تبیان، دستیار زندگی

محرمیت در اسلام بر سه گونه است:
الف. محرمیت نسبی که براساس صلب و رابطه خویشاوندی است؛ مثل خواهر و برادر.
ب. محرمیت به مصاهره که براساس ایجاد زوجیت میان دو نفر و خویشان آنها ایجاد می شود؛ مثل محرمیت داماد با مادرزن و عروس با پدر شوهر.
ج. محرمیت به رضاع که براساس پدیدار شدن رابطه فرزندی، در اثر شیرخوردن با شرایط خاص خودش، ایجاد می شود.
حال در مورد محرمیت به مصاهره، فرض کنید که قرار بود داماد با مادر زن و یا عروس با پدر شوهرش، نامحرم قلمداد شده و چون دیگر مردم، موظف به رعایت حجاب می شدند با چنین شرایطی، عملا وظایفی برای مکلفین وضع می شد که خارج از عهده ایشان بوده و قادر به رعایت صحیح آن نمی بودند.
از طرفی دیگر ایجاد رابطه محرمیت میان مادرزن و پدر شوهر برای داماد و عروس از نحوه محرمیت فرزندی است که تلنگری است برای ما، به خاطر حفظ احترامات و ایجاد اعتماد طرفینی و نهایتا رابطه ای صمیمی میان خانواده و فرد جدید الورود.
خداوند تعالی نیز با نظر به تمامی این مصالح، حکم محرمیت و یا عدم آن را به منظور خروج ما از سرگردانی قرار داد تا روابط انسان ها با یکدیگر دچار تزلزل نشده و نهایتا آدمی به خاطر تمایلاتی که در وجودش نهان دارد به بیراه نرفته خود و جامعه را به تباهی نکشاند.
در پایان باز هم تأکید می کنیم ما ضمن ارج نهادن به شناخت های عقلانی، به عجز و ناتوانی و محدودیت هایی ادراکات عقلانی اعتراف می کنیم در عصر پست مدرن تازه عده ای که در عصر مدرنیته یعنی شاید کمتر از یک قرن پیش علم را مدار همه چیز می دانستند می گویند ما به هیچ چیز هیچ علم یقینی و کلی نداریم.
ویلیام جیمز روانشناس معروف و بنیانگذار مکتب پراگماتیسم می گویند معلومات مادر مقابل مجهولات ما قطره ای در مقابل اقیانوس ها است. لذا با باور به خداوند حکیم و علم و قادر مطلق که فیاض علی الاطلاق است در می یابیم که تمام دستورات الهی حتما دارای حکمتی است گرچه ما پی به اسرار و حکمت های آن نبریم.

ماه رجب

 

بدانكه این ماه و ماه شعبان و ماه رمضان در شرافت تمامند و روایت بسیار در فضیلت آنها وارد شده بلكه (از حضرت رسول صلى الله علیه و آله روایت شده كه: ماه رجب ماه بزرگ خدا است و ماهى در حرمت و فضیلت به آن نمى‏رسد و قتال با كافران در این ماه حرام است و رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است كسى كه یك روز از ماه رجب را روزه دارد مستوجب خوشنودى بزرگ خدا گردد و غضب الهى از او دور گردد و درى از درهاى جهنم بر روى او بسته گردد) (و از حضرت موسى بن جعفر علیهما السلام منقول است كه: هر كه یك روز از ماه رجب را روزه بدارد آتش جهنم یكساله راه از او دور شود و هر كه سه روز از آن را روزه دارد بهشت او را واجب گردد)
(و ایضا فرمود كه: رجب نام نهرى است در بهشت از شیر سفیدتر و از عسل شیرین‏تر هر كه یك روز از رجب را روزه دارد البته از آن نهر بیاشامد) (و از حضرت صادق علیه السلام منقول است كه حضرت رسول صلى الله علیه و آله فرمود كه: ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش كنید كه خدا آمرزنده و مهربان است و رجب را أصب مى‏گویند زیرا كه رحمت خدا در این ماه بر امت من بسیار ریخته مى‏شود پس بسیار بگوئید (أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ) و ابن بابویه به سند معتبر از سالم روایت كرده است كه گفت: رفتم بخدمت حضرت صادق علیه السلام در اواخر ماه رجب كه چند روز از آن مانده بود چون نظر مبارك آن حضرت بر من افتاد فرمود كه آیا روزه گرفته‏اى در این ماه گفتم نه و الله اى فرزند رسول خدا فرمود كه آنقدر ثواب از تو فوت شده است كه قدر آن را بغیر خدا كسى نمى‏داند به درستى كه این ماهى است كه خدا آن را بر ماههاى دیگر فضیلت داده و حرمت آن را عظیم نموده و براى روزه داشتن آن گرامى داشتن را بر خود واجب گردانیده پس گفتم یا ابن رسول الله اگر در باقیمانده این ماه روزه بدارم آیا به بعضى از ثواب روزه‏داران آن فایز مى‏گردم فرمود اى سالم هر كه یك روز از آخر این ماه روزه بدارد خدا او را ایمن گرداند از شدت سكرات مرگ و از هول بعد از مرگ و از عذاب قبر و هر كه دو روز از آخر این ماه روزه دارد بر صراط به آسانى بگذرد و هر كه سه روز از آخر این ماه را روزه دارد ایمن گردد از ترس بزرگ روز قیامت و از شدتها و هولهاى آن روز و برات بیزارى از آتش جهنم به او عطا كنند) و بدانكه از براى روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده است و روایت شده كه: اگر شخص قادر بر آن نباشد هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد سُبْحَانَ الْإِلَهِ الْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لا یَنْبَغِى التَّسْبِیحُ إِلا لَهُ سُبْحَانَ الْأَعَزِّ الْأَكْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ

