تبیان، دستیار زندگی

گنجینه‌های دانش، درهای حكمت

امام علی (ع) می‌فرماید: "وَ عِندَنا أهلَ البَیت أبوابُ الحِكم و ضیاءُ الامر؛32 درهای حكمت و چراغ فروزان شریعت نزد ما اهل بیت است" نیز می‌فرماید "نَحُن شَجَرةُ النُّبوه، وَ مَحَطُ الرّساله، و مُختَلفُ المَلائكة وَ مَعادِنُ العِلم، وَ ینابیعُ الحِكمَ؛33 ما درخت نبوتیم، و فرود آمد رسالت، و جای رفت و آمد فرشتگان، و گنجینه‌های دانش، و چشمه ساران حكمت". باز می‌فرماید: "نَحُن الشعارُ و َ الاصحابُ وَ الخَزَنَه وَ الأبوابُ؛ وَ لاتؤتَی البُیوتُ اِلاّ مِن ابوابِها، فَمَن أتاها مِن غَیرِ أبوابِها سُمَِی سارقاً. فیهم كرائمُ القرآن، و هُم كنوز اَلرّحمن؛ اِن نَطقوا صَدَقوا و ان صَمَتوا لم یسبَقوا؛34 ما (اهل بیت) شعار دین و یاران، و گنجینه‌های (معرفت) و درهای (حكمتیم) و خانه‌ها را جز از درهایشان نمی‌توان داخل شد؛ و آن كه جز از دربه خانه وارد شود، دزدش نامند. اهل بیت مصداق فرازمندترین جایگاه‌های قرآن و گنجینه‌های خدای رحمانند. اگر لب به سخن گشایند، راست گویند؛ و اگر خاموش مانند برآنان پیشی نجویند." و می‌فرماید: "هُم عیشُ العِلم وَ موَتُ الجَهل؛ یخبِرُكم حلمُهُم عَن عِلمِهم؛ و ظاهرُهم عَن باطِنِهمِ، وصَمتُهم عن حِكم مَنطِقهم"35 باز می‌فرماید: [ آل النبی]"مَوضِعُ سِرّه وَلَجَاُ أمِره و عَیبة عِلِمه و مَوئِلُ حُكمِه و كهوفُ كتُبه، و جِبالُ دینه؛ بهِم أقامَ انحناء ظَهرِه و أذهبَ ارْتِعادَ فَرائِصه؛36 كانون راز پیامبرند و پناهنگاه رسالت اویند، و گنجوران دانش و مرجع شریعت نبوی اند، و مأمن كتاب و سنّت و كوه‌های برافراشتۀ دین اویند. به آنها پشت خمیده اسلام راست و پابرجاست."
خاندان پاك پیامبر(ص) همان راسخان در علم، دانش یافتگان،37 حاملان علم كتاب، وارثان حكمت و دانش پیامبر (ص)، و پژوهندگان كتاب‌های آسمانی‌اند.38 چنانچه رسول خدا (ص) درباره امیرالمومنین (ع) فرموده است "انا مدینة العلم و علی بابها؛39 من شهر دانشم و علی در آن است."
امام علی (ع) نیز می‌فرماید: "رسول خدا(ص) هزار باب دانش به من آموخت كه هر بابی هزار باب دیگر می‌گشاید. و مجموعاً می‌شود هزارهزار باب، تا این كه هرچه بوده و هر آنچه تا روز قیامت خواهد بود، آگاه شدم و مرگ‌ها و بلاها و فصل الخطاب را (سخن حقی كه فیصله بخش هر اختلافی باشد) فرا گرفتم"40
پیامبر (ص) امام محمد باقر(ع) را باقرالعلوم، گشاینده دریچه‌های دانش و شكافنده درهای حكمت نام نهاده است.41
تمامی كسانی كه در علوم مختلف حرفی برای گفتن داشتند و مكتب‌های گوناگون كلامی، فقهی، حقوقی، عقلی و تجربی و نقلی و... را بنیان نهادند، نیز با واسطه یا بی واسطه از شاگردان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بودند.
جابربن حیان، پدر علم شیمی، در دانشگاه امام صادق(ع) دانش آموخت؛ حسن بصری، مؤسس مكتب كلامی اشاعره؛ واصل بن عطاء مؤسس مكتب كلامی معتزله؛ ابوحنیفه، بنیانگذار مكتب فقهی حنفی؛ مالك، بنیانگذار مكتب فقهی مالكی، از شاگردان دانشگاه جعفری بوده اند. احمدبن حنبل و امام محمد ادریس شافعی بنیانگذاران مكتب‌های فقهی حنبلی و شافعی نیز از شاگردان با واسطه امام صادق (ع) به شمار می‌آیند؛ و این نیست جز آن كه پیامبر (ص) درباره اهل بیت فرموده است: "لا تعلَّموهم فانّهم أعلم منكم؛ به آنان چیزی نیاموزید، كه از شما داناترند"42

