تبیان، دستیار زندگی

آزمون سراسری سال91 گروه ریاضی (داخل کشور)

فرمت فایل ها بصورت pdf می باشد و برای مشاهده آنها نیاز به برنامه Acrobat Reader دارید.

رمز فایل : www.konkur.in

 

نیمه دوم همین ماه کنکور کارشناسی ارشد برگزار می شود، حالا دیگر کنکور کارشناسی ارشد دقیقا به کنکور سراسری دهه قبل تبدیل شده است. همه می خواهند کارشناسی ارشد بخوانند. شرکت کنندگان بسیار و ظرفیت ها محدود، دغدغه کنکور ارشد به یک دغدغه فراگیر برای جوان های تحصیل کرده ایرانی تبدیل شده است.

با این که شما به عنوان داوطلب کنکور ارشد تجربه حداقل یک کنکور را پشت سر گذاشته اید، ممکن است در روزهای منتهی به کنکور باز هم استرس های فراوانی راتجربه کنید.

کمال  گرایی

منابع کنکور کارشناسی ارشد بسیار بیشتر از کنکور کارشناسی است. از یک طرف، این منابع دقیقا معلوم نیست و هر کسی تعداد منابعش با دیگری فرق می کند. این شرایط برای آدم های کمال گرا، یعنی آدم هایی که حد بالایی از استاندارد را برای همه کارهایشان در نظر می گیرند واقعا آزاردهنده است. برای آن ها دیدن یک منبع ناخوانده دست هر داوطلب دیگری یک فاجعه است.

چطور غلبه کنیم؟

۱ - منبع ها را اصلی و فرعی کنید: یک بار سنگ هایتان را با منبع هایی که خوانده اید وا بکنید. کدام یک از آن ها اصلی و کدام یک فرعی بوده. اگر تمام منبع های اصلی را خوانده اید، دیگر خودتان را برای منبع های فرعی اذیت نکنید و این روزها وقتتان را فقط صرف مرور منبع های اصلی کنید.

۲ - ناتمام بودن را بپذیرید: اگر هنوز از منابع اصلی تعدادی مانده است یا بعضی از کتاب ها آن قدر ناتمام خوانده شده است که در این چند هفته نمی توانید آن ها را تمام کنید، ناتمام بودن را بپذیرید. کافی است بین ناخوانده ها اولویت قائل شوید و آن هایی که مهم تر است را تمام کنید.

اضطراب امتحان

بعضی ها مستعد مضطرب شدن در موقعیت امتحان هستند. اگر می خواهید بدانید که شما هم جزو این دسته اید یا نه امتحان هایی که تا به حال داده اید و احوال کلی تان موقع امتحان را مرور کنید. آیا دست هایتان لرزیده اند؟ آیا عرق کرده اید؟ آیا حالت تهوع داشته اید؟ آیا تمرکزتان از بین رفته است؟ آیا با وجود خواندن منابع، ذهن تان قفل شده و هیچ چیز از آن ها یادتان نمانده است؟ اگر این نشانه ها را در بیشتر امتحان ها، حتی امتحان هایی که کمابیش منابع آن را خوانده بودید و به آن مسلط بودید داشتید، یعنی این که شما اضطراب امتحان دارید.

چطور غلبه کنیم؟

برای غلبه بر اضطراب امتحان توصیه های زیر به کارتان می آید.

۱ - امتحان را فاجعه نکنید:کنکور هم یک بخش از زندگی است. آن را در ذهن تان به یک موقعیت فاجعه بار تبدیل نکنید.

2 - خودگویی مثبت داشته باشید: این که ما یک موقعیت را استرس آور بدانیم یا نه به ذهن خودمان بستگی دارد. اگر کنکور ارشد این قدر استرس آور بود، همه کسانی که در جلسه نشسته اند باید نشانه های اضطراب را نشان می دادند. اگر نشانه های اضطراب را دیدید، با خودتان بگویید: «این فقط یک امتحان است و من به اندازه چیزی که خوانده ام می توانم از پسش بربیایم.»

ترس از شکست

بعضی ها از شکست در کنکور ارشد می ترسند. آن ها چند دسته اند.

یک دسته  آن ها که همه زندگی شان را منوط به موفق شدن در کنکور ارشد کرده اند.

دسته دوم کسانی هستند که ارزشمندی خودشان را به قبول شدن در ارشد ربط می دهند. دسته سوم نیزهمان کمال گراها هستند. برای کمال گراها دایره شکست بسیار وسیع تر از دیگران است. آن ها فقط دانشگاه های روزانه پایتخت را قبول دارند و لاغیر. برای آن ها حتی قبول شدن در کنکور اما نه در دانشگاه یا گرایش دلخواه می تواند مساوی با شکست باشد.

چطور غلبه کنیم؟

برای غلبه بر ترس از شکست راهکارهای زیر به دردتان می خورد.

۱ - برای شکست هم برنامه داشته باشید: اگر شما فقط برای موفقیت در کنکور برنامه زندگی داشته باشید، معلوم است که از شکست بسیار خواهید ترسید. اما اگر بدانید در صورت شکست برنامه تان برای زندگی چیست. این ترس کمرنگ و کمرنگ تر می شود. آیا می خواهید دوباره بخوانید؟ آیا می خواهید بروید سر کار؟ می خواهید بروید سربازی؟ می خواهید چه کار کنید؟ تکلیف تان را با قبول نشدن از همین الان معلوم کنید و آن را خالی نگذارید.

۲ - طیف هدف هایتان را گسترده کنید: واقع گرا باشید. اگر از آن دسته افرادی هستید که احتمال می دهید در دانشگاه های متوسط قبول  شوید، بهتر است کمال گرایی تان را کنار بگذارید و به دانشگاه های دیگر هم فکر کنید.

۳ - ارزش خودتان را به کنکور منوط نکنید: همان طور که گفتیم، کنکور فقط یک بخش از زندگی است. شما به عنوان یک انسان فقط به توانایی های تحصیلی محدود نشده اید. تازه این در صورتی است که فرض بگیریم کنکور ارشد توانایی های تحصیلی شما را می سنجد. شما توانایی ها و علاقه های گسترده ای دارید. دنبال کردن علاقه ها، توانایی های شغلی، توانایی ارتباط خوب با دیگران و لذت بردن از تفریح ها، چند مورد از بخش های زندگی هستند که ارزش شما می تواند به آن ها هم وصل باشد.

کودکان و نوجوانان، عزیزانی هستند که وجود، سلامت و موفقیتشان در زندگی برای جامعه اهمیت به سزایی دارد. مسلما هر مادر و پدری آرزو دارد که فرزندش از سلامت کامل برخوردار بوده و در تحصیل و کسب دانش، موفقیت‌های روزافزون داشته باشد. یکی از عوامل مهم و سازنده در سلامت و موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان، تغذیه است.

کیفیت تغذیه‌ی کودکان و نوجوانان به خصوص در دوران امتحانات یا کنکور، تاثیر به سزایی در موفقیت یا عدم موفقیت آنان در امتحانات دارد. برای بررسی تاثیر تغذیه در موفقیت تحصیلی این گروه سنی، بهتر است ابتدا به تغییراتی که در دوران امتحان یا کنکور در زندگی آنان رخ می‌دهد بپردازیم.

در دوران امتحانات معمولا کودکان و نوجوانان به علت ترس از عدم موفقیت در امتحان، دچار استرس می‌شوند. یکی از اثرات مهم استرس بر تغذیه این است که موجب اتلاف مواد مغذی از بدن شده و نیاز آن‌ها را به مواد مغذی افزایش می‌دهد؛ بنابراین غذای عادی و معمولی که انسان مصرف می‌کند، در شرایط غیرعادی و در مواقعی که شخص دچار اضطراب و استرس است، نمی‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای تغذیه‌ای انسان گردد. چنانچه این حالت ادامه یابد، می‌تواند منجر به سوءتغذیه شود.

در زمان امتحانات و کنکور، به علت فعالیت فکری زیاد ممکن است تمایل به مصرف مواد شیرین افزایش یابد؛ چرا که انرژی لازم برای فعالیت سلول‌های عصبی صرفا از گلوکز است و گلوکز یا قند ساده در اثر متابولیسم کربوهیدرات‌ها (مواد قندی، نشاسته‌ای) حاصل می‌شود؛ لذا ممکن است در اثر فعالیت فکری زیاد، نیاز به کربوهیدرات افزایش یابد. افراط در مصرف انواع شیرینی و موادی که در تهیه آن‌ها از قند و شکر استفاده می‌شود، می‌تواند موجب افزایش وزن و چاقی شود. همچنین باعث برقراری عادت غلط مصرف مواد شیرین در انسان می‌شود و این عادت، چنانچه در دوران کودکی منجر به افزایش وزن نشود، در آینده و با بالا رفتن سن موجب چاقی و عوارض ناگوار ناشی از آن می‌گردد. در ضمن مصرف مواد شیرین به سلامت دندان‌ها لطمه می‌زند و موجب پوسیدگی و خرابی دندان‌ها می‌شود.

چنانچه مواد شیرین نزدیک به وعده‌های اصلی غذایی مصرف شوند، چون قند آن‌ها به سرعت جذب خون شده و موجب افزایش قند خون می‌شود، ایجاد سیری کرده و شخص اشتهایی برای صرف غذای اصلی ندارد. چون شیرینی‌ها ارزش تغذیه‌ای بالایی ندارند و حاوی مقدار کافی مواد مغذی نیستند، لذا نمی‌توانند نیازهای تغذیه‌ای انسان را تامین کنند و چنانچه جانشین غذای اصلی گردند، موجب سوءتغذیه، به خصوص در کودکان و نوجوانان خواهند شد.

