تبیان، دستیار زندگی

آثار به جا مانده و کشف شده در دره نزدیک به این روستا نشان از تاریخ دیرینه وجود تمدن و فرهنگ کردستان در هزاره های قبل از میلاد مسیح دارد.
یکی از جذاب ترین مکان های گردشگری برای مسافران و گردشگران روستاهای قدیمی با ساختارهای سنتی و پوشش های اصیل است که روستاهای تنگیور و پالنگان در کامیاران کردستان مکانی شگفت انگیز از این منظر است.
دو روستای تنگیور و پالنگان در شهرستان کامیاران هر سال میزبان تعداد زیادی از مسافران ورودی به کردستان در تعطیلات نوروزی و تابستان است که در سال جدید بر این حجم گردشگر بسیار افزوده شده است.
در ۴۵ کیلومتری شمال غربی شهر کامیاران که خود در میانه راه ارتباطی شهر سنندج مرکز استان کردستان با کرمانشاه واقع است، روستای تنگیور واقع شده که به لحاظ غنای آثار باستانی و ذخیره نمادهای فرهنگی کم نظیر است.
آثار به جا مانده و کشف شده در دره نزدیک به این روستا نشان از تاریخ دیرینه وجود تمدن و فرهنگ کردستان در هزاره های قبل از میلاد مسیح دارد.
نقش برجسته و سنگ نبشته کوه زینانه یکی از این آثار است که در بلندترین نقطه صخره کوه در یک طاقنما به ارتفاع ۱۲۰ و پهنای ۱۷۰ و عمق ۳۵ سانتیمتری، حجاری شده است.
درون طاقنما، نقش برجسته انسانی به طول نیم متر و عرض ۳۵ سانتیمتر حکاکی شده که احتمالاً تصویر سارگن دوم پادشاه آشوری است.
این نقش به صورت نیم رخ و با کلاهی استوانه ای است که پای راست خود را در جلو قرار داده و دست راست او به طرف بالا و شمال شرقی طاقنما بلند شده و دست چپ را نیز در مقابل شکم گذاشته است.
کتیبه ای به خط میخی در طاقنما وجود دارد که از محاذی دهان نقش برجسته شروع شده، قسمتی از موهای پشت سر را فراگرفته و از صورت تا زیر پای او و تمامی بدنه آن را کتیبه پوشانده است.
این کتیبه به زبان آشوری باستان بوده و به شرح پیروزی های پادشاه پرداخته و به نقاط مختلف، شهرها و روستاهایی که در جنگ تصرف و ویران کرده است، اشاره دارد. به گفته کارشناسان ظواهر امر نشان می دهد که این کتیبه مربوط به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد است.
بنچاق اورامان نیز از دیگر آثار کشف شده در دره تنگیور است که در سال ۱۳۰۵ شمسی از سوی فردی به نام حسین در غاری در این منطقه به دست آمده است.
شخص مزبور خمره ای پر از دانه ارزن را می یابد که در میان آن نوشته ای به خط پهلوی اشکانی بر پوست آهو وجود داشت که در سال ۱۲۰ قبل از میلاد مسیح نوشته شده و بعدها به بنچاق اورامان معروف شد.
این نوشته شامل قراردادی است میان ۲ نفر به نام تپس پک و اوایل برای خرید زرستانی به قیمت ۴۵ درهم که همه شاهدان معامله نام خود را در آن نوشته اند. این بنچاق هم اکنون در موزه برلین نگهداری می شود.
قلعه پالنگان یکی دیگر از آثار بسیار قدیمی دره تنگیور است که هنوز بقایای اتاق ها، آتشکده ها و پل های آن پا برجاست.
آثار به دست آمده از قلعه مانند دروازه سنگی بزرگ و بقایای پل های ساخته شده بر روی رودخانه، قدمت آن را به دوره پیش از اسلام می رساند. سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان درباره کاربرد و موارد استفاده از این قلعه اظهار می دارد: مدارکی در دست است که این قلعه در سال ۵۶۴ قمری مورد استفاده خسروخان اردلان از فرمانروایان منطقه کردستان قرار گرفته است.
به گفته وی قلعه مزبور تا حدود قرن دهم قمری آباد بوده است. روستای پالنگان که هم جوار تنگیور است از لحاظ معماری به صورت پلکانی ساخته شده که رودخانه تنگیور با زیبایی خاص آبادی را به دو نیم تقسیم کرده است.
در فاصله ۸۰۰ متری جنوب شرقی روستا چشمه های پر آب شیخ خاتون، شیخ عمر، شیخ علاالدین قرار گرفته اند که در مجاورت این چشمه ها با رودخانه و کوه های بلند چشم انداز زیبایی به منطقه بخشیده است.
نوع زندگی مردمان این ۲ روستا، پوشش و فرهنگ جاری و آیین های مختلف آنها تمامی ریشه های عمیق مردمان این دیار را به گذشته های دور بازتاب می دهد. شهرستان کامیاران در استان کردستان علاوه بر این ۲ روستای دیدنی اماکن جذاب دیگری نیز برای گردشگران دارد.
زیارتگاه عکاشه در فاصله ۴۵ کیلومتری شمال غرب کامیاران یکی از اماکن زیارتی و تفریحی این شهرستان است.
این مکان زیارتی در مسیر کامیاران به مریوان در روستای کاشتر واقع شده است، مردم منطقه بر این باورند که عکاشه که یکی از اصحاب پیامبرصلی الله علیه و آله بوده از سوریه به این منطقه آمده است. این زیارتگاه در میان مردم منطقه دارای احترام ویژه است.
زیستگاه شاهو با ارتفاع ۳ هزار و ۳۹۰ متر بلندترین نقطه استان کردستان دریاچه سد گاوشان و رودخانه سیروان از اماکن طبیعی گردشگری در شهرستان کامیاران هستند.
زیارتگاه آب شفا بخش مشهور به بایس پرنه در ۳ کیلومتری جاده کامیاران به سنندج یکی دیگر از اماکن گردشگری و مذهبی شهرستان کامیاران محسوب می شود.

چشمه های بل و اورامان، بزرگ ترین سراب های این خیالند، بزرگ ترین سراب های این شهر خیال و رویا.
«اورامان تخت» در انتهای جاده آسفالته ای است که در آنجا پشت بام خانه ای، حیاط خانه ای دیگر است، روستایی با قدمت چند صدساله با فرهنگ و آدابی که یادگار دوران زرتشت است. کردستان سرزمین ایرانیان اصیل، میهمان نواز و مهربان است. مردمی که بکر می زیند و عشیره ای. کوچ هنوز به سبک طبیعت در میان این مردم معنای خود را حفظ کرده، از پای کوه به دامنه و ارتفاعات بلندتر و بالعکس. خداوند، نعمت های خود را به تمامی مردم این دیار بخشیده است. «طبیعت ما در زندگی ست» و دامداری اورامانی ها در همین جا ریشه دارد، هوای معتدل کوهستانی در این دیار ۵ هزار نفری شور و شعف به پا می کند و چشمه های فراوان، زایش هر لحظه را، گونه ای به تصویر ذهن می کشاند.
درخت های پهن برگ بلوط و پسته وحشی نیز، یکی از گونه های بسیار زیبای طبیعت را بر لوح این سرزمین، حک کرده است. گونه های جانوری متعدد و بسیاری مشاهده می شود و زیباتر، سنجاب ایرانی است که در سکوت متین جنگل با شیطنت هایش، شور کودکی را یادآور می شود.
گل های نیلوفر کبود (زرد) در کنار سراب ها مخیله بیننده را تا جنون زیبا دوستی پیش می برد. گیاهان دارویی این منطقه چنان گستردگی دارد که انگار طب اورامان نیازی به داروهای شیمیایی ساخت انسان ندارد.
چشمه های بل و اورامان، بزرگ ترین سراب های این خیالند، بزرگ ترین سراب های این شهر خیال و رویا.
هرجا چشمه ای، زایشی و زلالی آبی بوده، شهری بنا شده و تا زمانی که این سبزینگی، رنگ بودن خود را حفظ کند، مردمان، سبز و جاوید می زیند.
اورامان، خاستگاه قومی است که هنوز به پوشش کردی خود مقیدند. مردمان اصیل، نجیب و استوار که در مرز ایران از شرق با کرمانشاه، از غرب با عراق از شمال با کردستان و از جنوب با جوانرود همسایه اند و به ایرانی بودن خود می بالند.
در اطراف اورامان کوه خضر که به روایتی محل سکونت خضر پیامبرعلیه السلام بوده است، دریچه های اندیشه را پیرامون این پیامبر بزرگ و خاطراتش به تکاپو وا می دارد.
اورامان که گویی ماسوله ای در غرب کشور است اصالت خود را حفظ کرده و در کنار طبیعت زیبای آن، مدنیت و شهرنشینی منطقه زیبایی خاصی به هزار ماسوله داده است.
واژه اورامان یا هورامان از ۲ بخش اهورا و مان به معنی خانه، جایگاه و سرزمین تشکیل شده است. پس اورامان یعنی سرزمین اهورایی و جایگاه اهورا مزدا. هور معنی دیگری هم دارد. هور در اوستا به معنی خورشید است. هورامان را می توان جایگاه خورشید هم معنی کرد. معماری اورامانات و سرسبزی این منطقه کوهستانی رؤیای پله هایی به سمت بهشت را متصور می کند.
خانه های این روستا با سنگ و اغلب به صورت خشکه و به صورت پلکانی ساخته شده است. مردم منطقه معتقدند اورامانات تخت زمانی شهری بزرگ بوده و مرکزیتی خاص داشته به همین دلیل از آن به عنوان تخت یا مرکز (حکومت) ناحیه ای اورامان یاد می کرده اند.
به غیر از وضع خاص روستا از نظر معماری، موقعیت چشمه های پرآب، مراسم خاص و آداب و رسوم و وجود مقبره و مسجد پیر شالیار و بویژه جمعیت و تعداد سکنه قابل توجه ان نشانگر اهمیت منطقه از زمان ساسانی است. پوشاک کردی آمیزه ای از رنگ و نقش است. لباس مردم اورامانات کردی است. پیش از ورود پارچه و کفش های خارجی و سایر منسوجات داخلی به استان کردستان، بیشتر پارچه ها و پای افزار مورد نیاز آنها از سوی بافندگان و دوزندگان محلی بافته و ساخته می شده است. ساخت پای افزار گیوه یا گلاش یا کالی بر عهده اوراماناتی ها و مردم و آبادی های هجیع، نودشه، بوده و بافت را مردم آبادی های نوسود شهرستان پاوه بر عهده داشته اند.
جولایی، بافت، پارچه و انواع منسوجات مانند بوزو، ربال، جاجیم، بره بوشمین، موج، جوراب، دستکش، زنگال و کلاه انواع دستبافت های این منطقه هستند. مردان کرد اورامانی چوخه، پانتول، ملکی شال، دستار، فرنجی و کله بال و زنان آن جانی، کلنجه، شال، کلاه و کلله می پوشند. انواع این لباس ها با زیورآلات مختلف تزیین شده اند و رنگارنگ هستند.
قارچ، کرفس، کنگر، ریواس، خوژه، پنیر، شیر، عسل، گردو، انجیر مواد غذایی این منطقه را تشکیل می دهند. پلو، دوغه وا یا آش دوغ، ساوار، گردول، ترخینه، دوختن یا آش گزنه، هتیمچه با گوشت گوسفند، شروا، گرما، رشته پلو، رشته رون یک آبه، پرشین، شلغم ترش، و کلانه، از غذا های اورامانی است.
از تولیدات هنرهای سنتی مانند گلیم، سجاده، نمد، سبد، گیوه به عنوان سوغات این محل نام برد، اما دلیل دیگری به غیر از درمان و سیاحت در یک منطقه سنتی برای سفر وجود دارد. میراث فرهنگی و کهن ایران زمین می تواند دلیلی برای کشش مسافران به شهرهای مختلف باشد. هخامنشیان و شکوه شان زبانزد و مایه افتخار ایرانیان است. در اعتقاداتشان چینوت و صراط یکی است و از آذر گداخته دوزخ یاد می کنند.
مردمان اورامان تخت، هرسال دوبار در نیمه بهار و نیمه زمستان عروسی پیر شالیار را جشن می گیرند، ذکرمی گویند و خدا را یاد می کنند. در افسانه های مردم منطقه اورامانات پیری اسطوره ای به نام پیر شالیار هست که می گویند صاحب کرامات بوده است.
از جمله این کرامات عجیبی که درباره او روایت می کنند ماجرای شفا یافتن شاه بهار خاتون دختر شاه بخاراست که پیر شالیار او را شفا می دهد. در نیمه بهار و نیمه زمستان به یاد پیرشالیار تمامی اهالی روستا جمع می شوند، دور هم حلقه می زنند، دست به دست می دهند و به دعا و نیایش می پردازند.
در هر مراسم عروسی پیرشالیار ، حدود چهارصد نفر در حلقه نیایش می نشینند و حدود ۲۰۰ نفر کف می زنند. از روستاهای اطراف هم همه برای تماشای این مراسم به اورامان تخت می آیند و فراز پشت بام ها به نظاره می نشینند.
در عروسی پیرشالیار آش مخصوص هم پخته می شود و به اهالی روستا داده می شود. مردم عقیده محکمی به پیرشالیار دارند و بیمارانشان را برای شفا گرفتن به این مراسم می آورند. مراسم دعا و نیایش در مقبره پیرشالیار برگزار می شود. پس از دعا و نیایش مردم به داخل قبرستان می روند و با میله آهنی به سنگ بزرگی که در قبرستان است می زنند و تکه ای از آن را می شکنند و خرده های سنگ را بین مردم تقسیم می کنند. عروسی پیرشالیار در جمعه ای که به نیمه بهار و نیمه زمستان نزدیک تر باشد برگزار می شود تا همه بتوانند در آن شرکت کنند.
مردم مهربان و معتقد اورامان تخت که به لهجه اورامی که در گذشته زبان کتابت به شمار می آمده و لهجه رسمی بوده سخن می گویند در هر عروسی پیرشالیار میزبان گردشگران و فرهنگ دوستانی از سراسر ایران و خارج از ایران هستند.

