تبیان، دستیار زندگی

بسم الله الرحمن الرحیم

همچنین معناى این آیه روشن مى گردد: هم الذین یقولون لا تنفقوا على من عند رسول الله حتى ینفضوا و لله خزائن السموات و الاءرض و لكن المنافقین لا یفقهون . ⁽⁵⁰⁰⁾
زیرا با آن كه به درجاتى از زیركى و حیله گرى رسیده بودند؛ و اذا قیل لهم امنوا كما امن الناس قالوا اءنؤ من كما امن السفهاء ⁽⁵⁰¹⁾، خود را عاقل مى پنداشتند و گمان مى كردند كسانى كه به خدا و روز قیامت ایمان آورده اند، سفیه و نادان اند.
اینان حقایق غیبى را نمى فهمند و آنچه را از جایگاه حس و دسترس خیال و تاریك خانه ى وهم بیرون است ، درك نمى كنند.
حاصل آن كه تفكیك در علم حصولى كسى بعضى از امور را بفهمد و بعضى دیگر را نفهمد ممكن ، بلكه واقع است ، چنان كه در علم حضورى نیز تفكیك رواست كسى كه بعضى امور را به علم شهودى و حضورى درك مى كند، ولى بعضى از امور براى او چنین نیست ، بلكه واقعیتى ضرورى است . زیرا در حقیقت همان تفكیك در علم حصولى است كه در دنیا محقق است . چون این دنیاى فانى ، عالم عمل است ، نه حساب ، و عالم آخرت عالم حیات و خانه ى پاداش و حساب است و عمل در آن جایى ندارد.
بنابراین ، هر گناهى كه انسان در دنیا انجام داده است ، در آخرت ظهور مى كند و در آنجا چیزى را نمى تواند كسب كند كه در دنیا آن را انجام نداده است . پس اگر باطن انسان در دنیا نسبت به حق نابینا و نسبت به باطل بینا باشد، این باطن در قیامت ظهور مى یابد و نیز حقى كه او نسبت به آن بى رغبت بود، به صورت بهشتى كه در زیر آن نهرهایى جارى است یا بهشتى برتر از آن ، چون بهشت دیدار خداوند ظاهر مى شود، چنان كه باطلى كه كافر نسبت به آن رغبت نشان مى داد، به صورت آتشى كه بر دل ها زبانه مى كشد یا چیزى نزدیك تر از آن ظهور مى یابد، چون آتش جسمانى كه پوست را مى سوزاند و در صورت سوختگى كامل آن ، پوست دیگرى جایگزین آن مى شود تا شخص به خوبى طعم عذاب را بچشد.
این بیان از این آیه به دست مى آید: و من كان فى هذه اءعمى فهو فى الاخرة اءعمى و اءضل سبیلا . ⁽⁵⁰²⁾ زیرا مراد از كورى ، نابینایى نیست چون كسى كه دیدگانش را از حرام فرو نمى پوشاند و از خیانت هاى چشم دورى نمى كند، كور نیست ، بلكه مراد نابینایى عقلى است . هر كه این حقایق را نمى فهمد: و لله خزائن السموات و الاءرض ⁽⁵⁰³⁾ و من بیده ملكوت كل شى ء ⁽⁵⁰⁴⁾ و الله یحیى و یمیت ⁽⁵⁰⁵⁾ و هو الذى یاءتى بالشمس من المشرق ⁽⁵⁰⁶⁾ و فالق الحب و النوى ⁽⁵⁰⁷⁾ و او عزت مى بخشد و خوار مى كند و قبض مى كند و مى گستراند و الله خالق كل شى ء و هو على كل شى ء وكیل ⁽⁵⁰⁸⁾، چنین انسانى از دیدن حقایق نابیناست ، گر چه با محسوسات بیناست .
از آنجا كه آخرت باطن دنیاست و باطن هر انسانى در آنجا آشكار مى شود، كسى كه باطنش در دنیا كور است ، این كورى در آخرت ظهور مى یابد، چنان كه در روایت حضرت رضا علیه السلام گذشت :... اما مردم از آنجا كه نمى دانند، نسبت به حق متحیر و نابینا و ناشنوا هستند و این همان سخن خداى بزرگ است : و من كان فى هذه اءعمى فهو الاخرة اءعمى و اءضل سبیلا ⁽⁵⁰⁹⁾؛ یعنى نسبت به حقایق نابیناست ؛ و لكن القوم تاهوا و عموا و صموا عن الحق من حیث لا یعلمون و ذلك قوله عز و جل : و من كان ...، یعنى اءعمى عن الحقائق . ⁽⁵¹⁰⁾