چشمه جاری شکافنده علم ها در بیابان خشکیده دانش جوشیدن گرفت و جان جویندگان علم و معرفت را از زلال پر برکت خود سیراب ساخت. شیعه نشان افتخار دیگری بر گردن آویخت و بر این پیشوای معصوم خود بالید. ای افتخار شیعه که در ضیافت خانه حوزه ها و دانشگاه ها سفره پر نعمت دانش تو گسترده است، میلاد مسعودت را گرامی می داریم.

چگونه خلاّقیت خفته را بیدار سازیم؟

روان‏شناسان ، برای برانگیختن خلاّقیت در ذهن ، روش‏های پنج‏گانه‏ای را پیشنهاد می‏کنند که پذیرش آنها و مداومت در عمل به آنها ، هر انسانی را حتی با نازل‏ترین درجه از خلاّقیت ، قادر خواهد ساخت که این جرقه مقدّس را در وجود خویش شعله‏ور کند .

1 . قبول وجود ذخیره بی کران خلاّقیت در درون انسان

باید پذیرفت و باور داشت که خلاّقیت ، به عنوان گوهری نفیس و گران‏بها ، در وجود همه ما از ابتدای خلقت ، تعبیه گردیده است؛ چرا که خداوند ، ما را نمایندگان خود در روی زمین قرار داده است . این فلسفه و این ایمان ، منشأ بیداری اندیشه و پیدایش خلاّقیت است .

2 . شکستن مرزبندی‏های کلیشه‏ای

برای جلا دادن و غبارروبی گنجینه بیکران هوش ، حکمت و خلاّقیت باید از دایره‏ای که ما را احاطه کرده است ، خارج شویم . باید تلاش کنیم تا در عین پایبندی به دین ، عقل و ارزش‏های اخلاقی ، مرزبندی‏های کلیشه‏ای و تجویز شده را بشکنیم . باید پا به دنیای بیرون نهاد و از بیرون به خزانه عظیمی که خداوند در وجود خلیفه خود نهاده است ، نگریست و از آن ، نهایت بهره را بُرد .

3 . انجام دادن کارهای جدید و مداومت در آنها

باید همواره در فکر خلق ایده‏های جدید و تولید اندیشه‏های نو بود . نباید با قانع شدن به آنچه هست ، در جا زد و موجبات رکود و افسردگی را فراهم ساخت . باید همواره در انجام دادن کارهای نوظهور و جدید ، پیش قدم بوده و بر آنها مداومت داشت .

4 . تلاش در جهت ارتقای دانش و مهارت

بروز و ظهور خلاّقیت ، نیازمند آمادگی است و این آمادگی در سایه تمرین و افزایش دائمی آگاهی و مهارت میسّر می‏شود . هر چه دامنه علم ، آگاهی و مهارت ما گسترده‏تر باشد ، احتمال تحقّق خلاّقیت ، ابتکار و نوآوری به دست ما نیز افزایش پیدا می‏کند . بنا بر این ، باید با مطالعه ، تحقیق و کار و تلاش هر روز ، زمینه موفقیتی را فراهم آورد تا بیشترین بهره از قوّه خلاّقه برده شود .