در دوران امتحان به علت مشغله‌ی فراوان و صرف وقت زیاد برای درس خواندن، معمولا فرصتی برای ورزش، پیاده‌روی و سایر فعالیت‌های فیزیکی باقی نمی‌ماند. این کمبود تحرک می‌تواند عوارض و اختلالات زیادی در شخص ایجاد کند. برای کسانی که اضافه وزن دارند و یا آمادگی ابتلا به چاقی را دارند، کمبود تحرک موجب افزایش وزن و چاقی می‌شود.

در دوران امتحانات چون شاگردان وقت زیادی را صرف خواندن درس و آماده شدن برای امتحانات می‌کنند و به این علت با عجله و در مدتی کوتاه غذا می‌خورند، بنابراین موادی را ترجیح می‌دهند که به آسانی خورده شوند و نیاز به پوست کندن، خرد کردن و جویدن زیاد نداشته باشند. به این علت معمولا از خوردن فیبر غذایی امتناع می‌ورزند که این امر موجب اختلالات مختلف از قبیل یبوست و در سنین بالاتر افزایش چربی‌های نامطلوب خون؛ بروز عوارض قلبی - عروقی و سکته؛ سرطان؛ افزایش فشارخون، چاقی، دیابت و بسیاری عوارض ناگوار دیگر در آنان می‌شود.

در ایام کنکور و امتحانات پایان سال، کودکان و نوجوانان اکثر اوقات خود را صرف درس خواندن و آماده‌سازی برای امتحان می‌کنند، در نتیجه فرصت کوتاهی را به تغذیه ی خود اختصاص می‌دهند و با عجله غذا می‌خورند و غذا را به خوبی نمی‌جوند. این امر برای سلامت آنان بسیار مضر است؛ زیرا مواد غذایی در دهان در اثر عمل جویدن، خرد و ریز شده و با بزاق آغشته و سپس آماده برای هضم می‌شوند. حال چنانچه این مرحله‌ی مهم به خوبی انجام نشود، اولین مرحله‌ی هضم دچار اختلال می‌گردد و بار دستگاه گوارش سنگین می‌شود که پیامد آن بروز ناراحتی‌های گوارشی است. در ضمن در افراد چاق که اشتهای کاذب برای غذا خوردن دارند، خوب نجویدن غذا و با عجله غذا خوردن موجب مصرف غذای بیشتر شده و زمینه‌ی مناسبی برای چاقی بیشتر فراهم می‌کند.

برخی از شاگردان به علت آن‌که شب‌ها مطالعه می‌کنند و دیر به بستر می‌روند، صبح دیر از خواب برمی‌خیزند و در نتیجه فرصتی برای خوردن صبحانه ندارند و بدون مصرف صبحانه به مدرسه می‌روند. این مسأله عوارض زیادی در بردارد، از جمله آن‌که موجب افت قندخون می‌شود که عوارض عصبی از قبیل سستی، بی‌حالی، خستگی، عصبانیت، بی‌حوصلگی و افسردگی را به همراه دارد. به خصوص کاهش حافظه و قدرت یادگیری، یکی از اختلالات مهم افت قندخون یا «هیپوگلیسمی» است. بنابراین افرادی که بدون خوردن صبحانه در جلسه‌ی امتحان یا کنکور شرکت می‌کنند، شانس کمتری برای موفقیت در امتحان دارند.

به هنگام درس خواندن و آماده شدن برای کنکور یا امتحانات پایان سال، معمولا شاگردان دچار اضطراب و استرس زیادی می‌شوند که این حالات در افراد لاغر موجب کاهش اشتها و عدم مصرف غذای کافی می‌شود و در نتیجه به شدت لاغری کمک می‌کند.

در افراد با وزن بالا، استرس باعث پرخوری عصبی شده و منجر به دریافت مقدار زیادی کالری می‌گردد، که موجب افزایش بیشتر وزن و چاقی می‌شود.
معمولا در دوران امتحان، افراد خوردن آب را فراموش می‌کنند و یا از مصرف آب خودداری می‌ورزند. این امر باعث بروز یبوست، اختلال در سلامت پوست و اختلال در واکنش‌های بیوشیمیایی داخلی بدن می‌شود و سلامت شخص را به خطر می‌اندازد.

عوارض و اختلالاتی که به علت تغذیه‌ی غلط در دوران امتحانات و کنکور ممکن است برای کودکان و نوجوانان پیش آید و سلامت آنان را تهدید کند، عبارتند از:

- کاهش قدرت حافظه و یادگیری و در نتیجه عدم موفقیت در امتحانات؛

- کم‌خونی؛

- کمبود رشد و کوتاهی قد؛

- کاهش قدرت بینایی؛

- ناراحتی‌های عصبی از قبیل بدخلقی، پرخاشگری، بی‌حوصلگی، خستگی و گیجی، افسردگی؛

- کاهش قدرت مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها، که از عوارض آن بیمار شدن مکرر و طولانی شدن دوران بهبودی و ابتلا به امراض مختلف است.

نکاتی که کودکان و نوجوانان در دوران امتحانات و کنکور باید رعایت کنند

استراحت کافی، به خصوص در این دوران که فعالیت فکری زیاد است، بسیار ضروری است. خستگی و بی‌خوابی از عواملی است که قدرت حافظه و یادگیری را کاهش می‌دهد.

تحرک جسمی کافی و متعادل، موجب شادابی و قدرت بیشتر حافظه می‌شود؛ در ضمن از بروز یبوست، چاقی، افزایش چربی های خون و خستگی پیشگیری می‌کند.

مصرف بیشتر لبنیات از قبیل شیر، ماست، پنیر کم چربی، دوغ و کشک، برای کودکان و نوجوانان که در سنین رشد سریع هستند، ضروری است؛ به خصوص در وعده‌های صبحانه، مصرف شیر و پنیر مفید است.

مصرف تمام وعده‌های اصلی غذایی یعنی صبحانه، ناهار و شام و میان وعده صبح و عصرانه مفید است و به خصوص حذف وعده‌های اصلی غذایی توصیه نمی‌شود.

استفاده از میوه‌ها و سبزی‌های تازه، ماهی، تخم‌مرغ (به میزان متعادل) به حفظ سلامت کودکان و نوجوانان کمک می‌کند و در ضمن ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم را به بدنشان می‌رساند.

پروتئین موجود در ماهی و تخم‌مرغ از نوع بسیار خوب و با کیفیت بالاست و برای رشد کودکان و نوجوانان ضروری است.

خوردن صبحانه برای همه افراد به خصوص کودکان و نوجوانان لازم است و به تقویت حافظه آنان کمک زیادی می‌کند.

مصرف آبمیوه‌ها و سبزی‌هایی مانند مرکبات، گوجه‌فرنگی و هویج در دوران امتحان مفید است و حاوی ویتامین‌های ضروری برای حفظ سلامت، تقویت قدرت حافظه، شادابی و افزایش مقاومت آنان در برابر بیماری‌ها است.

کودکان و نوجوانان باید خود را عادت دهند که وقت کافی برای خوردن غذا در نظر بگیرند. به هنگام غذا خوردن، خود را به برنامه‌های جنبی مشغول نکنند و از دیدن فیلم‌های تلویزیونی پرهیجان و یا گوش کردن به داستان‌های مهیج و تکان‌دهنده‌ای که روی اعصاب اثر نامناسب دارد، بپرهیزند.

بحث و گفت‌وگو به هنگام غذا خوردن، به خصوص چنانچه با عصبانیت یا هیجان توأم باشد صحیح نیست؛ زیرا موجب اختلال در هضم و جذب و متابولیسم موادغذایی می‌شود و در نتیجه مانع استفاده کامل سلول‌ها از مواد غذایی می‌گردد. حفظ آرامش روحی، به خصوص موقع غذا خوردن، به حفظ سلامت انسان و استفاده‌ی بیشتر بدن از مواد غذایی مصرفی کمک می‌کند. در ضمن از اختلالات گوارشی از قبیل نفخ؛ سنگینی دستگاه گوارش، تهوع و دل درد، پیشگیری می‌کند.

با تأنی غذا خوردن، داشتن آرامش هنگام صرف غذا و خوب جویدن غذا، از مواردی است که باید به آن توجه زیادی شود و به صورت عادت در انسان، به ویژه در کودکان و نوجوانان درآید.

کودکان و نوجوانان عزیز توجه داشته باشند که دوران امتحان یا کنکور، قسمت طبیعی و عادی زندگی است که لازم است فعالیت فکری بیشتری برای آن صرف شود. این ایام به هیچ‌وجه، دوران بحرانی و خطرناک عمر نیست؛ از این رو در کنار زندگی طبیعی باید با حفظ آرامش، بیشتر به مطالعه پرداخت و خود را برای امتحان آماده کرد.

انتخاب رشته برق خصوصا توسط دانشجویان ممتاز رشته ریاضی به یک سنت و شاید بتوان گفت اپیدمی‌تبدیل شده که شاید بیش از آنکه جایگاه واقعی این رشته را نشان دهد نشان از جوغالبی دارد که باعث می‌شود وقتی از انتخاب اول دانشجویان رشته ریاضی خصوصا دانشجویان ممتاز می‌پرسیم غالبا بدون فکر می‌گویند برق شریف!

برای بررسی این مساله مصاحبه ای با آقای دکتر صادقی مدیرگروه برق دانشگاه امیرکبیر انجام داده ایم که نکات جالب توجه فراوانی دارد و شما را به خواندن آن توصیه می‌کنیم

*جناب آقای دکتر می‌خواهیم بررسی کنیم که آیا جایگاه رشته برق در میان رشته‌های مهندسی به گونه ای هست که برترین دانش‌آموزان ما انتخاب اولشان این رشته باشد؟

- در انتخاب رشته درست می‌فرمایید. درواقع در کنکور دو مساله در ذهن دانش‌آموزان وجود دارد که در اولویت هستند: اول برق دوم شریف. ترکیب رشته و دانشگاه گزینه‌های متعددی برای انتخاب ایجاد می‌کند، همانند نساجی- پلی تکنیک. من فکر می‌کنم اگر ما بنوانیم یک الگوی صحیح علمی‌برای انتخاب رشته و دانشگاه ارائه کنیم که منطقی هم باشد آنگاه دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان می‌توانند با چشم باز انتخاب کنند.