500-سوره ى منافقین ، آیه ى 7.
501-سوره ى بقره ، آیه ى 13.
502-سوره ى اسراء، آیه ى 72.
503-سوره ى منافقون ، آیه ى 7.
504-سوره ى مؤ منون ، آیه ى 88 و سوره ى یس ، آیه ى 83.
505-سوره ى آل عمران ، آیه ى 156.
506-سوره ى بقره ، آیه ى 258.
507-سوره ى انعام ، آیه ى 95.
508-سوره ى زمر، آیه ى 62.
509-سوره ى اسراء، آیه ى 72.
510-مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 2، كتاب الاحتجاجات ، ص 90، ح 3.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

قرآن حكیم از بعضى به مختال خیال پرداز یاد مى كند؛ یعنى كسى كه به جاى حركت بر مدار عقل كه همان حق است ، گرد محور خیال مى چرخد؛ و لا تصعر خدك للناس و لا تمش فى الاءرض مرحا ان الله لا یحب كل مختال فخور . ⁽⁴⁹⁸⁾ اینان كسانى هستند كه اوهام محصول قوه ى وهم و خیال خود را درك مى كنند، ولى حقایق خدایى را نمى فهمند، خدایى كه ملكوت هر چیز در دستان اوست .
پس اگر در موردى حكم مى شود كه آنان چیزى نمى فهمند، مراد از این عمومى كه از نكره ى در سیاق نفى بر مى آید، شى ء معقول است ؛ یعنى آنان امور معقول را نمى فهمند. پس شامل امور وهمى و خیالى نمى شود. پس ‍ مقصود خداى متعالى از این آیه نیز روشن مى شود: فمال هؤ لاء القوم لا یكادون یفقهون حدیثا... . ⁽⁴⁹⁹⁾ زیرا مراد از حدیثى حدیثى كه آنان نمى فهمند، سخن عقلى است كه پایه هاى آن بر برهان یقینى استوار است و سخنى را كه بر لبه هاى پرتگاه وهم و خیال بنا شده است ، در بر نمى گردد.

498-سوره ى لقمان ، آیه ى 18.
499-سوره ى نساء، آیه ى 78.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