در کردستان خوشبختانه از اواسط سال ۱۳۷۷ تا حال محوطه های فراوان ،شناسایی شده است که مجموع نقوش آن بالغ بر ۱۰۰۰ نقش است . این تصاویر که بر روی سنگها و دیواره غارها در کوههای کردستان کنده کاری شده است عبارتند از :تصویراسب و سوار ،‌بزکوهی ،‌گوزن و آهوی جبیر ،‌سگ ،‌مار ،گراز ،تصاویر خورشید ، انسان ، اشکال هندسی ، اشکال گیاهی ، و نمادهای نامفهوم.
نقاشی ها و کنده کاری های پیش از تاریخ در اکثرمحوطه های باستانی بخشی از تاریخ کهن ایران را به خود اختصاص داده است .
طی ۱۵ سال اخیر بررسی و شناسایی نفوش پیش از تاریخ روند چشمگیری طی کرده است و گزارش های قابل توجهی از کشف این نقاشی ها در اکثر استان های کشور ارائه شد ه است .
درکردستان خوشبختانه از اواسط سال ۱۳۷۷ تا حال محوطه های فراوان ،شناسایی شده است که مجموع نقوش آن بالغ بر ۱۰۰۰ نقش است . این تصاویر که بر روی سنگها و دیواره غارها در کوههای کردستان کنده کاری شده است عبارتند از :تصویراسب و سوار ،‌بزکوهی ،‌گوزن و آهوی جبیر ،‌سگ ،‌مار ،گراز ،تصاویر خورشید ، انسان ، اشکال هندسی ، اشکال گیاهی ، و نمادهای نامفهوم.
کنده کاری های صخره ای و غاری کردستان در مناطق مختلف هورامان ،سارال ،‌دهگلان ،دیواندره و بیجار است .پراکندگی محوطه ها نشان می دهد ،‌در عهد باستان مردمان فراوانی در مکانهای مختلف این سرزمین زندگی می کردند .
بررسی های روی نقوش و مطالعه برروی آنها معلوم می کند ؛‌این کنده کاری ها مربوط به دوران مختلف است .گاهی برروی قطعه سنگی چند مرحله از طراحی و کنده کاری مشاهده می شود گویا نقوش قدیمی مکانی مقدس برای کنده کاری های جدید به شمار می روند و اکثر آنها مربوط به هزارها ی قبل از میلاد است .
بز کوهی که سمبل ملی ایرانیان بود ه ،در تمام محوطه ها به چشم می خورد . کنده کاری های جدید متعلق به منطقه سارال و دهگلان است که در بررسی تصاویر آن نقوش هزاره اول و دوم قبل از میلاد مشاهده می شود .
کنده کاری های منطقه سارال و دهگلان نشان می دهد ،برای جامعه ای که هنرمندان کنده کار در آن زندگی می کردند ،به شیوه کشاورزی و دامداری و شکار اداره میشده و از مرحله تربیت اسب و پرورش آن گذر کرده بودند .بیشترین نقوش و نمادهای سمبولیک صخره ای کردستان درمنطقه سارال قرار دارد و بزرگترین کتیبه بیش از تاریخ کردستان در این منطقه شناسایی شده است .
تصاویری از انسان های ملبس و عریان برروی تخته سنگها کنده کاری شده است .نوعی گوزن در این کنده کاری ها وجود دارد که همانند سنگ نگاره دهگلان است .گوزنی زیبا با حجمی بزرگ و شاخهایی راست و بلند که محل سکونت او دشتهای بزرگ و حاصلخیز منطقه دهگلان و سارال بوده . این نوع گوزن از نظر شاخ با گوزن قرمز و گوزن زرد فرق دارد و گویا از انواع گوزن هایی است که در عهد باستان نسل آن منقرض شده است .در بررسی های نگارنده مشخص شده است که کهن ترین تصاویر در حکاکی ها و کنده کاری های بر روی سنگها و غارهای کردستان در منطقه اورامان قرار دارد . به نظر می رسد ، کوههای رفیع و دره های باشکوه و زیبای اورامانات مکان مناسبی برای زیست انسان در عصر نو سنگی و ادوار قبل و بعد از آن بوده است .
در منطقه اورامان کنده کاری های صخره ای و غاری فراوان وجود دارد که کنده کاری های آنها تراشیده دهانه غار (بردمیر) که به صورت کله گوسفند تراشیده شده است به ابعاد ۱۴۰ سانتیمتر و نقش ۳ بز کوهی و یک سگ که بر روی آن حکاکی شده است مرحله دامداری را نشان می دهد .
کنده کاری های سینه (غار تاش ) تصاویر ادوار مختلف را در خود جای داده است .هنوز هم بعد از هزاران سال ، محوطه های پیش از تاریخ و نشانه های انسان ریخت و علامت های سنگی و نقوش کنده کاری صخره ای و غاری در قلل و دره های این منطقه مشاهده می شود . منطقه اورامانات یکی از زیستگاه های کهن ایران زمین است .هم اکنون هم در ارتفاعات کوهها ،‌محلهای استقرار موقت با اتاقهای سنگ چین مانده برجای از روزگاران کهن به چشم می خورد .دیوار اتاقها در پناه دیواره کوه با تخته سنگهای بزرگ و نقوش کنده کاری پیش از تاریخ بر صخره هاست که تعدادی از آنها به خاطر استحکام و زیبایی با رنگ کرم پر شده است . غارها و پناهگاه های صخره ای پیش از تاریخ فراوان وجود دارد .

کردستان استانی سرسبز و خرم با وسعتی معادل ۲۸ هزار و ۲۰۳ کیلومتر مربع در غرب ایران و در مجاورت بخش شرقی کشور عراق قرار دارد.
این استان که در دامنه‌ها و دشت‌های پراکنده سلسله جبال زاگرس میانی قرار گرفته است، از شمال به استان‌های آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است.
استان کردستان براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۷۵دارای ۸ شهرستان، ۱۲شهر، ۲۱ بخش، ۷۸ دهستان و ۱۷۶۵ آبادی دارای سکنه بوده است. شهرستان‌های این استان عبارتند از: بانه،‌ بیجار، دیواندره، سقز،‌ سنندج،‌ قروه، کامیاران و مریوان. در حال حاضر استان کردستان با مجموعه شهرها،‌ روستاها و عشایری که در اقصی نقاط آن پراکنده شده و استقرار یافته‌اند، به یکی از نواحی در حال توسعه غرب کشور تبدیل شده و از پتانسیل‌های توریستی و تفرجگاهی بسیار خوبی برخوردار می باشد.

● جغرافیای طبیعی و اقلیم استان کردستان

این استان منطقه‌ای کاملا‌ کوهستانی است که از مریوان تا دره قزل‌اوزن و کوه‌ههای زنجان جنوبی در مشرق گسترده شده است. ناهمواری‌های این استان که تحت ‌عنوان ناحیه کوهستانی کردستان مرکزی بررسی می‌شود، مشتمل ‌بر دو بخش غربی و شرقی است. این دو قسمت از نظر شکل پستی و بلندی و جنس زمین متفاوتند.قسمت وسیعی از سنندج، مریوان و سرزمین‌های اطراف آنها تا جنوب کردستان بخش کوهستانی غربی را تشکیل می‌دهد.
در این ناحیه، یکنواختی و سستی جنس زمین اشکال مشابهی را به وجود آورده که از ویژگی‌های آن کوه‌های گنبدی شکل با شیب یکنواخت و ملایم همراه با دره‌های باز است. این یکنواختی را طبقات آهکی سخت و سنگ‌های درونی که بین لایه‌های سست ظاهر می‌شوند،‌ درهم ریخته و آن را به صورت صخره‌های عریان درآورده است. نوع مشخص این ناهمواری‌ها، ناحیه کوهستانی چهل چشمه در بین مریوان و سقز است که دنباله پستی بلندی‌های این ناحیه را در جنوب و مشرق، تشکیل داده‌اند و دامنه غربی آن تا داخل کشور عراق کشیده شده است.
در این ناحیه شعبه‌های رود قزل‌اوزن در شرق و شمال شرقی و رود سیروان در حنوب چهره زمین را به‌طور کامل تغییر داده‌اند.بخش کوهستانی شرقی، قسمت‌های شرقی سنندج را دربرمی‌گیرد و درحد فاصل ناحیه غربی و شرقی،‌ یک رشته از ارتفاعات آتشفشانی شمالی- جنوبی را به‌وجود می‌آورد. در شرق این رشته کوه،‌ شهرستان‌های قروه و بیجار قرار گرفته‌اند که شکل زمین در آنها با پستی و بلندی‌های ناحیه غربی به کلی متفاوت است.
از ویژگی‌های این ناحیه، وجود یک حصار کوهستانی متشکل از سنگ‌های دگرگونی و رسوبی است که دشت‌های مرتفع هموار و تپه ماهوری را احاطه کرده است. در این ناحیه به استثنای کوه‌های بیجار، دشت‌های نسبتاً وسیعی نیز وجود دارد. این دشت‌ها به‌وسیله شعبه‌های رود قزل‌اوزن قطع شده و به صورت تپه ماهور درآمده‌اند. مرتفع‌ترین دشت این ناحیه «هوه‌تو» خوانده می‌شود که با دو هزار و دویست متر ارتفاع در شمال سنندج واقع شده است.
بلندترین کوه‌‌های این ناحیه،‌ شاه‌نشین در شمال بیجار،‌ شیدا در مرکز و پنجه علی بین قروه و سقز است.استان کردستان به‌طورکلی تحت تأثیر دو جریان عمده هوای گرم و سرد قرار دارد و اقلیم‌های گوناگونی را به‌وجود می‌آورد. بیشترین میزان بارش جوی در ناحیه غربی استان (شهرهای بانه و مریوان) حدود هشتصد میلی‌متر در سال و کمترین میزان بارندگی آن در ناحیه شرقی حدود چهارصد میلی‌متر در سال است. میزان نزولات جوی در قسمت مرکزی استان (شهرهای سقز و سنندج) نزدیک به پانصد میلی‌متر در سال است.تمام قلمرو استان در بهار و تابستان آب و هوایی خنک و معتدل دارد.
مقایسه ارقام میانگین دمای ماه‌های مختلف سال در مرکز استان نشان می‌دهد که متوسط دمای روزانه در اردیبهشت ماه شانزده و یک‌دهم و در مهر ماه شانزده و نه‌دهم درجه سانتی‌گراد است. میانگین دمای ماه‌های این دوره از بیست‌ودو تا بیست و هشت درجه سانتی‌گراد متغیر است. این درجه، دمای مطلوبی برای صنعت گردشگری می‌باشد. از این‌رو شش ماه از سال در مرکز استان کردستان برای جریان جهانگردی بهترین و مناسب‌ترین ایام به حساب می‌آید.سردترین ماه سال در شهرستان سنندج، بهمن ماه است که حداقل دمای آن به حدود یک درجه زیر صفر می‌رسد.
تعداد روزهای یخبندان در سنندج نود‌ودو روز در سال گزارش شده است.در پهنه استان کردستان پاره اقلیم‌های گوناگونی وجود دارد که در زیر به انواع و نواحی مشخص آن اشاره می‌شود:
دره میرآوا (امیرآباد) که زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل دارد.
مسیر سنندج به سمت سقز (دشت اوباتو) که زمستان‌های معتدل دارد.
مسیرمریوان به دربنددزلی که زمستان‌های سردبا یخبندان‌های طولانی داردودرفصل تابستان روزهای آن گرم و شب‌های آن خنک است.
ناحیه اورامانات که آب و هوای آن مرطوب و معتدل است.
مسیر سنندج به مریوان که اقلیمی نیمه خشک و نیمه مرطوب دارد.
نفوذ توده‌های مرطوب زمستانی و بهاری در مریوان و دریاچه زریوار تأثیر فراوانی در مرطوب و معتدل شدن هوای این ناحیه دارد. میزان رطوبت و بارش مناسب باعث ایجاد جنگل‌های انبوه بلوط و گونه‌های مختلف درختان جنگلی شده است. پوشش گیاهی این ناحیه مناظری شگفت‌انگیز و باشکوه دارند.از آنجا که تنوع اقلیمی همراه با سایر شرایط مناسب، از جاذبه‌های مهم در صنعت جهانگردی به‌شمار می‌رود و جهانگردان خواهان دمای مطلوب و مطبوعی (بیست‌وپنج- بیست‌ودودرجه سانتی‌گراد) هستند،‌ استان کردستان به‌ویژه در فصول بهار و تابستان از این نظر بسیار مناسب و دارای توانایی های جهانگردی قابل توجهی می باشد.