5 . آرامش فکر و مثبت اندیشی

مثبت اندیشی و آرامش ، زمینه‏ساز رشد و شکوفایی خلاّقیت در انسان‏هاست ، به طوری که آرامش و مثبت نگری ، زمینه فعالیت نیمکره چپ مغز را ـ که مسئول کارکرد منطقی ، آگاهانه و تجزیه و تحلیل است ـ فراهم‏تر می‏کند ، در حالی که استرس (فشار روانی) ، منفی اندیشی و منفی نگری ، ترس ، دو دلی و اضطراب ، نیمکره چپ را از کار می‏اندازد و زمینه فعالیت نیمکره راست مغز را ـ که مسئول احساسات و هیجانات است ـ مهیّا می‏کند .

موانع خلاّقیت و نوآوری

1 . عدم اعتماد به نفس و ترس از تمسخر دیگران ، 2 . محافظه‏کاری ، 3 . نداشتن تعهّد متعالی (به خدا : انسانیت ، علم ، جامعه و ...) ، 4 . وابستگی و جمود فکری ، 5 . نداشتن دانش و مهارت کافی ، 6 . نداشتن صبر و حوصله ، 7 . عدم تمرکز ذهنی ، 8 . عدم انعطاف‏پذیری ، 9 . شتاب کردن در قضاوت و ارزیابی .

اگر مردم می‏دانستند كه چه فضیلتی در زیارت مرقد امام حسین علیه السلام است از شوق زیارت می‏مردند:

جنبه‏های مثبت و منفی نوگرایی در سنین جوانی

نوگرایی در جوانان ، به خودی خود ، پدیده‏ای مثبت است؛ ولی تحت تأثیر مجموعه‏ای از عوامل درونی و بیرونی ، ممکن است خطراتی را نیز به دنبال داشته باشد .

الف ـ جنبه‏های مثبت

1 . به ثمر رسیدن خلاقیت‏ها : نوگرایی ، باعث شکوفایی خلاقیت در جوانان می‏شود ، همچنان که بسیاری از ابداعات ، اختراعات و اکتشافات ، حاصل نوگرایی و احساس نیاز به دگرگونی و تغییر است .

2 . پویایی و نشاط اجتماعی : نوگرایی ، باعث پویایی و نشاط در جامعه می‏شود و جامعه را از سکون و یکنواختی خارج می‏کند ، چون ایجاد تنوّع و نو شدن ، باعث ایجاد شادابی می‏شود و افراد جامعه را به تکاپو و فعالیت وا می‏دارد .

3 . غنی‏تر شدن فرهنگ و تمدن : شاید بتوان گفت که شکل‏گیری تمدّن‏ها و تکامل فرهنگ‏ها ، حاصل نوگرایی است؛ چرا که هسته اولیه هر تمدنی ، با یک نوخواهی شکل می‏گیرد و در طول زمان ، نوگرایی‏های دیگری باعث افزوده شدن شاخ و برگ‏هایی به این هسته اولیه و در نهایت ، تکامل آن تمدن می‏شوند .

ب ـ جنبه‏های منفی

1 . بحران فرهنگی : جوان ، از نسلی است که جدیدا وارد عرصه حیات اجتماعی شده است و طبیعی است که به علّت محدودیت سن و تجربه ، فاقد پختگی و شرایط کافی و لازم برای ادامه حیات مستقل در جامعه باشد . این شرایط ، او را به اشتباه و خطای بیشتری مبتلا می‏کند و این ، سبب بحران است . به عنوان نمونه ، او می‏خواهد که پایبند نظام دینی باشد و سر و وضع خود را بر آن اساس ، ترتیب دهد؛ ولی ترس از آن دارد که او را کهنه‏پرست ، قدیمی و اُمُّل بخوانند . می‏خواهد راه و رسم ارزشی بزرگ‏ترها را به مرحله اجرا گذارد؛ ولی این ، با نوگرایی و تجدّدخواهی غریزی و طبیعی او و دوستانش مغایرت دارد . اینها باعث می‏شود که گاه ، در راه و خطّی قرار گیرد که نتایج خوبی به دنبال ندارد و از نظر فرهنگی نه مسلمان باشد ، نه مسیحی و نه بودایی و برهمایی! به همه کس و همه چیز ، شبیه است بدون آن که خطّ ثابتی را تبعیت کند .