با این تحلیل روشن مى شود، آیات دال بر این كه كافران سركش پشت در روز قیامت نابینا و ناشنوا محشور مى شوند، با آیات دال بر این كه آنان در حالى كه آتش مى جوشد و زبانه مى كشد، آتش را مى بینند و شهیق آن را مى شنوند، هیچ گونه منافاتى ندارد. زیرا روز قیامت روز ظهور ملكات و اخلاق است .
كافران در دنیا نسبت به حق نابینا و ناشنوا بوده اند و نسبت به باطل بینا و شنوا، و همین سریره و باطن خاص آن ها به همان شكل دنیایى اش در روز قیامت آشكار مى شود؛ و ان یروا كل ایة لا یؤ منوا بها و ان یروا سبیل الرشد لا یتخذوه سبیلا و ان یروا سبیل الغى یتخذوه سبیلا ذلك باءنهم كذبوا بایاتنا و كانوا عنها غافلین ⁽⁴⁹²⁾ و و الذین كذبوا بایاتنا و لقاء الاخرة حبطت اءعمالهم هل یجزون الا ما كانوا یعملون . ⁽⁴⁹³⁾
هیچ جاى شگفتى نیست كه در علم شهودى چنین تفكیك و تمایزى باشد، به طورى كه چیزى آتش جهنم را مى بیند، ولى چیز دیگرى نعمت هاى بهشتى را نمى بیند، صدایى مثل صداى زبانه آتش را مى شنود، ولى صداى دیگرى مثل صداى رحمت را نمى شنود؛ چنان كه همین امر در علم حصولى نیز جاى تعجبى ندارد، به گونه اى كه مطلبى را انسان مى فهمد مثل امور محسوس ولى مطلب دیگرى را نمى فهمد مثل امور معقول .
براى مثال ، كسى كه بعضى از مبانى نگرش مادى در قلب او جا گرفته است ، فقط امورى را درك مى كند كه به ماده مربوط باشد و بیرون از آن را مى فهمد، بلكه آن را اسطوره اى بدون واقعیت مى پندارد. چنان كه خداى متعالى از قول ایشان حكایت مى كند: قالوا یا شعیب ما نفقه كثیرا مما تقول ... ⁽⁴⁹⁴⁾ و ... لهم قلوب لا یفقهون بها و لهم اءعین لا یبصرون بها و لهم اذان لا یسمعون بها اءولئك كالاءنعام بل هم اءضل اءولئك هم الغافلون ⁽⁴⁹⁵⁾ و و منهم من یستمع الیك حتى اذا خرجوا من عندك قالوا للذین اءوتوا العلم ماذا قال انفا اءولئك الذین طبع الله على قلوبهم و اتبعوا اءهواءهم ⁽⁴⁹⁶⁾ و و اذا تتلى علیهم ایاتنا قالوا قد سمعنا لو نشاء لقلنا مثل هذا ان هذا الا اءساطیر الاءولین . ⁽⁴⁹⁷⁾
نیز دیگر آیاتى كه از درك نداشتن آنان به امور بیرون از حس و حوزه ى بالاتر از ماده حكایت مى كند؛ با آن كه محسوسات و آثار مادى فانى آن را درك مى كنند، چنان كه معانى خیالى بى واقعیتى چون تشبیه ها و استعاره ها و كنایه هاى شعرى را كه شیرین ترین آن ها دروغ ترین آن ها است ، به خوبى مى فهمند.

492-سوره ى اعراف ، آیه ى 146.
493-سوره ى اعراف ، آیه ى 147.
494-سوره ى هود، آیه ى 91.
495-سوره ى اعراف ، آیه ى 179.
496-سوره ى محمد، آیه ى 16.
497-سوره ى انفال ، آیه ى 31.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

از آنجا كه اعمال آدمى به سان گردن بندهایى بر گردن و زنجیرهایى بر پاهاست و ستمكاران هیزم آتش هستند؛ و اءما القاسطون فكانوا لجهنم حطبا ⁽⁴⁸⁷⁾، همچنین آتش گیره ى آتش نیز هستند، از این رو خود را در حالى مى بینند كه به آتش انداخته مى شوند و در این هنگام مى گویند: ربنا اءبصرنا و سمعنا فارجعنا نعمل صالحا . ⁽⁴⁸⁸⁾
با آن كه از مشاهده ى جمال و رحمت خداوند نابینایند، آتش و زبانه هاى آن را به خوبى مى بینند و با آن كه از شنیدن كلام حق ناتوانند، صداى خشمناك و ناله هاى آتش را مى شنوند؛ اذا راءتهم من مكان بعید سمعوا لها تغیظا و زفیرا ⁽⁴⁸⁹⁾ و اذا اءلقوا فیها سمعوا لها شهیقا و هى تفور . ⁽⁴⁹⁰⁾ چون آنان در دنیا تنها به نداى شیطان گوش مى دادند، و توان دیدن و شنیدن حق را نداشتند، از این جهت در روز قیامت این حالت برایشان پیش مى آید، در حالى كه جمال رحمت را نمى بینند و كلام خداوند را نمى شنوند. زیرا خداوند در آن روز با ایشان از روى عنایت و گرامیداشت سخن نمى گوید و از روى راءفت و رحمت به آنان نظر نمى كند، او كلام و نگاه خاص خود را براى كافرانى كه در برابر حق ، نابینا و ناشنوایند، حرام كرده است ، چنان كه آب و سایر روزى هاى بهشتى را بر آنان حرام ساخته است ؛ و نادى اءصحاب النار اءصحاب الجنة اءن اءفیضوا علینا من الماء اءو مما رزقكم الله قالوا ان الله حرمهما على الكافرین . ⁽⁴⁹¹⁾
مراد از تحریم ، نهى و تحریم تشریعى نیست . زیرا در عالم پاداش و جزا و حساب ، تشریع احكام و قانون وجود ندارد، بلكه مراد حرمت تكوینى است . پس بدین معنا نیست كه نباید روزى هاى بهشتى را بخورند حرمت تشریعى ، بلكه به این معناست كه از آن روزى ها نمى خورند.