● جغرافیای تاریخی استان

مردمان کرد آریایی نژاد هستند که چندین هزار سال قبل از میلاد به این منطقه مهاجرت کرده‌اند. تاریخ اقوام کرد تا قبل از اسلام چندان روشن نیست. در اسناد سومری و بابلی و اکدی و آشوری نام اقوامی دیده می‌شود که شباهت به کلمه کرد دارد، ولی از همه نزدیک‌تر چه از لحاظ زبان‌شناسی و چه از نظر جغرافیایی و چه از نظر توصیفی، نام قومی است به نام کردوخوی که در کتاب سفر جنگی گزنفون ذکر شده است.
این قوم در کوه‌ها و دره‌های میان عراق و ارمنستان و مخصوصاً‌ در محلی که امروزه «زخو» نامیده می‌شود و در شصت کیلومتری شمال غربی موصل در عراق قرار دارد، ساکن بوده‌اند. گزنفون، آنان را تا هنگامی که به جلگه‌های شمال رسیدند، تعقیب کردند و صدماتی نیز بر آنها وارد آوردند.پولیبیوس (دویست- یکصد و بیست ق.م) نیز از اقوامی که در قسمت‌هایی از آذربایجان کنونی زندگی می‌کردند و به‌نام «کورتییوی» یا کورتی‌ای خوانده می‌شدند، یاد می‌کند. استرابون و لیوی می‌گویند که این اقوام در فارس نیز ساکن بوده‌اند.
چنانکه در زمان ساسانیان و اوایل اسلام چادرنشینان کوهستان‌های فارس را کرد می‌خواندند. اگر تاریخ اقوام کرد در پیش از اسلام تاریک و مبهم است، تاریخ آنان در پس از اسلام در پرتو تألیفات مورخان اسلامی تا اندازه‌ای روشن‌تر است، ولی در این دوره هم، چون از کرد به‌طور فرعی و ثانوی- ضمن اخبار ممالک اسلامی- سخن به میان آمده، درباره تاریخ این قوم به‌طور اساسی و مستمر مطلب کاملی نوشته نشده است و فقط در دوره صفوی نخستین کتاب مهم درباره قوم کرد به زبان فارسی تدوین شده که همان شرفنامه بدلیسی است.
اعراب در تاریخ شانزده یا بیست هـ .ق. قلعه‌ها و استحکامات کردها را تصرف کردند. در بیست‌وسه هـ .ق. که سپاه عربی در ایالت فارس مشغول فتوحات بود، اکراد فارس در دفاع از فسا و دارابجرد شرکت داشتند. فتح شهر زور و داراباذ‌ که از شهرهای کردنشین بودند، در سال بیست‌ودو هـ .ق. صورت گرفت.ابوموسی اشعری در سال بیست و پنج کردان را سرکوب کرد. در سال سی‌ و هشت ه.ق اکراد ناحیه اهواز در قیام خریت ابن‌راشد برضد امیرالمؤمنین علی‌(ع) جانب خریت را گرفتند و پس از قتل خریت عده زیادی از ایشان کشته شدند.
در سال نود هـ .ق. اکراد فارس سر به شورش برداشتند و این شورش به‌وسیله «حجاج ابن یوسف ثقفی» سرکوب شد. در سال یکصد و چهل و هشت هـ .ق. اکراد موصل قیام کردند و منصور خلیفه عباسی، «خالد برمکی» را برای سرکوبی آنان به آنجا فرستاد و وی نیز شورش کردها را سرکوب کرد.در سال دویست و بیست و چهار هـ .ق. یکی از پیشوایان اکراد اطراف موصل به نام جعفر ابن فهرجیس برضد خلیفه معتصم سر به شورش گذاشت خلیفه سردار معروف خود آیتاخ را به جنگ او فرستاد.
آیتاخ پس از جنگی سخت جعفر را کشت و بسیاری از اکراد را مقتول یا اسیر کرد و امیران و زنان و اموال ایشان را به تکریت برد.در سال دویست و سی و یک هـ .ق. اکراد به اطراف اصفهان و فارس تاختند. یکی از سرداران ترک خلیفه به نام وصیف، پس از پیروزی، نزدیک به پانصد نفر از آ‌نان را به اسیری به بغداد برد.در سال دویست و هشتاد و یک هـ .ق. چادرنشینان عرب با اکراد در نواحی موصل و ماردین متحد شده و تحت رهبری حمدان ابن حمدون جنگ علیه معتضد را شروع کردند که به کشته شدن و اسارت گروهی از آنان منجر شد.
در سال سیصد و چهارده هـ .ق. در زمان خلافت المقتدر بالله و امارات ناصرالدوله حمدانی، در ناحیه موصل یک بار دیگر کردها سر به شورش برداشتند. در فاصله سال‌های سیصد و بیست و هفت و سیصد و چهل و پنج هـ .ق. شخصی به‌نام دیسم که از خوارج بود و پدری عرب و مادری کرد داشت، با گردآوری کردهای آذربایجان، با آل‌مسافر و دیگر حکمرانان آذربایجان به جنگ پرداخت و سرانجام گرفتار شد و در زندان درگذشت.در قرن‌های چهارم، پنجم و ششم هجری، شدادیان که کرد بودند حکومت‌های مستقلی را در نواحی کردنشین تشکیل دادند.
خاندان شدادی از قبیله روادی بودند و دولت معروف ایوبی در مصروشام از همین خاندان برخاستند.در سال سیصد و نود و پنج هـ .ق. عضدالدوله دیلمی با کردهای موصل درگیر شد و پس از غلبه، قلاع آنها را ویران کرد و همه سران کرد را به قتل رسانید. در سال سیصد و هفتاد و سه هـ ‌‌.ق. محمدبن غانم همراه کردان برزکانی در حوالی قم علیه فخرالدوله دیلمی سر به شورش برداشت، لیکن فخرالدوله دیلمی سر به شورش برداشت، لیکن فخرالدوله به وسیله بدربن حسنویه با وی از در صلح و آشتی درآمد، اما دیری نپائید که سپاهی را روانه سرکوبی وی کرد.
محمدبن غانم در این پیکار شکست خورد و به اسارت سپاهیان فخرالدوله درآمد و در اسارت درگذشت.یکی از رویدادهای مهم دوران زمامداری شرف‌الدوله دیلمی (سیصد و هفتاد و دو- سیصد و هفتاد و نه هـ ‌‌.ق.) پیکار او در سال سیصد و هفتاد و هفت هـ ‌‌.ق. با بدربن حسنویه در کرمانشاه است که به پیروزی بدر و شکست شرف‌الدوله منجر شد. در نتیجه بدربن حسنویه بر قسمت مهمی از عراق عجم مسلط شد. وی در سال چهارصد و پنج هـ ‌‌.ق. به دست طایفه‌ای کرد که جورقان نام داشت،‌ کشته شد. شمس‌الدوله پسر فخرالدوله دیملی بلافاصله متصرفات وی را ضمیمه قلمرو خود کرد.
شاپور خواست (خرم‌آباد)، دینور، بروجرد، نهاوند،‌ اسدآباد و قسمتی از اهواز ازجمله متصرفات او بودند. ظاهراً اصطلاح کردستان را سلاجقه برای تمیز نواحی کردنشین از ولایت جبال عراق وضع کردند و آن ایالتی بود مشتمل بر سرزمین‌های بین آذربایجان و لرستان و قسمتی از اراضی سلسله جبال زاگرس که مرکز آن نیز در ابتدا ناحیه بهار در هجده کیلومتری شمال غربی همدان و بعدها چمچمال در نزدیک کرمانشاه امروزی بود. شهرهای کردستان در زمان حمله مغول از قتل و غارت مصون نماند. در زمان تیمور و ترکمانان قره‌قریونلو و آق‌قریونلو، کردستان و دیار بکر میدان تاخت و تاز سپاهیان تیمور و ترکمانان شد.
شاه اسماعیل اول- مؤسس سلسله صفویه- به علت این که کردها پیرو مذهب تسنن بودند، چندان روابط حسنه‌ای با آنها نداشت، درمقابل، ‌سلاطین عثمانی در تقویت هرچه بیشتر کردان می‌کوشیدند. در دوره صفویه دولت ایران به قسمت وسیعی از کردستان آن روز تسلط داشت که دامنه‌های شرقی کوه‌های زاگرس را دربرمی‌گرفت.با تشکیل سلسله زندیه، برای نخستین بار در تاریخ ایران سلسله‌ای کردنژاد به سلطنت رسید.
در اواخر سلسله زندیه نیز طایفه دنبلی که یکی از طوایف بزرگ کرد بود، قسمتی از آذربایجان غربی را در تصرف داشتند و مرکز حکومت و قدرت آنها شهر خوی بود.در قرن نوزدهم میلادی بارها کردها در خاک عثمانی میل باطنی خود را برای رسیدن به استقلال و تشکیل دولتی کردزبان ظاهر کردند. در سال هزار و هشتصد و هفتاد و هشت میلادی شیخ عبیدالله نقشبندی به فکر تأسیس کردستان مستقل تحت حمایت دولت عثمانی افتاد. در سال هزار و هشتصد و هشتاد میلادی طرفداران وی، اطراف ارومیه، ساوجبلاغ، مراغه و میاندوآب را به تصرف خود درآوردند و سپاهیان ایران به زحمت توانستند تجاوز آنان را دفع کنند.
در سال هزار و نهصد و چهل و شش میلادی قاضی محمد همزمان با حضور قوای متفقین در ایران و حمایت دولت روسیه شوروی از او، جمهوری خلق کردستان را که مرکز آن مهاباد بود، تشکیل داد. پس از تخلیه کامل ایران از قوای متفقین و اعزام ارتش دولت مرکزی به نواحی آذربایجان و کردستان،‌ این شورش و جمهوری ناشی از آن نیز از هم متلاشی گردید.

● شهرستان سنندج

گفته میشود قلعه سنه دژ (سنندج) را سلیمان‌خان اردلان والی کردستان در زمان شاه‌صفی (هزار و سی و هشت - هزار و پنجاه و دو هـ ‌‌.ق.) آباد ساخت و کلمه غم‌ها را که به حساب ابجد هزارو چهل و شش می‌شود ماده تاریخ آن قرار داد. هیچیک از جغرافی‌نویسان اسلامی، این شهر را به این اسم در آثار خود ذکر نکرده‌اند.
در گذشته به جای شهر سنندج فعلی شهری به نام سیر وجود داشت که این کلمه در فارسی به معنای سی‌سر است. مجاور سی‌سر، محلی بود به نام صدخانیه (صدخانه) که احتمالاً به مرور زمان این نام به سنه تغییر یافته است. سنندج مدت چهار قرن تحت حکومت حکام مورثی خاندان اردلان بود که نسبت خود را به ساسانیان می‌رسانیدند.
در جنگ‌های دولت‌های ایران و عثمانی در دوره صفویه، این خاندان گاه جانب ایران را می‌گرفتند و زمانی از عثمانی طرفداری می‌کردند. کریم‌خان زند در سال هزار و صد و چهل و شش هـ ‌‌.ق. سنندج را ویران کرد و پس از یک دوره هرج و مرج، خسروخان اردلان در سنندج مستقر شد. آغامحمد خان قاجار به پاس خدمات وی سنقر را نیز ضمیمه قلمرو حکومتی او کرد.
از سال هزار و دویست و چهارده تا هزار و دویست و چهل هـ ‌‌.ق. امان‌الله خان پسر خسروخان در سنندج حکومت کرد که در این مدت اصلاحات زیادی برای آبادانی و عمران شهر سنندج به عمل آمد. در حکومت رضاقلی‌خان اردلان بین اعضای این خاندان اختلافاتی به‌وجود آمد و پس از یک سلسله کشمکش‌ها، سرانجام امان‌الله خان برادر رضاقلی‌خان به حکومت رسید و درحقیقت این شخص آخرین والی موروثی سنندج بود که از ســــال هزار و دویست و شصت و پنج تا هزار و دویست و هشتاد و چهار هـ ‌‌.ق. حکومت کرد.
در سال هزار و دویست و هشتاد و چهار هـ ‌‌.ق. دولت مرکزی، حاج‌میرزا معتمد‌الدوله عموی ناصرالدین شاه را به حکومت کردستان منصوب کرد که تا سال هزار و دویست و نود و یک هـ ‌‌.ق. در آنجا حکمرانی می‌کرد.در حال حاضر سنندج مرکز استان است و یکی از شهرهای زیبای استان کردستان و غرب کشور به حساب می آید.