راسخان در علم كیانند؟

خداوند سبحان در قرآن كریم می‌فرماید: "وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ؛27و تاویل قرآن را جز خدا و راسخان در علم نمی‌دانند."
بی تردید آیات محكمات و نصوص و ظواهر قرآن برای بسیاری از مردمان قابل شناخت است، و در موارد متشابهات كه دارای وجوه و قرائت‌های مختلفه است ـ نیازمند بیان راسخان هستیم.
صاحب بصائر الدرجات از ابوبصیر روایت می‌كند كه امام باقر(ع) فرمود: "ما را سخان در علم هستیم و ما تاویل قرآن را می‌دانیم."28 و امام علی‌(ع) می‌فرماید: "و آخر قَدتُسَمّی عالِماً و لَیسَ بِه: فَاقَتَبس جَهائلَ من جُهّال و اَضالیل من ضُلاّل... قَد حَملَ الكتابَ علی آرائِه وَ عَطَفَ الحَقَ عَلی أهوائِه..29؛ و دیگری كه دانشمندش دانند و بهره‌ای از دانش نبرده؛ ترّ‌هاتی چند از نادانان به دست آورده، كتاب خدا را به رای خویش تفسیر كند، و حق را چنان كه دلخواه اوست، تعبیر نماید".
امام (ع) پس از آن كه گمراهی عالم نماها راگوشزد فرمود و ناشایستگی آنان را در تفسیر قرآن بیان داشت، در ادامه فرمود: "به كجا می‌روید.. و سرگشتگی تا چند؟ در حالی كه خاندان پیامبرتان میان شماست، كه زمامداران حق و پیشوایان دینند، وراست گفتار"30
حدیث ثقلین نیز دلیل محكم دیگری است در هم آغوشی قرآن وعترت؛ و این كه هر قرائتی از دین و هر تفسیری از قرآن، بدون بهره مندی از آبشخور آل محمد (ص) گمراهی است.
بنابراین، تنها قرائتی از قرآن پذیرفتنی است كه از چشمه ساران زلال عترت سیراب شده باشد و یا با آیات دیگر قرآنی تبیین گشته باشد؛ و تنها قرائتی از دین پذیرفتنی است كه از دو منبع جدایی ناپذیر قرآن و عترت از سویی و دلیل عقلی منطقی از سوی دیگر بهره مند باشد؛ زیرا برهان عقلی فیض ربّانی است. طُریحی از امام علی (ع) نقل می‌كند؛ كه فرمود: "اَلَعَقلُ شَرعٌ مِن داخِل و الشَّرعُ عقلٌ مِن خارج؛31 خرد شریعتی از درون، و شریعت عقلی است از برون."