487-سوره جن ، آیه ى 15.
488-سوره ى سجده ، آیه ى 12.
489-سوره ى فرقان ، آیه ى 12.
490-سوره ى ملك ، آیه ى 7.
491-سوره ى اعراف ، آیه ى 50.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

راز همه ى این ها چنان كه در مباحث پیشین گذشت ، در این نهفته است كه خداوند سبحان نورى است كه هیچ حجابى براى او نیست و اسماى حسناى او نیز پرده اى ندارد، بلكه گناه پرده ى آویخته شده بر چشمان كافران و منافقان است و این آیه به فصاحت و شیوایى از آن سخن مى گوید: و عرضنا جهنم یومئذ للكافرین عرضا * الذین كانت اءعینهم فى غطاء عن ذكرى و كانوا لا یستطیعون سمعا . ⁽⁴⁸²⁾ ظهور آیه در آن است كه دیدگان كفار نسبت به یاد خداوند در پرده است ، نه این كه در كار خداوند در پرده باشد. پس كوتاهى از چشمان آنان است ، نه در ذكر خداى متعالى .
همچنین آیه ى لقد كنت فى غفلة من هذا فكشفنا عنك غظاءك فبصرك الیوم حدید ⁽⁴⁸³⁾، نشانه ى آن است كه قیامت و مشاهده آن بالفعل موجود است و از هر پوششى محفوظ است ، ولى پرده اى كه بر دیدگان كافر آویخته شده است ، در روز قیامت كنار مى رود و چشمان كافر بسیار تیزبین مى شود، به گونه اى كه مظاهر غضب را مى بیند و مشاهد خشم و را مى شنود، در حالى كه از تماشاى مظاهر رحمت و رضا ناتوان است .
بیان مطلب ، گناه زنگارى است كه بر قلب زده مى شود، و بدین سان از مشاهده ى آیات و نشانه هاى خداوند در جان و جهان نابینا مى گردد. چنان كه مولاى عارفان حضرت سیدالشهداء حسین بن على علیه السلام مى فرماید:... كور است دیده اى كه تو را بر خودش مراقب نمى بیند؛ عمیت عین لا تراك علیها رقیبا. ⁽⁴⁸⁴⁾
پس هیچ یك از اسماى حسناى جمالیه و جلالیه را نمى بیند و هنگامى كه مى میرد و به عالمى كه در آن اسرار نهان آشكار مى شود، منتقل مى شود، در حالى كه ضمیر او نابینا بوده ، باطنش ظهور مى یابد و در آن روز نابینا محشور مى گردد؛ ... و نحشره یوم القیمة اءعمى ؛ ⁽⁴⁸⁵⁾ یعنى نابینا به مشاهده ى حق و جمال او و رحمت خاص او. زیرا خداى متعالى مى فرماید: كلا انهم عن ربهم یومئذ لمحجوبون . ⁽⁴⁸⁶⁾

482-سوره ى كهف ، آیات 100 - 101.
483-سوره ى ق ، آیه ى 22.
484-مفاتیح الجنان ، دعاى امام حسین علیه السلام در روز عرفه .
485-سوره ى طه ، آیه ى 124.
486-سوره ى مطفقین ، آیه ى 15.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

راز آن كه قرآن به جحیم دوزخ اشاره مى كند، آن است كه اغلب مردم از آتش مى ترسند و آنچه در طبیعت اكثر مردم اثر مى گذارد، انذار و ترساندن است ، نه بشارت و مژده ؛ از این رو قرآن حكیم حضرت رسول را فقط منذر و ترساننده مى شناسند، در صورتى كه ایشان مبشر نیز هست ؛ قل یا اءیها الناس انما اءنا لكم نذیر مبین . ⁽⁴⁸¹⁾
پس كسى كه خود را براى خداوند خالص گرداند، حق را بدون هیچ شائبه ى باطلى شهود مى كند، و اسماى حسنا و مظاهر آن چون رضا و رحمت و مظهر آن یعنى بهشت و نیز خشم و غضب و مظهر آن یعنى جهنم و نیز قبض ‍ و بسط و مظاهر آن دو، یعنى گمراه ساختن و هدایت كردن و جلوه هاى آن را مى بیند... .