● مراکز دیدنی و تاریخی

▪ امامزاده پیر عمر
▪ امامزاده پیر محمد
▪ امامزاده عبدالله
▪ مسجد هاجره خاتون
▪ دریاچه پشت سد قشلاق
▪ دشت دهگلان
▪ جنگلهای سنندج
▪ روستای نگِل
▪ روستای صلوات آباد
▪ کوه کوچسار
▪ کوه شیخ معروف
▪ کوه مسجد میرزا
▪ کوه ملا کاوو
▪ کوه هوار برزه
▪ کوه چرخ لان
▪ کوه سراج الدین
▪ پل قشلاق
▪ پل شیخ
▪ قلعه پلنگان
▪ قلعه حسن آباد
▪ عمارت سالار سعید
▪ عمارت مشیر
▪ خانه آصف وزیری
▪ عمارت وکیل الملک
▪ عمارت امجد الاشراف

● شهرستان بانه

پیش از اسلام طایفه‌ای زرتشتی به نام قه‌قو بر بانه حاکم بودند که در حمله اعراب و بعداز آن، اختیار دینی‌ها حکومت آن را به دست گرفتند. تا اواسط سده سیزدهم هجری نام اصلی شهر بانه به‌روژه (آفتابگیر) بود و قباله هایی نیز وجود دارد که در همه آنها مرکز بانه قصبه به‌روژه نامیده شده است. این شهر یک بار در قبل از جنگ جهانی اول و بار دیگر در جنگ جهانی دوم دچار آتش‌سوزی شدیدی شد.اکنون گورستان شمال شرقی شهر را بانه کهنه یا کهنه بانه می‌نامند.
علت تغییر نام و جابجا شدن محل شهر به واسطه شیوع بیماری‌های وبا و طاعون بود که هر چند سال یک بار شایع می‌شد و چون بازماندگان، محل اولیه را آلوده می‌پنداشتند، مجدداً در جای دیگری به ایجاد شهر و ده می‌پرداختند.آتش‌سوزی و جنگ‌های قبیله‌ای یکی دیگر از عوامل جابجا شدن محل شهر بود. در بانه آبادی‌هایی به نام‌های نیزه دوکهنه، به روژه کهنه، سیاومه کهنه، آرمرده کهنه، توده کهنه و غیره هم شنیده می‌شود، ولی آبادی‌هایی نیز با همان نام‌ها بدون کلمه کهنه وجود دارد.نام بانه را از کلمه کردی Bon به معنی پشت بام و متأثر از ارتفاعات و نحوه استقرار و موقعیت شهر بانه می‌دانند.
ارتفاع هزارو پانصد و بیست و پنج متری شهر از سطح دریا و چشم‌انداز ارتفاعات اطراف آن موجب گردیده است که مردم برای رسیدن به شهر مسیر زیادی را به طرف سربالایی طی کنند. نام بانه را به معنی خانه (منظور اقامتگاه و آبادی و مسکن است) و اردو (منظور اردوگاه سربازان است) و پادگان (شهر دو قلعه بزرگ داشته) نیز تفسیر کرده‌اند.

● مراکز دیدنی و تاریخی

▪ زیارتگاه سلیمان بیک
▪ دشت های بانه
▪ جنگلهای بانه
▪ غار شووی
▪ زرینه رود
▪ رود بانه
▪ سد باستانی شو
▪ شهرتاریخی آرمرده

● شهرستان بیجار

شهرستان بیجار در سال ۱۲۲۰ ه . ق توسط محمد خان گروسی حاکم گروس رونق یافته، بازار شهر بیجار از آثار دوره صفویه است و در دوران قاجار مرمت یافته شهر بیجار با ارتفاع ۱۸۷۰ متر از سطح دریا به بام ایران ملقب شده مردم منطقه اکثرا کشاورز هستند. سالیانه حدود یکصد هزار تن گندم تولید می نماید و به همین جهت بیجار را انبار غله غرب نامیده اند. منطقه گروس دارای تمدنی کهن است و کتیبه هایی که در بعضی از نقاط آن کشف شده و به خط هیراتیک می باشد ثابت می کند که قبل از پیدایش دولت آشور (۳۰۰۰ سال قبل ) در این منطقه تمدنهایی وجود داشته است.

● مراکز دیدنی و تاریخی

▪ دشت بیجار
▪ رود سیروان
▪ چشمه آب تلخ
▪ قلعه قمچقای
▪ برج آجری اوشقون بابا

● شهرستانِ دیوان دره

شهر دیواندره یکی از شهرستانهای بسیار زیبا و دیدنی استان کردستان است که در فاصله نودوپنج کیلومتری شمال سنندج واقع شده است. دیواندره امروزی یکی از کانون‌های درحال توسعه روستایی بود که یک دهه قبل به شهر تبدیل شده است. این شهرستان آب و هوایی معتدل و مطبوعی را دارا می باشد.

● مراکز دیدنی و تاریخی

▪ غار کرفتو
▪ رود قزل اوزن
▪ شهر صلوات آباد

● شهرستان سقز

می گویند که این شهر با نام ایزیرتا در نخستین اتحاد ماد، پایتخت مادها بود. سرکردگان ماد در اطراف شهر استحکاماتی برای خود ساختند که از آن جمله زیویه و قپلانتوی کنونی (آدامائیت) را می‌توان نام برد. در این زمان سارگن دوم پادشاه آشور به سرزمین ماد تاخت، مادها شکست خوردند و ایزیرتا، زیویه و آدامائیت را ویران کرد.
پس از آن سکاها به تحدید بنای این شهر پرداختند و سقز را به نام اسکیت (ساکز) به‌عنوان پایتخت خود انتخاب کردند. نام امروز سقز از نام قوم سکه- سکا- اسکیت- سکز به یادگار مانده است و سکز همان ساکز است. دو وجه تسمیه دیگر نیز برای این شهر نقل شده است؛ یکی به دلیل درخت حبه‌الخضر یا ون است که گویا در اطراف سقز وجود داشت و دیگر این که، این شهر را سه دختر ساخته‌اند و لذا سه قز (قز در ترکی به معنی دختر) نامیده می‌شد.شهر سقز سابقاً در دشتی در جنوب غربی شهر فعلی قرار داشت که اکنون به کهنه سقز یا سقز کهنه معروف است.
شهر فعلی ابتدا در اطراف بازار به‌وجود آمد و قدیمی‌ترین محله، همان محله بازار شهر است که بعداً در اثر ارتباط تبریز، سنندج و بانه طرفین جاده‌های آن آباد شد. در حال حاضر، موقعیت طبیعی و نحوه استقرار شهر در دامنه ارتفاعات و رودخانه‌ای که از کنار آن جاری است، این شهر را به یکی از زیباترین و دیدنی ترین شهرهای کردستان مبدل ساخته است.

● مراکز دیدنی و تاریخی

▪ قلعه زیویه
▪ تپه زیویه
▪ دشت های سقز
▪ جنگلهای سقز
▪ سیمینه رود

● شهرستان قروه

در مورد شهر قروه می گویند که این شهر در دشت وسیعی در نودوسه کیلومتری شرق سنندج و شمال غربی همدان قرار دارد و از آغاز در طول جاده سنندج به طرف همدان توسعه یافته است. مرکز حکومت این شهر در گذشته روستای قصلان بود که توسط امان‌الله خان بزرگ، والی معروف کردستان در محوطه آن بناهایی از قبیل: قلعه، عمارت، مسجد، حمام،‌باغ و بیشه بزرگی احداث شده است.
در حال حاضر قروه به دلیل شرایط خاص زمین ساختی و چشمه‌های آب گرم و معدنی مورد توجه مسافرین و گردشگرانی است که به همین دلیل اقدام به مسافرت به این شهر می‌نمایند.

● مراکز دیدنی و تاریخی

▪ امامزاده گورگور
▪ مسجد دارالاحسان
▪ دشت قروه
▪ کوه پنجه علی
▪ کوه حسین بک
▪ حمام قصلان
▪ تپه بابا گورگور
▪ عمارت خسرو آباد

● شهرستان کامیاران

یکی دیگر از شهرستانهای زیبا و سرسبز استان کردستان شهرستان کامیاران است .کامیاران یکی از شهرستان‌های تازه تأسیس استان کردستان می باشد که در فاصله شصت و پنج کیلومتری جنوب سنندج واقع شده است. ویژگی‌های عمومی، فرهنگی و مردم‌شناختی مردم این شهرستان نیز همانند سایر نواحی استان کردستان می‌باشد. این شهرستان در فصل های بهار و پاییز آب و هوای دلپذیری دارد و میتواند پذیرای دوستداران طبیعت باشد.

● مراکز دیدنی و تاریخی

▪ دشت کامیاران
▪ دشت امیرآباد
▪ چشمه آب معدنی گواز

● شهرستان مریوان

این شهر بیش از یکصد سال سابقه تاریخی دارد. یکی از شاهزادگان قاجاربه نام فرهاد میرزا که کمی پیش از مشروطیت در این محل حکومت می‌کرد، در مریوان قلعه‌ای بنا کرد که جریان بنای آن را در کتیبه‌ای که به دیوار مسجد دارالاحسان (مسجد جامع سنندج) نصب کرده، شرح داده است. این شهر مرزی در همسایگی دولت عثمانی قرارداشت و به دستور ناصر‌الدین ‌شاه قاجار در سال هزار ودویست و هشتادودو هـ.ق قلعه‌ای مستحکم در آنجا احداث شد.
در سال هزارو دویست و هشتادو شش حاج فرهاد معتمد‌الدوله بر استحکام قلعه افزود و آن را شاه‌آباد نامید. در کنار همین قلعه نظامی، روستایی به ‌وجود آمد که به نام قلعه (مریوان) نامگذاری شد. در داخل شهر به دستور حاج معتمد‌ الدوله یک باب قنات، حمام و آب‌ انبار احداث شد. بعد از حاج فرهاد معتمد‌ الدوله، حاج محمد علیخان ظفر ‌الملک قلعه را وسعت داد و در داخل آبادی شاه آباد چندین باب منزل، یک کاروانسرا وقناتی دیگر احداث کرد.
بعد ها کلیه این تأسیسات دراثرشورش وهرج ومرج عشایرکرد منطقه، ویران شد. در اوایل حکومت پهلوی، حاکم وقت در روستای موسک قلعه‌ای بنا نهاد که امروزه از آن به عنوان پادگان استفاده می‌شود و فاصله چندانی با شهر ندارد. وجود دریاچه زریوار در غرب شهر مریوان زیبایی خاصی به این شهر بخشیده و آن را به یک منطقه تفریحی و سیاحتی مبدل نموده است.

● مراکز دیدنی و تاریخی

▪ دریاچه زریوار
▪ جنگلهای مریوان
▪ اورامانات تخت
▪ روستای درکی
▪ کوه کانی چرمه
▪ کوه سنا سره
▪ کوه میانه
▪ کوه پیازه
▪ کوه تخت
▪ سنگ نبشته اورامانات
▪ قلعه ایمام

جاذبه های گردشگری کردستان

این روستا تابع بخش مرکزی شهرستان سنندج و در ۱۸ کیلومتری این استان قرار دارد.
از اطراف به وسیله کوه و دره احاطه شده است. «کوه آبیدر بزرگ» در شرق و شمال شرقی، «کوه وزمان» در شمال غربی و کوه «تایلا‌ن» در جنوب غربی روستا را محدود می‌کنند. گردنه «گرمالش» در شمال غربی و دره «باران» در شمال شرقی، دره «چهارگاه» در جنوب شرقی و دره «زیارتل» در شمال غربی و غرب روستا را در محاصره دارند.
روستای نوره از روستاهای کوهستانی استان کردستان است. تابستان آن ملا‌یم و مطبوع و زمستان‌های آن سرد است. رودخانه «نوره» از غرب روستا می‌گذرد و روح طراوت و شادابی را در کالبد طبیعت آن می‌دمد.

● تاریخچه روستا:

استان کردستان از جمله استان‌های کشور است که در شمار نخستین سکونتگاه‌های بشری به شمار می‌رود. اقوام آریایی برای نخستین‌بار به این سرزمین مهاجرت کردند. تاریخ اقوام کرد تا قبل از اسلا‌م چندان مشخص نیست. در اسناد سومری بابلی، آکدی و آشوری نام اقوامی‌دیده می‌شود که شباهت به کلمه کرد دارد، ولی از همه نزدیکتر چه از لحاظ زبان شناسی و چه از نظرجغرافیایی و چه از نظر توصیفی، نام اقوامی‌است به نام «کرد و خوی» که در کتاب «سفر جنگی» گزنفون ذکر شده است. اکثریت سکونتگاه‌هایی که در استان کردستان امروزه بنای شهر‌ها و روستاها را بر آن نهاده‌اند روزگاری جزو حکومت سلا‌طین و حکام حکومتگر تاریخ بوده‌اند. روستای نوره نیز از این امر مستثنی نیست و می‌توان گفت، این روستا از مهاجرت اقوام آریایی بی‌بهره نمانده و این اقوام را در خود جای داده است. امروزه روستای نوره به خاطر وجود عمارت و مقبره آیت‌اله محمد مردوخ کردستانی شهرت دارد.آیت‌اله محمد مردوخ ملقب به جمال‌الدین خلف مرحوم شیخ عبدالمومن در ۲۷ رجب سال ۱۲۹۷ ه.ق (۱۲۵۶ ش.) متولد شد. وی متفکر، فیلسوف، سیاستمدار، شاعر، و روزنامه‌نگاری روشنفکر بود که در سراسر کردستان شهرت و آوازه‌ای فراوان داشت. وی در انواع هنرها و علوم زمان نظیر معماری، حکاکی، ‌حجاری، گچ‌بری، ساعت سازی، نجاری، باغبانی و به خصوص علوم نباتی مهارت داشته است. در سن ۱۲ سالگی به خواست پدرش به امامت و خطابت کردستان منصوب گردید. وی در سن ۹۸ سالگی در ۲۰ شهریور ۱۳۵۴ در محله قطارچیان فوت کرد و به واسطه علا‌قه‌مندی‌اش به روستای «نوره» وصیت کرد او را در نوره و در عمارت قلعه مانندی که خود نقشه آن را طراحی کرده بود به خاک بسپارند.

