دعا و زیارت
صدق فاطمة (ع)
قالت عائشة: ما رأیت أحدا قط أصدق من فاطمة غیر أبیها، و كان بینهما شیىء، فقالت: یا رسولاللَّه سلها فإنها لا تكذب.
حدیث نهم: صداقت فاطمه
... عایشه گفت:
هرگز كسى را صادقتر از فاطمه (س) ندیدم بجز پدرش (ص).
و بین آن دو (عایشه و فاطمه (س» مسألهاى واقع شده بود.
پس (عایشه) گفت:
اى رسول خدا! از او بپرس، پس به درستى كه او دروغ نمىگوید.
سه شنبه 1/5/1387 - 16:17
دعا و زیارت
الرسول (ص) یشم رائحة الجنة من فاطمة
عن عائشة رضىاللَّهعنها قالت: كان النبى صلى اللَّه علیه و آله و سلم: إذا قدم من سفر قبل نحر فاطمة و قال: منها أشم رائحة الجنة.
حدیث ششم: حضرت رسول (ص) بوى بهشت را از فاطمه استشمام مىكند
از عایشه نقل شده كه گفت: هنگامى كه پیامبر (ص) از سفر بازمىگشت، گودى زیر گلوى فاطمه (س) را مىبوسید و مىفرمود:
از او بوى بهشت را استشمام مىكنم.
حدیث چهاردهم (2)
الرسول (ص) یقبل نحر فاطمة (ع)
و عن عائشة رضىاللَّهعنها أن النبى صلى اللَّه علیه و سلم قبل یوما نحر فاطمة، فقلت: یا رسولاللَّه فعلت شیئا لم تفعله فقال: یا عائشة إنى إذا إشتقت إلى الجنة قبلت نحر فاطمة.
حدیث چهاردهم: حضرت رسول (ص) انحناى گلوى فاطمه (س) را مىبوسد
از عایشه روایت شده كه:
روزى رسول خدا (ص) گودى گلوى فاطمه (س) را بوسید.
گفتم:
اى رسول خدا (ص)! عملى انجام دادى كه قبل ازآن انجام نداده بودى. پیامبر (ص) فرمود:
اى عایشه! هنگامى كه به بهشت مشتاق مىشدم، گودى گلوى فاطمه (س) را مىبوسم.
حدیث بیست و نهم (3)
تقبیل الرسول (ص) لفاطمة
عن عائشة بنت طلحة، عن عائشة بنت أبىبكر و فى فضائل السمعانى بإسناده عن عكرمة قال:
كان النبى صلى اللَّه علیه و آله و سلم إذا قدم من مغازیه قبل فاطمة، و رووا عن عائشة.
أن فاطمة كانت إذا دخلت على رسولاللَّه صلى اللَّه علیه و آله و سلم، قام لها من مجلسه و قبل رأسها و أجلسها مجلسه، و إذا جاء إلیها لقیته و قبل كل واحد منهما صاحبه و جلسا معا.
حدیث بیست و نهم: بوسیدن فاطمه (س) توسط پیامبر (ص)
... عایشه دختر طلحه از عایشه دختر ابوبكر، (در فضائل السمعانى به اسناد از عكرمه) گفت: هنگامى كه پیامبر (ص) از جنگ برمىگشت فاطمه (س) را مىبوسید و همچنین از عایشه نقل كردهاند كه:
فاطمه (س) هنگامى كه بر پیامبر (ص) وارد مىشد، پیامبر (ص) براى او از جا بلند مىشد و سر او را مىبوسید و او را در جاى خود مىنشانید، و نیز هنگامى كه پیامبر (ص) به سوى فاطمة (س) مىآمد، با او ملاقات مىكرد و هر كدام یكدیگر را مىبوسیدند و با هم مىنشستند.
حدیث سى و پنجم (4)
الرسول (ص) لاینام حتى یقبل فاطمة (ع)
عن عائشة، أن النبى صلى اللَّه علیه و آله و سلم، كان كثیرا ما یقبل عرف فاطمة علیهاالسلام حدیث سى و پنجم: بوسهى پیامبر (ص) بر فاطمه
از عایشه نقل است كه:
همانا پیامبر (ص) بیشتر اوقات پیشانى فاطمه (س) را مىبوسید.
سه شنبه 1/5/1387 - 16:16
دعا و زیارت
حدیث الكساء
قالت عائشة: خرج النبى صلى اللَّه علیه و سلم غداة و علیه مرط مرجل (2) من شعر أسود، فجاء الحسن بن على فأدخله ثم جاء الحسین فدخله، معه، ثم قال: جاءت فاطمة فأدخلها، ثم جاء على فأدخله، ثم قال: (إنما یرید اللَّه لیذهب عنكم الرجس اهل البیت و یطهركم تطهیرا)
حدیث دوم: حدیث كساء
... صفیه دختر شیبه گفت كه عایشه گفت:
صبحگاهى پیامبر (ص) از منزل خارج شد و در حالى كه ردائى از پشم یا خز از موى سیاه بر دوش او بود، پس حسن بن على (ع) آمد، پیامبر (ص) او را داخل رداء كرد، حسین (ع) آمد، او را هم زیر رداء جاى داد، فاطمه (س) آمد، او را هم وارد كرد، بعد از آنها على (ع) آمد پیامبر (ص) او را هم داخل كرد، پس پیامبر (ص) فرمود: إنما یرید اللَّه لیذهب عنكم الرجس أهل البیت و یطهركم تطهیرا (3)
منحصرا خداوند اراده كرده است تا رجس و پلیدى را از شما اهلبیت ببرد و شما را پاكیزه كند، پاكیزه كردنى.
حدیث سوم (4)، قال:
حدیث الكساء
قیل: و سئلت عائشة رضىاللَّهعنها عن أمیرالمؤمنین على بن أبىطالب رضىاللَّهعنه، فقالت: و ما عسیت أن أقول فیه و هو أحب الناس إلى رسولاللَّه صلى اللَّه علیه و سلم لقد رأیت رسولاللَّه صلى اللَّه علیه و سلم قد جمع شملته على على و فاطمة والحسن والحسین و قال: هؤلاء أهل بیتى، أللهم أذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا.
قیل لها: فكیف سرت ألیه قالت: أنا نادمة، و كان ذلك قدرا مقدورا
حدیث سوم: حدیث كساء
... گفته شد، از عایشه دربارهى امیرالمؤمنین على (ع) پرسیدند. گفت:
خطا نمىكنم اگر دربارهى او بگویم، او محبوبترین مردم به رسول خدا (ص) بود. به تحقیق دیدم، پیامبر (ص) رداى خودش را بر على (ع) و فاطمه (س) و حسن (ع) و حسین (ع) كشیده بود و فرمود:
اینان اهلبیت منند، خدایا از آنان رجس و پلیدى را دور گردان و آنان را پاكیزه گردان، پاكیزه كردنى، بهاو گفته شد: پس چرا علیه او قیام كردى؟
گفت: من پشیمانم و آن حادثه (جنگ جمل) از پیش مقدر شده بود.
سه شنبه 1/5/1387 - 16:16
دعا و زیارت
آنـچـه گذشت , شرطهاى اصلى حفظ قرآن بود به گونه یى كه اگرخللى بدان ها وارد آید, حفظ امكان پذیرنیست . در این فرصت , به عواملى كه [حفظ] را مفیدتر و پربارتر مى سازد, مى پردازیم .
1 - نماز حفظ قرآن
حفظ كتاب خداوند, توفیقى است كه جز به یارى آن حضرت رفیق راه انسان نمى شود .
بدین سبب , نـمـاز, دعـا (103) و تـوسـل را ازضـروت هـاى مـسـیـر حـفـظ شمرده اند .
مرحوم طبرسى در مـكـارم الاخـلاق به دو نوع نماز حفظ اشاره كرده است : یكى نماز تقویت هوش و حافظه و دیگرى نـمـاز حـفـظ قـرآن . دربـاره ى نماز حفظ قرآن مى گوید: شب یا روز جمعه چهار ركعت نماز مى گزارى , در ركعت اول سوره ى حمد و یس , در ركعت دوم حمد و حم دخان , در ركعت سوم حمد و حـم سجده و در ركعت چهارم حمد و تبارك الملك .
بعداز پایان نماز, نخست خداوند را ستایش مـى كـنـى . سـپـس بـر پـیـامـبـر وخـانـدانـش درود مى فرستى و براى مؤمنان صد بار آمرزش مى طلبى .
آن گاه مى گویى : [الـلـهـم ازجـرنـى بـتـرك مـعـاصـیـك ابـدا ما ابقیتنى وارحمنى من ان اتكلف طلب مالا یعنینى وارزقـنـى حـسـن الـنـظـر فیما یرضیك عنى اللهم بدیع السموات و الارض ذاالجلال و الاكرام و الـعـزة الـلـتـى لاتـرام . یـااللّه , یـارحمن ,اساءلك بجلالك و بنور وجهك ان تلزم قلبى حفظ كتابك الـقـرآن الـمنزل على رسولك و ترزقنى ان اتلوه على النحو الذى یرضیك عنى . اللهم بدیع السموات والارض , ذاالجلال والاكرام والعزالذى لا یرام . یااللّه ,یارحمن,اساءلك بجلالك و بنور وجهك ان تنور بـكـتـابك بصرى و تطلق به لسانى و تفرج به قلبى و تشرح به صدرى وتستعمل به بدنى و تقوینى عـلـى ذلـك و تـعـیـننى علیه , فانه لایعین على الخیر غیرك و لایوفق له الا انت . لا حول و لا قوة باللّه العلى العظیم [.
(104)
2 - ایجاد آمادگى معنوى
وضـو گرفتن , قصد قربت و رو به قبله نشستن , علاوه بر این كه خود عبادت است ,در روان حافظ تاثیر مى نهد واو را از آرامش سرشارمى سازد .
3 - بهره گیرى از سحرگاهان
چـنـان كـه نـوجـوانى و جوانى بهترین فصل حفظ مطالب است ,هنگام صبح و نشاط اول روز نیز بـرترین وقت حفظ به شمار مى آید .
دراین زمان , مغز انسان آماده تر است و بدن و طبیعت هر دو از آرامـش خاص برخوردارند .