قرائت‌های مختلف از دین

امام علی (ع) در نامه‌ای به ابن عباس- هنگامی كه او را برای گفت و گو با خوارج فرستاد، فرمود: "لا تُخاصِمهم بِالقرآن، فَاِنَّ القرآنَ حَمّالٌ ذو وُجوه: تَقول و یقولون؛ ولكن حاجِجْهم باالسُنّة فَانّهم لَن یجدوا عنها مَحیصاً25؛ با استدلال به قرآن با آنان به جدال نپرداز؛ زیرا قرآن تاب قرائت‌های گوناگون دارد: تو چیزی (از آیه‌ای ) می‌گویی، و خصم تو چیزی (از آیه دیگر) بلكه با سنت (پیامبر) با آنان گفت و گو كن، كه ایشان را راهی جز پذیرفتن نباشد."
از این فرمایش به خوبی بر می‌آید كه قرآن می‌تواند دارای معانی و تفاسیر مختلف باشد و از پذیرش چنین حقیقتی گریزی نیست.
امام (ع) در فراز دیگری می‌فرماید: "هذا القرآنُ اِنّما هُوَ خط مسطور بَین الدَقَّتین، لا ینَطقُ بِلسان وَ لابُدَّ لَه مِن تَرجُمان و انّما ینطق عَنه الّرجالُ؛26 این قرآن خطی است میان دو جلد نهفته، با زبان سخن نمی‌گوید و به ناچار آن را ترجمانی باید؛ و مردان به جای او سخن می‌گویند."
بنابراین، ترجمان اسرار قرآن و تاویل آیات فرقان برعهده قرآن شناسانی فرهیخته است كه راسخان در علم باشند، و در پی فتنه جویی برنیایند؛ زیرا هنر بازگرداندن متشابهات قرآن به محكمات آن، در اختیار هر كسی نیست.

دستاوردهای راهبردی از حدیث ثقلین

همپایگی میان قرآن و عترت دستاوردهای مهمی به دنبال دارد كه برخی از آنها عبارتند از: 1. اهل بیت (ع) از نظر سند و حجیت همانند قرآن است؛ یعنی هر یك از این دو اصل، دلیل و حجتی مستقل اند، و در عین حال، هیچ یك دیگری را مخالفت نمی‌كند؛ 2.گستره حجیت عترت، بسان قرآن، در برگیرنده همه زوایای هستی و انسان است. مانند: جهان بینی، جهان شناسی، عقاید، احكام، اخلاق، تفسیر، سیاست، اقتصاد، دنیا و آخرت، مادیات و معنویات و..؛ 3. همپایگی قرآن و عترت دلیل عصمت اهل بیت (ع) است؛ 4. عترت همانند قرآن تا رستاخیز باقی خواهد ماند و تا آن روز هیچ گاه، جهان از اهل بیت خالی نخواهد بود؛ و این یكی از دلایل ضرورت وجود امام زمان (عج) و حیات ایشان تواند بود.

حدیث ثقلین و اسناد آن

قال رسول الله (ص): "ایها النَاس؛ انّما اَنَاَ بَشَرَِیوشك ان اُدعِی فَاُجیبَه، و انِّی تارك فیكم الثَقَلین، ما اِن تَمسَّكتُم لَن تَضِلّو ابداً، وَ هُما كتابُ اللهِ و اهلُ بیتَی احدُهما أثقَلُ مِنَ الآخَرِ، و انَّهمالن یفترقاحّتی یرِدا عَلِی الحوضَ، فَانظُرو كیفَ تُخلّفونی فیهما، فَلاتَسِبقوهم فَتَهِلكوا، وَ لا تُعلّموَهم فَاِنّهُم اعلمُ منكم؛23رسول خدا (ص) فرمود:‌ای مردم، من (همانند شما) بشرم: زودا كه فرا خوانده شده، و دعوت حق را لبیك گویم، و من دو چیز گرانسنگ در میان شما وا می‌گذارم، كه اگر به آن دو چنگ زنید، هرگز گمراه نخواهید شد، و آنها : كتاب خدا و خاندان من است، كه یكی نفیس تر از دیگری است، و آن دو هرگز از یكدیگر جدا نمی‌شوند، تا در حوض بر من وارد شوند. پس بنگرید كه چگونه درباره آنها ا زمن پیروی می‌كنید. پس هیچ گاه از آنان پیش نیفتید كه هلاك می‌شوید، و چیزی به ایشان نیاموزید كه از شما داناترند"
مرحوم شیخ قوام الدین وشنوی قمی این حدیث شریف را در رساله "حدیث الثقلین" به طور كامل و با روایات متعدد نقل كرده است. سید میرحامد حسین هندی نیز این حدیث شریف را در كتاب قیم "عبقات الانوار" از دین باوران و دانشوران بسیاری از اهل سنت كه به دویست تن می‌رسد، باز گفته است كه برخی از آنها عبارتند از: صحیح مسلم؛ سنن ترمذی؛ سنن وارمی؛ مسند احمد بن حنبل؛ خصائص نسایی؛ مستدرك حاكم؛ كفایه الطالب؛ طبقات ابن سعد؛ تذكرة الخواص؛ الفصول المهمه ابن صبّاغ؛ الكشف و البیان؛ تفسیر كبیر فخررازی؛ نیشابوری در تفسیرش؛ و الدر المنثور و... و این همه حاكی از عظمت بیكران حق و گستره مشعل هدایت و خروش چشمه ساران حیات ابدی است كه از كرانه‌های عالم ملك تا بی كرانه‌های ملكوت كشیده است، و شب پرستان را یارای آن نبوده تا طلوع سپیده را بشكنند و در ژرفای تاریكی‌های جهل و تعصّب به فراموشی سپارند: "یریدون لِیطفِوا نُورَاللهِ بِأفواهِهم والله مُتمّ نورِه وَلَوكرِهَ الكافرون".24