● وضعیت اجتماعی و اقتصادی روستا:

نظام اقتصادی روستا بر پایه کشاورزی، باغداری، دامداری، پرورش زنبور عسل، کارگری و قالیبافی است. کشت اراضی روستای نوره به دو روش آبی و دیم صورت می‌گیرد. آب کشاورزی و آشامیدنی از چشمه و چاه معمولی و با لوله کشی فراهم می‌شود. فعالیت‌های کشاورزی در روستا شامل کشت گندم و جو است.در این روستا باغداری رونق زیادی دارد و انواع محصولا‌ت سردرختی مانند گلا‌بی، انگور، توت فرنگی، سیب درختی مشاهده می‌شود. دامداری نیز در روستا متداول است و انواع لبنیات از مهمترین فرآورده‌های دامی‌آن به شمار می‌آیند. در کنار این فعالیت‌ها، قالیبافی و پرورش زنبور عسل و فعالیت‌های خدماتی نیز دیده می‌شود. انواع گیاهان دارویی و صنعتی نظیر گل گاو زبان، کاسنی، شاتره و گون در روستا می‌رویند.

● ساختار کالبدی، معماری و الگوی سکونت:

روستای نوره روستایی بسیار زیبا با بافت مسکونی متراکم است. روستا در دره و بر روی شیب واقع شده است. سقف خانه‌های روستا صاف و مسطح می‌باشد. در بنای خانه‌ها عموما مصالح بومی‌‌منطقه نظیر سنگ و چوب به کار رفته است. خانه‌ها دارای درب‌های چوبی و پنجره‌های کوچک هستند. سقف‌ها دارای پوشش چوبی است و چوب درختان صنوبر، بید و چنار در تامین چوب موثر هستند. روستا از نظر معماری بسیار ساده و زیبا است. در روستا خانه‌ها با توجه به فعالیت‌های اقتصادی ساخته می‌شوند و به همین لحاظ تزئینات داخلی و نوع خانه‌ها با هم متفاوتند. روستاهای استان کردستان به لحاظ معماری بسیار جالب توجه هستند و اکثریت آنها در گستره‌ای از سنگ بنا شده‌اند. امروزه در بنای خانه‌ها تیرآهن، سیمان و گچ نیز به کا رفته است.

● جاذبه‌های گردشگری نوره:

روستای نوره به خاطر وجود باغ‌های سرسبز و خرم بسیار مشهور است. در بهار و تابستان هوای دلپذیر و مطبوع، وجود طبیعت سبز و شاداب و کوه‌های بلند زیبایی خاصی به آن می‌دهد. منابع سرشار آب و پوشش گیاهی غنی و انواع پرندگان و جانوران وحشی مانند کبک، تیهو، شغال، گرگ، روباه و خرگوش در زمره حیرت‌انگیزترین منابع خدادادی آن به شمار می‌آیند. کوه آبیدر بزرگ در ۲ کیلو متری شرق و شمال شرقی آن واقع شده است که منظره‌ای بسیار تماشایی و زیبا دارد. در فصل بهار و تابستان پهنه کوه سرسبز و با طراوت می‌شود و تصویری شورانگیز را منعکس می‌کند. عبور رودخانه نوره در غرب روستا سبب پدیداری مناظر زیبا و تلطیف هوا می‌شود و محیط مناسبی را برای گذران اوقات فراغت ایجاد می‌کند.

● آثار تاریخی و فرهنگی:

بر دامنه تپه ماهورهای غرب کوه «آبیدر» و به فاصله ۷۰۰ متری از روستا عمارتی وجود دارد که متعلق به یکی ازمفاخرکردستان می‌باشد. این اثر که به لحاظ معماری قلعه‌ای شکل آن قابل توجه است در جنوب روستا واقع شده و چشم انداز زیبایی دارد. عمارت به گونه‌ای بنا شده که به تمام مناطق اطراف اشراف دارد. در زمینی به مساحت ۶۰۰ متر و با استفاده از مصالح بومی، در دو طبقه بنا شده است. در گوشه‌های شمالی و جنوبی آن برج‌های دیده بانی وجود دارد. در ضلع غربی عمارت حیاط قرار گرفته است. طراحی بنا ایده خود آیت‌اله مردوخ است و توسط استادان فن معماری استاد «عنایت اله» و استاد «علی محمد بنا» در سال ۱۳۲۲ شمسی ساخته شده است. مقبره آیت‌اله مردوخ نیز در همان عمارت واقع است.

● ویژگی‌های فرهنگی و هنری:

مردم روستای نوره به زبان کردی سخن می‌گویند و مسلمان هستند.آنان بر مذهب اهل تسنن پایبندند و مانند سایر مسلمانان اعیاد فطر و قربان را به جشن و سرور می‌پردازند. میلا‌د پیامبر در میان آنان جایگاه والا‌یی دارد. مردم روستای نوره علا‌وه بر بزرگداشت اعیاد مذهبی، بزرگترین عید ملی، نوروز باستانی را نیز با برگزاری مراسم سنتی وآئین‌های باستانی به جشن و شادی می‌پردازند. اجرای نمایش‌های باستانی و محلی نظیر میر نوروزی از آداب و رسوم رایج در نوروز است. مراسم عرفانی و خانقاهی که توسط دراویش برای رهایی از مادیات دنیا اجرا می‌شود یکی از مراسم جالب توجه است. دراویش به خواندن اشعار عرفانی می‌پردازند و به حالت خلسه می‌روند و از مرشد و مراد خود مدد می‌جویند و به تزکیه روح می‌پردازند. انواع بازی‌ها نیز در روستا رایج است که مهمترین آنها گرزان، سبده سده و میر نوروزی هستند. بازی‌ها در روستا سمبل بارز زندگی و فعالیت‌های معیشتی مردم است و در گذران اوقات فراغت نیز موثر است.اغلب بازی‌ها در روستا گروهی اجرا می‌شوند. مراسم عروسی در روستا بسیار تماشایی است. این مراسم شامل نامزدی، رو باز کردن، خرید لباس عروس، عقد کنان، تعیین زمان عروسی، حنابندان، حمام برون عروس و شب عروسی است که همه این مراسم با شادی، خواندن ترانه، رقص و پایکوبی انجام می‌گیرد. در روستا انواع هنرهای دستی و بافته‌های سنتی و سفال‌سازی رایج است که هنر دستان پرتلا‌ش زنان روستا می‌باشد. انواع گلیم و جاجیم در رنگ‌ها و طرح‌های متنوع در نوره بافته می‌شوند.در بافت گلیم معمولا‌ از پشم و نخ پنبه ای در تار و پود استفاده می‌شود. ابزار کار گلیم‌بافان شامل دستگاه گلیم‌بافی عمودی چوبی و یا آهنی، قیچی، دفه و سوکه است. در بافت جاجیم پشم، دستگاه بافندگی، ماکو و وسایل دیگر به کار برده می‌شود. در روستا صنایع دستی به عنوان سوغاتی ارزشمند محسوب می‌شود.

● موسیقی و آوازهای محلی:

انواع موسیقی‌های کردی با مضامین تاریخی که شرح گذشته اقوام کرد است و با باورها و افکار مردم ارتباطی تنگاتنگ دارد در روستا متداول است. آهنگ‌های کردی بسیا غنی و پرمحتوا هستند. سیاه چمانه و هوره مشهورترین انواع موسیقی در نوره هستند. سیاه چمانه نوایی است که در غم فراق وجدایی از یار با ابیاتی غمناک اجرا می‌شود.آهنگ هوره که همان نیایش اهورا مزدا است به سبک و سیاق باستانی باقی مانده و ریشه در تاریخ و فرهنگ گذشته اقوام کرد دارد. رقص‌های دسته جمعی و گروهی نیز در روستا اجرا می‌شوند. در مراسم عروسی و جشن‌ها میهمانان با انجام حرکات موزون و هماهنگ که بسیار دل‌انگیز و زیبا هستند انسان را به وجد می‌آورند. این حرکات از محتوا و مضامین غنی بر خوردارند و نشان از باورها، عقاید قومی‌‌و فرهنگی ا کراد است.

● پوشش و لباس مردم روستا:

مردم روستای نوره به مانند دیگر مردمان کرد نژاد از لباس محلی و بومی‌‌استفاده می‌کنند. پوشش مردان اغلب از چوخه، رانک، پانتول، ملکی، لفکه سورانی، شال، دستار، فرنجی و کله بال و گیوه تشکیل شده و زنان از پیراهن بلند و قبا به اضافه نیم تنه یا «سحفه» و کلا‌هی به نام «فنیس» یا «تاس کلا‌ه» استفاده می‌کنند که با روسری‌های ابریشمی‌کلا‌فه‌ای پیچیده شده است. انواع لباس‌های زنانه در طرح‌ها و نقش‌های زیبا با تزئینات ساده و ملون مشاهده می‌شود که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌سازند.

● انواع غذاهای محلی روستا:

مردم روستای نوره غذاهایی دارند که مختص آنان است. مهمترین این غذاها عبارتند از انواع نان‌های محلی، کلره، کلا‌نه و کشک که قابل عرضه به گردشگرانند. مواد اولیه این غذاها اصولا‌ از فرآورده‌ها و محصولا‌ت موجود در روستا تامین می‌شوند. زنان روستایی برای پخت انواع نان‌های محلی و غذاهای بومی‌ بسیار زحمت می‌کشند.کلا‌نه ترکیبی از نان و پیازچه با کره محلی است. کشک از جمله فرآورده‌های لبنی و بسیار لذیذ است. همه این غذاها و تنقلا‌ت معمولا‌ بسیار لذیذ و خوشمزه هستند.