افزون بر این , در سحرگاه بركات فراوان نهفته است .
وقتى امام محمد بـاقـر(ع ) به فرمان هشام بن عبد الملك ازمدینه سوى شام سفر مى كرد, گروهى از مسیحیان را دید كه درون غارى گام مى نهادند , حضرت پرسید: در چنین روزى عید گرفته اند؟ گـفتند: خیر, به سوى یكى از دانشمندان خود مى روند .
آن هاهرسال یك بار در چنین روزى او را ازكوه خارج مى كنندو آنچه مى خواهند از وى مى پرسند . امام فرمود: آیا دانشى دارد؟ گـفـتـنـد: آرى , از داناترین مردم است .
آن گاه حضرت چهره ى خودرا پوشاند و با یارانش همراه مسیحیان سمت آن دانشمند نابینا وكهنسال حركت كرد, مرد كهنسال به یارى حس نیرومندش , سمت امام اشاره كرد و گفت : مرد, از ما هستى یااز امت محمد؟ امام فرمود: از امت محمد(ص (.
پیر پرسید: براى پرسیدن آمدى یا پرسیده شدن ؟ امام فرمود: بپرس . مرد كهنسال بسیار پرسید . وپاسخ شنید . آن گاه گفت : بنده ى خدا, كدام ساعت نه بخشى از شب است نه بخشى از روز, واگر ازهیچ كدام نیست ,چیست ؟ امـام بـاقـر(ع ) فـرمـود : فاصله ى طلوع فجر تا طلوع آفتاب نه جزءشب است نه جزء روز .
زمانى از زمـان هاى بهشت است كه در آن بیماران درمان مى یابند و روزى بندگان خدا تقسیم مى شود, و ساعت رحمت و خیرو بركت است .
از این داستان در مى یابیم این زمان زمانى معنوى است و شایسته است حفظ قرآن در چنین وقتى تحقق یابد . خداوند مى فرماید: [ان قرآن الفجر كان مشهودا [ نماز صبح مورد مشاهده است . مـراد از[قـرآن الـفـجـر] نماز صبح است .
بر اساس روایات شیعه وسنى , در میان نمازهاى روزانه نماز صبح مورد مشاهده ى فرشتگان شب و روز قرار مى گیرد, زیرا در آغاز صبح فرشتگان شـب جـاى خـودرا به فرشتگان روزمى سپارند و دراین تعویض جایگاه , نماز مردمان رادیده , برآن گواهى مى دهند .
براى بیدار شدن به هنگام طلوع فجر, توجه به نكات زیر سودمندمى نماید: الف ( خفتن در اوایل شب ب ) شب هنگام غذاى اندك خوردن ج ) خواندن آیه ى آخر سوره ى كهف
4 - انتخاب
مكان مناسب اگـر مـكان مطالعه پرسروصدا, بسیار سرد یا بسیار گرم و نامناسب باشد, انسان دچار تشتت فكر مى شود . این نكته در [حفظ قرآن ] ازحساسیت ویژه برخورداراست , زیرا حفظ قرآن به تمركز شدید فكرنیاز دارد . البته پس از به خاطر سپردن آیات , تكرار آن به این اندازه تمركز نیازمند نیست و مى تواند در مكان هاى شلوغ نیز تحقق یابد .
5 تمركز فكر
هـنـگـام به خاطر سپردن قرآن , تمركز فكر بسیار ضرورت دارد . پس باید عوامل عدم تمركز فكر و حـواس پرتى را شناسایى كرد و در رفع آن ها كوشید .
این عوامل , در اشخاص مختلف متفاوت است ومى توان آن ها را به دو نوع تقسیم كرد: الف ) درونى ب ) بیرونى عـوامـل [درونـى ] بـه معناى اسبابى است كه در درون انسان جاى دارد, مانند اندوه و اضطراب و نگرانى . كسى كه در دام این عوامل گرفتار آمد, باید حفظ قرآن راكنار نهد و نخست در نابودى این عـوامل بكوشد .
مراد از عوامل [بیرونى ], عوامل محیطى است , مانندسروصدا و صحنه هاى مشغول كننده .
این امور از بازدهى حفظمى كاهد و چه بسا موجب دلسردى و نومیدى انسان مى گردد .
6 - انتخاب نوع قرآن
یـكـى از نـكـات بـسیار مهم و مؤثر در حفظ قرآن , مسئله ى انتخاب قرآن است .
باید از آغاز تا پایان حفظ, حتى براى مرور, از یك قرآن استفاده كرد .
استفاده از قرآن هاى مختلف ذهن را دچار مشكل مى كندوتصویر آیات و صفحات را به هم مى ریزد . بهتر است , با توجه به مكان و زمان حفظ ومرور, از قطع هاى گوناگون یك قرآن استفاده شود,براى مثال در خانه و محل كار از قطع بزرگ و در غیر ایـن مـوارد ازقـطـع جـیـبـى بـهره برد .
البته قرآنى كه انتخاب مى شود, باید ازویژگى هاى زیر برخوردار باشد: الف ) سادگى متن و زمینه ب ) عدم ترجمه هـنگام حفظ قرآن توجه به ترجمه ما را از مسیر اصلى حفظ دورمى سازد . بنابراین , بهتراست پیش از آغاز حفظ درباره ى ترجمه ,تفسیر اجمالى آیات و برخى از شان نزول ها آگاهى به دست آورد .
7 - آشنایى بازبان عربى
آشـنـایى بازبان عربى و ترجمه و تفسیر اجمالى آیات , در حفظقرآن بسیار سودمند است .
به خاطر سـپـردن كـلـمات و الفاظ, بدون توجه به معانى , كار حافظ را سخت مى كند و سبب مى شود آیات بـه طـور صـحـیـح در ذهن جاى نگیرد . این امر چنان مهم است كه مى توان آن را مؤثرترین عامل پـیـشـرفـت در حفظ قرآن به شمار آورد .
آشنایى بازبان عربى , آیات را دلنشین تر مى سازد و سبب علاقه و امیدوارى فزون تر حافظ مى گردد .
یاد آورى
كـسـانـى كه در اندیشه ى شركت در مسابقات سراسرى قرآن به سرمى برند, باید درباره ى تجوید قـرآن آگـاهـى كـافـى داشـتـه باشند . یادگیرى احكام تجوید از دو راه امكان پذیر است : مربى و نـوارهاى قرآن . در این راستا, سفارش مى شود علاقه مندان از همان آغاز قرآن رابا رعایت تجوید به خاطر سپارند تا هنگام خواندن آیات لحن آنان ازویژگى احكام تجوید برخوردار باشد .
9 - نوارهاى قرآنى
حـافظان با تجربه (109) بر این باورند كه گوش سپردن به نوارهاى قرآنى براى حفظ كتاب خدا روشـى نـامـنـاسـب است , زیرا در این شیوه حافظ به جاى تكرار پیوسته ى آیات به شنیدن بسنده مـى كند و حافظه را با تكرار كلمات ورزیده نمى سازد .
اگر حافظه پیوسته به كار گرفته نشود, به تـدریـج سلول هاى مغز حالت اثر پذیرى و ثمردهى را ازدست مى دهد و دیگر در برابر محرك ها به انـدازه ى كـافـى حـسـاسـیت ندارد تا داده ها را بى درنگ بایگانى و حفظ كند .
رمز اصلى حفظقرآن , تكرار الفاظ است نه شنیدن . به طور كلى ,آفات گوش سپردن به نوار عبارت است از: 1 . تنبلى حافظه 2 . دیر به مطلوب رسیدن 3 . سستى و مستحكم نبودن محفوظات البته گوش دادن به نوارهاى قرآنى , براى فراگیرى احكام تجویدو بالا بردن سطح آن سودمند و در مواردى ضرورى است .
سه شنبه 1/5/1387 - 16:8
دعا و زیارت
حفظ قرآن مانند تلاوت آن آثارى ارزنده دارد . برخى از آثار به خاطر سپردن آیات عبارت است از :
1 - پاداش اخروى
چنان كه در بحث ارزش حفظ قرآن گذشت , حافظان در بهشت جایگاهى والا دارند و پاداش آنان دو چندان خواهد بود .
2 - هدایت انسان
تلاوت و انس با قرآن از سفارش هاى مكرر معصومان (ع ) است وحفظ قرآن به طور طبیعى به انس بـا آیـات الاهى مى انجامد, زیرا حافظقرآن باید براى تثبیت محفوظات قرآنى اش دست كم روزى چـنـد بار به قرائت قرآن بپردازد .
معصومان (ع ) حافظان قرآن را به تكرار آیات الاهى فراخوانده , یاد آور شده اند همان گونه كه شتر بسته شده در یك نقطه - چنانچه مورد دیدار پیاپى صاحبش واقع نـشـود .
جایگاهش راترك مى كند, محفوظات حافظ قرآن نیز- اگر پیوسته مورد مراجعه وتكرار قـرار نـگـیـرد- از خـاطـر زدوده مى شود .
بنابراین ,حافظ ناگزیربا قرآن انس مى گیرد و زمـینه ى هدایت وسعادتش فراهم مى آید .
حضرت على (ع ) مى فرماید: هیچ كس با قرآن هم نشین نـمـى شـود مـگـرایـن كـه از كـنـار آن بـا افزایش یا كاهش بر مى خیزد: افزایش هدایت یاكاهش گمراهى .
نفوذ قرآن در جان ها و پدیدآوردن تحول در شخصیت افراد نیزاز آثار سازنده ى تلاوت و حفظ قرآن اسـت .
بـسیارى از مردم با تلاوت یا شنیدن آهنگ دلنشین قرآن مسیر زندگى خود را تغییر داده , سمت سعادت و كمال رهنمون شدند .
3 - آرامش روحى
یـاد خـدا تـاثـیـر بـسـزایـى در روان آدمـى دارد و دل ها در پرتو آن آرام مى گیرد .
خداوند متعال مى فرماید: [اءلا بذكر اللّه تطمئن القلوب [.
(79) آگاه باش , دل ها با یاد خدا آرام مى گیرد . یكى از نام هاى قرآن ذكر است .
تلاوت و حفظ قرآن نوعى ذكرخداوند است كه انسان در پرتو آن از هجوم بسیارى از فشارهاىروانى و اضطرابات درونى مصون مى ماند . درستى این سخن در عمل نیز بـه اثبات رسیده است .