اجازه می‌خواهم سوال شما به دو بخش تقسیم کنم و به عنوان بخش اول به مساله انتخاب رشته‌های کلیشه ای بپردازم.

*دقیقا همینطور است استاد و منظور ما هم همین بود که مثال عمده اش رشته برق شریف است.

-بله رشته‌هایی همانند برق و مکانیک و شاید کامپیوتر و عمران و ... که انتخاب این رشته‌ها یک مقداری مربوط به اطلاع رسانی غیرصحیح و نادرست است و مقداری هم مربوط به جایگاه واقعی رشته و درست است. برگردیم به سوال شما که جایگاه رشته برق بود . اولا رشته برق در حال حاضر در دوره لیسانس به عنوان یک رشته جامع مهندسی ارائه می‌شود و در چهار گزایش سنتی الکترونیک و قدرت و مخابرات و کنترل اراائه می‌شود. حوزه‌های این چهار گرایش در صنعت کاملا با همدیگر فرق دارد و حوزه‌های بسیاری را پوشش می‌دهند که کاملا مجزا از یکدیگرند. مثلا گرایش مخابرات صنایع ارتباطی را در بر می‌گیرد و رشته قدرت در حوزه انرژی وارد می‌شود. برای انتخاب رشته می‌توان دوفضای (شغلی و تحصیلی) را در نظر گرفت: داخل کشور و خارج کشور. متاسفانه مشکل عمده ای که ما داریم مساله فرار مغزها است.

این مساله  باعث می‌شود که اگر کسی جزو نفرات برتر کنکور است اگر نگاهش برای انتخاب رشته به تحصیل و زندگی در خارج کشور باشد یک نوع انتخاب رشته می‌کند و اگر نگاهش به داخل کشور باشد یک نوع دیگر و هرچه به سمت دانشجویان نخبه می‌رویم این انتخاب برای خارج از کشور صورت می‌گیرد.

کشورهایی مثل کشور ما که کشورهای درحال توسعه هستند نیازهایشان با یک کشور صنعتی که مثلا‌های تک (High Tech)  نیاز دارد متفاوت است. به عنوان مثال رشته برق قدرت در داخل کشور بازار کار خوبی دارد چون به عنوان یک کشور در حال توسعه ما در حوزه انرژی به توسعه و کارشناسانی برای این توسعه نیازمندیم. برعکس در رشته‌های‌های تک شاید شما بازار کار مناسبی نداشته باشید.

یک انتخاب رشته خوب در هردو صورت انتخابی است که بازار کار خوبی داشته باشد و دانش‌آموز در آینده مشکل شغل نداشته باشد و بتواند زندگی خوبی داشته باشد. پس این یک انتخاب منطقی است.

در داخل کشور تمام رشته‌هایی که مرتبط با حوزه انرژی و نفت و فرآورده‌های نفتی باشد از این نظر رشته‌های خوب و انتخاب منطقی هستند. رشته‌هایی مثل برق-قدرت، شیمی، پتروشیمی و رشته‌های مرتبط با نفت رشته‌هایی هستند که در کشور بازار کار خوبی دارند. صنعت در حال رشد دیگر در کشور ما که هنوز به اشباع نرسیده و به این زودی هم اشباع نخواهد شد چون کشور در حال توسعه است صنعت مخابرات است.

پس اگر کسی رشته برق را انتخاب کرد از این لحاظ که دو گرایش از چهار گرایش آن با صنایعی که بازار کار فراوان دارند مرتبط هستند انتخاب درست و منطقی انجام داده است.

رشته‌های مکانیک و عمران هم به لحاظ اینکه مرتبط با صنایع مادر هستند و خصوصا رشته عمران که بازار کار خصوصی هم در زمینه ساخت و ساز دارد رشته‌هایی با بازارکار مناسب هستند به همین دلیل این انتخاب‌ها هم منطقی هستند.

*پس به نظر شما ایرادی در این انتخاب‌ها وجود ندارد و انتخاب‌هایی منطقی هستند؟

-بله ! انتخاب برق-مکانیک-عمران برای دانش‌آموزان برتر انتخابی منطقی هستند و باید خدمت شما عرض کنم که اگر هر انتخابی اشتباه باشد در کلان خود را نشان خواهد داد و در این چند دهه ای که از کنکور می‌گذرد تقریبا بجز مقاطعی انتخاب‌ها این بوده است و اگر این انتخاب‌ها اشتباه بود در بازار کار خود را نشان می‌داد.

رشته‌هایی مثل نساجی و معدن اگرچه می‌توانند در کشور ما جای توسعه داشته باشند و بازار کار مناسبی داشته باشند ولی این امکان فعلا به صورت بالقوه است.

به نظر من این انتخاب رشته‌های به قول شما کلیشه ای هنوز به خاطر شرایط کشور درستند ولی اطلاع رسانی و فعال کردن ظرفیت صنایع دیگر مانند معدن که خود رشته‌های وابسته زیادی از تشخیص تا استخراج دارد می‌تواند این انتخاب‌ها را به طور منطقی تغییر دهد.

یک مساله هم معیارهای داخلی است که جامعه دانش‌آموزی دارد چه به لحاظ تاثیری که دبیران و خانواده‌ها دارند و چه نگاهی که دانش‌آموزان به انتخاب دانش‌آموزان سال‌های بالاتر و دانش‌آموزان برتر دارند.

*این درست که عرضه دانشگاه و تقاضای بازار این روند را کنترل می‌کنند ولی دو نکته : اول اینکه تا بازخورد نیاز بازارکار به دانشگاه برسد در هر دوره عده ای فدا می‌شوند و در بازارکار ناموفق می‌مانند. دوم اینکه نسبت ظرفیت رشته‌ها در دانشگاه‌ها نسبت به نیاز کشور آیا متناسب است. مثلا آیا به عنوان یک کشور نفتی ظرفیت دانشگاه‌های ما در رشته‌های نفت و پتروشیمی‌متناسب با نیازمان است؟

- می‌خواهم به نکته ای اشاره کنم: دانشگاه‌ها و دانشکده های آن‌ها با استراتژی و اهداف خاصی درست شده اند و مسئولیت‌هایشان را به عهده گرفته اند و فعالیت‌هایشان را انجام می‌دهند. ارگان‌های مربوطه همانند سازمان آمار کشوری باید اطلاعات شفافی از وضعیت صنعت و نیاز‌های آن تهیه کرده و در اختیار سازمان‌های برنامه ریزی کننده قرار دهند تا نیازسنجی و ظرفیت سازی کنند. مثلا در کشور آمریکا برای پذیرش پزشک از خارج کشور بسته به نیازشان و تعداد شرکت کنندگان سختی و آسانی آزمون‌های پذیرش پزشک خارجی را تنظیم می‌کنند تا ضمن تامین نیاز بیمارانشان وضعیت سطح زندگی و رفاه پزشکان هم دچار مشکل نشود.این مساله با تهیه بانک اطلاعاتی از صنایع و برنامه ریزی قابل حل است.

*در مورد دانش‌آموزانی که برای تحصیل یا کار در خارج کشور انتخاب رشته می‌کنند چطور؟

- برای این دسته از دانش‌آموزان شاید این انتخاب رشته ها غلط باشد . مثلا در کشوری مثل آمریکا رشته ای مانند برق یا حتی مخابرات رشته اول نیست و مثلا ممکن است رشته کامپیوتر یا رشته ‌های علوم پایه یا مثلا بیومتریک انتخاب رشته خوبی باشد. رشته ای مانند مهندسی پزشکی در داخل کشور بازار کار مناسبی ندارد ولی در آمریکا جزو رشته های پرطرفدار و دارای بازار کار مناسب است. ولی در خارج کشور هم این مساله همیشگی و ثابت نیست و به صورت دوره ای با نیاز زمان تغییر می‌کند . مثلا تا همین چند سال پیش اکثر دانشگاه‌های کشور‌های پیشرفته رشته برق-قدرت را نداشتند یا با ظرفیت کم دایر می‌کردند ولی در سه چهار ساله اخیر مجددا رشته برق- قدرت دوباره اوج گرفته به دو دلیل: 1- به خاطر بالا رفتن قیمت نفت و اهمیت پیدا کردن مساله انرژی در کشورهای پیشرفته که بیشتر مساله کشورهای درحال توسعه بود. 2- مساله استفاده از خودروهای برقی که اولویت کشورهایی همانند آمریکا و ژاپن قرار گرفته است.

نکته ای که باید بگویم این است که این‌ها انتخاب‌هایی است که برای دانش‌آموزان برتر و رتبه‌های بالا در کنکور منطقی و درست است و دانش‌آموزانی که رتبه‌های پایین تری دارند نباید عینا جاپای دانش‌آموزان برتر بگذارند چون انتخابی که برای آن‌ها درست و منطقی است ممکن است برای این‌ها اشتباه و غیرمنطقی باشد و باید وضعیت و شرایط خود را بسنجند و به فکر بازار کار برای آینده خود باشند.

یک مثال دیگر بزنم : بچه‌ها به صورت کلیشه ای در انتخاب رشته مکانیک اول جامدات و سیالات را انتخاب می‌کنند بعد ساخت و تولید را در صورتی که بازارکار برای رشته ساخت و تولید بیشتر است.

اگر شما هدفت تحقیق و طراحی و تحصیل در مقاطع بالاتر در خارج باشد شاید جامدات و سیالات شرایط بهتری داشته باشد ولی در بازار کار داخلی ساخت و تولید رشته ای است که شما به محض فارغ التحصیلی در تمام صنایع تولیدی و مونتاژی کار خواهید داشت.