اورامان تخت روستایی از توابع بخش اورامان شهرستان سروآباد در استان کردستان است که در ۶۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مریوان و ۱۷۰ کیلومتری مرکز استان (سنندج) واقع شده است. این روستای زیبا در ارتفاع ۱۴۵۰ متری از سطح دریاهای آزاد قرار گرفته است و اقلیمی معتدل و کوهستانی دارد. آب و هوای آن در فصل بهار و تابستان بسیار مطبوع و دلپذیر است و زمستان آن سرد و طولا‌نی می‌باشد. روستای اورامان از جنوب غربی به ارتفاعات اورامان تخت و از شرق به ارتفاعات کوسالا‌ن محدود می‌شود. اورامان سرزمینی وسیع و کوهستانی می‌باشد که سراسر جنوب کردستان را دربرگرفته است و روستای اورامان بخشی از این سرزمین وسیع به شمار می‌آید.
اورامان به زبان کردی «هورامان» تلفظ می‌شود. این روستا قدمتی دیرینه در تاریخ دارد و وجود آثار و بقایای آتشکده‌های فراوان در اطراف آن نشانگر این موضوع است که مردم این نواحی پیش از گرویدن به اسلا‌م زرتشتی بوده‌اند. این سرزمین در گذشته قلمرو فرمانروایان و سلا‌طین محلی بوده که با اقتدار بر آن حکمفرمایی می‌کردند به همین دلیل این روستا را «تخت» یعنی پایتخت یا مرکز سلطنت نامیده‌اند.
مقبره پیر شالیار که یکی از عرفای این سرزمین است در این روستا قرار دارد. در روایات است که گویند پیر شالیار یکی از روحانیون بزرگ زرتشتی بوده است که گویا بعدها به دین اسلا‌م گرویده، هر ساله در نیمه بهمن مراسمی به نام «پیر شالیار» در جوار مقبره وی برگزار می‌کند که همراه با مراسمی خاص می‌باشد. مردم روستای اورامان تخت به زبان کردی و با لهجه اورامی‌سخن می‌گویند. آنان مسلمان هستند و بر مذهب اهل تسنن پایبندند. روستای اورامان در سال ۱۳۷۵ در حدود ۲۱۳۳ نفر جمعیت داشته است. جمعیت این روستا در سال ۱۳۸۵ به نفر ۲۸۰۰ افزایش یافته است و می‌توان گفت شرایط نسبتا مساعد این روستا مانع از مهاجرت اهالی آن به شهرهای اطراف شده است.
باغداری، دامداری و کشاورزی عمده فعالیت‌های اقتصادی این روستا هستند. گندم، جو و عدس مهمترین محصولا‌ت زراعی این روستا به شمار می‌آیند. انگور و بادام در زمره مهمترین محصولا‌ت سردرختی و باغی روستای اورامان تخت می‌باشند. انجیر کوهی، گلا‌بی و انار از دیگر محصولا‌ت سر درختی این روستا هستند. پوشش گیاهی غنی و مراتع حاصلخیز رونق دامداری را از این روستا به همراه دارد و امکانات مساعدی را برای پرورش دام و تولید فرآورده‌های لبنی همانند شیر، ماست و روغن حیوانی فراهم آورده است. علا‌وه بر این وجود انواع گیاهان همانند گل ختمی، گل گاوزبان، شاتره، بومادران، شیرین‌بیان، پونه و گون نیز که مصارف دارویی و صنعتی دارند در بهبود شرایط اقتصادی این روستا موثر هستند.
اورامان تخت طبیعتی بسیار زیبا و خیره‌کننده دارد. معماری پلکانی روستا یکی از جالب‌ترین جاذبه‌های آن به شمار می‌رود. روستا در شیب تندی و در رو به روی یال شمالی کوه تخت اورامانات استقرار یافته و بافتی فشرده و متراکم دارد. در ساخت خانه‌های پلکانی روستا علا‌وه بر رعایت مقاومت لا‌زم در شیب تند، بام برخی از خانه‌ها به حیاط خانه بالا‌تر از خود تبدیل شده است.
فضای زندگی ساکنان روستا با محیط طبیعی آن و همچنین نحوه معیشت و فعالیت‌های اقتصادی آنان آمیخته است به طوری که در خانه‌ها علا‌وه بر محل استراحت، اتاق‌ها، سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه عموما طویله، انبار غله، انبار علوفه و حتی مکانی برای قرار دادن دارهای عمودی قالی و دستگاه‌های گلیم و جاجیم‌بافی تعبیه شده است. دیوارخانه‌های روستا به صورت خشک‌چینی ساخته شده است. این دیوارها بدون استفاده از ملا‌ط و به طور هنرمندانه چیده شده‌اند. مهمترین مصالح به کار رفته در بنای خانه‌ها سنگ و چوب است.
اورامان‌تخت با باغات سرسبز و زیبایش و همچنین موقعیت خاص طبیعی و اقلیمی که دارد یکی از خیال‌انگیزترین و پرجاذبه‌ترین روستاهای استان کردستان می‌باشد. این باغات انبوه و سرسبز به صورت پلکانی و در بافت مسکونی خانه‌ها و بعضا در اطراف روستا قرار گرفته‌اند. معماری زیبا و پلکانی اورامان‌تخت یادآور روستای زیبا و سرسبز ماسوله می‌باشد. روستای اورامان‌تخت در دره‌ای خوش آب و هوا محصور است. رودخانه پرآب و خروشان سیروان از دره‌های عمیق این ناحیه می‌گذرد و پس از طی مسافتی وارد خاک عراق می‌شود. کرانه‌های رودخانه سیروان را رود بار می‌گویند. هوای معتدل و زمین‌های پوشیده از درختان گردو، انار، انجیر و توت از ویژگی‌های حاشیه رودخانه سیروان در این ناحیه هستند. طبیعت بکر و زیبای اورامان‌تخت در فصول متعدد سال به ویژه بهار و تابستان گردشگران بیشماری را به سوی خود جلب می‌کند.
از مراسم مهم و فرهنگی اورامان‌تخت مراسم باستانی و حیرت‌انگیز «پیر شالیار» است که در اواخر تابستان و به مدت یک هفته برگزار می‌شود. در اجرای این مراسم مردان هر روز بعد از صرف نهار بر پشت‌بام خانه‌ها به رقص گروهی و عرفانی می‌پردازند. در روز پایانی مراسم ماست و نان تهیه می‌کنند و با هم به سمت مقبره پیر شالیار می‌روند و در آنجا کفش‌ها را از پا می‌آورند و پا برهنه زمین را می‌بوسند و به زیارت پیرشالیار می‌پردازند و دستمال‌هایی را برای گرفتن حاجت بر دیوارها و درختان داخل محوطه زیارتگاه می‌آویزند، سپس نان و ماست می‌خورند در باور اهالی انجام این مراسم متبرک است و باعث زدودن و درمان بیماری‌ها می‌باشد. در غروب روز هفتم مراسم پایان می‌پذیرد. اهالی روستای اورامان تخت اعیاد بزرگ ملی و مذهبی همانند عید نوروز، عید فطرو عید قربان را به جشن می‌پردازند. میلا‌د پیامبر یکی از اعیاد بسیار فرخنده و مهم اهالی این روستا است که اصولا‌ با مراسم مولودی‌خوانی و توزیع شربت و شیرینی همراه است.
اورامان‌تخت از دیرباز تجلی‌گاه موسیقی اصیل کردی و تمدن غنی کردستان می‌باشد. موسیقی و رقص در میان اهالی این روستا جایگاهی قابل تامل دارد. سپاه چمانه، چپله و کنالیل از مهمترین مصادیق موسیقیایی این سرزمین است. رقص گروهی بدور از هرگونه ابتذال یکی از ویژگی‌های بارز مردم اورامان تخت به شمار می‌آید. مهمترین صنایع دستی اهالی این روستا گیوه، فرنجی، نمد، قاشق و چنگال چوبی، جاجیم، سبد و پنجره‌های چوبی سنتی می‌باشد.
پوشاک مردم این روستا همانند پوشش سایر مردمان کردستان و در طرح‌ها و رنگ‌های شاد و زیبا می‌باشد. این پوشش در مردان شامل چوخه، پانتول، ملکی شال، دستار، فرنجی و کله‌بال است و در زنان نیز شامل جافی، کلنجه، شال کلکه، دستار و پیراهن بلند و همچنین زیوارآلا‌ت مختلف و رنگارنگ است.
قلقلا‌ن، بیلا‌ن، گرزه و هلک‌ملک از بازی‌های متداول در میان اهالی این روستا است. از مهمترین غذاهای این منطقه می‌توان ترخینه، شلمین، دو خوا (آتش دوغ) و یکاوه را نام برد. روستای اورامان تخت از طریق شهرهای سنندج، مریوان، سروآباد، نوسود و پاوه و از طریق یک جاده آسفالته و همچنین جاده شوسه قابل دسترسی می‌باشد. سفر به این روستا خاطره‌ای زیبا و دلنشینی را برای علا‌قه‌مندان به فضاهای ویژه روستایی دربردارد.

سنندج (به کردی سنهSine) مرکز استان کردستان ایران است. این شهر قریه‌ای بوده از قرا? کردستان که به «سینه» و «سنه» مشهور بود. شهرستان سنندج به مساحت ۵۰۲۳ کیلومتر مربع از شمال به میاندوآب، از جنوب به کرمانشاه، از مغرب به مریوان و از شرق به قروه و بیجار محدود می‌شود. این شهر از طریق چهار شریان ارتباطی با شهرهای استان و مرکز استان‌های همجوار و مرکز کشور در ارتباط است.
در نزدیکی سنندج سد بزرگی به نام سد قشلاق ساخته شده که آب شهر و ناحیه را تامین می‌کند. زبان مردم سنندج، کردی است. جمعیت شهر سنندج در سال ۱۳۳۵ برابر با ۴۰ هزار و ۶۴۱نفر با ۷۹۰۰ خانواده بوده است. در سال ۱۳۴۵ جمعیت شهر به ۵۴ هزار و ۵۷۸ نفر و ۱۰۶۱۵ خانوار رسیده است. نرخ رشد جمعیت در این دوره ۹۹/۲ درصد بوده که در مقایسه با نرخ رشد سایر مراکز استان‌ها در کشور نرخ رشد بالایی است. این افزایش نرخ رشد در شهر سنندج را می‌توان معلول افزایش رشد بخش خدمات و همچنین شکل‌گیری نظام شهرنشینی پیوسته در این منطقه دانست. جمعیت این شهر حدود ۷۵۰ هزار نفر است. البته طبق آمار جدید جمعیت این شهرستان با توابع بالغ بر یک میلیون نفر است.

● تاریخ

سنندج یکی از شهرهای قدیمی استان کردستان است که تاریخ آن به قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. این شهر دارای آثار قدیمی از دوره‌های قبل از میلاد، قبل از اسلام و دوران اسلامی است و شاهراه ارتباط سریع جنوب‌غربی ایران به شمال غربی ایران است. دژ سنندج (سنه‌دژ) توسط حکمران کردستان در زمان سلطنت شاه‌صفی (۱۰۳۸ تا ۱۰۵۲ هجری) ایجاد شد. در گذشته به جای سنندج کنونی، شهری به نام «سیر» در همین مکان وجود داشت. کریم‌خان زند شهر را در سال ۱۱۴۶ هجری نابود کرد و پس از مدتی هرج و مرج، خسروخان اردلان بر شهر تسلط یافت و پس از او پسرش حاکم شد و پس از گذشت اندک زمانی این شهر توسعه یافت.
سلیمان‌خان وقتی که به کردستان دست یافت در سال ۱۰۴۶ هجری قمری شهر سنندج را در محل روستای قدیمی «سنه» بنا کرد. شاه‌صفی او را متعهد کرده بود که دارالملک را از «حسن‌آباد» به سنندج کنونی منتقل سازد و قلاع صعب‌العبور کردستان را ویران کند. سلیمان خان وقتی به کردستان آمد به موجب عهد خود ضمن آباد کردن سنندج، قلعه حکومتی را در بالای تپه‌ای در محلی که امروزه باغ فردوسی سنندج گفته‌ می‌شود، بنا کرد و در خارج و اطراف قلعه عمارات، حمام، مسجد و بازاری هم بنا می‌کند و یک رشته قنات نیز در دشت «سرنووی» احداث می‌کند و آب آن را به شهر و میان قلعه آورد.
از مناطق دیدنی این شهر تاریخی می‌توان مسجد جامع دارالاحسان، بازار قدیمی شهر، پارک دیدنی آبیدر (امیره) ، خانه کرد، موزه سنندج و عمارت خسروآباد را نام برد.
در ۶۵ کیلومتری سنندج دهستان نوگل (نگل) واقع است که به دلیل قرآنی باستانی که متعلق به قرون اولیه اسلام است گردشگران زیادی را به خود جذب کرده، به نظر می‌رسد که شهر سنندج در آغاز از الگوی معماری و شهرسازی صفویه پیروی کرده است. ساخت اولیه شهر سنندج با محلات آن تا دوره قاجاریه با اندک تغییراتی به همان صورت قدیمی باقی می‌ماند. سنندج در ۵۰۱ کیلومتری تهران قرار دارد. این شهر به ویژه در بهار و پاییز دارای طبیعتی زیبا و هوایی مطبوع است.

● بازار قدیمی سنندج

اگر به سنندج سفر کردید، حتما به سراغ بازار قدیمی این شهر بروید. شهر سنندج دارای دو بازار بزرگ و عمده است که یکی از آنها به بازار قدیمی شهرت دارد. این بازار به شکل یک مستطیل بزرگ است و با بیشتر بازارهای ایرانی که به صورت خطی شکل گرفته‌اند، تفاوت دارد. این بازار با الهام از بازار پیرامون میدان نقش جهان اصفهان ساخته شده است. در وسط این بازار سراهای مختلفی قرار داشت که در اثر خیابان کشی در اوایل حکومت پهلوی از بین رفت و بازار به دو بخش تقسیم شد. بخش شمالی خیابان را بازار سنندجی و قسمت جنوبی را بازار آصف می‌نامند. از چهارراه دروازه قدیمی بازار سنندج، اکنون سه دروازه در مدخل ورودی قدیمی باقی مانده است.
تاریخ ساخت بازار سنندج به زمان سلیمان‌خان اردلان در سال ۱۰۴۶ هجری قمری بازمی‌گردد. در این تاریخ سلیمان‌خان از طرف شاهان صفوی به عنوان والی کردستان منصوب و سنندج به عنوان مرکز ایالات کردستان انتخاب شده بود. این بازار و قلعه حکومتی (دژ سنه) هم‌زمان ساخته شده‌اند. سقف راسته بازار به صورت طاق و تویزه، طاق و گنبد ساخته شده و سقف حجره‌ها نیز به صورت طاق تویزه ساخته شده است. مصالح به کار رفته در بازار، بیشتر سنگ، خشت و آجر است.
حالا می‌خواهیم به دیدنی‌های استان کردستان اشاره داشته باشیم. دیدنی‌هایی که اگر به آنجا سفر کردید، حتما باید ببینید.

▪ هاجر خاتون؛

ایشان خواهر امام رضا(ع) است این مکان مذهبی، مردم زیادی را به خود جلب می‌کند و هر روزه مردم زیادی برای عبادت و زیارت به آنجا می‌روند.

▪ خانه آصف

که در بین مردم شهر به اسم (خانه کُرد) شهرت دارد. این مکان دیدنی به چند قسمت تقسیم شده است:
۱) قسمت اندرونی
۲) قسمت بیرونی.
قمست اندرونی شامل اتاق پذیرایی، اتاق درس دادن به بچه‌ها (مکتب)، اتاق خواب، آشپزخانه، اتاق هنرهای دستی، قالی‌بافی، گیوه‌بافی و... اتاق دیگر شامل نگهداری اشیای زینتی و قیمتی خانه است. اتاق پذیرایی از مهمان‌های خان، قسمت بیرونی شامل حمام که این قسمت از حمام فقط مخصوص خان بود... در این حمام کیسه‌کش و یک نفر برای مشت و مال وجود داشت، یک حمام دیگر وجود دارد برای دیگر اعضای خانواده. قسمت دیگر، کتابخانه است که این کتابخانه تشکیل شده از کتاب‌های تاریخی و مذهبی قسمت دیگر نمایش انواع لباس‌های محلی زنان و مردان است.