همپایگان قرآن

امام علی (ع) در فرازی از سخنانش می‌فرماید: "پس به كجا می‌روید؟ و كی باز می‌گردید؟ كه نشانه‌ها برپاست، و دلایل روشن و علامت‌ها برجاست، گمراهی تا به كجا؟ بلكه سرگشتگی تا چه؟ و حال آن كه خاندان پیامبرتان در میان شماست و آنان زمامداران حق و پرچم‌های دین و راست گفتارند. پس آنان را در بهترین جایگاه قرآنی كه دارند بنشانید؛ و بسان شتران تشنه كه به آبشخور روند به آنان روی آرید. ای مردم: از خاتم پیامبران(ص) فراگیرید بی تردید آنكه می‌میرد از ما، مرده نیست، و آنكه می‌پوسد از ما پوسیده نیست بیشتر حق در آن چیزی است كه منكر آنید، و كسی را كه حجتی بر او ندارید، معذور شمارید- و او منم. آیا حكم قرآن را (ثقل اكبر) در میان شما جاری نساختم، و عترت پیامبر (ص) را (ثقل اصغر) برای شما به ودیعت نسپردیم؟ رایت ایمان را در میان شما نهادم."19
امام علی (ع) در این خطبه غراء، برای بارها، بی كرانه‌های هدایت و معرفت را، به مردمان ناباور و اسیران دنیای پر زرق و برق معرفی كرد؛ امّا انگارگوش‌های آنان نمی‌شنید و دیدگانشان نمی‌دید و دلهایشان نمی‌فهمید:20 آنچه می‌شنیدند، نمی‌شنیدند و آنچه می‌دیدند، نمی‌دیدند و آنچه باید می‌فهمیدند، نمی‌فهمیدند. عجبا چه مردمانی! كسانی كه همه امكانات هدایت برایشان فراهم بود و در كنارشان فریاد گر "سَلونی قَبَل ان تَفقِدونی"21 و مجسمه عدالت و بالاتر از هر آنچه كه هست، وپایین تر از رحمان و نبی حضور داشت، ولی برای آنان، چنین شخصیتی چندان با معاویه و طلحه و زبیر فرقی نداشت. امام (ع) می‌فرماید: به كجا می‌روید؟ و در پی چه و كه هستید؟ راه و راهنما در میان شماست: وحی و عترت، قرآن و قرآن شناس.ای مردم؛ شما تشنه اید، اما برای سیراب شدن در پی سرابید، و حال آن كه چشمه ساران زلال در میانتان جاری است.‌ای تشنه كامان كمال، به سوی آبشخور رودهای روان معرفت روی آرید. چشمه‌های خروشان معرفت را از آبشخوران عترت بجویید.
امیر مومنان(ع) در فرازهای دیگری از این خطبه، استراتژی هم آغوشی و همپایگی قرآن و اهل بیت (ع) را یادآور شدند. رهنمودی كه نادیده گرفتنش جز گمراهی و سرگشتگی حاصل دیگری نخواهد داشت. قرآن بدون عترت، ما را به بیغوله‌های نهروانی و كج فهمی‌های وهّابی گری می‌كشاند، كه یزید بن معاویه را امیر المومنین شناسند و شیعیان اهل بیت (ع) را مهدور الدَّم بدانند و هر ستمگر و خونریزی كه به زور برگرده مردم سوار شده و قوانین حیات بحش اسلام را زیر پا گذاشته و فاسق و فاجر باشد اولواالامر شناسد و اطاعت از او را واجب و قیام علیه وی را ناروا شمارند؛22 و قائل به جسمانی بودن پروردگار شوند و به جبری گری یا تفویض گرایند و...

