آسیب شناسی و درمان کمرویی در نوجوانی
دوره نوجوانی در زندگی انسان از اهمیت خاصی برخوردار است. اهمیت آن مربوط به بحرانهایی است که در این زمان برای انسان به وجود می آید. کمبود اعتماد به نفس و کمرویی بیانگر ترس و اضطراب درونی است. به همین دلیل نوجوانان ناگهان درون گرا می شوند و در خود فرو می روند و احساس ترس از شکست و مسخره شدن در آنها شکل می گیرد و ممکن است تمام وجودشان را در بر گیرد. اینجاست که نوجوان به انزوا روی می آورد و تنهایی را بر می گزیند، لذا به دوری از جمع گرایش پیدا می کند و این چنین گرایشی به علت ترس و دلهره ای است که در فرد به وجود می آید.
تعریف کمرویی
کم رویی یعنی خود توجهی فوق العاده و ترس از مواجه شدن با دیگران. زیرا کمرویی، ترس یا اضطراب اجتماعی است که در آن فرد از مواجه شدن با افراد نا آشنا و ارتباطات اجتماعی گریز دارد.
از دیدگاه روانشناسی، کمرویی برچسبی است که فرد به خود می زند. یعنی اگر شما معتقد با شید که کمرو هستید حتما همان گونه عمل خواهید کرد.
احتمالا افرادی که به کمرویی مبتلایند، دلایل رفتار خود را نمی دانند. کمبود اعتماد به نفس باعث رنجش افراد کمروست و این خود باعث می شود تا این گونه افراد در برخورد با دیگران به سهولت ناراحت و دستپاچه شوند.
کم رویی یعنی خود توجهی فوق العاده و ترس از مواجه شدن با دیگران. زیرا کمرویی، ترس یا اضطراب اجتماعی است که در آن فرد از مواجه شدن با افراد نا آشنا و ارتباطات اجتماعی گریز دارد.
نشانه های کمرویی
در رفتار نوجوان علایمی مشاهده می شود که می تواند دلیلی برای کمرویی یا خجالت آنها باشد. این علایم به شرح زیر است:
1- نداشتن اراده: معمولا انسان در برخورد با مسایل مختلفی که نمی تواند با آنها برخوردی صحیحی و منطقی داشته باشد یا روش استفاده صحیح و به موقع را نیاموخته باشد، مردد است و برای انجام کار عزمی راسخ ندارد.
2- حقیر شمردن خود: افرادی که فکر می کنند نزدیکان و اطرافیان نسبت به آنها بی مهر و محبتند، این فکر را در سر می پرورانند که ممکن است مورد تمسخر قرار گرفته و در نتیجه هنگام اظهار نظر به لرزه افتاده و عرق سرد می ریزند.
3- حرف زدن در حضور جمع: این افراد سعی می کنند با دیگران شوخی نکنند، در مناظره و گفتگو معمولا ساکتند و یا همواره مدافع طرف قوی تر هستند. این افراد معمولا جرات شرکت در جلسات سخنرانی، سمینارها ، بحثهای گروهی و... را ندارند.
4- عدم احساس مسئولیت نسبت به زندگی: افراد کمرو برای کسب آرامش خاطر در زندگی، حالت بی تفاوتی مفرط نسبت به وظایف فردی و اجتماعی در پیش می گیرند.
موقعیتهایی که ایجاد کمرویی می کند
در صد قابل توجهی از نوجوانان هر جامعه دچار کمرویی و ناتوانی اجتماعی هستند. لذا باید موقعیتهایی که در این گونه افراد باعث کمرویی می شوند بشناسیم. این موقعیتها عبارتند از:
1- مورد توجه جمع زیادی قرار گرفتن مانند سخنرانی
2- عضو گروه بزرک شدن
3- واقع شدن در موقعیتهای اجتماعی
4- قرار گرفتن در موقعیتهای جدید
5- موقعیتهایی که مستلزم ابراز وجود باشد
6- موقعیتهایی که فرد مورد ارزیابی قرار می گیرد
7- تعامل با جنس مخالف و.....
درمان کمرویی
کمرویی به صورت رفتار در افراد نوجوان و جوان جلوه گر می شود. برای مقابله با این نوع رفتار باید برنامه ای جامع و مشخص، همراه با جدیت و پشتکار و همراه با خودباوری برای مبتلایان در نظر گرفته شود. بنابراین برای درمان کمرویی به این موارد توجه کنید:
الف) ایجاد تغییر و اصلاح در شناخت خود از خویشتن
باید شناخت خود از تواناییها، استعدادها و ویژگیهای شخصیتی خویش را اصلاح كنید و با واقعیت تطبیق دهید و برای این كار، امور زیر را انجام دهید:
1. سعی کنید در جمع دوستان و آشنایا حاضر شده و با آنها ارتباط برقرار کنید و خاطرات و تجربههای جالب خود را برای دوستان صمیمی تعریف كنید.