▪ عمارت خسروآباد؛

این عمارت مربوط به دوره سلجوقیان است. مهم‌ترین مکان این عمارت مربوط به خان است که جلوی در ورودی یک حوضچه بزرگی وجود دارد که دور و بر آن را درختان فرا گرفته‌اندکه در واقع یک پارک دیدنی است که مستوره‌ اردلان معروف و در حال حاضر تفریح‌گاه مردم است.

● مکان‌های طبیعی

▪ پارک جنگلی آبیدر؛

در این پارک بزرگترین سینمای جهان واقع است که هر ساله مردم زیادی از جای جای ایران به دیدن آن می‌آیند. در وسط این کوه پارک امیریه معروف است و متشکل از وسایل بازی برای بچه‌ها و قهوه‌خانه‌های سنتی است هر ساله در فصل زمستان که همه جا پوشیده از برف است جشن آدم‌برفی برگزار می‌شود که شرکت‌کنندگان زیادی در این جشن شرکت می‌کنند. این پارک مشرف به زیارتگاه خضر زنده و خیرالیاس است. از این جا حضرت خضر عبور کرده‌ که مردم زیارتگاه? بنا کرده‌اند ولی برادر ایشان خیرالیاس فوت شد‌ه‌اند.

▪ دریاچه‌ زریوار:

دریاچه زریوار بزرگترین دریاچه استان است. آب این دریاچه تکتونیکی (زمین ساختی) است و حدود نه آبادی در اطراف آن است در فصل گرما مردم با قایق روی آن تفریح می‌کنند و در فصل سرما آب این دریاچه یخ می‌زند و مردم روی آن سرسره‌بازی می‌کنند.

▪ قرآن تاریخی نوگل:

این قرآن تاریخی، در روستای نوگل واقع در جاده سنندج، مریوان است.
این قرآن علاوه بر احترامی که میان مردم منطقه دارد از لحاظ هنری و تاریخی دارای ارزش فراوانی است و طبق روایات یکی از قرآن‌هایی است که در زمان خلافت حضرت عثمان به چهار اقلیم جهان ارسال شده است. این قرآن تاریخی مربوط به قرون اولیه اسلامی با خط کوفی روی پوست آهو نوشته شده است.

▪ پالنگان:

این منطقه دیدنی در شهرستان کامیاران واقع است این منطقه سرپوشیده از گل و درختان میوه است و آب آن از دل کوه‌های کامیاران بیرون می‌ریزد و آهکی است. در این مکان بزرگترین پرورش ماهی قزل‌آلا وجود دارد نرسیده به این مکان دیدنی زیارتگاه حضرت عاکشه یکی از اصحاب پیامبر واقع است.

● زبان کردی

زبان مردم استان، کردی است و لباس محلی زنان و مردان کردی نام دارد. لباس زنان از ۵/۳ متر پارچه به طور راستا دوخته می‌شود با آستین بلند که به آن شورانی می‌گویند و یک جلیقه کوتاه، به اسم (سغمه) روی آن می‌پوشند لباس مردان (چوخه و رالنک) است یک شلوار گشاد با یک پیراهن جلوباز و یک شال که به کمر خود می‌بندند.

● عروسی کردها:

شامل حنابندان که قبل از شب عروسی برگزار می‌شود و خانواده داماد برای خانواده عروس حنا می‌برند و شب عروسی داماد به همراه چند نفر دنبال عروس می‌رود و او را به خانه جدیدشان می‌برد.

● موسیقی:

شامل دهل و سرنا زدن است که نفر اول با دو چوب روی دهل می‌زند و نفر دیگر سرنا سر می‌دهد و نفر دیگر آواز کردی می‌خواند.

● غذای محلی استان:

دونیه، شلم، کلانه و شکلنه است. صنایع دستی شامل قالی‌بافی، سجاده ‌بافی و گیوه‌بافی است.

کوه‌های به هم تنیده در پیچ جاده حکایت از استواری مردمانی دارد که گرمی وجودشان، سرمای اورامان را لذت‌بخش می‌کند.
منظره‌ای زیبا که تو را با خود به رنگین‌ترین لحظه‌ها می‌برد و تو باید خود را در آغوش جاده رها کنی. وقتی به انتهای جاده می‌رسی، خانه‌هایی آغاز می‌شوند که بامشان حیاط خانه‌ای دیگر است. اینجا «اورامان تخت» است روستایی با قدمت چند صدساله با فرهنگ و آدابی یادگار دوان زرتشت. سرزمین ایرانیان اصیل، مهمان‌نواز و مهربان.
مردمی که بکر می‌زیند و عشیره‌ای، کوچ هنوز به سبک طبیعت در میان این مردم معنای خود را حفظ کرده؛ از پای کوه به دامنه و ارتفاعات بلندتر و بعکس.
اورامان را «هزار ماسوله» نیز می‌نامند. این محل اصالت خود را حفظ کرده و در کنار طبیعت زیبای آن، مدنیت و شهرنشینی منطقه، زیبایی خاصی به هزار ماسوله داده است.
این مکان در دره شرقی، غربی با سراشیبی زیاد در شمال کوه‌های تخت در ۶۳ کیلومتری جنوب مریوان واقع است. خانه‌های این روستا به‌طور کلی از سنگ ساخته‌ شده‌اند و دارای حالت راه‌پله مانندند. سقف خانه‌ها را با تیرک‌هایی چوبی می‌پوشانند. ارتفاعات این منطقه در بهار و تابستان بسیار زیباست و در زمستان بسیار سرد، روستای اورامان تخت یکی از جذاب‌ترین مناطق روستایی کردستان است که در کنار چشم‌اندازهای طبیعی آن، برای آیین مذهبی و قدیمی در پیر شهریار، مردم زیادی سالانه روانه آنجا می‌شوند. این منطقه با انبوه کوهستان‌ها و دشت‌های پهناور خود گیاهان و جانوران متنوعی را در برگرفته که چشم‌انداز جنگل‌های زاگرس، منطقه‌ای به یادماندنی برای طبیعت دوستان به‌ وجود آورده است.
برخی از این چشم‌اندازها و جاذبه‌های گردشگری در اورامان شامل چشم‌انداز دربند دزلی و ارتفاعات و دامنه سرسبز آن، آبشار ملور مناطق پیرامون آن که دارای آبی زلال که حاصل ذوب برف‌های ارتفاعات بالا دست آن است، زینت‌بخش کوه‌های این منطقه، چشم‌انداز مزارع پلکانی و معماری سنگی و روستاهای پلکانی شکل است.
اورامان در زبان کردی «هورامان» نیز تلفظ می‌شود که ناحیه‌ای وسیع و کوهستانی است و تا جنوب استان کردستان را در برمی‌گیرد. در حقیقت روستای اورامان بخشی از ناحیه اورامان محسوب می‌شود.
زبان ساکنان این منطقه به هورامی مشهور است. لهجه هورامی یکی از لهجه‌های مشهور کردی است. از جاذبه‌های گردشگری هورامان آتشکده‌های قدیمی موجود در این منطقه است که نشان‌گر زرتشتی بودن ساکنان آن قبل از اسلام است. این روستا پوشیده از درخت گردو، انار، انجیر و توت است. اگر چه شرایط سخت در این منطقه پا برجاست، ولی ساکنانش هنوز آداب و منش خود را حفظ کرده‌اند.
بافت این روستا از لحاظ معماری به‌ صورت پلکانی در شیب تند ساخته شده است و پشت‌بام منزل پایین به منزله حیاط خانه بالاست. دیوار خانه‌هایی که در این روستا ساخته شده‌اند، به‌صورت خشک‌چینی یعنی بدون استفاده از ملات و به‌ طور هنرمندانه چیده شده‌اند. مهمترین مصالح مورد استفاده در بناهای این روستا، سنگ و چوب است.
از آنجا که روستای اورامان تخت در زمان‌های قدیم مرکز فرمانروایی سلاطین محلی بوده است، این روستا را تخت یعنی پایتخت و مرکز سلطنت نامیده‌اند. مردم این روستا به زبان کردی اورامی سخن می‌گویند. اورامان تخت از دیرباز جلوه‌گاه هنر و تمدن غنی و اصیل کردی بوده است. در این میان موسیقی جایگاهی ویژه و قابل تامل دارد. «سیاه چمانه چید» و «کنالپل» از مهمترین ترانه‌ها و نواهای این روستا هستند. پوشاک مردم روستای اورامان تخت مانند دیگر روستاییان کردستان، لباس‌های محلی کردی با طرح‌ها و رنگ‌های زیبا و شاد است. لباس مردان کرد اورامانی از چوخه، پانتول ملکی شال، دستار، فرنجی مکه‌بال تشکیل شده و گاهی نیز جافی، کلینجه، شال‌کلکه، دستارو ‌پیراهن بلند هم می‌پوشند.
قلقلان، بیلان، گرزه (گرزبازی) و همک و ممک از متداول‌ترین بازی‌های مردم روستای اورامان تخت است.
یکی از چشم‌انداز‌های فرهنگی هورامان، جشن پیرشالیار است، گروهی آن را از شخصیت‌های قبل از اسلام می‌دانند گروهی آن را بعد از اسلام دانسته و سکونتش را در روستا حدود ۹۰۰ سال قبل می‌دانند، درباره وی حکایتی وجود دارد که می‌گوید: در زمان‌های بسیار درو در بخارا پادشاهی زندگی می‌کرد که دختری داشت به‌نام «بهارنار خاتون» این دختر کر و لال بود و تمام حکما نتوانسته‌ بودند بیماری او را علاج کنند. از سوی دیگر در منطقه اورامانات کردستان مردی به ‌نام پیر شالیار زندگی می‌کرد که صاحب کرامات و معجزات بود و شهرتش عالمگیر شده بود. چون خیر معجزات پیر شالیار به بخارا می‌رسد، شاه دخترش را همراه با برادرش به‌نام شالیار سیار و عده‌ای دیگر به منطقه اورامان کردستان می‌فرستند. آنها وقتی به نزدیکی روستایی که پیر در آن زندگی می‌کند می‌رسند، دختر پادشاه احساس می‌کند که گوشش شنوایی خود را به دست آورده و صداها را می‌شنود.
از آنجا که پادشاه اعلام کرده بود که هر کس بیماری دخترش را علاج کند می‌تواند او را به همسری برگزیند، پیر شالیار قبولی می‌کند و چون از مال دنیا چیزی نداشت، اهالی با کمک هم برای او جشن عروسی برگزار می‌کنند و هر کدام از طوایف، بخشی از هزینه‌ها و کارهای این مراسم را به‌عهده‌ می‌گیرند.
پیر شالیار قبل از مرگش وصیت می‌کند تا آخر دنیا مراسم سالگرد عروسی‌اش را همه ساله برگزار کنند.
مراسم باستانی پیر شالیار در ۲ زمان متفاوت در سال ۱۵ اردیبهشت و ۱۰بهمن ماه (همزمان با جشن سده زرتشتی‌ها) برگزار می‌شود، مراسم بهاره را کوهساری می‌گویند که همزمان با طراوت و سرسبزی اورامان کردستان است و در آن به اجرای دف‌نوازی و ایراد سخنرانی درباره شخصیت پیر شالیار و توزیع نان محلی (کلیره) می‌پردازند.
مراسم زمستان هر ساله در ۱۰ بهمن ماه به مدت ۲ هفته برگزار می‌شود. اهالی منطقه به این مراسم، عروسی پیر شالیار می‌گویند. برگزاری این مراسم به عهده متولی آن است که در هر خانواده به‌ صورت موروثی انجام می‌شود. به هر تقدیر هیچ یک از جاذبه‌های بهشت کوچک را نمی‌توان آن‌گونه که حقیقت آن است، به وصف آورد.
اورامان جاذبه‌های بسیاری دارد که در قالب دو صد دفتر نگنجد، تنها دیدن از آن می‌تواند ما را از یک بهشت کوچک زمینی بهره‌مند کند.

در هوای لحظه های برفی

خیلی ها سفر به اردبیل و سرعین را در دل اسفند دیوانگی می دانند؛ هرچند که از دست دادن سفر در پای کوی سبلان و در منطقه سرعین آن هم در وسط برف های زمستانی که هیچ اهمیتی به آمدن بهار نمی دهند،جای افسوس دارد. از فرودگاه اردبیل تا سرعین تنها ۲۵کیلومتر فاصله است . فاصله ای که از دل بزرگراه می گذرد و مقصد را نزدیک تر از آنچه هست ، نشان می دهد.
دو سوی جاده را برفی سفید در برکشیده است . برفی ماندگار که تا دل بهار تو را می کشاند و روی قله ها برای چهار فصل ماندگار می شود. نخستین جشنواره ورزش های زمستانی اردبیل که با حضور گروه های هنری و ورزشی در دل سرعین و کوه های آلوارس برگزار می شود، خاطره ای سفید و پر از دانه های برف را در حافظه سفری مان حک می کند.
تا جایی که توانسته ایم ، پوشیده ایم و لباس هایی در چمدان ها جا داده ایم تا مبادا از سرمای اردبیل به ما گزندی رسد. درست مثل پنگوئن قطب در صفحه سفید زندگی شده بودیم . اما از آن سوز سرما که در ذهن داشتیم و هزار بار ما را از آمدن به این منطقه منصرف کرده بود، خبری نبود. پوشش مردم بیشتر به روزهای آخر اسفند و اوایل بهار تهران می ماند.
متعجب از این هوای بهاری که به پیشواز آمده ، سوار ماشین شدیم تا در سرعین آرام بگیریم . تازه گرمای آفتابی را که بر تن سفید برف شعله می کشد، درون ماشین حس می کنیم و چشمانی که تاب نگاه کردن به بازی برف و آفتاب در این سرزمین را ندارد.