ستارگان هدایت

"اَلا اِنَّ مَثَل آلِ محمّد (ص) كمَثَِل نُجومِ السَّماء: إذا خَویا نَجمٌ طَلَعَ نَجمٌ؛15بدانید كه مَثَل خاندان محمد (ص) بسان ستارگان سپهرند: اگر ستاره‌ای غروب كند، ستاره‌ای دیگر بدمد."
در روزگاران دیرین هنگامی كه پرده‌های سیاهی شب بر كرانه‌هایی از زمین بر می‌كشید، آدمیان سفر كرده برای یافتن راه‌های منتهی به مقصد، از ستاران كمك می‌گرفتند و جهت خود را با بهره گیری از موقعیت‌های ستارگان تعیین می‌كردند و بدون وجود آنان راه به بی‌راهه می‌بردند و دچار گمراهی و سرگشتگی‌ها و گاه طعمه راهزنان و شكار حادثه‌های ناگوار می‌شدند و به جای حركت به سوی مقصد، فرسنگ‌ها از آن دور می‌شدند. عترت پاك نبی (ص) در مثل به ستارگان مانند كه راه‌های هدایت را به مسافران زندگی نشان می‌دهند تا به گمراهی نیافتند و به مقصود خود- كه سعادت و نیكبختی جاودانه باشد-در رسند. هیچ زمانی نباشد كه این ستارگان در سپهر گردون ندرخشند؛ و تا رستاخیز موعود بر افق‌های زندگی آدمیان می‌تابند.
هنگامه روز، خورشید عالم تاب- كه خود ستاره‌ای باشد - جهان را با درخشش خود روشنایی می‌بخشد، و پس از غروب آن در نیمكره زمین ستارگان آسمان وظیفه راهنمایی انسانها را برعهده می‌گیرند.
امام علی (ع) در سخنی دیگر می‌فرماید: "اُنظُروا أهلَ بَیتِ نَبیكم فَالزَموا سَمتَهم، و اتّبعُوا اثرهِم فَلَن یخرِجُوكم مِن هُدی، وَلَن یعیدوكم فِی رَدًی، فإن لَبدوا فَالبُدوا، و ان نَهَضوا فَانَهضُوا؛ و لا تَسِبقوهم فَتَضلّوا، و لا تَتأخَّروا عنهم فَتَهلِكوا؛16به خاندان پیامبرتان بنگرید و به آن سو كه می‌روند، بروید؛ و درپی آنان باشید، كه هرگز شما را از راه هدایت بیرون نكنند، و در معرض هلاكت قرار ندهند. اگر ایستاند بایستید؛ و اگر برخاستند برخیزید؛ از آنان پیش نیافتید كه گمراه می‌شوید؛ و از ایشان پس نمانید كه هلاك می‌گردید."
این سخنان گهربار ذره‌ای تردید در ضرورت پیروی از اهل بیت نبّوت(ع) باقی نمی‌گذارد و حجت را برهمگان تمام می‌كند و راه هر گونه بهانه جویی را می‌بندد.
دانشوران و دین باوران اهل قبله، نظیر چنین سخنانی را به طور فراوان از پیامبر (ص) نقل كرده اند؛ مانند حدیث سفینه كه می‌فرماید: "انّ مَثَلَ اَهلِ بَیتی فیكم كمَثل سَفینةِ نُوح مَن رَكِبَها نَجا و مَن تَخَلَفَ عَنها غَرِق؛ به درستی كه مَثل خاندان من در میان شما بسان كشتی نوح است: هر آن كه سوار شود، نجات یابد و كسی كه باز ماند غرق شود"17
وجه شبه در این تشبیه و همانندی چنین باشد كه در روزهای توفانی سهمگین و تندبادهای بنیان برافكن اعصار، تنها راه نجات یك چیز است: هما ن طور كه در توفان تند آن روزگاران، تنها و تنها راه نجات، سوار شدن بر كشتی نوح (ع) بود، تنها راه سعادت و رستگاری این امت، پیروی از عترت پاك نبی (ص) است. ما را در اصول و فروع دین راهی جز قرآن و اهل بیت (ع) نیست، و پناه بردن به دیگران همچون پناه جستن كنعان به كوه است، تا راهی فرا راه كشتی پدرش، برای نجات خویش بیابد، كه البته جز هلاكت و نابودی نتیجه دیگری در پی نداشت و نخواهد داشت.
امیر مؤمنان (ع) در فراز د یگری می‌فرماید: "بِنَا اهتَدَیتُم فی الظَّلماء و تَسَنََّمتم ذروة العَلیاء و بِنا اَفجَرتم عَن السِّرار؛به راهنمایی ما از تاریك درآمدید، و به بلندترین نقطه برتری رسیدید، و از تاریكی‌های جهل به سپیده دمان معرفت و هدایت گام نهادید."18