2. هرگز تصور كمرو بودن را به ذهن خود راه ندهید و واژهها و عبارتهایی چون «من خجالتی هستم»، «من كمرو هستم» و «من جرأت بیان ندارم» را به زبان نیاورید؛ بلكه جرأت و شهامت را به خود تلقین كنید و با صدای بلند، در طول روز، چندین نوبت بگویید: من شهامت بیان این سخن، عمل و فعالیت را دارم و اجازه ندهید خاطره شكستهای قبلی، به اندیشه شما راه یابد و همواره موفقیتهای گذشته را به خاطر آورید.
هرگز تصور كمرو بودن را به ذهن خود راه ندهید و واژهها و عبارتهایی چون «من خجالتی هستم»، «من كمرو هستم» و «من جرأت بیان ندارم» را به زبان نیاورید
3. شناخت خود از جنس مخالف را تصحیح كنید. او نیز شخصی مانند شما و همه انسانهای دیگر است؛ البته رعایت حیا و عفت در مقابل نامحرم، امری مطلوب و شایسته است و هیچگاه شرم و حیا در مقابل نامحرم را مساوی با كمرویی و خجالت نگیرید.
ب) اصلاح رفتار و تغییرات رفتاری
بكوشید در جهت مخالف كمرویی رفتار كنید و برای این كار، امور زیر را رعایت كنید.
1. هرگز خود را سرزنش نكنید.
2. بر اساس شناختی كه از خود دارید، برای خویش، هدفی در نظر بگیرید و برای رسیدن به آن، برنامهریزی كنید؛ برای مثال، بر اساس شناخت از خود، ارائه یك گزارش را بر عهده بگیرید و برای تهیه و كیفیت ارائه آن، برنامهریزی كنید و با تمرین در خلوت و نیز ارائه آن نزد دوستان صمیمی و گروههای كوچك، خود را برای ارائه در كلاس، آماده سازید.
3. هنگام سخن گفتن، خود را گرفتار آداب و رسوم و تكلّفهای بیمورد نسازید و ساده، راحت و عاری از هرگونه آداب خاص، هدفتان را بیان كنید.
4. ارتباط بصری با مخاطب را حفظ كنید.
5. هنگام سخن گفتن، به دیگران و قضاوت و حركات و سكناتشان هرگز توجّه نكنید و گفتارتان را پیگیرید و با خونسردی، به هدف بیندیشید.
6. اجازه سوء استفاده به دیگران ندهید؛ كافی است به كار خود ادامه داده، در صورت روبهرو شدن با واكنش آنان، خود را در مقابل آنان احساس نكنید.
7. در انجام رفتارهای اجتماعی كوچك و در محیطهای دیگر - كه بیشتر احساس راحتی میكنید - فعال باشید و این كار را از سلام كردن، احوالپرسی، جواب سلام دادن، نگاه كردن، تعارف كردن و تعارف شنیدن، آغاز كنید و با تمرین، به كارهای بزرگتر و مهمتر گسترش دهید.
8. با افراد فعّال و پر تحركی كه احساس خجالت نمیكنند، بیشتر مأنوس باشید و از خجالتیها فاصله بگیرید.
9. توجه داشته باشید كه تا زمین نخورید، راه رفتن نمیآموزید؛ پس باید نقد دیگران و تمسخر آنها باشد؛ تا شما مجال رشد بیابید. بنابراین، اگر با عكس العمل دیگران روبهرو شدید یا در فعالیتهای آغازین، احساس ناتوانی كردید، از ادامه سخن یا عمل چشم بپوشید؛ هر چند میتوانید آن را ارائه كنید و از این راه، برای ارائه بهتر و كاملتر مطالب، آماده شوید.
برای آن هایی كه فرصت ورزش كردن را ندارند اگر به علت تنبلی و یا فشرده بودن برنامه ی کار و زندگی خود وقت کافی برای ورزش کردن در اختیار ندارید روشهای ساده ای را به شما پیشنهاد می کنیم که با استفاده از آنها می توانید در سرتاسر روز فعال باشید و به کاهش وزن خود کمک کنید.
می دانیم که هیچ بهانه ای برای ورزش نکردن پذیرفته نیست اما با مشغله ی کارهای روزانه بعضی اوقات اختصاص دادن زمانی برای ورزش کردن مشکل می شود.