قاریان و حافظان قرآن , به ویژه آنان كه درسحرگاهان با قرآن انس دارند, هـمـگـى اعـتـراف دارند ارتباط با قرآن درپیشگیرى از نگرانى و هجوم فشارهاى روانى بهترین و مـؤثـرتـریـن عـامـل بـه شـمـار مى آید . این اثر در پرتو نشاطبخش بودن قرآن پدید مى آید .
پیامبر اسـلام (ص ) مـى فـرماید: مثل قرآن مثل كیسه ى سر بسته ى پر ازمشك است . اگر آن را باز كنى , بوى مشك فضا را معطر مى سازد و اگربه حال خود رها سازى , سود نمى بخشد .
قرآن نیز, چنانچه به تلاوتش روى آورى , فضا را از عطر خود آكنده مى سازد و روان را نشاطمى بخشد, و اگر تلاوت نكنى , در سینه ات پنهان مى ماند .
4 - نجات از تنهایى
كـتـاب بـهـتـرین هم نشین تنهایى است و قرآن زیباترین , عمیق ترین و با نفوذترین كتاب شمرده مـى شود .
امام سجاد(ع ) مى فرماید: اگرهمه ى مردم روى زمین از دنیا بروند, تا وقتى قرآن با من است , از هیچ چیز وحشت ندارم
5 - فهم بهتر قرآن
مـهـم تـریـن و عمده ترین اثر حفظ قرآن درك بهتر آن است . حافظ به سبب تسلط بر همه ى آیات , ارتباط آن ها را نیك در مى یابد و در پرتوآن دركى بهترو درست تر از قرآن به دست مى آورد .
هر آیه از قرآن , ضمن داشتن معناى ظاهرى , بطن هاى متعدددارد كه در اثر شناخت بیش تر رواب ط آن بـاسـایـر آیـات قـرآن بـه عـنـوان جـزئى از یـك كـل آشكار مى شود .
هرچه انس انسان با آیات مـخـتـلـف قرآن بیش تر باشد, در تفسیر قرآن بهتر و دقیق تر گام برمى دارد, براى مثال كسى كه مى خواهد درباره ى [دعا] در قرآن تحقیق و جست و جوكند, در نخستین مرحله به كشف الایات و معجم هاى قرآنى پناه مى برد .
این كتاب ها اطلاعاتى درباره ى ماده ى دعا و مشتقات ومترادفات آن در دسـتـرس مـحقق مى گذارد, ولى هرگز به آیاتى كه بدون به كارگیرى مشتقات ومترادفات دعـا مـعـارفـى پـیرامون آن مطرح مى كند, نمى پردازد . دراین موارد, به خاطر داشتن قرآن بسیار سـودمـنـداسـت .
حـافظ مى تواند همه ى آیاتى كه در لفظ و معنا با موضوع موردنظر ارتباط دارد, گـردآورد و كـارى فراتر از كشف الایات انجام دهد .
بنابراین , آنچه در حفظ قرآن مهم است درك ارتباط آیات و سوره هابایكدیگر است نه به خاطر سپردن كلیات .
هرچه حافظ قرآن بر آیات و ارتباط و بـازیـابى آن ها مسلطتر باشد, بهتر مى تواند نظر قرآن درباره ى یك موضوع رابه دست آورد .
پس مـفـسـران حـافـظ قـرآن , بـهـتـرو دقیق تر مى توانند قرآن را تفسیر كنند و تفسیرشان از تفسیر مفسران غیر حافظ جامع تر و دقیق تر است .
6 - تقویت حافظه
یكى از امتیازهاى قرآن مجید آن است كه تلاوت و به خاطرسپردنش سبب تقویت حافظه مى شود . در روایـات چنان مى خوانیم كه قرائت قرآن به افزایش حافظه مى انجامد .
از آن جا كه حفظ ایـن كـتاب آسمانى به تكرار پیوسته ى آن وابسته است , مى توان گفت حفظقرآن مجید حافظه را فزونى مى بخشد .
فلسفه ى حفظ قرآن
در آغـاز بـعـثـت پیامبر(ص ) براى حفظ قرآن از تحریف و نابودى ,راهى جز به خاطر سپردن آیات الاهى وجود نداشت , ولى اكنون - كه چاپ ونشر به پیشرفتى باور نكردنى دست یافته - چرا از حفظ قرآن سخن مى گوییم ؟ در پـاسـخ به این پرسش باید گفت : كلام الاهى تنها براى جلوگیرى از تحریف و نابودى به خاطر سـپـرده نمى شد تا با پیشرفت صنعت چاپ حفظ بیهوده جلوه كند . این امر انگیزه هاى گوناگون داردكه برخى ازآن ها عبارت است از :
1 - جلوگیرى از تحریف
چنان كه گفته شد, در صدر اسلام آیات قرآن به صورت پراكنده وبر پوست و استخوان هاى شانه و دنـده هـاى جـانوران , چوب هاى درخت خرما, سنگ هاى سفید, كاغذ و پارچه ثبت مى شد , (83) واحـتـمـال نـابودى یا تحریف كلام الاهى همواره وجود داشت .
در این موقعیت , پیامبراسلام (ص ) مسلمانان را به حفظ قرآن سفارش كرد وحتى گروهى را برگزید تا بدین كار پردازند .
2 - عمل به قرآن
یـكـى از اهـداف [حـفظ] آیات قرآن , عمل به مضامین آن است .
وقتى انسان كلام وحى را به خاطر مـى سـپـارد, نـاخود آگاه جانش تاثیرمى پذیرد و او را در مسیر عمل به دستورهاى خداوند پیش مـى برد .
پاداش بسیار حافظان قرآن - كه در برخى از روایات به چشم مى خورد- بدین جهت است .
آنـان پـیـوسـتـه آیـات الاهـى راتـكرارمى كنند و گوشت و پوست خود را با آن مى آمیزند .
در این موقعیت ,احتمال این كه خداوند آن ها را سمت كمال و سعادت رهنمون نشود,بعید مى نماید . عـمـل بـه آیات الاهى , از دیرباز مورد توجه حافظان و قاریان بوده است .
چنان كه صحابه یى مانند عـثمان و ابى و عبداللّه بن مسعودگفته اند: چون ده آیه از رسول خدا(ص ) مى آموختیم تا آن ها را بـه طـوركـامـل به خاطر نمى سپردیم و عمل نمى كردیم , به فراگیرى آیات دیگرنمى پرداختیم .
3 - بهره مندى از عبادت
در آیـیـن اسـلام , بـه خاطر سپردن آیات قرآن عبادتى مهم به شمارمى رود و پاداش دارد .
بیش تر روایـاتـى كه درباره ى ارزش و اهمیت حفظ قرآن ذكر شده است , نگاه ابزارى ندارد و حفظ را تنها بـراى جـلوگیرى از تحریف عبادت نمى شمارد . در نگاه معصومان (ع ) نفس به خاطر سپردن آیات الاهى عبادت است و پاداش دارد . امام صادق ( ع ) مى فرماید: [اللهم فحبب الینا حسن تلاوته و حفظ آیاته [.
(86) خداوندا, تلاوت قرآن و حفظ آیاتش را براى ما دوست داشتنى فرما .
ایـن دعـا نشان مى دهد كه نفس تلاوت قرآن و حفظ آن محبوب حضرت است , و امام ششم (ع ) به خاطر سپردن آیات الاهى را, بى توجه به مسئله ى تحریف , از حضرت احدیت در خواست مى كند . مـرحوم طبرسى در كتاب مكارم الاخلاق (87) بابى با عنوان [صلاه حفظ القرآن ] دارد كه نشان مى دهد [حفظ قرآن ] ذاتا ارزش منداست و از عبادات شمرده مى شود .
حفظ قرآن و جهاد
حـفـظ قـرآن آثـار دنیوى و اخروى بسیار دارد و عبادت شمرده مى شود . بى تردید این آثار در پرتو عـمل به قرآن و احكام الاهى نهفته در آن تحقق مى یابد .
در بسیارى ازكشورهاى اسلامى , به ویژه آن هـا كـه زیر سلطه ى فرهنگ شرق و غرب به سر مى برند, شمار حافظان قرآن بسیار است .
كتاب الاهـى در این سرزمین ها كتابى تشریفاتى شده , تنهابه قرائت نیك ,پخش رادیو- تلویزیونى و حفظ آن اهـمیت مى دهند .
در برخى از این كشورها مدارسى با عنوان [مدارس تحفیظ القرآن ] به صورت گـسـتـرده دیـده مى شود, در حالى كه ارزش هاى آن ها از غرب یاشرق گرفته شده است .
محمد عبده در تفسیرالمنار آورده :
یكى ازقوانین بعضى از كشورهاى اسلامى این است كه حافظان قرآن از جنگ و جهاد و بخشش اموال در راه خدا معافند . چنین قوانینى با سیره ى حافظان صدر اسلام سازگارنیست . آن هامجاهد بودند و آیات الاهى رادر زندگى به كار مى بستند.
سه شنبه 1/5/1387 - 16:7
دعا و زیارت
آن كـه اسـلام را بـپـذیـرد, فرمانبردار باشد و قرآن راقرائت و حفظ كند, هر سال دویست دینار از بـیـت الـمـال بهره مند مى شود, و اگر در دنیا به طور كامل به اوداده نشود, روز قیامت - كه نیاز بیش ترى دارد دریافت خواهد كرد .
امام على (ع )
اهمیت
ویژگى هاى قرآن و سفارش هاى پیوسته ى پیامبر اسلام (ص )درباره ى آن سبب شد تا این كتاب در سرتاسر زندگى مردم راه یابد وهمه چیز مسلمانان گردد, به ویژه آن كه مؤمنان آن روزگار جز قـرآن كـتـابى نداشتند و تلاوت , حفظ, تعلیم و تعلم به آن اختصاص داشت .
حفظ قرآن همواره , به عـنـوان یك سنت و عبادت بزرگ , در میان مسلمانان مطرح بود و حتى پس از پدید آمدن صنعت چـاپ نـیـزمـوقعیت خود را حفظ كرد . این امر در پرتو جایگاه والاى قرآن و حفظآن تحقق یافت , جایگاهى كه مى توان آن را در ابعاد مختلف زیر موردبررسى قرار داد .