پرشكوه ترین دودمان تاریخ

با تلاوت قرآن كریم و مطالعه تاریخ اقوام و ملل با خانواده‌هایی آشنایی پیدا می‌كنیم كه در ادوار زندگی بشر، تاثیر فراوانی بر جای گذاشته و در جهت شكوفایی معنوی و مادی ملّت‌ها نقش به سزایی داشته اند؛ نظیر آل داوود، آل عمران، زكریا و یحیی، آل ابراهیم و... ولی در میان این برگزیدگان، آل ابراهیم، و از میان ایشان، آل اسماعیل و از بین آنان بنی‌هاشم و از لابلای آنان، خاندان رسول خدا (ص)، (آل عبا)، دارای شكوهی خیره كننده و درخششی پرفروغ است: خاندانی كه آیه تطهیر در شأن آنان نازل شده است؛ "إِنَّما یُریدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَكُمْ تَطْهیرًا".5
بیش از هفت روایت ذیل این آیه آورده شده است كه اهل بیت را به خمسة طیبه تفسیر كرده اند. و بیشترین این روایات از مفسران اهل سنّت وارد شده است. نیز آیات؛ "كونُوا مَعَ الصّادِقین"6 كه به امام علی(ع) و خاندان او تفسیر شده است؛ و "قُل لا اَسالُكم علیهِ اَجراً اِلاّ اَلمَوَدََّةَ فِی القُربی"7؛ و "وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَی حُبِّهِ مِسْكِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا"8؛ و "أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الأمْرِ مِنْكُمْ"9؛ "فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ"10 و "فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَی الْكَاذِبِینَ"11 و ده‌ها آیه دیگر، در شان خمسه آل كساء نازل شده و روایاتی كه ذیل این آیات ذكر شده فراوان بوده و از طریق شیعه و سنّی نقل گردیده است.
امام علی (ع) در توصیف این خاندان پربركت می‌فرماید: "عِترتِه خَیرُ الِعِترو اسرتُه خَیرُالاُسرَ و شَجرتُه خَیرُ الشَّجر: نَبَتَت فی حَرَمٍ و بَسَقَت فی كرَم، لَها فُروعًٌ طِوال وثمره لا تُنال؛12 خاندان پیامبر (ص) بهترین خاندان و دودمان او نیكوترین دودمانند: درخت وجودش كه پربركت ترین آنهاست گرداگرد كعبه مقصود روییدند ودر سرزمین شكوه و بزرگواری بالیدند، شاخه‌هایشان سر به فلك كشیده، و میوه‌هایش دست نیافتنی است." جمله "لَها فُروعٌ طِوال و ثَمرةٌ لا تُنال" دارای معنایی بس بلند و فرازمند است. شاخه‌های زیبای درخت نبوت همان عترت پاك اوست كه از هر گونه پلیدی به كنارند و بلندای وجودشان از ملك تا ملكوت سر بركشیده و حلقه اتصال میان آن دو عالمند و واسطه فیوضات ربانی و وزرای دستگاه خلقتند. "میوه‌های دست نیافتنی" اهل بیت عصمت (ع)، همان حكمت‌ها و معارف و دانش‌های سرشار آنان است كه انشاء‌ا... درباره آن، سخن خواهیم گفت.
امام علی (ع) در فراز دیگری می‌فرماید: "لا یقاسُ بِآلِ محمّد (ص) مِن هذِه الامّة احَدٌ... هم اساسُ الدّین و عِمادُ الیقین؛13 از این امت احدی را نتوان همپایه خاندان پیامبر (ص) پنداشت؛... اینان پایه دین و ستون یقین اند." نیز می‌فرماید: "وَ مِنّا سَیدا شَبابِ أهلِ الجَنه... وَ مِنّا خَیر نِساءِ العالمین؛14دو سرور جوانان بهشت از ما اهل بیتند... و بهترین زنان جهان ازماست."
پرواضح است كه دو سرور جوانان بهشت، حضرت امام حسن مجتبی (ع) و حضرت امام حسین (ع) و بهترین زنان گیتی، فاطمه زهرا(س) می‌باشد.