عضلات خود را سفت کنید:
شاید اوایل مشکل باشد اما با انقباض ارادی عضلات خود در سرتاسر روز می توانید بدون اینکه کــسی متوجه شود کالری مصرف کنید.این تمرین را در مورد عضلات مختلف بدن به خصوص در ناحیه شکم انجام دهید.بدون هیچ حرکتی می توانید عضلات خود را سفت کنید و حالت انقباض را به مدت 5 دقیقه حفظ کنید. این تمرین را چندین بار در روز و در حین انجام کارهای روزانه می توانید انجام دهید. این حرکت ایده ورزشی بسیار مناسبی برای افرادی است که ورزش مفید ندارند. پس از چند هفته انجام این تمرین متوجه فواید آن خواهید شد.
راه پله :
به جای آسانسور از راه پله استفاده کنید حتی اگر آپارتمان شما در چندمین طبقه قرار گرفته و پله های زیادی دارد. البته در ابتدا انجام دادن چنین کاری به نظر غیر منطقی می رسد اما حداقل یک بار در روز به قصد ورزش کردن این کار را انجام دهید. به تدریج می توانید پیشرفت کنید و پس از مدتی به راحتی چندین بار در روز از پله ها بالا بروید.
بی قراری را شروع کنید:
بی قرار بودن واقعا کالری مصرف می کند. خصوصا افرادی که قبلا غیر فعال بوده و همیشه نشسته اند اگر شروع به فعالیت بیشتر کنند واقعا متوجه تفاوت آن خواهند شد.به تحرک خود بیفزایید. البته منظور ما این نیست که با حرکات غیر معمول موجب تعجب دیگران شوید! بلکه حتی حرکات کوچک پنهان از چشم دیگران نیز می تواند کالری مصرف کند.مثلا پاهایتان را که سر تا سر روز پشت میز قرار گرفته تکان دهید ، مدتی بالا نگه دارید ، منقبض کنید و خلاصه با هر حرکت اضافه ای که می توانید فعالتر از قبل باشید.
منزل خود را تمیز کنید:
انجام دادن کارهای منزل کالری مصرف می کند و علاوه بر اینکه فعالیت بدنی انجام داده اید محل زندگیتان نیز آراسته و تمیز خواهد شد. با 30 دقیقه استفاده از جاروبرقی ، زدودن گرد و غبار وسایل و سایر کاهای منزل می توانید ضربان قلب خود را افزایش دهید و از منافع آن بهره مند شوید.
خلاق باشید:
اگر واقعا انتخابهای شما محدود است سعی کنید به هر نحو ممکن زمان و روشی برای فعالیت بیشتر پیدا کنید. مثلا در زمان صرف ناهار ، استراحت عصرانه و هر وقت دیگری که می توانید 5 دقیقه پیاده روی کنید. در هر زمانی که نشسته اید و کاری ندارید بلند شوید و فعالیت کنید.
تنبلی را کنار بگذارید. خودتان می دانید که اگر واقعا بخواهید و قصد فعالیت داشته باشید می توانید زمان آن را پیدا کنید.
پاهای پشت میز:
بیشتر افراد به نحوی پشت میزنشین هستند. فعالیت پاهای پشت میزتان را جدی بگیرید. به راحتی می توانید زانو ها را راست کنید و پاهای خود را تا زمانی که می توانید بالا نگه دارید. در ابتدا ساده به نظر می رسد اما اگر این کار را انجام دهید متوجه می شوید که چندان کار ساده ای هم نیست و انرژی زیادی مصرف می کند. در سرتاسر روز چندین بار این کار را انجام دهید.
سالن ورزشی محل کار:
اگر در شرکت بزرگی کار می کنید در مورد سالن ورزشی که احتمالا برای کارمندان در نظر گرفته شده سوال کنید. امروزه اکثر کارفرمایان می دانند که کارمندان سالم که روحیه ی خوبی دارند بهره وری را افزایش می دهند به همین دلیل اکثر آنان از اهمیت فراهم کردن مکان ورزشی برای کارمندان آگاه هستند. در مورد آن سوال کنید و در زمان ناهار یا پیش از شروع کار و یا پس از پایان کار و پیش ازبازگشت به منزل از سالن ورزشی استفاده کنید. اگر محل کار شما چنین امکاناتی نداشت دست به کار شوید و با چند تن از همکارانتان یا محلی برای آن در نظر بگیرید و یا بیرون از محل کار با همکارانتان کمی ورزش یا پیاده روی کنید.
دستگاههای پدالی:
می توانید از تردمیلهای کوچک بی صدا و یا دستگاههای پدالی سادهای که زیر میز جا می شوند استفاده کنید. در این صورت بدون اینکه دیگران متوجه شوند میتوانید سرتاسر روز پدال بزنید و سالمتر شوید. برخی از این دستگاها خیلی کوچک هستند ، برقی نیستند و فقط با نیروی پاها به حرکت در می آیند و بنابرین صدایی تولید نمی کنند. این روش راه جالبی برای ورش کردن در ساعات کاری شماست.