قرآن
قـرآن دربـاره ى بـه خـاطـر سـپـارى كتاب خدا تنها دریك جا سخن به میان آورده است .
آنجاكه مى فرماید: [و اذكرن مایتلى فى بیوتكن من آیات اللّه و الحكمة ان اللّه كان لطیفا خبیرا . [
(42) حـكـمت و آیات الاهى را كه در خانه هاى شما تلاوت مى شود, به خاطر بسپارید .
بدانیدكه همانا خداوندمهربان و از همه آگاه است ] . ذكـر] درایـن آیـه در قـبـال نـسیان (فراموشى ) به معناى حفظ و به خاطر سپردن است .
خـداونـد مـتـعـال در ایـن آیـه و آیـات قبل وظایفى را براى زنان پیامبراسلام ( ص ) معین ساخته اسـت .
آخـریـن وظـیـفـه درایـن آیه بیان شده است . به آنان سفارش مى كند هرچه از كلام الاهى درخانه هایتان نازل مى شود, به خاطر بسپارید و آن ها را در زندگى خویش به كار ببندید .
ایـن آیـه در واقع ارزش حفظ قرآن را براى مسلمانان گوشزدمى نماید .
مخاطبان آیه , زنان رسول خـدایـنـد امـا از آن جـا كـه اسـاس شـریـعـت بـر حـفظ قرآن و سنت پیامبر گرامى (ص ) است , مى توان گفت : در واقع مخاطب آیه گروهى خاص نیست و همه ى مسلمانان در تمسك به قرآن و سنت و حفظ آن شریكند .
احادیث
مـعـصـومـان (ع ) در ایـن بـاره سخنان بسیار دارند و در موارد مختلف به فراخور آگاهى و ایمان مـخاطبان شان به آن اشاره كرده اند . گفتارپیشوایان دین نشان مى دهد حفظ قرآن چنان اهمیت دارد كـه بسیارى از مقام هاى معنوى جز به یارى آن به دست نمى آید .
بخشى از این مقام ها عبارت است از :
1 - هم نشینى با فرشتگان امام صادق (ع ) مى فرماید: [الحافظ للقرءان العامل به مع السفرة الكرام البررة .
] حافظ قرآنى كه به آن عمل كند, با فرشتگان پیغام برونیك رفتار هم نشین خواهد شد .
گروهى این روایت را ذیل آیه ى [باءیدى سفرة . كرام بررة .[
ذكر كرده اند و معتقدند مراد از[سفرة ] (سفیران ) حافظان , قاریان ,كاتبان قرآن و دانشمندانى است كه در هر عصرى آیات خداوند را ازدستبرد شیاطین محفوظ مى دارند .
ایـن تـفـسـیر درست نمى نماید, زیرا خداوند مى فرماید: آیات الاهى به دست [ سفیران نیك رفتار] سپرده شده است و روایت نشان مى دهد كه حافظان هم نشین سفیرانند نه خود آن ها .
سـخـن امام صادق (ع ) بر همراهى و هم نشینى حافظان و مفسران با سفیران گواهى مى دهد .
بى تـردیـد وقتى دانشمندان و حافظان قرآن كارى شبیه فرشتگان و حاملان وحى انجام مى دهند, با آن ها در یك جایگاه و رتبه قرار مى گیرند .
2 - در شمار بزرگان امت جاى گرفتن امام صادق (ع ) مى فرماید: [اشراف امتى حملة القرءآن و اءصحاب اللیل .[ بزرگان امت من , قاریان و حافظان (48) و شب زنده دارانند .
3 - ایمنى از عذاب الاهى امیر مؤمنان (ع ) مى فرماید: [اقرؤواالقرآن و استظهروه فان اللّه تعالى لا یعذب قلبا وعى القرآن .[
(49) قـرآن تـلاوت كـنـیـد وآن را به خاطرسپارید, زیرا خداوندمتعال دلى كه قرآن در آن باشد عذاب نمى كند .
حـفـظ قـرآن مـجید و انس با آن , انسان را در مسیر عمل به وحى وبهره جستن از معارف آن قرار مى دهد و در نتیجه از آتش دوزخ مصون مى دارد . پیامبراكرم (ص ) مى فرماید: [لوكان القرآن فى اهاب ما مسته النار . [ اگر قرآن در پوستى باشد, آتش بدان نخواهد رسید .
4 - آبادى قلب رسول خدا(ص ) مى فرماید: [ان الذى لیس فى جوفه شیى ء من القرآن كالبیت الخراب . [
(51) كسى كه در درونش چیزى [ سوره یاآیه یى ] از قرآن نباشد, مانند خانه ى ویران است .
چـنـان كـه خـانه ى ویران نزد مردم ارزش ندارد, دل تهى از آیات الاهى نیز نزد خداوند بى ارزش اسـت . اسـاس شـرافت و ارزش انسان هاتقوا و انس با قرآن است . روح مانند بدن به غذا نیاز دارد و غذاى آن قرآن و معارف الاهى است . دلى كه از كلام وحى بى بهره باشد, مرده و چون خانه ى ویران است .
5 - مشمول آمرزش الاهى رسول خدا(ص ) فرمود: [من قرء القرآن عن حفظه ثم ظن ان اللّه تعالى لا یغفره فهو ممن استهزء بایات اللّه [ .
(53) كـسـى كـه قرآن را از حفظ بخواند و گمان كند خداى تعالى او را نمى آمرزد, در شمار كسانى كه آیات الاهى رابه تمسخر گرفته اند, جاى دارد .
6 - پاداش مضاعف امام صادق (ع ) فرمود: [ان الذى یعالج القرآن و یحفظه بمشقة منه و قلة حفظ له اجران .[
هـركـس در فـراگـیرى قرآن بكوشد و به سبب كمى حافظه آن را به سختى حفظ كند دو پاداش دارد . پاداشى براى حفظ آن و پاداشى براى تحمل سختى آن
7 - پذیرفته شدن شفاعت رسول خدا(ص ) فرمود: [من قرءالقرآن حتى یستظهره و یحفظه ادخله اللّه الجنة و شفعه فى عشرة من اءهل بیته كلهم قد وجبت لهم النار .[
(55) هـركه [ آن قدر ] قرآن بخواند تا حفظ شود, خداوند او رابه بهشت داخل خواهد كرد و شفاعتش را درباره ى ده تن از خانواده اش - كه آتش بر آن ها واجب شده ,مى پذیرد .
آرى , قـرآن در حـق مـؤمنان شفاعت مى كند و آنان را به بهشت رهنمون مى شود , (56) حافظ و حـامـل قرآن نیز چون قرآن توان شفاعت دارد . البته شفاعت حافظان با قرآن تفاوت دارد .
شفاعت قـرآن فـراگـیراست , ولى شفاعت حافظ قرآن محدود بوده , تنها درباره ى خانواده اش و آن هم به تعداد انگشتان دست پذیرفته مى شود .
8 - بالاترین درجات بهشت رسول خدا(ص ) فرمود: [عدد درج الجنة عدد آى القرآن فاذا دخل صاحب القرآن الجنة قیل له ارقا و اقرء لكل آیة درجة فلا تكون فوق حافظ القرآن درجة . [
(57) درجـات بـهـشـت بـه تـعـدد آیـه هـاى قـرآن است . چون صاحب قرآن داخل بهشت شود, به وى مـى گـویندبخوان وبالا رو كه هر آیه یى رادرجه یى است .
پس برتر ازدرجه ى حافظ قرآن درجه یى نیست .
9 - دریافت پاداش انبیا رسول خدا(ص ) فرمود: [یـا سـلـمـان ...
ان اكرم العباد الى اللّه بعد الا نبیاء, العلماء ثم حملة القرآن , یخرجون من الدنیا كما یخرج الا نبیاء و یحشرون من قبورهم مع الا نبیاء و یمرون على الصراط مع الا نبیاء و یاءخذون ثواب الا نبیاء .
اى سـلـمـان ,...
هـمانا بعد از انبیا بهترین بندگان نزدخداوند عالمانند و سپس قاریان و حافظان قـرآن .
آنـان هـمانند انبیا از دنیا مى روند , همراه آنان ازگورهابرانگیخته مى شوند, در كنار آنان از صراط مى گذرند وپاداش آن ها را [ از خداوند ] دریافت مى كنند .
سیره قاریان و حافظان قرآن نزد پیامبراسلام (ص ) و امیرمؤمنان (ع )جایگاهى والا داشتند و مورد احترام و تـشویق مادى و معنوى آن بزرگان قرار مى گرفتند .
بخشى از سیره ى آنان دراین زمینه چنین است :
1 - بخشش مجازات حافظان در روزگار پیامبر(ص ) وعلى (ع ), دانستن فنون قرائت و حفظقرآن به تخفیف مجازات یا بخشش آن مـى انـجـامـیـد , براى مثال مردى نزد على (ع ) آمد وبه دزدى اعتراف كرد .
حضرت پرسید: آیا چیزى ازقرآن مى دانى ؟ پاسخ داد: آرى , سوره ى بقره را به خاطر سپرده ام .
حضرت فرمود: در مقابل این سوره دستت رابه خودت بخشیدم و قطع نمى كنم .
اشعث گفت : اى امیر مؤمنان , آیا حد الاهى را تعطیل مى كنى ؟! حـضـرت فـرمـود: تو چه مى دانى , اگر شاهدان بر جرم گواهى دهند, امام حق بخشش و تعطیل حـدود الاهـى نـدارد, امـا ایـن فـرد بـه زیان خویش اعتراف كرده است .
وقتى شاهدى بر گناهى گواهى نداد,امام حق دارد حد الاهى را ببخشد وجارى نسازد .
تـخفیف مجازات حافظان اكنون نیز در برخى از كشورهاى اسلامى اجرا مى شود .
در كشور ماو نیز پاكستان زندانیانى كه قرآن راحفظ مى كنند, از تخفیفى ویژه برخوردار مى شوند .