بخشی از انتخاب رشته هم به علایق شخصی دانش‌آموزان بر می‌گردد که متاسفانه خیلی از این علایق حاصل اطلاع نادرست و عدم شناخت و تا حدودی تخیلی است که در این زمینه باید با اطلاع رسانی مناسب  این ذهنیت‌ها را اصلاح کرد.

*فکر نمی‌کنید عدم ارتباط میان  بازارکار و صنایع از یک سو و دانشگاه‌ها از سوی دیگر عامل تشدید کننده این مشکلات است؟

-بله صحیح می‌فرمایید، در کشورهای پیشرفته صنایع و شرکت‌های  بزرگ با اهدای بورس‌های تحصیلی در رشته‌های موردنیازشان و سفارش تحقیقات موردنظرشان به دانشگاه‌ها ضمن برآورده کردن نیازهایشان باعث رشد دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی شان خروجی‌های نیروهای آموزش دیده دانشگاه‌ها را هم با نیازهای خودشان منطبق می‌کنند. دانشگاه‌ها هم با استفاده از این اعتبارات سطح خود و مراکز تحقیقاتیشان را ارتقا بخشیده و توسعه می‌دهند و دانشجویان نخبه را بورس می‌کنند و یک رابطه برد-برد میان بازار کار و دانشگاه شکل می‌گیرد. این رابطه یک آموزش هدفمند را شکل می‌دهد.

 متاسفانه در کشور ما ذهنیتی وجود دارد که اگر ما تعداد دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترایمان را افزایش دهیم این نشان پیشرفت کشور است در صورتی که ما باید تناسب کمی‌و کیفی بین رشته‌ها و فارغ التحصیلان  آن‌ها را باید حفظ کنیم. مثلا نسبت میان کاردانی‌ها و کارشناسی‌ها و کارشناس‌های ارشد در دانشگاه‌ها و تعداد فارغ التحصیلان آن‌ها نسبت مناسبی نیست و رشته‌های کاردانی به نسبت کارشناسی کمتر ارائه می‌شوند در صورتی که تکنیسین برای یک مهندس در حکم سرباز برای یک درجه دار است و در حالت درست همیشه تعداد سربازان بیش از درجه دارها و تعداد درجه دارها بیش از افسرها باید باشدتا سیستم درست کار کند.

این کار باعث می‌شود که توقع‌ها نامعقول بالا برود چون یک مهندس حاضر نخواهد بود کار یک تکنیسین را انجام دهد و یک دکترا هم کار یک کارشناس ارشد را انجام نخواهد داد. نتیجه ای که می‌توانیم بگیریم این است که هم در رشته هم در مقاطع تحصیلی و هم در تعداد فارغ التحصیلان باید سیسنم آموزشی هدفمند باشد.

در واقع هیچ فرقی میان رشته‌های مختلف نیست و رشته بد و خوب نداریم و انسان‌های مختلف باید در هرکدام از این رشته‌ها آموزش ببینند تا بتوانند نیازهای جامعه و خود را برطرف کنند.

*استاد درباره انتخاب رشته صحبت کردید درباره انتخاب دانشگاه چه الگو یا روشی را پیشنهاد می‌کنید؟

- در دانشگاه ما سه دانشجو، استاد و فضای آموزشی و تحقیقاتی را داریم. این سه عنصر باید در یک انتخاب منطقی و درست مدنظر قرار بگیرند. در مورد دانشجویان هر دانشگاهی که دانشجویان نخبه تری داشته باشد سطح دانشگاه بالاتر خواهد بود. در مورد عنصر استاد دانش‌آموزان می‌توانند با مراجعه به سایت دانشگاه‌ها رتبه علمی‌ اساتید را بررسی کنندکه سه درجه دانشیار، استادیار و استاد است. چون رتبه علمی‌اساتید بر اساس فعالیت و سابقه علمی‌ اساتید بالا می‌رود نه بر اساس سابقه کاری آن‌ها این می‌تواند معیار سنجش خوبی باشد. فضای آموزشی دانشگاه‌ها را هم با رفتن و دیدن یا مراجعه به سایت دانشگاه‌ها می‌توان به دست آورد. فاکتور دیگر نسبت دانشجو به استاد است که مهم است که هر چه کمتر باشد بهتر است. رابطه دانشگاه و اساتید با صنعت هم فاکتور مهمی‌است که باید درنظر گرفته شود که هرچه بیشتر باشد بهتر است و نشان به روز بودن و پویایی دانشگاه است. این اطلاعات را هم می‌توان از ارزش و تعداد پروژه‌هایی که دانشگاه‌ها از صنایع می‌پذیرند سنجید و اطلاعات آن را می‌توان از معاونت‌های پژوهشی  و سایت‌های دانشگاه‌ها کسب کرد.

این ها انتخاب هایی است که برای دانش آموزان برتر و رتبه های بالا در کنکور منطقی و درست است و دانش آموزانی که رتبه های پایین تری دارند نباید عینا جاپای دانش آموزان برتر بگذارند چون انتخابی که برای آنها درست و منطقی است ممکن است برای این ها اشتباه و غیرمنطقی باش.

در دانشگاه ما سه دانشجو، استاد و فضای آموزشی و تحقیقاتی را داریم. این سه عنصر باید در یک انتخاب منطقی و درست مدنظر قرار بگیرند

وزارت آموزش عالی در سال‌های اخیر کار خوبی کرد که مساله قطب‌های علمی‌را مطرح کرد و اساتید برتر که رتبه‌های علمی‌بالا و پژوهش‌های و تحقیقات زیادتری دارند را امتیازبندی و طبقه بندی کردند. مثلا دانشکده برق امیرکبیر قطب قدرت و مخابرات است. این به ما نشان می‌دهد که یک دانشگاه در تمام رشته‌ها و گرایش‌ها برتر نیست و علاوه بر انتخاب رشته به قطب بودن گرایش‌های آن هم در دانشگاه مورد نظر توجه داشت.

*باتشکر از جنابعالی امیدواریم در فرصت‌های دیگری بتوانیم از نظرات شما استفاده کنیم.

«عدم تمرکز حواس»، موضوعی است که بسیاری از جوانان به خصوص دانش آموزان دبیرستانی، به دلایل مختلفی، از آن رنج می برند. تمرکز حواس در هر کاری از جمله مطالعه و درس خواندن - از ضروریات است. تمرکز حواس، حالتی ذهنی و روانی است که در آن تمام قوای حسی، روانی و فکری انسان، روی موضوع خاصی متمرکز می شود و تضمین کننده امر یادگیری و انجام دادن صحیح کارها و رهایی از خطرات احتمالی است. در یک جمع بندی کلی، بیشتر افراد به دلایل زیر، با عدم تمرکز فکر و حواس پرتی روبه رو می شوند:

 

1. فشارهای روانی، از عوامل عمده پراکندگی فکری است. بیشتر افراد در مواجهه با موضوعی، اگر معتقد باشند زمان کافی برای حل آن ندارند و یا توانایی حل مسئله و کسب توفیق را در خود نبینند، دچار نگرانی و اضطراب می شوند و در نتیجه این ترس از شکست، افکار منفی، عدم اعتماد به نفس و خیال بافی های منفی گرایانه، توان عمل و ابتکار و خلاقیت را از آنان سلب می کند و به جای اینکه روی موضوع خاص متمرکز شوند، بر ترس و احتمال شکست خود تمرکز می کنند و یأس و ناامیدی بر آنها چیره و موجب حواس پرتی می گردد.
 

2. گاه بعضی از حوادث و اتفاقات، فضای روانی فرد را دچار اختلال می کند. مسائلی نظیر آنچه در زندگی شخصی، تحصیلی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و ... رخ می دهد، تمرکز حواس را از بین می برد.
 

3. گاهی عدم رعایت بهداشت مطالعه و اصول و قوانین آن و بهره نگرفتن از روش مناسب، باعث خستگی جسمی و روانی شده و آمادگی روانی لازم برای مطالعه و درس را از بین می برد. در نتیجه احساس بی علاقگی و به دنبال آن عدم تمرکز حواس، بر شخص مستولی می شود.
 

4. گوناگونی فعالیت های فرد - به خصوص اگر در توان او نباشد - باعث عدم تمرکز حواس می شود.

 

راه های مقابله با عوامل حواس پرتی
 

برای مقابله با هر یک از عوامل یاد شده، باید به راه کار خاص و مناسب آن توجه کرد. نکات زیر می تواند به عنوان راه کارهای کلی، مؤثر واقع شود:

1. در ابتدا و قبل از هر چیز، برای تمام فعالیت های درسی و غیردرسی، برنامه ریزی کنید. اوقات شبانه روز را در یک جدول زمان بندی شده - از هنگام بیداری تا موقع خواب - یادداشت و برای هر کاری، زمان خاص و مناسب معین کنید. بکوشید طبق همان برنامه تنظیم شده، به فعالیت های مشخص (کلاس، مطالعه، استراحت، عبادت، ورزش و ...) بپردازید.
زمان معینی را در طول روز، برای اندیشیدن درباره موضوعات مختلف با تخیلات و افکار مزاحم، اختصاص دهید. این کار حداقل دو فایده مهم دارد: نظم و انضباط در تمام فعالیت ها - حتی در اندیشه ها و افکارتان - راه پیدا می کند که خود بسیار ارزشمند است و نیز اگر افکار مزاحم در غیر زمان معین، به سراغتان آمد و باعث حواس پرتی شما شد، می توانید به خود وعده بدهید که زمان اندیشیدن در این باره، فلان زمان خاص و معین است.
پس برای هر کار و فعالیتی وقتی، مشخص کنید و در آن زمان به هیچ امری، غیر از آن نپردازید.