اشاره نهج البلاغه، كتابی كه آن را فروتر از كلام خدا و فراتر از سخن بشر گفته‌اند، دریچه‌ای است به فضای بی پایان "حامل علم الكتاب"1 و قطره‌ای است از اقیانوس بی‌كناره "كلمة الله" و بحری است در بركة "شریف رضی" چراكه گزیده‌ای است از كلمات امیر (ع)، با تركیبی زیبا و چینشی هنرمندانه. ما شیعیان با استدلال‌های متین، بر این باوریم كه تنها قرائت صحیح از قرآن همان قرائت اهل بیت (ع) است، و باید از در وارد خانه شد "وَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا"2 و از دروازه‌های دانش و حكمت وصی، به شهر علم و معرفت نبی پای نهاد: "اَنَاَ مدینةُ العِلم و عَلی بابُها"3 و با سفینه عترت در اقیانوس حكمت (قرآن) پیش رفت، تا به گرداب‌های خوارجی و كویر ناصبی و وهابی گری و سرگشتگی هرمنوتیك و رمانتیسم گرفتار نیاییم و این همراهی و همگامی را تا قیامت حفظ كنیم؛ و نه گامی پیش بیافتیم و نه پس بمانیم؛ "فانّهما لَن یفَتِرقا حَتی یردا عَلَی الحَوضَ"4. علی(ع) پس از رسول خدا(ص)، از معدود شخصیتهایی است كه مورد قبول فریقین می‌باشد؛ بنابراین، لازم است به گونه‌ای مستقل، به نگرشهای امام علی(ع) در خصوص اهل بیت (ع) پرداخت. امید است كه با عنایات ربّانی و توجهات علوی، بتوانیم در ایفای این رسالت توفیق حاصل كنیم؛ ان شاء الله.

* آفتاب معرفت

امام صادق علیه السلام فرمودند: چون ظهر می شد، علی بن الحسین علیه السلام نماز می گذارد و دعا می كرد. سپس به پیامبر درود می فرستاد و می فرمود: «خدایا! بر محمد و خاندان او كه درخت نبوت و جایگاه رسالت و مكان آمد و شد فرشتگان و كان دانش و اهل بیت وحی هستند، درود فرست، خدایا! بر محمد و خاندان او كه كشتی روان در دریاهای عمیق فراگیر هستند، درود فرست. هر كس بدان سوار شود، ایمنی یابد و هر كه از آن چشم پوشد، غرق شود. هر كه از ایشان پیشی گیرد، از دین بیرون رفته است و هر كه از ایشان عقب ماند، فنا پذیرد و فقط كسی كه ملتزم ركاب ایشان باشد، به مقصد می رسد».