2 - حفظ قرآن در جایگاه مهریه اهـتـمام به قرآن و حفظ آن در صدر اسلام چنان بود كه یاد گرفتن سوره یى از قرآن مهریه ى زن مسلمان قرار مى گرفت . سهل بن سعدمى گوید: زنى نزد پیامبر(ص ) آمد و گفت : من خود را به خدا ورسولش بخشیدم . حضرت فرمود: به زن نیاز ندارم . مردى به رسول خدا(ص ) گفت : او را به ازدواج من در آور .
حضرت فرمود: چیزى دارى به وى دهى ؟ مرد گفت : خیر . حضرت فرمود: حتى انگشترى از فلز! مرد معذرت خواست .
حضرت پرسید: از قرآن چه مى دانى ؟ مرد پاسخ داد: سوره ى فلان وفلان و همین طور سوره هایى كه حفظ بود, بر شمرد . حضرت فرمود: آیا مى توانى از حفظ بخوانى ؟ گفت : آرى .
پیامبر (ص ) فرمود: تو را به ازدواج او در آوردم , در برابر آنچه ازقرآن به وى مى آموزى .
3 - تقدم حافظان در صحنه هاى اجتماعى در صـدر اسلام , ملاك تقدم افراد در كارهاى مهم و حساس اجتماعى دانستن قرائت و حفظ قرآن بـود . پـیـامـبـراسـلام (ص ) قـاریـان وحـافـظـان را بـه مـنـصـب هایى چون فرماندهى و امامت جماعت مى گماشت .
در روایات چنان مى خوانیم كه نبى اكرم (ص ) مقررداشت هر مسلمانى بیش از دیگران قرآن فراگرفته , گرد آورده یا حفظكرده است بر دیگران فرمان راند وبر مردگان نماز گـزارد .
در جنگ احد وقتى خواستند پیكر شهیدان را به خاك سپارند, شهیدى كه بیش تر قـرآن مـى دانست مقدم بود یا مدفن آن كه آیات بیش ترى به خاطر سپرده بود, نزدیك تر به حمزه قرار مى دادند .
روزى پیامبراسلام (ص ) جمعى را به سفرى مى فرستاد, از آن هاپرسید: چقدر قرآن مى دانید؟ یـكـى از آن هـا- كـه از هـمـه جـوان تر بود- پاسخ داد: من سوره ى بقره و چند آیه ى دیگر از قرآن مى دانم . فرمود: بروید, این شخص سرپرست و امیر شمااست .
گفتند: شخصى كه شما مى فرمایید از همه جوان تراست ! پیامبر(ص ) فرمود: او سوره ى بقره را مى داند .
در عـصـر نـبـوى , حفظ قرآن چنان اهمیت داشت كه حتى غلامان حافظ نیز بر مردم عادى مقدم شـمرده مى شدند .
وقتى مهاجران به مدینه هجرت كردند, سالم غلام ابو حذیفه , به دلیل این كه از همه به فنون قرائت و حفظ قرآن آشناتر بود, امامت جماعت آن ها را برعهده داشت .
4 - اختصاص مستمرى از بیت المال قـاریـان و حـافظان قرآن در مسائل مادى نیز از توجه ویژه برخوردار بودند و بخشى از بیت المال مسلمانان به آنان اختصاص داشت .
امیرمؤمنان (ع ) فرمود: آن كه اسلام را بپذیرد, فرمانبردار باشدو قرآن را قرائت و حفظ كند, هر سال دویست دینار از بیت المال بهره مند مى شود, و اگر در دنیا به طور كامل به او داده نشود, روزقیامت - كه نیاز بیش ترى دارد- دریافت خواهد كرد .
در منابع تاریخى چنان مى خوانیم كه امام على (ع ) براى آنان كه قرآن قرائت مى كردند, دو هزار دو هزار ازبیت المال اختصاص مى داد . بـرخـى از مـراجع عظام مانند آیت اللّه العظمى گلپایگانى (ره ( و آیت اللّه صافى - دام ظله الـعـالـى - شهریه یى به حافظان قرآن اختصاص داده اند و در این زمینه ,از سیره ى امیرمؤمنان (ع ) پـیـروى كرده اند .
آیت اللّه العظمى گلپایگانى (ره ) در آغاز برقرارى شهریه ى خویش اعلام كرد:هر طـلـبـه ایى كه حافظ قرآن باشد, در هر رتبه یى كه شهریه بگیرد, شهریه اش را دو برابر مى كنم .
او هـمـچنین براى تشویق حافظان كل كشور, (چه روحانى وچه غیرآن ) زمانى دستور داد براى همه حقوق تعیین كنند .
بـعد از رحلت وى , داماد گرانقدرش حضرت آیت اللّه صافى -دام ظله العالى - این سیره را دنبال كـرد . او اكـنـون بـه طـلبه هایى كه حافظ قرآن باشند دو برابر شهریه مى دهد .
امروزه این حركت درحـوزه ى علمیه ى قم به صورت یك فرهنگ در آمده است .
شوراى مدیریت حوزه حافظان قرآن را درجـه بـنـدى كـرده اسـت و بـراى حـافـظ5 جزء تا كل قرآن , به تناسب محفوظات , شهریه ى مخصوصى در نظرگرفته است .
نظر قاریان معروف جهان در مورد حفظ قرآن كریم در كشور مصر- كه از نظر قرائت قرآن بانغمه هاى دلنشین درسطح بالایى قراردارد - قارى قرآن به كـسـى گـفـته مى شود كه , افزون برتوان تلاوت دلنشین , حافظ نیز باشد .
بنابر این , آن كه حافظ نـیـسـت -حتى اگر قرآن را با صوت خوش بخواند- قارى خوانده نمى شود .
دراین باره , آگاهى از نظر قاریان معروف جهان سودمند مى نماید .
1 - استاد احمد محمد بسیونى استاد احمد محمد بسیونى مى گوید: اولین گام براى یك قارى قرآن حفظ قرآن است .
كسى كه حافظ قرآن باشد بسیار بهترمى تواند به قـرائت قـرآن بـپـردازد .
بـنابر این , به تمام قاریان قرآن سفارش مى كنم كه حتما به حفظقرآن نیز اهتمام بورزند .
قـاریـان ایرانى از حیث تلاوت قرآن بسیار زیبا تلاوت مى كنند,اما نكته یى كه باید مورد توجه قرار دهند, این است كه درراستاى تمرین هاى خویش از حفظ قرآن نیز غفلت نورزند .
2 - استاد محمد محمود طبلاوى استاد محمد محمود طبلاوى مى گوید: اولین شرط براى قارى شدن حفظ كل قرآن است ودر كانون قرائات دانشگاه الازهر مصر, كسى كه حافظ كل نباشد وارد آن نمى شود .
3 - استاد شحات محمد انور استاد شحات محمد انور نیز مى گوید: شـرط اسـاسى براى قارى شدن حافظ بودن است , و با این شرطدر واقع انسان اهلیت قارى بودن مى یابد . در این صورت , لازم است از سنین سه یا چهار سالگى به حفظ قرآن پرداخت .
4 - استاد على پرهیزكار استاد پرهیزكار قارى و حافظ برجسته ى قرآن در این باره چنین مى گوید: متاسفانه موضوع مهم حفظ قرآن كریم آن طور كه شایسته ولازم است مورد توجه نبوده و این در حالى است كه استعدادهاى شگرف و قابل ملاحظه به وفور مشاهده مى شود .
از طرفى اهمیت فوق الـعـاده حـفـظ قـرآن - كه نتیجه اش انس باكلام آرام بخش خداى متعال است - بر كسى پوشیده نـیـسـت , بـه ویـژه آن كـه شـیـاطـیـن درصـدد افـسـاد و تـضییع جان و روان جوانان مسلمان هستند .
سه شنبه 1/5/1387 - 16:7
دعا و زیارت
خـداونـدا, مـن در كتاب تورات امتى مى بینم كه انجیل شان در سینه هایشان جاى دارد و آن را از حفظمى خوانند .
مناجات حضرت موسى
پیدایش حفظ قرآن
پـیـامـبـر اسـلام در چهل سالگى به مقام شامخ نبوت برگزیده شد وقرآن در بیست و سه سال به مـنـاسـبـت رویدادهاى مختلف بر قلب مبارك وى فرود آمد .
در این مدت , صحابه به سفارش آن حـضرت درنگهدارى آیات الاهى مى كوشیدند . آن ها آیات الاهى را بر پوست واستخوان هاى شانه و دنده ى حیوانات , چوب هاى درخت خرما,سنگ هاى سفید پهن , كاغذ و پارچه مى نگاشتند (5) .و بـراى بـرخـوردارى از پـاداش معنوى به خاطر مى سپردند .
حفظ آیات الاهى نخستین گام در راه نـگاهبانى از قرآن به شمار مى آمد, زیرا از یك سوخط آن روز كوفى بود و به سبب نداشتن نقطه و اعـراب بـه شـكـل هـاى مختلف خوانده مى شد, و از سوى دیگر, تقریبا همه ى مردم بى سوادبودند وتنهاباحفظقرآن مى توانستندعشق خودبه كتاب خداوندراآشكارسازند .
هنگامى كه پیامبر اكرم (ص ) در غار [حرا] به سر مى برد,فرشته یى در برابرش حضور یافت و گفت : بـخـوان . پیامبر فرمود:خواندن نمى دانم . آن گاه بى هوش شد . وقتى حضرت به هوش آمد,فرشته گفت : [اقراء باسم ربك الذى خلق ....[ (6) امـام صـادق (ع ) فـرمـود: بـسـم اللّه الرحمن الرحیم . اقراء باسم ربك ...
اولین آیاتى است كه بر نبى اكرم (ص ) نازل شد .
اولـیـن مـرحـلـه , مـرحـلـه ى قـرائت و به خاطر سپارى است ومرحله ى كتابت بعد از آن تحقق یـافـت .
از ایـن رو, آیـه هاى آغازین قرآن از [اقراء] سخن مى گوید و مراد از آن حفظ آیات در سینه ها است . اكنون این مسئله را در موارد مختلف زیر مورد بررسى قرار مى دهیم :
اصطلاح حافظ در صدر اسلام
واژه ى [حفظ] در زبان عرب در دو معنا به كار رفته است :
الف ) نگهدارى و نگهبانى ب )به خاطر سپردن (ضد فراموشى ( (9) در قرآن مجید, این واژه و مشتقاتش تنها در معناى اول به كاررفته است .