 

2. اصول و قوانین لازم برای یک مطالعه سودمند را بشناسید و آن را به دقت رعایت کنید. در اینجا به چند مورد اشاره می شود:
الف. با تبیین هدف خویش از مطالعه و درس خواندن، احساس نیاز و انگیزه برای مطالعه را در خود افزایش دهید.
ب. به هنگام مطالعه یا حضور در کلاس، از افکار یأس آفرین، کسل کننده و غیرمنطقی بپرهیزید و همواره امید، قدرت و توانایی را در ذهن خود حفظ کنید.
ج. هنگام مطالعه یا سر کلاس، کاغذ و قلمی داشته باشید و یادداشت بردارید یا مطالب را خلاصه کنید تا در فضای روانی درس و مطالعه قرار داشته باشید؛ نه اینکه به دنبال افکار و ذهنیات خود باشید.
د. با پیش مطالعه وارد کلاس شوید و پرسش هایی که درباره درس به ذهنتان می رسد، بلافاصله از استاد بپرسید. به خود اجازه ندهید سؤال مطرح شده، ذهنتان را به خود مشغول دارد و به تدریج از فضای روانی کلاس خارج شوید. با این روش ساده، می توانید فرایند تدریجی و محتوای درسی کلاس را پی گیری کنید و خود را در فضای درسی یا مطالعه قرار دهید.
ر. زمان و مکان مطالعه، باید از نظر فیزیکی و روانی، از شرایط مناسب برخوردار باشد و عامل حواس پرتی (نظیر سر و صداها، سرما و گرما و نور کم یا خیلی شدید) از محیط مطالعه حذف شود.

3. در صورتی که گوناگونی کارها و فعالیت های غیردرسی، باعث عدم تمرکز می شود، آنها را به حداقل ممکن برسانید و به خود بگویید: در این دوره و زمان، مهم ترین وظیفه و کار من، مطالعه و درس خواندن و ارتقای سطح علمی است و فعالیت های جانبی متعدد، مزاحم وظیفه اصلی من است.

4. اگر مشکلات شخصی، اجتماعی، خانوادگی و ... باعث عدم تمرکز حواستان می شود؛ بدانید که:
الف. زندگی فردی هیچ کس، خالی از مشکل و ذهن هیچ فردی، به طور کامل خالی نیست. از طرف دیگر با صِرف فکر کردن و مشغولیت ذهنی درباره چنین مشکلاتی، هیچ دردی دوا نخواهد شد. پس به خود تلقین کنید که هنگام درس یا مطالعه، ذهن خود را از آن مسائل برهانید.
ب. به هنگام مزاحمت آن افکار، به خود قول بدهید: در این باره خواهم اندیشید (و زمانی را برای این کار در شبانه روز اختصاص دهید.

5. در صورتی که موضوع یا موضوعات خاص و محدودی، باعث حواس پرتی شما می شود، به دنبال راه حل مناسب آن باشید؛ چرا که این در حکم علت عدم تمرکز حواس شما است. پس برای مقابله با آن، ابتدا علت و عامل اصلی را شناسایی کنید و در پی حذف یا تقلیل آن برآیید؛ ولی اگر موضوعات مختلف، باعث حواس پرتی شما می شود؛ به نکات چهارگانه بالا حتماً توجه کنید.

 

روش مطالعه:
افرادی که کتاب های متفرقه بی ترتیب مطالعه می کنند؛ امروز کتابی تاریخی، فردا کتابی روان شناسی، پس فردا کتابی سیاسی و روز دیگر کتابی دینی، هرگز استفاده نمی کنند.

روش صحیح و متد صحیح در مطالعه این است که:
 

اولا، انسان آگاهانه کتاب موردمطالعه خود را بر حسب نیازمندیهای شخصی خود انتخاب کند و مطالعه را در اختیار تصادف قرار ندهد که کتابی به دستم افتاد و مطالعه کردم ( همانطور که بار ها در برگه های برنامه ریزی تذکر دادیم)
ثانیا، در مطالعه آن را به حافظه بسپارد_به مفهوم واقعی سپردن_ یعنی مطالب کتاب را بعد از مطالعه، از حافظه بخواهد ببیند تحویل گرفته یا خیر.
ثالثا، برای این که مطالب خوب به حافظه سپرده شود، کافی نیست یک بار مطالعه ولو آن که حافظه خیلی قوی و نیرومند تر باشد. حداقل دوبار مطالعه پشت سر هم برای یک حافظه قوی و بیش از دوبار برای حافظه های ضعیفتر، پشت سر هم لازم است.
رابعا، باید موضوعی باشد؛ یعنی هر چندی یکبار، موضوعی را برای تفکر انتخاب کند و در اطراف آن، یک سلسله مطالعات انجام دهد؛ کتابهای مربوطه را انتخاب کند، یادداشت کند، خلاصه و نتیجه مطالعات خود را بنویسید. پس از آن خلاصه و نتیجه را در یکی از قفسه های حافظه بگذارد. آن وقت است که حداکثر بهره بردای را از حافظه کرده است، آن وقت است که می توان گفت از نظر شخصی، در یک قسمت از نیروهای شخصی تحت اختیار خود، استعداد رهبری و مدیریت دارد.

خلاصه نویسی از مهم‌ترین شیوه‌های درست مطالعه کردن است زیرا ایـن کار باعث می‌شود که مطالب مهم کتاب همواره در دسترس باشد.
خلاصه‌نویسی کمک می‌کند که افراد حجم زیــاد مطــالب یــک کتـاب را یادداشت کنند و با مراجعه به آن در مدت بسیار کوتاهی بخوانند و به خاطر بسپارند. بسیاری از مطالب کتاب‌هایی را که می‌خوانیم، فرار است و امکان دارد پس از مدتی، از حافظه و ذهتتتتتن انسان پاک شود.
مطالب را در کاغذهایی که در اصطلاح به آن فیش می‌گویند، یادداشت کنیــد . یــــــکی از ویژگی‌های فیش‌برداری این است که مطلب براحتی دردسترس قرار می‌گیرد و می‌توان در هر زمان مطالب کتابی را مطالعه کرد .
دفتر و دفترچه برای یادادشت اصلا مناسب نیست زیرا بدلیل دسته‌بندی نبودن نوشته‌ها، پیدا کردن مطلب مورد نظر بسیار دشـــــوار است. یادداشت برداری نباید بیش از اندازه باشد زیرا خواننده آماتور در صورت زیاد نوشتن از یــادداشت برداری و حتی خواندن کتاب باز می‌ماند.
برای خط کشیدن زیر مطالب مهم کتاب از مداد استفاده کنید تا امکان پاک کردن آن وجود داشته باشد. پس‌از یک ساعت مطالعه ‪ ۱۵دقیقه استراحت کنید و برای آرامش خود، به بیرون بروید و یا از اتاق مطالعه به فضای بیرون بنگرید .  جهت یادگیری کامل هر درس و آمادگی شرکت در امتحانات موثرترین کار خلاصه نویسی درس هــا بـــه دست شخص داوطلب است . استفاده از خلاصه درسهای موجود در بازار ، تنها برای کسانی مفید است که خود ، تک تک درسها را بررسی و چکیده مطالب آن ها را استخراج کرده باشند . در ایــن مــورد ایــن بـحث اگر سوالی دارید یا احتیاج بیشتر به توضیحات احساس میکنید به مشاور خود مراجعه نمایید

اغلب دانش آموزان، دانشجویان و علاقه مندان آموزشی از مربیان و استادان خود بارها پرسش می کنند که چگونه مطالعه کنیم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهی کنیم؟ صبح زود مطالعه کنیم یا شب هنگام؟ با صدای بلند مطالعه کنیم یا به آهستگی مطالب را مرور کنیم؟ پیشکسوتان فرهنگی نیز با توجه به تجربیات و روش های علمی شیوه هایی را توصیه می کنند.

 

مطلب زیر از کتاب زمینه روانشناسی "هیلگارد" تهیه شده که می تواند پاسخگوی برخی از پرسش های مربوط به شیوه های مطالعاتی باشد. با هم این مطلب را مرور می کنیم:

  

اساس امر مطالعه و خواندن بدون فراموشی، یادگیری و حافظه است. در این جا با تکنیک " PQRST" ( که مخفف آن در زبان لاتین، " Preview " مرور اجمالی، " Question " سوال، " Read " خواندن، "Self recitation" تلقین و تکرار " Test" آزمون است) آشنا می شوید.

  

▪ مرحله P (مرور اجمالی):

  

در اولین گام مطالعه، مروری اجمالی بر کل مطالب مورد مطالعه کنید تا از موضوعهای اصلی آن تصوری پیدا کنید. این کار را می توان با خواندن رئوس مطالب و سپس گفتارهای اصلی و تصاویر و عکس های آن انجام داد.

  

مهمترین جنبه مرحله مرور اجمالی این است که می توان خلاصه مطالب را در پایان هر فصل به دقت خواند و در مورد هر یک از نکاتی که در این خلاصه آمده است تامل کرد. خواه ناخواه به ذهنتان خطور می کند که باید پس از خواندن مطالب جواب را پیدا کرده باشید و دستاورد این مرحله، به دست آوردن دید کلی نسبت به عناوین فصل ها و نحوه سازماندهی آنهاست.

  

▪ مرحله Q (پرسش کردن):

  

عناوین اصلی مطالب را به یک یا چند پرسش تبدیل کنید؛ پرسش هایی که با خواندن آن گفتارها، به پاسخ آنها دست می یابید. باید از خود بپرسید: " مطالب عمده ای که مولف می خواهد در این گفتار بیان کند، چیست؟ "

 

▪ مرحله R (خواندن):

 

در این مرحله، گفتار مورد نظر را با دقت به معنای آن بخوانید و بکوشید جواب پرسش هایی را که در مرحله Q مطرح کرده بودید بیابید، لذا باید در مورد آنچه که در دست مطالعه دارید تامل کنید و آن را به مطالب دیگری که می دانید ارتباط دهید. پس می توان واژه ها یا عبارات کلیدی را در متن علامت زد. اصولا می بایست ۱۰ الی ۱۵ درصد متن را علامت زد زیرا در این مرحله، هدف این است که واژه ها یا مطالب اصلی متن مشخص شود تا بعد بتوانید آنها را مرور کنید. تا وقتی تمام گفتار و مطالب کلیدی آن را نخوانده اید یادداشت برندارید این کار کمک می کند اهمیت نسبی هر نکته را دریابید.