2 . بحران معنوی و اخلاقی : جوان ، ممکن است در دنیای مدرن ، با مکاتب مذهبی و اخلاقی انحرافی آشنا شود و تحت تأثیر این مکاتب نو قرار بگیرد که سرانجامِ آنها رسیدن به پوچی و دوری کامل از معنویت و اصالت دادن به لذّات آنی و فراموش کردن ارزش‏های انسانی است .

3 . بحران اجتماعی : تضاد بین افکار و نظریات جوانان با نسل گذشته و تقابل با سنّت‏ها و ارزش‏های مورد قبول آنها ـ که تحت تأثیر نوخواهی و نوگرایی به وجود می‏آید ـ ممکن است وحدت خانواده و اجتماع را به خطر بیندازد و زمینه‏ساز بروز بی‏مبالاتی و بی‏بند و باری یا رفتارهای ضدّ عقل در جامعه شود.

4 . بحران سیاسی : جوان ، طبیعتی انقلابی دارد و همیشه دنبال تغییرات و ایجاد اصلاحات به نفع خود است و در این رهگذر ، ممکن است تحت تأثیر حرف‏ها و اندیشه‏های به ظاهر جدید و فریبنده سیاست‏بازان فرصت‏طلب قرار گیرد و جذب گروه‏های سیاسی تندرو ، هنجارشکن و منفعت‏گرا شود .

نتیجه‏گیری

نوگرایی و اصلاح‏طلبی ، از ویژگی‏های انکارناپذیر جوانان است که اگر جنبه‏های مثبت آن تقویت و جنبه‏های منفی آن کنترل شود ، تأثیرات بسیار مثبتی بر زندگی جوان و جامعه او خواهد گذاشت .

تلاش جوانان برای : کسب آگاهی بیشتر ، اتخاذ مواضع مناسب در شرایط زمانی خاص و تحولات جهانی ، شناخت خود و ارزش‏های وجودی خود ، داشتن فلسفه‏ای روشن از حیات براساس اندیشه‏های اسلامی ، شناخت فرهنگ‏های گوناگون و نقد و ارزیابی آنها ، داشتن بینش سیاسی و شناخت جریانات و تحولات اجتماعی و فهم اندیشه‏های سیاسی از جمله عواملی هستند که در تقویت جنبه‏های مثبت نوگرایی و تضعیف جنبه‏های منفی آن ، مؤثّر خواهند بود .

منابع :

1 . جوانان مسلمان و دنیای متجدد ، سید حسین نصر ، مترجم : مرتضی اسعدی ، تهران : طرح نو ، 1374 .

2 . ایران در جستجوی مدرنیته ، رامین جهانبگلو ، تهران : مرکز ، 1384 .

3 . جوان از دیدگاه نیازها ، خواسته‏ها و مصالح ، علی قائمی ، تهران : دفتر مشاور رئیس سازمان در امور جوانان ، تهران : سروش ، 1379 .