] حافظ] اسم فاعل است و در اصـطـلاح عـلـوم قـرآنـى , بـه كـسـى مى گویند كه همه ى قرآن را با تجوید و ترتیل و به كار بـردن قـرائت قابل قبول قرآن شناسان به خاطر سپرده باشد .
همچنین به كسى كه بر سنن رسول اكـرم (ص ) احـاطـه داشـتـه , موارد اتفاق واختلاف آن را بداند و به احوال راویان و طبقات مشایخ آگاهى كامل داشته باشد, حافظ مى گویند .
برخى تعداد آن را نیز معین كرده اند و گفته اند باید فرد صدهزار حدیث با سند از حفظ باشد تا این واژه بر او اطلاق شود .
در صدر اسلام , به خـاطـر سپارندگان قرآن را [حافظ] نمى خواندند و با واژه هایى چون [جماع القرآن ], [قراءالقرآن ], [حملة القرآن ] و [الماهر فى القرآن ] از آنان یاد مى كردند .
واژه ى حافظ پس از قرن اول یا نیمه ى دوم قرن هجرى (13) دراین معنا به كار گرفته شد .
البته واژه ها و تركیب هاى یاد شده در سراسر روزگار پیامبراسلام (ص ) به معناى كسى كه همه ى مـتـن قـرآن را بـه خاطر سپرده , نبوده و پس از رحلت رسول اكرم (ص )چنین معنایى یافته است . درزمان آن حضرت , از حافظ بخشى از كتاب خدا نیز با این عبارت ها یادمى كردند .
اولین حافظ قرآن
حفظ آیات الاهى , از نخستین روزهاى نزول وحى آغاز شد . پیامبر اسلام (ص ( نخستین حافظ قرآن بـه شـمـار مـى رفـت و بـراى فـراگـرفـتن و حفظ آن بسیار مى كوشید .
آن حضرت همراه پیك وحى زبانش را حركت مى داد و شتاب مى كرد تا آنچه مى شنود فراموش نكند . مرحوم طبرسى در شان نزول آیه ى [لاتحرك به لسانك لتعجل به . ان علیناجمعه و قرءانه [.
(15) ] اى رسـول ما ] در حال وحى , شتابان زبان به قرائت قرآن بگشاى كه ما خود آن را جمع كرده [ در سـیـنـه ات ]نگاه مى داریم و بر تو مى خوانیم .
از ابن عباس چنین نقل مى كند:پیامبر اكرم (ص ) به سـبـب عـشـق شـدیـدى كـه بـه دریافت و حفظ قرآن داشت هنگامى كه پیك وحى آیات را بر او مـى خـوانـد, همراه وى زبانش را حركت مى داد و شتاب مى ورزید تا آنچه مى شنود فراموش نكند . خـداونـد او را از ایـن كـار بـازداشـت و فرمود: ما آن را برایت جمع مى كنیم .
حضرت براى اطـمـیـنان كامل از محفوظات خویش آن هارا بر فرشته ى وحى عرضه مى كرد .
در روایات متعدد چـنـان مـى خوانیم كه پیامبراسلام (ص ) در ماه رمضان هر سال قرآن را, تا آن جا كه نازل شده بود, بـاجـبـرئیل مقابله و تكرار مى كرد, و در واپسین سال زندگى اش , بر خلاف گذشته , این مقابله و تكرار را دو بار به انجام رساند .
سه شنبه 1/5/1387 - 16:6
دانستنی های علمی
نام رسمی کشور :
جمهوری هلنی
(Hellenic Republic)
پایتخت : آتن ( آتینای )
زبان رسمی : یونانی ( رسمی ).
نوع حکومت : جمهوری
پخش سرود ملی کشور
مذهب : ارتودوكس ( 98%؛ رسمی ).
واحد پول : یورو
عضویت : سازمان ملل متحد، جامعة اروپا، پیمان آتلانتیك شمالی، شورای اروپا، كنفرانس امنیت و همكاری در اروپا، سازمان همكاری اقتصادی و توسعه، اتحادیة اروپای غربی ( عضو وابسته ).
جمعیت : 1.647.529 نفر (July 2004 est.)
روز استقلال :
شهرهای عمده : تسالونیكی( سابقاً مشهور به سالونیكا ), پیرایئوس ( بخشی از آتن بزرگ ) , وولوس,
امید طول عمر : 76 سال.
رشد سالانه جمعیت : 0.2% درصد (July 2004 est.)
نژاد :
مساحت : 131.940کیلومتر مربع
خط ساحلی : 1.676کیلومتر
مختصات جغرافیایی : 39 درجه شمالی و 22 درجه شرقی
نقشه جفرافیایی
نقشه سیاسی
حکومت : پارلمان 300 نفری برای چهارسال با رأی تمامی افراد بالغ و تحت نظام تعیین تعداد نمایندگان به نسبت جمعیت هر منطقه انتخاب میگردد. رئیسجمهور - كه برای دورهای پنج ساله از سوی پارلمان انتخاب میشود - نخستوزیر ( كه از پشتیبانی اكثریت در پارلمان برخوردار است ) و دیگر وزیران را انتصاب می‌كند. احزاب عمدة سیاسی عبارتند از : • حزب دموكراسی جدید ( محافظهكار ) • حزب سوسیالیست پانیونانی • حزب احیاء دموكراتیك • اتحاد چپ ( به رهبری كمونیستها ). جامعة خودگردان یونانی نام مساحت(کیلومتر مربع) مرکز كوهاتاس ( جمهوری خودگردانی راهبان ) 336 كاریه
آموزش : میزان باسوادی : 2/93% (1990 ). سنین تحصیل اجباری : 6 تا 15 سال. تعداد دانشگاه : 10 دانشگاه بهعلاوة 6 مؤسسة همطراز با دانشگاه.
دفاع : كل نیروهای مسلح : 158,500 ( 1991 )، بهعلاوة 26,500 پلیس شبهنظامی و 120,000 گاردملی. خدمت سربازی : 20 تا 24 ماه.
جغرافیا : بیش از 80% یونان كوهستانی است. كوههای پیندوس مهمترین رشته كوه خاك اصلی یونان است و از آلبانی به طرف جنوب و به داخل شبه جزیره پلوپونزوس امتداد دارد. كوههای رودوپ در امتداد مرز بلغارستان قرار دارد. یونان حدود 2000 جزیره دارد كه از اینها فقط 154 تا مسكونی است. رودهای مهم : آلیاكمون، پینیوس، آخلوئوس. بلندترین نقطه : كوه اُلمپس ( المپ )، 2911 متر. آب و هوا : یونان آب و هوایی مدیترانه‌ای با تابستانهای خشك و داغ و زمستان مرطوب و معتدل دارد. در شمال و مناطق كوهستانی هوا سردتر است.
اقتصاد : كشاورزی بیش از یك چهارم نیروی كار را به خود اختصاص میدهد. بیشتر زمینها - به ویژه مراتع وسیع گوسفند - بازدهی كمی دارد. یونان از نظر تولید گندم، جو، ذرت، چغندرقند، میوه، سبزی و پنیر تقریباً خودكفاست، و تولید كافی برای صدور شراب، زیتون ( و روغن زیتون ) و تنباكو را داراست. بخش صنعتی به سرعت در حال توسعه است و شامل فرآوری منابع طبیعی از جمله نفت و گاز طبیعی، لینیت ، اورانیوم و بوكسیت است. صنعت توریسم، ناوگان بزرگ كشتیهای تجاری و پول فرستاده شده به كشور به دست یونانیان شاغل در خارج همگی منابع مهم درآمد ارز خارجی است. یونان از جامعة اروپا كمك اقتصادی ویژهای دریافت می‌كند.
تاریخ معاصر : در قرن هیجدهم، قدرتهای مختلف اروپایی، به ویژه روسیه، میكوشیدند تا در اختلاف خود با تركان، كه از اوایل قرن پانزدهم بر یونان حاكم بودند، از یونانیان استفاده كنند. وقوع انقلاب بر ضد حكومت ترك در 1821 حمایت سراسر اروپا را به خود جلب كرد. رهبران دولت یونان در 1830 نهادهای قانونی دایر كردند، ولی سلطنت پرنسی باواریایی كه در 1832 به تخت نشسته بود، با انقلابی در 1862 پایان یافت. یونان تحت سلطنت پرنسی دانماركی - كه در 1863 ژرژ اول لقب یافت - و با زوال قدرت تركها در 1863، 1881 و 1913 سرزمینهای دیگری به دست آورد. قرن بیستم شاهد بیثباتی بسیار در این كشور بوده است. الئو تریوس ونیزلوس ( 1864 تا 1936 ) از 1910 تا 1935، دورهای از رقابت بین جمهوریخواهان و سلطنتطلبان، سیاست یونان را تحت تسلط خود داشت. اقدام رقیب او، كونستانتین اول، در تسخیر آناتولی از تركیه ( 1921 و 1922 ) با شكست نظامی و تشكیل جمهوری در 1924 پایان یافت. در 1935، نظام سلطنتی دوباره برقرار شد، ولی این پادشاهی به رهبری نظامیِ ژنرال یوانیس متاكساس ( 1871 تا 1941 ) وابسته بود. این شخص با ادعای خطر كمونیسم برای توجیه، عملاً دیكتاتور حكومت بود. اختلافنظر عمیقی در ملت وجود داشت. تهاجم آلمان در 1941 با گروههای مقاومت رقیب كمونیست و سلطنت طلب مواجه شد، و سپس جنگ داخلی كه بین این گروهها درگرفت از 1945 تا 1949 ادامه یافت. در 1949 با كمك بریتانیا و امریكا، سلطنتطلبان پیروز شدند. تداوم بیثباتی در دهة 1960 منجر به كودتای نظامی در 1967 گشت. كونستانتین دوم، كه در ابتدا با كودتا مخالفت نكرده بود، در تقاضا برای بركناری هیأت نظامی حاكمه ناموفق ماند و تبعید شد. دیكتاتوری سرهنگها هنگامی كه تشویقشان برای كودتای یونانیهای قبرسی، یونان را به آستانة جنگ با تركیه كشاند در 1974 خاتمه یافت. دولت غیرنظامی بار دیگر سركار آمد. و در 1975 قانون اساسی جدید جمهوری تصویب شد. یونان، به ویژه از طریق عضویت در جامعة اروپا ( 1981 )، از آن زمان روابط نزدیكتری با اروپای غربی برقرار ساخته است. در 1992 مخالفت یونان مانع به رسمیت شناختهشدن مقدونیه، یكی از جمهوریهای یوگسلاوی سابق، از سوی جامعة اروپا گردید.