 

▪ مرحله S (تلقین و تکرار):

 

پس از به پایان رساندن مطالعه مطالب بکوشید تا نکات عمده آن را به یاد آورید و اطلاعاتی را که در آن مطرح شده است از حفظ بیان کنید، درس پس دادن به خود، روش بسیار موثری برای تثبیت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بیان کنید و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگویید. در نبود افراد بهتر است با صدای بلند این کار را انجام دهید اما اگر افراد دیگری هم حضور دارند می توانید این کار را در ذهنتان انجام دهید. مطلب را با متن مقابله کنید تا مطمئن شوید که آنها را درست و کامل به یاد آورده اید. با تکرار یا از برکردن مطالب، متوجه می شوید که چه چیزهایی را به خاطر نسپرده اید. این کار به شما کمک می کند تا اطلاعات را در ذهن خود سازماندهی کنید. پس از آنکه گفتار اولی به پایان رسید می توانید به گفتار بعدی بپردازید و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به کار بندید. همین روش را تا پایان گفتارهای یک فصل اعمال کنید.

 

▪ مرحله T (آزمون):

 

پس از پایان مطالعه یک فصل، باید از خودتان امتحان بگیرید و کل مطالب فصل را مرور کنید. بنابراین یادداشت های خود را دوره کنید و ببینید که آیا نکات اصلی را به یاد می آورید یا نه؟ بکوشید تا دریابید که مطالب مختلف فصلها چه ارتباطی با هم دارند؟ در مرحله T ، ممکن است برای یافتن مطالب و نکات کلیدی به کل فصل مراجعه کنید و در این مرحله باید خلاصه فصل ها را بخوانید، همچنین به هر مدخلی جزئیات بیشتری بیفزائید. مرحله T را نباید به شب امتحان موکول کرد، بهترین زمان برای اولین مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آن است.

 

پژوهشهای انجام شده نشان می دهد که روش (PQRST) بسیار مفید بوده است، به گونه ای که بر روخوانی ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحیت دارد، مرحله تلقین و تکرار در این روش بسیار مهم است. به جای چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعه را برای حفظ کردن فعالانه مطالب صرف کنید.

بر اساس پژوهشهای انجام شده، خواندن دقیق خلاصه مطالب هر فصل، پیش از خواندن آن، بهره وری مطالعه را بسیار بیشتر می کند. خواندن خلاصه هر فصل سبب می شود که کل مطالب آن در ذهن سازماندهی شود. حتی اگر نخواهید از تمام مراحل روش (PQRST) پیروی کنید خوب است به اهمیت تلقین و تکرار و خواندن خلاصه مطلب فصل برای ورود به مطلب توجه خاصی مبذول کنید

متاسفانه در مدرسه و دانشگاه چیزی راجع به چگونه درس خواندن نمی آموزند . یادگیری و مطالعه ، رابطه ای تنگاتنگ و مستقیم با یکدیگر دارند، تا جایی که می توان این دو را لازم و ملزوم یکدیگر دانست. برای اینکه میزان یادگیری افزایش یابد باید قبل از هرچیز مطالعه ای فعال و پویا داشت .

 

شیوه صحیح مطالعه ،چهار مزیت عمده زیر را به دنبال دارد:

  

۱) زمان مطالعه را کاهش میدهد.

  

۲) میزان یادگیری را افزایش میدهد .

  

۳) مدت نگهداری مطالب در حافظه را طولانی تر می کند.

  

۴) بخاطر سپاری اطلاعات را آسانتر می سازد.

  

برای داشتن مطالعه ای فعال وپویانوشتن نکات مهم درحین خواندن ضروری است تابرای مرورمطالب،دوباره کتاب رانخوانده ودر زمانی کوتاه ازروی یادداشتهای خودمطالب رامرور کرد .

  

یادداشت برداری ، بخشی مهم و حساس از مطالعه است که باید به آن توجهی خاص داشت . چون موفقیت شما را تا حدودی زیاد تضمین خواهد کرد و مدت زمان لازم برای یادگیری را کاهش خواهد داد. خواندن بدون یادداشت برداری یک علت مهم فراموشی است.

  

● شش روش مطالعه :

  

خواندن بدون نوشتن ،خط کشیدن زیرنکات مهم، حاشیه نویسی وخلاصه نویسی، کلید برداری خلاقیت و طرح شبکه ای مغز

  

۱) خواندن بدون نوشتن:

  

روش نادرست مطالعه است . مطالعه فرآیندی فعال و پویا است وبرای نیل به این هدف باید از تمام حواس خود برای درک صحیح مطالب استفاده کرد. باید با چشمان خود مطالب را خواند، باید در زمان مورد نیاز مطالب را بلند بلند ادا کرد و نکات مهم را یادداشت کرد تا هم با مطالب مورد مطالعه درگیر شده و حضوری فعال و همه جانبه در یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز ، خصوصا” قبل از امتحان ، بتوان از روی نوشته ها مرور کرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجددا” به خاطر سپرد .

  

۲) خط کشیدن زیر نکات مهم :

  

این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر است ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش بعضی از افراد بجای آنکه تمرکز و توجه بروی یادگیری و درک مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط کشیدن زیر نکات مهم می گردد .حداقل روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملا” درک کنند و سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه آنکه در کتاب بدنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن را خط بکشند .

  

۳) حاشیه نویسی :

  

این روش نسبت بدو روش قبلی بهتر است ولی بازهم روشی کامل برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیتی چندان برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.

  

۴) خلاصه نویسی :

  

در این روش شما مطالب را میخوانید و آنچه را که درک کرده اید بصورت خلاصه بروی دفتری یادداشت می کنید که این روش برای مطالعه مناسب است و از روشهای قبلی بهتر می باشد چرا که در این روش ابتدا مطالب را درک کرده سپس آنها را یادداشت می کنید اما بازهم بهترین روش برای خواندن نیست .

  

۵) کلید برداری :

  

کلید برداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است . در این روش شما بعد از درک مطالب ، بصورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می کنید و در واقع کلمه کلیدی کوتاهترین، راحتترین ،بهترین وپرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می شود .

 

۶) خلاقیت و طرح شبکه ای مغز:

 

این روش بهترین شیوه برای یادگیری خصوصا” فراگیری مطالب درسی است .در این روش شما مطالب را میخوانید بعد از درک حقیقی آنها نکات مهم را به زبان خودتان و بصورت کلیدی یادداشت می کنید و سپس کلمات کلیدی را بروی طرح شبکه ای مغز می نویسد ( در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی می کنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص می کنید)تا در دفعات بعد به جای دوباره خوانی کتاب ، فقط به طرح شبکه ای مراجعه کرده وبا دیدن کلمات کلیدی نوشته شده بروی طرح شبکه ای مغز ، آنها را خیلی سریع مرور کنید . این روش درصد موفقیت تحصیلی شما را تا حدود بسیار زیادی افزایش میدهد و درس خواندن را بسیار آسان می کند. و بازده مطالعه را افزایش میدهد.

 

● شرایط مطالعه

 

((بکارگیری شرایط مطالعه یعنی بهره وری بیشتر از مطالعه ))

 

شرایط مطالعه ، مواردی هستند که با دانستن ، بکارگیری و یا فراهم نمودن آنها ، می توان مطالعه ای مفیدتر با بازدهی بالاتر داشت و در واقع این شرایط به شما می آموزند که قبل از شروع مطالعه چه اصولی را به کار گیرید ، در حین مطالعه چه مواردی را فراهم سازید و چگونه به اهداف مطالعاتی خود برسید و با دانستن آنها می توانید با آگاهی بیشتری درس خواندن را آغاز کنید و مطالعه ای فعالتر داشته باشید :

 

۱) آغاز درست :برای موفقیت در مطالعه ،باید درست آغازکنید.

 

۲) برنامه ریزی : یکی از عوامل اصلی موفقیت ، داشتن برنامه منظم است .

 

۳) نظم و ترتیب: اساس هر سازمانی به نظم آن بستگی دارد .

 

۴) حفظ آرامش: آرامش ضمیر ناخود آگاه را پویا و فعال میکند.

 

۵) استفاده صحیح از وقت :بنیامین فرانکلین، ((آیا زندگی را دوست دارید؟ پس وقت را تلف نکنید زیرا زندگی از وقت تشکیل شده است .))

 

۶) سلامتی و تندرستی: عقل سالم در بدن سالم است .

 

۷) تغذیه مناسب: تغذیه صحیح نقش مهمی در سلامتی دارد.

 

۸) دوری از مشروبات الکلی : مصرف مشروبات الکلی موجب ضعف حافظه می شود .

 

۹) ورزش : ورزش کلید عمر طولانی است .

 

۱۰) خواب کافی: خواب فراگیری و حافظه را تقویت می کند.

 

۱۱) درک مطلب:آنچه در حافظه بلند مدت باقی می ماند ، یعنی مطالب است .

 

● چند توصیه مهم که بایدفراگیران علم ازآن مطلع باشند.

 

▪ حداکثر زمانی که افراد می توانند فکر خود را بروی موضوعی متمرکز کنند بیش از ۳۰ دقیقه نیست ، یعنی باید سعی شود حدود ۳۰ دقیقه بروی یک مطلب تمرکز نمود و یا مطالعه داشت و حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه استراحت نمود سپس مجددا” با همین روال شروع به مطالعه کرد.

