تبیان، دستیار زندگی

در صورتی که آدمی به هنگام سفر مطمئن باشد که دشمنی قوی همواره اورا زیر نظر داشته ودر پی فرصتی است که به او ضربه بزند طبعا" با هوشیاری و آمادگی بیشتری طی مسیر می نماید؛ خداوند در آیه شریفه فرزندان ادمی را آگاه میسازد که دشمنی قسم خورده همواره در کمین اوست :

اى فرزندان آدم مگر با شما عهد نكرده بودم كه شیطان را مپرستید زیرا وى دشمن آشكار شماست (60)یس

و چه بسا اگر خداوند بر انسانها نگهبانانی قرارنداده بود که از او محافظت نمایند کنتر کسی میتوانست به سر منزل مقصود رسد:

براى انسان، مأمورانى است كه پى در پى، از پیش رو، و از پشت سرش او را از فرمان خدا [= حوادث غیر حتمى] حفظ مى‏كنند؛ [امّا] خداوند سرنوشت هیچ قوم [و ملّتى] را تغییر نمى‏دهد مگر آنكه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند! و هنگامى كه خدا اراده سوئى به قومى [بخاطر اعمالشان] كند، هیچ چیز مانع آن نخواهد شد؛ و جز خدا، سرپرستى نخواهند داشت!

آیه: (الرعد/11)‏

 (النساء/1)
-------------------------------------------------------------
متن قرآن
-------------------------------------------------------------
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِی خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً كَثِیراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَیْكُمْ رَقِیباً

ترجمه فارسى (مكارم)‏
-------------------------------------------------------------
«1» به نام خداوند بخشنده بخشایشگر. اى مردم! از [مخالفت] پروردگارتان بپرهیزید! همان كسى كه همه شما را از یك انسان آفرید؛ و همسر او را [نیز] از جنس او خلق كرد؛ و از آن دو، مردان و زنان فراوانى [در روى زمین] منتشر ساخت. و از خدایى بپرهیزید كه [همگى به عظمت او معترفید؛ و] هنگامى كه چیزى از یكدیگر مى‏خواهید، نام او را مى‏برید! [و نیز] [از قطع رابطه با] خویشاوندان خود، پرهیز كنید! زیرا خداوند، مراقب شماست.