سه شنبه 1/5/1387 - 15:51
دانستنی های علمی
پایتخت : مادرید
زبان رسمی : اسپانیایی یا كاستیلی (رسمی؛ 70% به عنوان زبان اول) ،كاتالان (بیش از 20% به عنوان زبان اول)، باسك (3%) ،گالیسی (4%).
نوع حکومت : پادشاهی
پخش سرود ملی کشور
مذهب : کاتولیک رومی ، اسلام سنی
واحد پول : یورو
عضویت : سازمان ملل متحد ، پیمان آتلانتیك شمالی، جامعه اروپا، اتحادیه اروپای غربی، كنفرانس امنیت و همكاری در اروپا، شورای اروپا، سازمان همكاری اقتصادی و توسعه.
جمعیت : 40,280,780 (July 2004 est.)
روز استقلال :
شهرهای عمده : بارسلونا ، والنسیا ، سویلیا ، ساراگوزا ، مالاگا ، بیلیبائو ، لاس پالماس دو گان کاناریا ، والادولید ، مورسیا ، کوردوبا ، پالامادو مالیورکا ، گرانادا ، ویگو ، آلیکانته ، هایپیتلت (بخشی از بارسلونای بزرگ) ، خیخون ، لاکرونیا کادیز ، ویتوریا ، بادالونا (بخشی از بارسلونای بزرگ) ، اوویدو ، سانتاندر ، موستولس (بخشی از مادرید بزرگ) ، سانتاکروز دو تنریف ، پامپلونا ، سالامانکا ، سابادل (بخشی از بارسلوانی بزرگ) ، هرس دالا فرانترا ، الچه ، دونوستیا سان سباستیان ، لگانس (بخشی از مادرید بزرگ) ، کارتاخنا ، بوروگوس
امید طول عمر : 77سال
رشد سالانه جمعیت : 0/5 درصد
نژاد :
مساحت : 504,782 کیلومتر مربع
خط ساحلی :
مختصات جغرافیایی : 40درجه شمالی و 4 درجه غربی
نقشه جفرافیایی
نقشه سیاسی
حکومت : حكومت اسپانیا سلطنت مشروطه است. كورتز (پارلمان) متشكب از مجلس سنا ومجلس وكلاست. مجلس سنا دارای 208 سناتور – 4 نفر از هر استان، 5 نفر از جزایر بالئاریك، 6 نفر از جزایر قناری و 2 نفر از سئوته و ملیله – است كه با رأی تمامی افراد بالغ برای چهار سال انتخاب می‌شوند به علاوه 46 سناتور كه از سوی نواحی خودمختار به طور غیر مستقیم انتخاب می‌گردند. مجلس وكلا دارای 350 عضو است كه تحت نظام تعیین تعداد نمایندگان به نسبت جمعیت هر منطقه برای چهار سال مستقیما انتخاب می‌شوند. پادشاه شخصی را به نخست وزیری (ریاست شورا) انتصاب می‌كند كه از پشتیبانی اكثریت در كورتز برخوردار است. نخست وزیر نیز شورای وزیران (كابینه) را انتصاب می‌كند كه به مجلس وكلا پاسخگوست. احزاب عمده سیاسی عبارتند از: • كارگران سوسیالیست • اتحاد مردمی (محافظه كار) • چپ متحد (ائتلاف چپ گرا شامل حزب كمونیست) • مركز دموكراتیك و اجتماعی (میانه رو) • ائتلاف واحد (كاتالان) • و هری باتاسوتا (باسك) هر كدام ازنواحی خود مختار مجلس قانونگذاری خود را دارد. نواحی خودمختار اسپانیا نام ناحیه خودمختار مساحت(کیلومتر مربع) مرکز آراگون 47669 ساراگوزا آستوریاس 10565 اوویدو آندالوسیا 78268 سویلیا (سویل) اكسترمادورا 41602 مریدا باسك 7261 ویتوریا جزایر بالئار 5014 پالما دومالیوركا جزایر قناری 7273 لاس پالماس و سانتاكروز و تنریف كاتالونیا 31930 والادولید كاستیل- لامانشا 79226 تولیدو كانتابریا 5289 سانتاندر گالیسیا 29434 سانتیاگو دوكومپوستلا لاریوخا 5034 لوگوونیو مادرید 7995 مادرید مورسیا 11317 مورسیا ناواره (ناوارا) 10421 پامپلونا والنسیا 22305 والنسیا سرزمینهای محصور اسپانیایی در شمال افریقا نام سرزمین مساحت(کیلومتر مربع) مرکز سئوته 19 سئوته ملیله 14 ملیله
آموزش : میزان با سوادی: 97% سنین تحصیل اجباری: 6 تا 16 سال. تعداد دانشگاه: 37، شامل یك دانشگاه آزاد و 3 پلی تكنیك همطراز با دانشگاه.
دفاع : كل نیروهای مسلح : 400/257 (1991) به علاوه 000/63 گارد كشوری شبه نظامی. خدمت سربازی : 9 ماه .
جغرافیا : در شمال اسپانیا منطقه‌ای كوهستامی از كوههای پیرنه – كه اسپانیا را از فرانسه جدا می كند – و كوههای كانتابرای تاگالیسیا در ساحل اقیانوس اطلس امتداد دارد. بسیاری از مساحت این سرزمین را فلات حدود 600 متر ارتفاع دارد، ولی به طرف كوههای مركزی در كاستیل ارتفاع می‌گیرد و در سیئرا نوادا در آندالوسیا در جنوب كشور قله مولاسن بلندترین نقطه خاك اصلی اسپانیا با 3478 متر ارتفاع را در بر دارد. زمینهای پست اصلی شامل دره ابرو در شمال شرق، چلگه ساحلی در اطراف والنسیا در شرق، و دره رود گودالكوئیویر در جنوب است. جزایر بالئار در دریای مدیترانه متشكل از چهار جزیره عمده – مالیوركا (مایوركا)، منوركا (مینوركا)، آیبیزا و فورمنترا – و هفت جزیره بسیار كوچكتر است. جزایر قناری، در حوالی ساحل مغرب و صحرای غربی، متشكل از پنج جزیره بزرگ – تنریف، فوئرتونتورا، گران كاناریا، سنزاروتی و لاپالما – به اضافه دو جزیرخ كوچكتر و شش جزیره كوچك است. شهرهای سئوته و ملیله سرزمینهای محصوری در ساحل شمالی مغرب است. رودهای مهم: تاگوس (تاخو)، ابرو، دورو، (دوئرو)، گوادیانا، گوادلكوئیویر. بلندترین نقطه: قله تیئده با 3716 متر ارتفاه در جزایر قناری. آب و هوا : جنوب شرق این سرزكمین با تابستانهای داغ و زمستان های معتدل آب و هوایی مدیترانه‌ای دارد. منطقة خشك مركزی با تابستانهای گرم و زمستانهای سرد آب و هوایی متنوع دارد. كوههای مرتفع پیرنه آب و هوای سرد كوهستانی و شمال غرب (گالیسیا) با تابستانهای خنك آب و هوای مرطوب اقیانوسی اطلس را دارد.
اقتصاد : بیش از 15% نیروی كار به كشاورزی اشتغال دارد. كشتهای اصلی شامل جو، گندم، چغندر قند، سیب زمینی، مركبات و انگور (برای شراب) است. مراتع برای دام حدود 20% زمین را در بر دارد. صنایع تولیدی از دهه 1960 توسعه سریعی یافت، هم اكنون صنایع بزرگ وسایل نقلیه موتوری، فلزی ، كشتی سازی، شیمیایی و مهندسی و همچنین تمایل فزاینده‌ای در زمینه ارتباط از راه دور و الكترونیك وجود دارد. سرمایه گذاران خارجی برای ایجاد صنعت نو تشویق شده‌اند، ولی میزان بیكاری همچنان بالاست. بانكداری و تجارت مهم است و صنعت توریسم از منابع عمده درآمد ارز خارجی است. حدود 000/000/50 مسافر خارجی در سال از اسپانیا دیدن می‌كنند و بیشتر در استراحتگاههای ساحل مدیترانه، جزایر بالئار و قناری مستقر می‌شوند. پس از كشورهای گروه هفت، اسپانیا بیشترین تولید ناخالص ملی را در جهان دارد.