 

▪ پیش از مطالعه از صرف غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید. و چند ساعت پس از صرف غذا مطالعه نمائید چون پس از صرف غذای سنگین بیشتر جریان خون متوجه دستگاه گوارش میشود تا به هضم و جذب غذا کمک کند و لذا خونرسانی به مغز کاهش می یابد و از قدرت تفکر و تمرکز کاسته میشود . از مصرف الکل و دارو هم خودداری فرمائید همچنین غذاهای آردی مثل نان و قندی قدرت ادراک و تمرکز را کم می کند نوشابه های گازدارهم همینطور هستند.

▪ ذهن آدمی با هوش است اگر یادداشت بردارید خود را راحت از حفظ و بیاد سپاری مطالب می کند و نیز همزمان نمی توانید هم مطلبی را بنویسید و هم گوش دهید . پس در حین مطالعه لطفا” یادداشت برداری ننمائید

 

همزمان با آغاز فصل امتحانات، بسیاری از دانش آموزان، با احساس ناخوشایندی مواجه می شوند که با نشانه هایی چون تنش، وحشت و دلهره همراه است. این حالت در برخی افراد با لرزش در صدا، تعریق، تپش قلب، تنگی و کوتاهی نفس، لکنت زبان و خشکی دهان شروع می شود و بسته به میزان پیشرفت آن به ناراحتی های گوارشی، حالت تهوع و گاه کاهش سیستم دفاعی بدن می انجامد. این حالات نمادی از بروز «اضطراب امتحان» است.

 

برخی دیگر از صاحبنظران در مورد تعریف اضطراب امتحان می گویند: «هنگامی که افراد نسبت به کارآمدی، توانایی و استعداد خود در شرایط امتحان، دچار نگرانی و تردید می شوند، حالتی توام با پریشانی، هراس، تپش قلب و بی قراری به آنها دست می دهد که رفته رفته از توانایی ذهن آنها می کاهد و در نهایت به «افت تحصیلی» آنها منجر می شود.

  

ابتدا لازم است بین انواع اضطراب امتحان تفاوت قائل شویم. به این ترتیب که اگر اضطراب دانش آموزان نتیجه عدم آمادگی برای امتحان باشد، واضح است که این واکنش، طبیعی و منطقی است و می تواند موجب احساس مسئولیت و برنامه ریزی بیشتر برای امر آموزش و یادگیری شود. ولی اگر دانش آموزان با وجود مطالعه کافی و داشتن آمادگی برای امتحان، هنوز هم دچار استرس و نگرانی هستند، واکنش آنها غیرمنطقی و ناتوان کننده تلقی می شود.

  

به این ترتیب از آن جایی که اگر نگرانی از امتحان، از حد اعتدال خارج شود از توانایی ذهن آدمی می کاهد و اگر این حالت درمان نشود به یکی از دلایل اصلی افت تحصیلی مبدل می شود، لازم است علل و عوامل به وجود آورنده ی اضطراب امتحان به خوبی شناخته شوند و راه کارهای مناسبی برای رفع آن ارائه شود.

  

به عقیده صاحب نظران، در به وجود آمدن اضطراب عوامل گوناگونی تاثیر دارند که به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند:

 

۱) عوامل فردی و شخصیتی

 

۲) عوامل خانوادگی

 

۳) عوامل آموزشگاهی و اجتماعی

 

 
در این نوشتار سعی شده است ضمن توجه به عوامل سه گانه فوق، به زبانی ساده تر، نقش و وظیفه خود دانش آموزان، خانواده و اولیای مدرسه را بررسی و راه کارهای مناسبی ارائه نماییم.

 

  

نقش و وظیفه دانش آموزان

  

برای عملکرد بهتر در امتحان، دانش آموزان باید موارد زیر را به کار ببندند تا در امتحانات با مشکل اضطراب روبرو نشوند. والدین نیز نظارت کنند.

  

۱) به خدا توکل کنید. مطمئن باشید یاد خدا آرامش بخش دلهاست.

  

۲) برای مطالعه خود روش مناسبی را اختیار کنند و برای انجام مطالعه، برنامه ریزی داشته باشند.

  

۳) از تلنبار کردن مطالب امتحان اجتناب کنند بدانند که نمی تواند یک روز مانده به امتحان بر همه مطالب درسی تسلط کافی داشته باشند. چون وقت کافی برای انجام این کار را ندارند.

  

۴) از طوطی وار حفظ کردن، بپرهیزند. اگر در یادگیری مطالب درسی مشکل دارند، علت را پیدا کرده و آن را رفع کنند.

  

۵) با آمادگی کافی و به موقع در جلسات امتحان حاضر شوند. ضمنا سعی کنند همه وسایل مورد نیاز (مثل مداد، خودکار، خط کش و...) را به همراه داشته باشند. با انجام این کار ساده، دیگر نیازی به قرض گرفتن وسایل از دیگران ندارند.

  

۶) نسبت به امتحان مثبت اندیش باشند. امتحان معیار ارزشیابی دانسته ها و توانایی های آنها است.

  

۷) نکات مهم هر درس را یاد بگیرند و با مرور دائمی آن ها، همیشه خود را برای امتحان آماده نگه دارند.

  

۸) برای موفقیت در هر آزمون، سعی کنند از هر درس، تعدادی سوال ساده، متوسط و سخت تهیه کنند تا با پاسخگویی دقیق به آنها، بتوانند تا حدود زیادی موفقیت خود را تضمین کرده باشند.

  

۹) در هر امتحان، ابتدا به سوالاتی پاسخ دهند که آنها را دلگرم می کند را یعنی ابتدا به سراغ آسان ترین سوال ها، بروند. بعد به سوالاتی که نمره ی بیشتری دارند جواب دهند آن گاه به آنهایی پاسخ دهند که مشکل تر است یا جواب دادن به آنها وقت بیشتری می گیرد. و در آخر به سراغ آنهایی بروند که نمره کمتری دارند. به زبان ساده تر، باید برای پاسخگویی از یک برنامه ی منظم پیروی کنند.

  

۱۰) اگر به نظر می آید نمی توانند به کل سوال ها پاسخ دهند، روی آن بخش هایی متمرکز شوند که پاسخ آن ها را به خوبی می دانند.

  

۱۱) برای پاسخ دادن به سوالات چند گزینه ای، باید بدانند که گزینه ها مطلقا یا درستند یا غلط. پس به کلمات کلیدی در سوال دقت کنند. ابتدا تمام گزینه ها را بخوانند، سپس گزینه های آشکارا غلط را کنار زده و آن گاه گزینه درست را انتخاب کنند.

 

ضمناً از پاسخ دادن به سؤالاتی که از جواب آنها اطمینان ندارند، جداً خودداری کنند یا با حدس و گمان پاسخ ندهند. چون این نوع سؤالات معمولا نمره منفی دارند.

 
۱۲) برای پاسخ به سؤالات تشریحی نیز طرح کلی داشته باشند. از لفاظی بپرهیزند. فقط به آنچه از آنها خواسته شده است، پاسخ دهند. جواب ها را با دلیل ثابت کنند و اگر اصطلاح خاصی را فراموش کرده اند، آنچه را که می دانند به زبان خود بیان کنند.

 

۱۳) به ویژه در فصل امتحانات، از معاشرت با دوستانی که در دانش آموزان اضطراب ایجاد می کنند، جدا دوری کنند. چون اضطراب و نگرانی همچون یک بیماری مسری، خیلی زود به دیگران سرایت می کند.

 

۱۴) هر روز صبحانه مناسب و مغذی میل کنند. زیرا مغز انسان بدون تغذیه مناسب در انجام فعالیت های لازم مانند حل مسئله، یادآوری و... با مشکل مواجه می شود.

 
۱۵) قبل از تحویل برگه امتحانی دست کم یک بار نوشته ها را کنترل نموده تا اگر نکاتی را در حین نوشتن فراموش کرده اند، کامل کنند.

 

● نقش و وظیفه والدین

 

۱) نه تنها در تمام ایام سال تحصیلی بلکه به ویژه در فصل امتحانات، شرایط فیزیکی و عاطفی مناسبی را برای فرزندانتان فراهم آورید.

 

۲) همیشه سعی کنید آخرین وضعیت درسی فرزندانتان را از مدرسه جویا شوید. به ا ین ترتیب شما بهتر می توانید نقاط ضعف درسی آنها را پیدا کرده و برای رفع آنها برنامه ریزی نمایید.

 

۳) از فرزندانتان بخواهید تمام تلاش خود را برای یادگیری صرف کنند نه کسب نمره.

 

۴) به آنها اطمینان دهید که از ایشان توقع بیش از حدی ندارید. به علاوه همیشه عملکرد آنها را با خودشان مقایسه کنید. در صورت پیشرفت، آنها را تشویق و درغیراین صورت، علت یابی نموده و در صدد رفع آنها برآیید.

 

۵) بکوشید فرزندانتان اهمیت مطالعه و درس خواندن را به خوبی درک کنند. برای این منظور از شیوه های آمرانه استفاده نکنید.چون تجربه نشان داده است که دراین صورت اضطراب بیشتری را به آنها منتقل خواهید کرد.

 

۶) در روزهای امتحان، فضای خانواده را شاد و آرام نگه دارید. از مشاجره و برخوردهای لفظی به ویژه با فرزندانتان پرهیز کنید. زیرا کارشناسان معتقدند فضای روانی و عاطفی نامطلوب خانواده در ایام امتحان، از توانایی تمرکز ذهن دانش آموزان می کاهد و رفتار آنها را دچار اختلال می کند.

 

● نقش و وظیفه اولیای مدرسه

 

۱) همواره بکوشید روش های مطالعه صحیح را به دانش آموزانتان آموزش دهید.

 

۲) سؤالات امتحانی را با هدف ارزیابی دانسته های دانش آموزان طراحی کنید نه آنچه را که آنها نمی دانند!

 

۳) در طراحی سؤالات، از اصول سنجش و اندازه گیری پیروی کنید.

 

۴) به منظور آشنایی دانش آموزان با سؤالات، نحوه امتحان و نیز شناخت نقاط ضعف و قوت آنها، بر اجرای امتحانات مستمر همت گمارید.