ترجمه انگلیسى
-------------------------------------------------------------

خلاصه حالات نهمین معصوم ، هفتمین اختر امامت

آن حضرت روز یك شنبه ، هفتم ماه صفر، سال 128 هجرى قمرى ⁽²⁾ در روستائى به نام أ بواء بین مكّه معظّمه و مدینه منوّره دیده به جهان گشود.
نام : موسى ⁽³⁾ صلوات اللّه و سلامه علیه .
كنیه : ابوالحسن ، ابوالحسن اوّل ، ابوالحسن ماضى ، ابوابراهیم ، ابوعلىّ، ابواسماعیل ، ابواسحاق و... .
لقب : عبد صالح ، كاظم ، باب الحوائج ، صابر، رجل ، امین ، عالم ، زاهر، صالح ، شیخ ، وفىّ، نفس زكیّه ، زین المجتهدین و... .
نقش انگشتر: حضرت داراى دو انگشتر بود، كه نقش هر كدام به ترتیب عبارتند از: ((حَسْبِیَاللّهُ))، ((المُلْكُ لِلّهِ وَحَدَهُ)).
پدر: امام جعفر، صادق آل محمّد صلوات اللّه علیهم .
مادر: حمیده مصفّاة اندلسى ، دختر صاعد بربرى .
دربان : محمّد بن فضل ، مفضّل بن عمر را گفته اند.
مدّت امامت : حضرت روز دوشنبه ، 25 شوّال ، سال 148 هجرى قمرى ، پس از شهادت پدر بزرگوارش ، در بیست سالگى منصب امامت و زعامت جامعه اسلامى را به عهده گرفت و تا سال 183 هجرى ، امامت آن حضرت به طول انجامید.
مدّت عمر: آن حضرت مدّت بیست سال و بنابر نَقلى 19 سال ، هم زمان با پدر بزرگوارش و مدّت 35 سال پس از آن ادامه حیات داد كه جمعا 55 سال طبق مشهور، عمرى با بركت و پر از مشقّت را سپرى نمود، گرچه بعضى عمر آن حضرت را تا 58 سال نیز گفته اند.
علّت زندانى شدن آن امام مظلوم صلوات اللّه و سلامه علیه را طبق آنچه گفته اند، چنین است :
در آن سالى كه هارون الرّشید به سفر حجّ رفت و در كنار قبر حضرت رسول صلى الله علیه و آله جمعى از بنى هاشم و از آن جمله امام موسى كاظم علیه السلام را دید، كه جهت زیارت قبر آن حضرت حضور دارند.
هنگامى كه هارون الرّشید نزدیك قبر مطهّر رسید، گفت : ((السّلام علیك یا رسول اللّه ! یا بنى عمّى !)) یعنى ؛ سلام بر تو اى رسول خدا!
اى پسر عمویم .
در همین حال ، امام موسى كاظم علیه السلام جلو آمد و هنگامى كه نزدیك قبر مطهّر رسید؛ اظهار داشت : ((السّلام علیك یا أ بة !))
یعنى ؛ سلام بر تو اى پدر.
هارون الرّشید با دیدن چنین صحنه اى ، چهره خود را درهم كشید و كینه و عداوت آن حضرت را بر دل گرفته و مصمّم بر تحقیر و قتل حضرت شد.
مضافا بر آن كه سخن چینان دنیاپرست و ریاست طلب - كه در هر زمان بوده و هستند - از موقعیّت سوء استفاده كرده و در هر فرصت مناسبى بر علیه آن حضرت نزد هارون بدگوئى و سخن چینى نموده و او را بر علیه حضرت ، تحریك مى كردند.
تا آن كه هارون به بغداد مراجعت كرده و دستور جلب آن حضرت را صادر كرد؛ و حضرتش را در بصره زندانى گرداند.
و چون مدّتى را در آن جا سپرى نمود، به بغداد منتقل شده ؛ و در زندانى مخوف و وحشتناك تحت انواع شكنجه هاى جسمى و روحى محبوس ‍ گردید.
در این كه حضرت سلام اللّه علیه در چند مرحله زندانى شد؛ و نیز جمعا چه مدّت زمانى را در زندان سپرى نمود، بین مورّخین اختلاف است .
بنابر مشهور: حضرت توسّط سِندى بن شاهك ؛ و به دستور هارون الرّشید مسموم گردید؛ و در روز جمعه ، 25 رجب ، سال 183 هجرى قمرى ⁽⁴⁾
خلفاء و سلاطین هم عصر آن حضرت : دوران امامت آن حضرت هم زمان بود با حكومت منصور دوانیقى ، محمّد مهدى عبّاسى ، هادى عبّاسى ، هارون الرّشید.
تعداد فرزندان : مرحوم سیّد محسن امین رحمة اللّه علیه تعداد 18 پسر و 19 دختر از فرزندان امام موسى كاظم علیه السلام را نام برده است ؛ ولى بعضى دیگر گفته اند: آن حضرت داراى 37 دختر و 23 پسر بوده است .
نماز آن حضرت : دو ركعت است ، در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، دوازده مرتبه سوره توحید خوانده مى شود.⁽⁵⁾
و پس از پایان سلام نماز، تسبیحات حضرت فاطمه زهراء علیهاالسلام گفته مى شود؛ و سپس حوائج و خواسته هاى مشروعه خویش را از درگاه خداوند متعال تقاضا نموده ، كه ان شاء اللّه بر آورده خواهد شد. در زندان بغداد به شهادت رسید؛ و جسد مطهّرش در قبرستان بنى هاشم كاظمین دفن گردید.

مطابق با بیستم آبان 124 شمسى .
3- نام مبارك حضرت با عنوان امام ((موسى كاظم )) علیه السلام طبق حروف ابجد كبیر 1077 مى باشد.
4- مطابق با 13 شهریور 178 شمسى .
5- تاریخ ولادت و دیگر حالات حضرت برگرفته شده است از: اصول كافى ج 1، تهذیب الاحكام ج 6، تاریخ اهل البیت علیه السلام ، مجموعه نفیسه ، مستدرك الوسائل ، تذكرة الخواص ، اعیان الشیعه ج 2، ینابیع المودّه ، الفصول المهمّه ، كشف الغم ج 2، عیون المعجزات ، اعلام الورى ، بحارالانوار: ج ، دلائل الامامة ، جمال الاسبوع ، دعوات راوندى و...