تاریخ معاصر : اسپانیا طی نیمه اول قرن نوزدهم شاهد یك سری مباره میان عناصر لیبرال و سلطنت طلب و آمادگی جمهوریخواهان تندرو از چپ و افسران ارتش از راست برای مداخله بود. در جنگهای كارلیست (1833 تا 1839، 1849 و 1872 تا 1876) طرفداران ملكه ایزابلا دوم (1830 تا 1904) – دختر فردیناند هفتم – به مقابله با ادعاهای عمومی وی دون كارلوس و بازماندگانش پرداختند. ایزابلا در انقلاب 1868 سرنگون شد، به دنبال این انقلاب دوره كوتاه مدتی از پادشاهی لیبرال تحت سلطنت یك پرنس ایتالیایی (1870 تا 1873) و تجربه‌ای كوتاه از نظام جمهوری در 1873 و 1874 روی داد. در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم ، با خشونت آنارشیستی، بحران آشوبهای كاگری، فشار برای استقلال محلی، و ضدیت روزافزون با روحانیان وضعیت سیاسی به طور فزاینده‌ای بی ثبات گردید. در نتیجه جنگ اسپانیا و امریكا در 1898 آخرین مستعمرات با اهمیت – كوبا، فیلیپین، گوام و پوئروتوریكو – از دست رفت. پایان امپراتوری اسپانیا جراحت سختی به غرور اسپانیاییها وارد كرد و منجر به تردید در این مورد گردید كه آیا سلطنت مشروطه آلفونسو سیزدهم (1886 تا 1941) توانایی ارائه رهبری پویایی را كه گمان می‌رفت اسپانیا به آن نیازمند است دارد. اسپانیا در جنگ جهانی اول ، گه در طی آن تنش‌های اجتماعی افزایش یافت،بی طرف ماند. سرخوردگی روز افزون نسبت به حكومت پارلمانی و احزاب سیاسی منجر به كودتایی نظامی در 1923 به رهبری ژنرال میگوئل پریمو دو ریورا (1870 تا 1930) از این حمایت دست كشید. با این حال، نیروهای بسیاری در برابر پادشاهی صف كشیدند و خطر بروز جنگ داخلی آلفونسو را وادار به استعفا (1931) كرد. صلح جمهوری جانشین كوتاه مدتی بود . هیج كی از افراطیون سیاسی – چپ و راست – آماده تحمیل بی كفایتی مشهود و فقدان اقتدار جمهوری دوم اسپانیا نبودند. در 1936 ژنرالهای ملی گرای ارتش بر ضد دولت جمهوریخواه تازه انتخاب شده قیام كردند. ملی گرایان به رهبری ژنرال فرانسیسكو فرانكو (1892 تا 1975) و با حمایت آلمان و ایتالیا، در جنگ سخت داخلی اسپانیا با جمهوریخواهان جنگیدند. در 1939 فرانكو پیروز شد و حاكم – كوئدیلیو – دولت نئوفاشیست اسپانیا گردید. آزادیهای سیاسی محدود شد و از 1942 تا 1967 كورتز (پارلمان) مستقمیا انتخاب نگردید. اسپانیا در جنگ جهانی دوم بی طرف ماند، هر چند مدیون آلمان بود. پس از 1945 فرانكو بر ضدیت اسپانیا با كمونیسم تأكید كرد – سیاستی كه موجب كسب مقداری پذیرش بین المللی برای رژیم او ازطرف غرب طی جنگ سرد شد. در 1969، فرانكو نوه آلفونسو سیزدهم یعنی خوان كارلوس (متولد 1938) را جانشین خود اعلام كرد. نظام سلطنتی به دنبال مرگ فرانكو (1975) دوباره برقرار شد و پادشا انتقال به دموكراسی را از طریق وضع قانون اساسی جدیدی در 1978 سهولت بخشید. در 1981 خوان كارلوس نقش مهمی در خنثی سازی اقدام ارتش برای كودتا ایفا كرد. در 198 اسپانیا به پیمان آتلانتیك شمالی پیوست و دولت سوسیالیستی را انتخاب كرد. از 1986 این كشور از اعضای جامعه اروپا بوده است. اسپانیا علی رغم اعطاء مقداری خودمختاری ناحیه‌ای از 1978 به بعد، همچنان گرفتار مبارزات برای استقلال محلی – برای مثال كاتالونیا – و خشونت جنبش جدایی طلب باسك (ETA) است.
سه شنبه 1/5/1387 - 15:51
دانستنی های علمی
پایتخت : آبوجا ( پایتخت جدید فدرال )
زبان رسمی : انگلیسی ( رسمی )، و بیش از 150 زبان محلی از جمله حوصه، یوروبا و ایبو بیشترین متكلمان را دارد.
نوع حکومت : جمهوری
پخش سرود ملی کشور
مذهب : اسلام سنی ( 48% )، كلیساهای مختلف پروتستان ( 17% - عمدتاً انگلیكن، متدیست، لوتری، باپتیست و پرسبیتری )، كاتولیك رومی ( 17% ).
واحد پول : نایرا(Naira)
عضویت : سازمان ملل متحد، سازمان وحدت افریقا، جامعة كشورهای مشتركالمنافع، سازمان كشورهای صادركنندة نفت، جامعة اقتصادی كشورهای غرب افریقا.
جمعیت : 137.253.133نفر (July 2004 est.)
روز استقلال :
شهرهای عمده : لاگوس, ایبادان, كانو, اوگبوموشو, اوشوگبو, ایلورین
امید طول عمر : 50/5 سال
رشد سالانه جمعیت : 2.45درصد (July 2004 est.)
نژاد :
مساحت : 923.768کیلومتر مربع
خط ساحلی : 853کیلومتر
مختصات جغرافیایی : 10 درجه شمالی و 8 درجه شرقی
نقشه جفرافیایی
نقشه سیاسی
حکومت : از 1983 نیجریه تحت حكمرانی شورای رهبری نیروهای مسلح بوده كه رئیس آن رهبر كشور و رئیس دولت است. طبق برنامه، انتخابات 30 دولت ایالتی، 450 عضو مجمع فدرال و رئیس جمهور، برای دورهای شش ساله با رأی تمامی افراد بالغ طبق برنامه در 1993 تا 1994 برگذار شد. در 1989 دو حزب - حزب سوسیال دموكرات و كنوانسیون ملی جمهوریخواه - قانونی گردید. ایالات نیجریه در 1991 تعداد ایالات از 21 به 30 افزایش یافت و بیشتر مرزبندیها تغییر كرد. از آنجایی كه محدودة دقیق این ایالات جدید مشخص نشده است، ارائة ارقام مساحت ایالات ممكن نیست. نام ایالت مرکز آبیا امواهیا آداماوا یولا آكوا ایبون اویو آنامبرا آكوا اِدو : بنینسیتی انوگو انوگو اوسون اوشوگبو اوگون آبِئوكوتا اوندو آكوری اویو ایبادان ایمو اووِری نام ایالت مرکز بائوچی بائوچی بنوئه ماكوردی بورنو : مایدوگوری پلاتو جوس تارابا جالینگو جیگاوا دوتسه دلتا آسابا ریورز پورت هاركُرت سوكوتو سوكوتو كاتسینا كاتسینا كادونا كادونا كانو كانو كِبی بیرین كِبی كراس ریور كالابار كوارا لوكوجا كوگی ایلورین لاگوس ایكجا نیجر مینا یوبه داماتورو ناحیة پایتخت فدرال آبوجا
آموزش : میزان باسوادی : 7/50% ( 1990 ). سنین تحصیل اجباری : ( فرضاً ) 6 تا 12 سال. تعداد دانشگاه : 30 دانشگاه ( شامل دانشگاه آزاد ) و 24 پلی تكنیك.
دفاع : كل نیروهای مسلح : 94،500 ( 1991 ). خدمت سربازی : ندارد.
جغرافیا : سرزمین نیجریه، به دور از دریا و بیشههای باتلاقی و جنگلهای استواییِ جلگههای ساحلی، متشكل است از یك رشته فلاتهای - غالباً - پوشیده از درخت و علفزارهای استوایی. شمال دور نیمهبیابانی است. سلسله تپههای مجزا بر فراز فلاتها سر كشیدهاند. بلندترین فلاتها، فلات جوس درمركز و فلات بیو در شمال شرق كشور است. رودهای مهم : نیجر، بنوئه، كراس ریور، یوبه. بلندترین نقطه : قلة ووگل ( دیملنگ )، 2042 متر. آب و هوا : مناطق ساحلی بسیار مرطوب وگرم است، و میانگین دمای آنها به 32 درجة سانتیگراد میرسد. بارندگی در ساحل سنگین است ولی با فاصله از دریا تدریجاً كاهش مییابد، هرچند از آوریل تا اكتبر فصل باران است. شمال دور و خشك در معرض هارماتان، بادی داغ كه از سوی صحرای بزرگ میوزد، قرار دارد.
اقتصاد : نیجریه مهمترین اقتصاد غرب افریقا را دارد. اقتصاد این كشور به درآمد حاصله از صادرات نفت وابسته است، ولی تركیبی از كاهش قیمت نفت و سهیمهبندی اوپك موجب مشكل اقتصادی بزرگی شده، هرچند این وضع تنوع اقتصادی را نیز تشویق كرده است. قرار است گاز طبیعی به صورت مایع به اروپا صادر گردد. صنایع عمده شامل پتروشیمی، نساجی و فرآوری غذایی است. بیش از 50% نیروی كار به كشاورزی و دامداری اشتغال دارد، محصولات عمدة كشاورزی عبارتند از : ذرت، ذرت خوشهای، مانیوك، سیبزمینی هندی و برنج و همچنین كشتهای معیشتی. كاكائو یكی از مهمترین كالاهای صادراتی است.
تاریخ معاصر : در 1861، بریتانیا لاگوس را به دست آورد، و در 1885 ناحیه‌ای تحتالحمایة بریتانیا در ساحل برقرار شد. از 1886 شركت تجاری رویال نیجر كامپانی، درتقلا برای سلطهجویی، شروع به تشكیل مستعمره در نواحی درونی این سرزمین كرد، و در 1900 این نواحی با عنوان تحتالحمایه نیجریه شمالی تسلیم دولت بریتانیا شد. در 1914 نواحی ساحلی و درونی با یكدیگر متحد شده و بزرگترین مستعمرة افریقایی بریتانیا را تشكیل دادند، ساختار فدرال دست و پاگیری كه در 1954 وضع شد نتوانست رقابتهای محلی پس از استقلال ( 1960) را محدود كند. در 1966، سِر ابوبكر تفاوا بالِوا ( 1912 تا 1966 )، اولین نخستوزیر كشور و دیگر سیاستمداران برجسته طی كودتایی نظامی ترور شدند. پس از كودتایی كه ژنرال یعقوب گاون را به قدرت رساند، وقتی كه ناحیة شرقی كشور - موطن مردمان ایبو - كوشید با نام بیافرا از فدراسیون جدا شود، جنگ داخلی سختی ( 1967 تا 1970 ) درگرفت. گرچه با شكست بیافرا، ناحیة شرقی بار دیگر ادغام شد، نیجریه از لحاظ سیاسی بیثبات باقی ماند. تعداد ایالات، در كوشش برای جلوگیری از مسلط شدن هركدام از نواحی، به طور تدریجی از 3 به 21 ( و در 1991 به 30 ) افزایش یافت. در 1975 كودتایی نظامی گاون را سرنگون كرد، و كوشش برای برقراری حكومت غیرنظامی (1979 تا 1983 ) باردیگر به كودتا انجامید. در 1985 كودتایی دیگر ژنرال ابراهیم بابانگیدا را به قدرت رساند. تصمیم بر این بود كه طی 1933 تا 1994 حكومت غیرنظامی باردیگر برقرار گردد.
سه شنبه 1/5/1387 - 15:51