 

۵) از ایجاد رقابت ناسالم درمیان دانش آموزان جدا اجتناب ورزید.

 

۶) زمان هر آزمون را با توجه به سختی و یا آسانی دروس تنظیم کنید. به همین منظور از برگزاری امتحانات با وقت بسیار کم دوری کنید.

 

۷) آزمون ها را در مکان های مناسب برگزار نموده و سعی کنید تا حد امکان شرایط مطلوب از نظر تهویه، نورکافی، دمای مناسب و حذف عوامل صوتی مزاحم فراهم شده باشد.

 

۸) سعی کنید با دانش آموزانتان به گونه ای صحیح برخورد کنید. تا حد امکان برای امتحانات ارزش بیش از حد قائل نشوید.

 

۹) انتظارات نابجای معلمان و شناخت ناکافی آنان از توانایی ها و استعدادهای دانش آموزان می تواند به فشار روانی منجر شود و در نتیجه اضطراب و استرس را بیشتر کند.

 

۱۰) سعی کنید شرایط به گونه ای باشد که معلم مربوطه در جلسه آزمون حضور یابد. درغیر این صورت حتماً با بیان جملاتی آرامش بخش، به دانش آموزانتان روحیه بدهید.

 

۱۱) سؤالات امتحانی را با کیفیتی بالا تهیه و تکثیر کنید.

درپایان لازم به ذکر است یادآور شویم که هرچند این نوشته ها می تواند در بهتر درس خواندن و جلوگیری از اضطراب کمک نماید ولی باید بدانید فقط خواندن این مطالب کافی نیست بلکه باید به این مطالب عمل کنید.

) ضرورت مشاوره تحصیلی برای دانش آموزان

 

مشاوره تحصیلی به دانش آموزان کمک می کند ویژگی ها و استعدادهای خود را بهتر شناخته و به موارد و خصوصیاتی که به آنها توجه نداشته اند و یا میزان توجه به آنها کمتر بوده، بیشتر توجه نمایند. علاوه بر این اطلاعات آنها را در زمینه های مختلف تحصیلی تقویت کرده و در صورت وجود نواقصی در عملکردشان آنها را شناسایی و راه حل هایی برای رفع نواقص ارائه می دهد و به این ترتیب دانش آموزان می توانند عملکرد بهتری نسبت به گذشته در زمینه درسی داشته باشند و انتخاب های بهتری انجام دهند و اشکالات احتمالی را نیز مرتفع نمایند.

  

۲) ضرورت مشاوره تحصیلی برای والدین

  

در امر تحصیل، خانواده و والدین نقش بسزایی دارند به طوری که عامل خانواده از عوامل مهم در زمینه پیشرفت تحصیلی دانش آموز یا وقوع افت تحصیلی است. انگیزه ها و علایق تحصیلی دانش آموز در خانواده شکل یافته و به آن جهت داده می شود و مسیری برای هدایت آن فراهم می شود. خانواده سرعت دانش آموز در رسیدن به اهداف تحصیلی را تنظیم می کند.

  

خانواده های بدون انگیزه و بدون اطلاع و غیرفعال موجب کاهش سرعت دانش آموزان با استعداد می شوند. بدین جهت در فرایند مشاوره تحصیلی لزوم انجام مشاوره با والدین ضرورت و اهمیت خاصی پیدا می کند. از این رو لازم است والدین و به طور کلی خانواده نیز اطلاعات کافی از ویژگی ها و استعدادهای فرزندان خود کسب نمایند و کمک ها و یاری مفیدی برای فرزندانشان فراهم نمایند.

  

۳) ضرورت مشاوره تحصیلی در زمینه انتخاب رشته ها و مشاغل

  

گاه انتخاب هایی که دانش آموزان در زمینه رشته ها و مشاغل انجام می دهند عاری از هرگونه دلیل منطقی و اطلاعات مناسب است. معیارهایی که دانش آموزان در چنین مواردی برای انتخاب های خود برمی گزینند ملاک هایی کاذب و نامناسب است. مثل انتخاب رشته ریاضی فیزیک به خاطر وجهه اجتماعی آن یا به خاطر چشم همچشمی و یا به خاطر دنباله روی از یک دوست و یا همراه با او بودن در طول تحصیل. چنین انتخاب هایی به احتمال بیشتری محکوم به شکست خواهند بود.

 
مشاوره از آن جهت ضرورت می یابد که اهمیت چنین انتخاب هایی به دانش آموز گوشزد شود تا او ملاک های مناسبی برای تصمیمات خود اتخاذ کند و از احتمال شکست خویش در آینده پیشگیری نماید.

  

۴) ضرورت مشاوره تحصیلی در زمینه جلوگیری از افت تحصیلی

  

برخی از دانش آموزان به خاطر شرایط ویژه ای که دارند بیشتر در معرض افت تحصیلی هستند و برخی از آنها افتان و خیزان تجربه هایی از افت تحصیلی داشته اند. برخی از علل افت تحصیلی این دانش آموزان به عوامل بیرونی مثل: خانواده، مدرسه و ... مربوط می شود و برخی علل فردی هستند مثل: انگیزه خود فرد روش های مطالعه، برنامه ریزی و ... . مشاوره تحصیلی برای این دسته از دانش آموزان اهمیت بسزایی دارد که در جریان مشاوره به این دانش آموزان کمک می شود علت افت ها و شکست های خود را بشناسند و با راهکارهایی آشنا شوند که به آنها در رفع آن علل و یا کاهش تاثیر آنها در مسائل تحصیلی شان کمک می کند، در واقع انجام چنین مشاوره هایی می تواند با احیای نیروهای بالقوه فرد، او را در تمام مسیر تحصیلی اش همراهی کند.

 

۵) ضرورت مشاوره تحصیلی در زمینه سرعت بخشیدن به فرایند تحصیل و مطالعه

 

برخی دانش آموزان و خانواده های آنها مایلند عملکرد بهینه خود را در زمینه تحصیل بهبود بخشند. این دانش آموزان ممکن است دانش آموزانی متوسط و یا قوی باشند. به هر حال تمایل دارند روش هایی را بیاموزند و اطلاعاتی مناسب و مفید کسب کنند که کارایی آنها را در زمینه تحصیلی بالا ببرد. مشاوره، چنین راهکارهایی را برای افراد فراهم می سازد و بر احتمال موفقیت آنها در سطح پیشرفته تر می افزاید.

 

۶) ضرورت مشاوره تحصیلی برای تشخیص و هدایت دانش آموزان استثنایی

 

درصد کمی از دانش آموزان در گروه دانش آموزان استثنایی قرار دارند. دانش آموزان استثنایی شامل دانش آموزانی می باشند که معلولیت هایی در زمینه های مختلف جسمی مثل شنوایی، بینایی و یا هوش دارند. لزوم مشاوره برای این دسته از دانش آموزان به وفور احساس می شود و به دلیل اینکه آنها و خانواده هایشان نیازمند اطلاعات بیشتری در ارتباط با آینده تحصیلی و شغلی آنها هستند، با بررسی توانایی آنها در مورد شغل و تحصیلاتشان تصمیماتی اتخاذ می شود. این افراد با توجه به ضرورت اینکه زودتر از بقیه دانش آموزان باید حرفه و مهارتی را بیاموزند احتیاج مبرمی به مشاوره تحصیلی دارند.

 

۷) ضرورت مشاوره تحصیلی برای دانش آموزان تیزهوش و نابغه

 

این دسته از دانش آموزان، قشر پر نیرو و قابل توجهی برای دست اندرکاران تعلیم و تربیت و جامعه هستند. سرمایه گذاری و استفاده از انواع خدمات مشاوره ای در کنار سایر امکاناتی که برای آنها در مدارس ویژه فراهم می آید ضرورت دارد. از دست رفتن چنین نیروهایی به خاطر انتخاب ها و تصمیمات نادرست، زیان های قابل توجهی به بار خواهد آورد.

 

دوره نوجوانی در انتقال علم و دانش به نوجوانان دوره مهمی محسوب می شود. از آنجا که نوجوان از نظر ذهنی دارای تفکر انتزاعی می شود، علوم را به طور انتزاعی درک می کند و معمولا با جنبه های مختلف علم و مهارتهای مورد نیاز مشاغل آینده آشنا می شود.

 

عده ای از نوجوانان در مسائل تحصیلی دچار شکست می گردند که می توان گفت مواجهه نوجوان با شکست ها و ناکامی ها و تحصیل که معمولا با بی علاقگی نسبت به مسائل تحصیلی و کاهش نمرات درسی شروع می شود افت تحصیلی نام دارد.

 

در خاتمه باید متذکر شد؛ والدین در مواجهه با افت تحصیلی نوجوانان باید انعطاف پذیر بوده و رفتارهای خشونتآمیزی با وی نداشته باشند و در عوض، موفقیت های تحصیلی او را تقویت نموده و به او پاداش دهند زیرا در یادگیری همیشه حضور پاداش و تقویت انگیزه اهمیت بسیاری دارد زیرا فرد از طریق تقویت انگیزه می تواند به یادگیری بیشتری دست یابد و در غیر این صورت عدم تقویت فرد در هنگام افت تحصیلی موجب ترک تحصیل نوجوان خواهد شد.

به عبارت دیگر والدین باید به نوجوان توجه کافی را مبذول داشته و روحیه اعتماد به نفس وی را افزایش دهند و در وی نسبت به درس خواندن، انگیزه و هدف ایجاد کنند. در غیر این صورت هر گونه رفتار مخالفی در والدین موجب شکست و از بین رفتن اعتماد به نفس وی خواهد شد. مربیان نیز به هنگام افت تحصیلی نوجوانان باید توجه کافی داشته باشند که افت تحصیلی نشانه عدم توانایی تحصیلی آنها نیست و باید آنها را به اندازه کافی تقویت نمایند.