعات انقلابی هم غیرانقلابی نگاه می‌کنیم.سریال‌های معنوی ماه رمضان، از اخلاق و دیانت و معنویت صحبت می‌کند، اما از اخلاق و دیانت و معنویت «غیرانقلابی» صحبت می‌کند. چرا انقلابی نیست؟ چرا ما نباید شب‌های ماه رمضان یک سریال دفاع مقدسی ببینیم؟ در حالی‌که می‌تواند در عین واقع‌نمایی، بسیار هم جذاب باشد. چرا ما نباید ماجرای یک انقلابی زجرکشیده را ببینیم؟ قوّت قلب او را ببینیم. اصلاً چرا باید چیزهای دیگر را ببینیم؟ چرا باید به چیزهای دیگر بپردازیم؟ ما همة نیازهایمان را در فضای یک داستان، در فضای یک کوشش انقلابی‌گری می‌توانیم به دست بیاوریم.الان چندین سال است آدم گاهی دختر و پسرهای جوانی را می‌بیند که به اقتضای سن‌شان، رمان‌های خانوادگی و عشقی برایشان جذابیت دارد، یک کتابی را خیلی با علاقه می‌خوانند. وقتی نگاه می‌کنی، می‌بینی خاطرات همسران سرداران شهیدی است که از دوران خواستگاری و نامزدی‌شان در متن دفاع مقدس، سخن گفته‌اند.یک فیلم خانوادگی را می‌توان در متن فضای انقلابی، و بدون اینکه داستان از آن فضا بیرون بیاید، نشان داد. می‌گوید «قبلاً نامزد کرده بودیم. از جبهه مرخصی گرفت آمد، دیدم خیلی دوست داشت با من گفتگو کند، ولی فاصله‌اش را حفظ می‌کرد. در راه که می‌آمدیم، آمد من را از شهرستان برداشت ببرد خانة پدرشان. چندکیلومتری با هم صحبت نکردیم، نمی‌دانم در دلش چه می‌گذشت، من هم دوست داشتم بعد از مدتی که تازه او را دیدم، با او صحبت کنم» بعد که گفتگوهایشان شروع می‌شود، می‌بیند این آدم در دل زندگی خانوادگیش هم، وسط سنگرش هست. در فکر خودش نیست، در فکر بزرگ‌تری است. به دیگران می‌اندیشد، به سرنوشت مردمی که بخشی از آن در دستان تلاشگر او و همرزمانش است.چرا نمی‌شود؟ اینها اتفاق افتاده. اینها خاطرات آدم‌های این مرز و بوم است. یک کمی آدم‌های بزرگ ببینیم. یک کمی آدم‌های با قلب قوی و قدرتمند ببینیم.انقلابی بیش از جسمش، با ارادۀ قویش عالم را تغییر می‌دهدانقلابی، بیش از اینکه با جسم مادّی و با افعالش در عالم تأثیر بگذارد، با ارادة قویش عالم را تغییر می‌دهد. ارادة امام(ره) هنوز دارد در عالم کار می‌کند، جثة نحیف یک پیرمرد.التهابات تپش قلب انقلابی حضرت امام(ره) هنوز دارد کار می‌کند. کجا بمب اتمی این‌گونه است؟ ‌واقعاً آیا بمب اتم مضحک نیست در کنار امام؟ چرا انرژی هسته‌ای ما، برای آنها اهمیت دارد؟ چون ما انقلابی هستیم. چون انقلاب‌مان اهمیت دارد. و الا انقلابی نباش، انرژی هسته‌ای داشته باش. حتی بمب اتم داشته باش. مگر ندارند برخی کشورها. برای آنها اهمیتی ندارد. بمب اتم و انرژی هسته‌ای حرف اصلی آنها نیست. آنها حرفشان به ما این است: یا گرگ باش یا گوسفند! یا با ما بیا شکار آدمها و ملت‌ها، یا شکار ما باش و به شکارهای ما هم کاری نداشته باش. فقط انقلابی نباش!از قدرت خیال برای ترسیم شکوه و زیبایی یک انقلابی وارسته کمک بگیریدو چقدر خوب است برای انقلابی شدن، انسان از قدرت خیالش برای ترسیم شکوه و زیبایی یک انقلابی کمک بگیرد. در نظر بگیرید اشک‌ها، گریه‌ها، احساساست، و عواطف یک انقلابی را. تصور کنید لبخندهای یک انقلابی، استراحت یک انقلابی، غذا خوردن یک انقلابی را، چقدر لذت‌بخش است. یک انقلابی وارسته را برای خودتان ترسیم کنید، یک انقلابی وارسته که هم انقلاب درونی داشته باشد، هم دنبال انقلاب کردن در بیرون باشد. چه طهارتی، چه خلوصی وجودش را در برمی‌گیرد؟ خیلی زیباست.اما آن انقلاب دائمی ما که آتش آن، یک آتش همیشگی است و هر موقع کم بیاوریم و آتش‌مان خاموش شود، می‌توانیم برویم آنجایی که آتشش هیچ وقت خاموش نمی‌شود، یک قبس آتش بگیریم بیاوریم بیندازیم در قلب‌مان، تا این تنور همچنان داغ باقی بماند، کجاست؟ انقلاب دائمی قلبِ ما اباعبدالله‌الحسین‌‌علیه‌السلام و آتش حرارت مصیبت اوست. یک مصیبت پر از حماسه. و چقدر زیبا.خیمه‌ها در کربلای اباعبدالله‌الحسین دوبار آتش گرفت. مشهور است می‌گویند یک بار آتش گرفت و آن هم عصر عاشورا. اما یک بار هم ظهر عاشورا در حالی که بنی‌هاشم همه بودند، خیمة اباعبدالله‌الحسین آتش گرفت. نه کسی نتوانست از خیمه فرار کند، و نه کسی نتوانست این آتش را خاموش کند.آتش عصر عاشورا خاموش شد، بچه‌ها هم از خیمه‌ها فرار کردند. ولی آتش ظهر عاشورا، نه خاموش شد، و نه کسی از این آتش جان سالم به در برد.آتش عصر عاشورا دامن‌ها را آتش زد، اما آتش ظهر عاشورا جگرها را آتش زد و کسی اگر جگرش سوخته باشد، می‌فهمد که این چقدر سخت‌تر است از اینکه پیراهنش آتش بگیرد.هنگام خداحافظی علی‌اکبر با اهل حرم، خیمه‌ها آتش گرفتند، و سوختند. خیلی علی‌اکبر از همه دل بُرده بود. جوان انقلابی با عظمتی بود. اینقدر مرد بزرگی بود که آدم رویش نمی‌شود بگوید جوان. انگار کلمة جوان برای او کم است و این افتخار است برای کلمه جوان.در مسیر کربلا، دید پدر می‌گوید «انالله و اناالیه راجعون»، گفت: «بابا ناراحت نبینمت» فرمود: «پسرم منادی ندا داد این کاروان که می‌رود، سایه به سایه، مرگ به دنبالش است.» پسر از سر ادب و حیا هیچ نگفت. پدر که دوست داشت کلمات پسر را بشنود، گفت: «علی‌اکبرم مرگ پیش تو چگونه است؟»اینجا جواب یک انقلابی را نشنوید، بچشید و لذت ببرید:گفت: «هنگام مرگ بر حق هستیم یا نه؟» اصلاً به مرگ نگاه نمی‌کند، نگاهش به جای دیگری است. مرگ مهم نیست، یک چیز دیگر مهم است. فرمود: «بله پسرم البته که بر حق هستیم.» لبخندی زد، شاید یک نهیبی هم به اسبش زد و حرکتی هم کرد، گفت:«اذاً لانبالی بالموت؛ پس بابا بی‌خیال مرگ.»خیلی علی‌اکبر انقلابی بود. نمی‌دانم شما می‌دانید یک انقلابی چقدر عزیز می‌شود در خانواده‌اش؟ خیلی عجیب است. خیلی دوستش دارند. چون انقلابی، وارسته است، وارسته‌ها را هم همه دوست دارند. حالا این وارسته اگر وجودش در خانة شما گُل کرده باشد، آزارش که به کسی نمی‌رسد هیچ، هر لحظه عطر وجودش شمیم همه را سر حال می‌آورد، و نوازش می‌کند.آمد با اهل خیام خداحافظی کند، حسین(ع) که طاقت خداحافظی نداشت، فرمود مراسم وداع ما کوتاه باشد بهتر است. علی‌اکبرم برو! من طاقت خداحافظی با تو را ندارم، برو!انقلابی خداحافظی کرد! ولی خدا که از دلِ حسین(ع) خبر داشت، علی‌اکبر هر چه جنگید دید کُشته نمی‌شود، برگشت یک نگاهی به چشمان سیر نشدة بابا از لحظة خداحافظی کرد، گفت:«بابا از شدّت عطش دارم هلاک می‌شوم و سنگینی زره دارد هلاکم می‌کند.» بچه که نیست علی‌اکبر که از زرِه و تشنگی شکایت بکند، این یک زمزمة انقلابی و عاشقانه و مؤدّبانه بود.یعنی: بابا بگذار بروم، آن وداع ناتمام را تمام کن! خدا خواسته بالاخره پسرت را یک لحظه در آغوش بکشی. در آغوش بکش. علی‌اکبرش را جانانه در آغوش کشید، به بهانة آب، لب بر لب‌های علی‌اکبر گذاشت و روانة میدان کرد. الا لعنة الله علی القوم الظالمین