ظهور نور هدایت بین مكّه و مدینه

محدّثین و مورّخین و از آن جمله ابوبصیر حكایت كند:
امام جعفر صادق علیه السلام به همراه خانواده و بعضى از اصحاب كه من نیز همراه ایشان بودم ، اعمال حجّ را انجام دادیم و سپس به سوى مدینه منوّره بازگشت نمودیم .
در بین راه ، به محلّى رسیدیم كه ((اءبواء)) نام داشت ، حضرت دستور فرمود تا قافله پیاده شوند و استراحت نمایند.
خانواده حضرت نیز با فاصله كمى از اصحاب ، فرود آمد و همان جا منزل گرفت ، پس از گذشت لحظاتى كه استراحت كردیم و غذا خوردیم ، شخصى نزد امام صادق علیه السلام آمد و اظهار داشت : یاابن رسول اللّه ! همسرتان ، حمیده پیام داد كه هر چه زودتر نزد او بروید؛ زیرا حالتى فوق العادّه برایش ‍ عارض گردیده است - یعنى ؛ در حال زایمان نوزاد مى باشد -.
امام علیه السلام با شنیدن این خبر، سریع حركت نموده و به سمت همسرش رفت ؛ و پس از گذشت مدّتى كوتاه مراجعت نمود و تمام افرادى كه حضور داشتند، به احترام آن حضرت از جاى خود برخاستند و گفتند:
یاابن رسول اللّه ! خداوند، شما را به خیر و سعادت بشارت دهد، چه خبر است و حمیده در چه حالتى به سر مى برد؟
حضرت فرمود: خداوند متعال ، حمیده را به سلامت نگه داشت ، و به من ، نوزاد مباركى را عطا نمود كه در روى زمین بهتر از او نیست .
و سپس افزود: حمیده جریانى را براى من تعریف كرد و فكر مى كرد كه من آن را نمى دانم .
اصحاب گفتند: آن جریان چه بود؟!
حضرت فرمود: حمیده اظهار داشت : همین كه نوزاد عزیز به دنیا آمد، دست هاى خود را بر زمین نهاد و سر به سمت آسمان بلند كرد و تسبیح و تحمید و تهلیل خداوند جلّ و علا را به جاى آورد؛ و سپس بر رسول خدا صلوات و تحیّت فرستاد.
حضرت در ادامه فرمایشات خود افزود: من به حمیده گفتم : این حركات ، مخصوص پیامبر خدا و امیرالمؤمنین و دیگر ائمّه اطهار مى باشد، كه هنگام ولادت دست خود را بر زمین قرار داده و سر به سمت آسمان بلند نموده و مشغول تسبیح و تحمید و تهلیل خداوند متعال مى گردند.
و نیز بر پیغمبر خدا صلوات و درود مى فرستند؛ و سپس با اقرار و اعتراف مى گویند: بر یگانگى خداوند شهادت مى دهم ؛ و این كه خدائى جز او وجود ندارد.
و همین كه چنین حركات و جملاتى از ایشان صادر گردید، خداوند رحمان علوم اوّلین و آخرین را بر آن ها مقرّر مى گرداند؛ و نیز ملك روح الا مین در شب هاى قدر به زیارت آن امام خواهد آمد.
سپس ابوبصیر در پایان خبر فرخنده میلاد حضرت موسى ابن جعفر علیه السلام گوید: ولادت آن حضرت در سال 128 هجرى قمرى واقع گردید.
و چون كاروان حضرت به مدینه رسید، امام صادق علیه السلام به مدّت سه روز سفره انداخت و تمام افراد، بر سفره ولیمه امام موسى كاظم علیه السلام مى نشستند و غذا مى خوردند.

اصول كافى : ج 1، ص 316، ح 1، عیون المعجزات : ص 98، دلائل الا مامه طبرى : ص 303 ح 258.

در گهواره و مسائل خانوادگى

یكى از اصحاب امام جعفر صادق علیه السلام ، به نام یعقوب سرّاج حكایت كند:
روزى به قصد ملاقات و زیارت مولایم ، حضرت صادق آل محمّد علیهم السلام به منزل ایشان رفتم ، هنگامى كه وارد شدم ، دیدم كه آن امام بزرگوار كنار گهواره شیرخوارش ، حضرت ابوالحسن موسى كاظم علیه السلام ایستاده ؛ و جهت دل گرم كردن و آرام نمودن نوزاد، با او سخن مى گوید.
مدّت زیادى بدین منوال طول كشید؛ و همچنان من در گوشه اى نشسته و نظاره گر آن ها بودم تا آن كه سخن راز امام با نور دیده اش علیه السلام به پایان رسید.
آن گاه من از جاى خود برخاستم و به سمت آن امام مهربان رفتم ، همین كه نزدیك آن حضرت قرار گرفتم ، فرمود: آن نوزاد، بعد از من ، مولایت خواهد بود، نزد او برو و سلام كن .
پس اطاعت كردم و نزدیك آن نوزاد و نور الهى رفتم و سلام كردم ، با این كه او كودكى شیرخواره در گهواره بود، خیلى زیبا و با بیانى شیوا جواب سلام مرا داد.
و سپس به من خطاب نمود و اظهار داشت : حركت كن و به سوى منزل خود روانه شو و آن نام زشت و نامناسبى را كه دیروز براى دخترت برگزیده اى تغییر بده ، چون خداوند متعال صاحب چنین نام و اسمى را دشمن داشته و غضب دارد و او مورد رحمت الهى قرار نخواهد گرفت .
یعقوب سرّاج در ادامه گوید:
یك روز قبل از آن كه خدمت حضرت برسم ، خداوند متعال دخترى به من عطا كرده بود، كه نام او را حُمیراء نهاده بودیم ؛ و كسى هم آن حضرت را از این موضوع آگاه نكرده بود؛ و با این كه آن حضرت ، طفلى شیرخوار در گهواره بود، به خوبى از درون مسائل خانوادگى ما آگاه بود.
و بعد از آن كه چنین علم غیبى از آن طفل معصوم آشكار گشت و مرا در تغییر و انتخاب اسم مناسبى براى دخترم نصیحت فرمود، امام جعفر صادق علیه السلام مرا مورد خطاب قرار داده و اظهار نمود: اى سرّاج ! دستور و پیشنهاد مولایت را عمل كن ، كه موجب سعادت و خوشبختى شما خواهد بود.
یعقوب گوید: من نیز اطاعت امر كردم و نام دخترم را به نام مناسبى تغییر دادم .

اصول كافى : ج 1، ص 310، ح 11، إ ثبات الهداة : ج 3، ص 158، ح 12.