● و آن سال های نه چندان دور

هتل لاله تنها چیزی بود که از سفرهای سال ها پیش به سرعین در ذهنم جا خوش کرده بود؛ اما امروزه منطقه سرعین پر از هتل ها و مسافرخانه های قدونیم قد شده است . نزدیک ۵۰هتل در این منطقه پذیرای مهیمانان آبگرم های سرعین هستند. از این میان تنها ۲هتل لاله و چالدران دولتی و باقی هتل ها متعلق به بخش خصوصی و مردمی است . پتانسیلی که بالقوه باقی مانده و همت مجریان منطقه را برای شکوفایی داشته های پنهان این منطقه می طلبد.
نخستین جشنواره ورزش های زمستانی را سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری اردبیل با پشتیبانی مالی شرکت توریستی آلوارس مهرگان ، هتل بزرگ سپید و آناهیتا برگزار کرد. این جشنواره با هدف جلب گردشگر زمستانی در مناطق بکر سرعین انجام شد. ناآشنایی با پتانسیل های زمستانی این منطقه زیبایی کوهپایه های سبلان را به زمستانی سرد و خالی از گرمای وجود مهمانان این دیار تبدیل کرده است.

● سرعین ، سرزمین چشمه های جوشان

سرعین منطقه کوچکی است که تا پیش از جاری شدن آوازه آبگرم آن هیچ کس نامی از این روستای کوچک نشنیده بود. اما روی آوردن گردشگران برای التیام دردهای خود در دل چشمه های جوشان این منطقه باعث شد سرعین مقصد گردشگرهای تابستانی بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی شود.
سرعین در یک دهه گذشته ساخته شد. بخش خصوصی بسرعت در این منطقه هتل و آپارتمان ساخت و چشمه ها و آبگرم ها رونق گرفت ، ولی بدون برنامه و طرح قبلی . برای همین است که معماری این منطقه به دلت نمی نشیند. سرعین از این لحاظ مانند هزاران منطقه ای است که پیش از این دیده ای و خیلی زود به دست فراموشی می سپاری . ۴خیابان اصلی دارد که سکوت شبانه آن هر شب به وسیله گام های آرامی که به سوی آبگرم ها روانه می شوند، شکسته می شود. خانه های مسکونی آن کم است و بیشتر این مناطق در محدوده منتهی به پارک آناهیتا هستند.
خیابان های اصلی شهر معمولا در این روزها آرام و شامل مسافرانی است که بیشتر از شهرهای اطراف بویژه اردبیل برای آب درمانی وارد سرعین شده اند. معمولا در ۲۴ساعت شبانه روز ۱۸سرباز مامور ایجاد نظم و آرامش خیابان های اصلی منطقه است.
با چند نفر از آنان در میان بارش آرام برفی که دوست داری تا ابدیت در دلش قدم بزنی ، به گفتگو می نشینم . بیشترین کار آنها نگهبانی از وسایل نقلیه و ماشین های مسافران و جلوگیری از مزاحمت برای بانوان است . قدم زدن دو سرباز در هر خیابان اصلی هر روز در حافظه تصویری تو جان تازه ای می گیرد.تمامی شرکت کنندگان این جشنواره از جمله ورزشکاران ، هنرمندان استان های مختلف و اصحاب رسانه های ملی از جمله های شبکه های مختلف تلویزیون ، روزنامه ها و خبرگزاری ها در ۲هتل آناهیتا و هتل بزرگ سپید اسکان یافتند. برگزارکنندگان این جشنواره خواستار همکاری هتل لاله برای پذیرایی از شرکت کنندگان شدند،اما این هتل موافقت نکرد. به گفته مسوولان سازمان میراث فرهنگی ، مسوولان هتل لاله قول مساعد داده اند که در جشنواره های آتی به گردشگرانی که در این هتل ها ساکن می شوند، تا ۵۰درصد تخفیف دهد.

● بفرمایید شهد شیرین سبلان

علاوه بر هتل ها، منطقه پر از رستوران است که با غذا و خوردنی های مقوی پذیرای مهمانان این دیار است.
عسل سبلان و سرشیر یکی از متداول ترین و خوشمزه ترین صبحانه های مهمانان این منطقه است . از دیگر طعم های ماندگار سرعین ، آش دوغ معروفش است که می توان در شهرهای دیگر چون اردبیل هم نوش جان کرد. زمستان است و مسافران اندک و تنوع غذایی کم ، اما با توجه به فعالیت زیاد مردمان این دیار غذای گوشتی از رایج ترین غذاهای این منطقه است.

● رو به سوی آلوارس

هوای امروز برای رفتن به سوی بلندی های آلوارس مساعد است . دل جاده را می شکافیم و ۲۳کیلومتر راه می پیماییم تا به پیست اسکی آلوارس برسیم . برای رسیدن به پیست باید روستای آلوارس ، زخم خورده از زلزله مهیب اردبیل را پشت سر بگذاریم . روستا غرق ویرانی است . گویی ساکنان آن هیچ عجله ای برای برگشتن به زندگی پیش از آن را ندارند. روستا پر است از سگ های تیزی که کوچکترین تجاوزی را به حریم گله های گوسفندان محله تاب نمی آورند و یک پیرزن در آن گوشه دور، پوشیده در لباس زیبای محلی پشت به ما در دل روستا گم می شود و بوی نان داغی که می گوید زندگی ادامه دارد.
راه پر و پیچ خم را ادامه می دهیم تا ابتدای پیست . داربست ها و بناهای نیمه ساز خبر از برنامه هایی که می دهد که برای فردای این پیست در نظر گرفته اند. پیست در ارتفاع ۳۲۰۰متری از سطح دریا قرار دارد و به دلیل بارندگی های فراوان برف در طول پاییز و زمستان و دیر ذوب شدن برف ها، ۶تا ۸ماه از سال محل مناسبی برای ورزش های زمستانی را به وجود آورده است.
سوار تله سی می شویم تا آرام از بالای این همه زیبایی بگذریم . سبلان درست روبه روی ما قرار دارد و انسان هایی که آن پایین لابه لای پستی و بلندی زمین می آیند و می روند. دمی در دل رستوران بالای پیست استراحت می کنیم ، در کنار اجاقی گرم و چایی گرمتر.
طرح مطالعاتی مجموعه فرهنگی ، توریستی و ورزشی آلوارس با سرمایه گذاری سازمان همیاری های شهرداری های استان ، شرکت توسعه مهمانخانه های ایران و شهرداری سرعین در آبان ۱۳۷۸انجام شد و شرکت فرهنگی ، ورزشی ، توریستی ورزش های زمستانی به عنوان مجری ، اجرای طرح و پیگیری آن را به عهده گرفت.
در صورتی که برنامه درست پیش رود، پیست اسکی آلوارس به یک پیست بین المللی مطابق با استانداردهای جهانی تبدیل می شود و می تواند شاهد برگزاری مسابقات ورزش های زمستانی در سطح کشور و حتی قاره آسیا باشد.
از ویژگی های بارز منطقه ای که مجتمع ورزش های زمستانی آلوارس در آن واقع شده است ، علاوه بر جاذبه های زمستانی ، جاذبه های بهاری و تابستانی آن نیز هست ؛ از جمله روی آوردن عشایر با گله های بزرگ به مناطق حوالی آن ، هوای خنک و معتدل در اوج تابستان ، پوشش گیاهی و گل های رنگارنگ به صورت دشت های وسیعی از شقایق های کوهی ، گل ختمی و گون و همچنین قرار گرفتن مسیرهای صعود به قله سبلان و قلل دیگر از فاصله نزدیک کمپ مجتمع و مشرف بودن آن به شهرهای سرعین ، نیر و اردبیل که خاطره هایی رنگارنگ را در دل ۴فصل سال در این گوشه آرام می آفریند.

● غریبه ها در شهر

به سرعین بر می گردیم. دور از هیاهویی که چند روزی است گروه های شرکت کننده در منطقه ایجاد کرده اند، سرعین هنوز میزبان بودنش را حس نکرده و با مهمانانش غریبه است . سرعین هیچ آمادگی ای برای پذیرایی از مهمان را ندارد. نه در زمستانی چنان زیبا و نه در آن تابستان رنگارنگ و بهار زیباتر از همه . سرعین هنوز با مفهوم گردشگری و مسافر پس از سال ها پذیرایی فصلی از مهمانان که بیشتر عرب های حاشیه خلیج فارس ، عربستان و گردشگران ایرانی را شامل می شود، هنوز به گردشگر و مسافر به چشم یک غریبه نگاه می کند. گران فروشی ها و بالا و پایین کردن نرخ کرایه ماشین ها و رعایت نکردن اصول بهداشتی در مجتمع های آبگرم ، نشان می دهد که سرعین تا منطقه نمونه گردشگری شدن راه زیادی دارد. اینجاست که پیشنهاد احداث یک دانشگاه یکی از راهکاری لازم برای ایجاد یک منطقه نمونه گردشگری مطرح می شود.
احداث یک دانشکده با رشته های مرتب از جمله هتل داری ، مدیریت جهانگردی و رشته های دیگر یکی از اساسی ترین راه ها برای گشودن آغوش زیبایی هایی این منطقه به روی گردشگران داخلی و خارجی است . با توجه به وجود مناطق گردشگری در اطراف سرعین و نزدیکی به شهر اردبیل می توان از این پتانسیل آموزشی بهره های بسیار برد.

● رفقای نیمه راه

نخستین جشنواره ورزش های زمستانی در حالی برگزار شدکه جای بسیاری از مجریان منطقه خالی بود. خبری از مسوولان سازمان تربیت بدنی نبود. مهمان نوازی شهرداری زیر بارش برف های چند روزه سرعین گم شده بود و عملا هیچ تلاشی برای رفت و روب کردن منطقه که قرار بود چند روزی زیبایی خویش را به رخ گردشگرانش بکشد، دیده نشد. تمام آنچه در این چند روز در ذهن گردشگران نقش بست ، بلدوزرهای پارک شده در کنار ساختمان بود که زیر برف پنهان شده بودند. همه چیز نشان می دهد که سرعین تا منطقه نمونه گردشگری شدن راهی طولانی دارد. انگار باید منتظر یک اتفاق بود؛ اما اینجا قانون همه یا هیچ است ؛ اگر همه باشند، سرعین به جایگاهی که باید داشته باشد خواهد رسید. سال هاست سرعین می خواهد خود را میزبان شایسته نشان بدهد اما یک دست صدا ندارد.
از این سفر هنوز برنگشتیم . قرار است در هفته های آتی شما را به خلخال و منطقه زیبای اندبیل ببریم . شاید هم پیش از اندبیل سری به اردبیل و بقعه شیخ صفی اردبیل زدیم.

● اکران آدم برفی ها در آناهیتا

یکی ، دو روز پیش از مسابقه برف حسابی باریده و سرعین یک سر سفید شده بود و همه چیز برای انجام مسابقه ساخت تندیس و آدم برفی بین ۸گروه هنری آماده بود. البته قرار بود تندیس و آدم برفی در دل آلوارس ساخته شود؛ اما بارش فراوان برف ، گروه را به پارک آناهیتا کشاند. این منطقه را آماده کرده بودند تا در صورت بارش برف و بسته شدن راه آلوارس مسابقه در دل پارک تاریخی آناهیتا برگزار شود.
پارک زمینی بود به وسعت تک درختانی که در میان سفیدی زمین سر به آسمان آبی ساییده بودند و وسایل بازی خالی از هیاهوی کودکانه . برف ها و یخ ها می رسید و هر گروهی مکان خود را برای نقش زدن آنچه در ذهن داشت ، آماده می کرد. گروه ها کم کم آماده می شدند و دانه های برف گوله می شدند و حجم می گرفتند و نقش می یافتند. گروه های خبری زیادی از شبکه های خبر، برنامه آستانه ، صبح به خیر ایران ، جام و جم و مطبوعات و خبرگزاری های سراسری و محلی برای پوشش آن به سرعین آمده بودند.
دانه های برف بر شدت و حجم خویش اضافه می کرد و نقش ها شکل می گرفت . تماشاچیان کم کم برگشتند و هنرمندان ماندند تا از فرصت باقیمانده برای تکمیل تندیس های برفی استفاده کنند. فردای آن روز پارک آناهیتا پر بود از اسطوره های تاریخی و نقش های مختلف . از کعبه گرفته تا تخت جمشید، دلفین های دوقلو، شیرهای غران و ده ها نقش و حجم دیگر. پارک مملو از جمعیت شده بود تا نتیجه ۲روز نقش زدن با برف را ببینند.
منبع: روزنامه جام‌جم