شوهردارى یعنى مواظبت و نگهدارى شوهر.شوهردارى كار سهل‏و آسانى نیست كه از هر زنی ساخته باشد،بلكه كاردانى وذوق و سلیقه و زیركى مخصوص لازم دارد، زنیكه بخواهد شوهردارى كندباید دل او را بدست آورد،اسباب رضایت‏خاطرش را فراهم سازد.مواظب‏اخلاق و رفتارش باشد،به كارهاى نیك تشویقش كند،از كارهاى بدنگهداریش كند،مواظب بهداشت و حفظ الصحه و تغذیه او باشد.سعى كنداو را به صورت یك شوهر آبرومند و محبوب و مهربان در آورد تا براى‏خانواده‏اش بهترین سرپرست و براى فرزندانش بهترین پدر و مربى باشد.
خداوند حكیم قدرت فوق العاده‏اى به زن عطا فرموده است.
سعادت و خوشبختى خانواده در دست اوست،بدبختى خانواده نیزدر دست اوست.
زن میتواند خانه را به صورت بهشت‏برین در آورد،و میتواند به‏صورت جهنم سوزانى تبدیلش سازد،میتواند شوهرش را به اوج ترقى‏برساند و میتواند به خاك سیاهش بنشاند.زن اگر به فن شوهردارى آشناباشد و وظائفى را كه خدا برایش مقرر فرموده انجام دهد میتواند از یك‏مرد عادى بلكه از یك مرد بى‏عرضه و بى‏لیاقت‏یك شوهر لائق و آبرومندبسازد. یكى از دانشمندان مینویسد:زن قدرت عجیبى دارد،مثل قضا وقدر است،هر چه بخواهد همانست. (14)
اسمایلز میگوید:اگر زن با تقوى و خوش خلق و كدبانویى در خانه‏محقر و فقیرى باشد آن خانه را محل آسایش و فضیلت و خوشبختى‏میسازد.
ناپلئون میگوید:اگر میخواهید اندازه تمدن و پیشرفت ملتى رابدانید به زنان آن ملت‏بنگرید.
شوهردارى به قدرى در نظر اسلام اهمیت داشته كه آنرا در ردیف‏جهاد در راه خدا قرار داده، حضرت على (ع) میفرماید:جهاد زن باین‏است كه خوب شوهردارى كند. (15) با توجه باینكه جهاد در راه خدا براى‏ترقى و عظمت اسلام و دفاع از كشورهاى اسلامى و اجراى عدالت‏اجتماعى بزرگترین عبادت است ارزش شوهردارى معلوم میشود. رسول خدا (ص) فرمود:هر زنیكه بمیرد در حالیكه شوهرش‏راضى باشد داخل بهشت میشود. (16)
رسول خدا (ص) فرمود:زن نمیتواند حق خدا را ادا كند مگر اینكه‏حق شوهرش را ادا كند (17) .
پى‏نوشتها:
1-سوره روم آیه 21
2-مجمع الزوائد ج 4 ص 252.
3-بحار الانوار ج 103 ص 217.
4-بحار ج 103 ص 222.
5-سوره روم آیه 21.
6-وسائل الشیعه ج 14 ص 3.
7-وسائل الشیعه ج 14 ص 3.
8-وسائل الشیعه ج 14 ص 23
9-وسائل الشیعة ج 14 ص 5
10-وسائل الشیعة ج 14 ص 6
11-وسائل الشیعة ج 14 ص 23
12-وسائل الشیعة ج 14 ص 17
13-بحار الانوار ج 43 ص 117
14-در آغوش خوشبختى ص 142.
15-بحار الانوار ج 103 ص 252.
16-محجة البیضاء ج 2 ص 70.
17-مستدرك ج 2 ص 552.

دعای ماه رجب

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
به نام خداى بخشاینده مهربان
یا مَنْ اَرْجُوهُ لِكُلِّ خَیْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ
 اى كه براى هر خیرى به او امید دارم و از خشمش
عِنْدَ كُلِّ شَرٍّ یا مَنْ یُعْطِى الْكَثیرَ بِالْقَلیلِ یا مَنْ یُعْطى مَنْ سَئَلَهُ یا
در هر شرى ایمنى جویم اى كه مى دهد (عطاى ) بسیار در برابر (طاعت ) اندك اى كه عطا كنى به هركه از تو خواهد اى
مَنْ یُعْطى مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً اَعْطِنى
كه عطا كنى به كسى كه از تو نخواهد و نه تو را بشناسد از روى نعمت بخشى و مهرورزى عطا كن به من
بِمَسْئَلَتى اِیّاكَ جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَجَمیعَ خَیْرِ الاْخِرَةِ وَاصْرِفْ عَنّى
به خاطر درخواستى كه از تو كردم همه خوبى دنیا و همه خوبى و خیر آخرت را و بگردان از من
بِمَسْئَلَتى اِیّاكَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَشَرِّ الاْخِرَةِ فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ ما اَعْطَیْتَ
به خاطر همان درخواستى كه از تو كردم همه شر دنیا و شر آخرت را زیرا آنچه تو دهى چیزى كم ندارد (یا كم نیاید) و
وَ زِِدْنى مِنْ فَضْلِكَ یا كَریمُ
بیفزا بر من از فضلت اى بزرگوار 
 یا ذَاالْجَلالِ وَالاِْكْرامِ یا ذَاالنَّعْماَّءِ
 اى صاحب جلالت و بزرگوارى اى صاحب نعمت
وَالْجُودِ یا ذَاالْمَنِّ وَالطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتى عَلَى النّار.ِ
و جود اى صاحب بخشش و عطا، حرام كن محاسنم را بر آتش دوزخ.

التماس دعا

ذكر یونسیه
ذكر یونسیه قسمتى از آیه شریفه 87 سوره انبیا است: ( لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّی كُنْتُ مِنَ اَلظَّالِمِینَ). این ذكر را حضرت یونس وقتى در ظلمات و در شكم ماهى بزرگ قرار داشت بر زبان جارى كرد و بعد از گفتن این ذكر و پشیمانى یونس خداوند او را نجات داد.