481-سوره ى حج ، آیه ى 49.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

مؤ منى كه اهل ذكر خداوند است ، شیطان و حمله ى او را مى نگرد و منحرف كردن شیطان را مى بیند. پس به پناهگاه مى رود و به تكیه گاه مطمئنى كه همان خداوند متعالى است ، پناهنده مى شود؛ ان الذین اتقوا اذا مسهم طائف من الشیطان تذكروا فاذا هم مبصرون ⁽⁴⁷⁶⁾ و و اما ینزغنك من الشیطان نزغ فاستعذ بالله انه سمیع علیم ⁽⁴⁷⁷⁾ و ... و لن تجد من دونه ملتحدا . ⁽⁴⁷⁸⁾
پس هر گاه ببیند و متذكر شود و به خداوندى كه پناهگاهى جز او نیست ، پناهنده شود، خداوند او را یارى كرده ، حفظش مى كند و فضلش را به او مى رساند و هیچ كس مانع فضل او نیست ، چنان كه كسى بر طرف كننده ى گزند او نیست ؛ و ان یمسسك الله بصر فلا كاشف له الا هو و ان یردك بخیر فلا راد لفضله یصیب به من یشاء من عباده و هو الغفور الرحیم . ⁽⁴⁷⁹⁾
حاصل آن كه ، مؤ من متذكر در دژ خداوند است و شیطان در او نفوذ نمى كند. زیرا او توانایى غلبه بر او را ندارد. چون شیطان از آن دژ مستحكم رانده شده است و از سدى كه خداوند با قدرت خود ساخته ، دور گردیده است و هر گاه كه شیطان راهى به او نداشته باشد و قبیله او و سوارگان و پیادگان سربازان و لشكریانش نیز راهى به او نیابد، چنین بنده اى آنچه را با قلب مشاهده مى كند و با گوش درون مى شنود و با چشم بصیرت مى بیند، حق است و هر چه در خواب یا بیدارى براى او تمثل یابد، الهامى ربانى یا فرشته اى است آسمانى ، نه نفسانى است و نه شیطانى . زیرا فرض بر آن است كه او با تزكیه ى نفس و یاد پروردگار خویش رستگار شده ، از آلودگى نفس كه به ناامیدى مى انجامد، نجات یافته است و نفس خود را به تقوا ریاضت داده ، به واسطه ى طاعت و بندگى پاك ساخته ، از طغیان و سركشى برحذر داشته است .
از این رو، ریسمان هاى نفس اماره كه به بدى امر مى كند یا مسوله كه انسان را مى فریبد، همه را مى شناسد و دام هاى شیطان و كارگزاران او را مى داند و از آن ها مى گریزد. بدین جهت شیطان سرمایه و سلاحى ندارد تا با آن در شهود این فرد دخالت كند، چنان كه توان دخالت در تفكر ذهنى و علم حصولى او را نیز ندارد؛ كلا لو تعلمون علم الیقین * لترون الجحیم * ثم لترونها عین الیقین . ⁽⁴⁸⁰⁾
گفتنى است : این آیه اختصاصى به دیدن جهنم ندارد. چون مؤ من پرهیزكار كه خداوند براى او نور قرار داده است ، به طورى كه آتش را مى بیند و فریاد اهل دوزخ را مى شنود، بهشت را نیز مى نگرد و نیایش و دعاى اهل آن را مى شنود؛ یعنى تسبیح و تحمید و تحیت ایشان را كه همان اسلام است .

476-سوره ى اعراف ، آیه ى 201.
477-سوره ى اعراف ، آیه ى 200.
478-سوره ى كهف ، آیه ى 27.
479-سوره ى یونس ، آیه ى 107.
480-سوره ى تكاثر، آیه ى 5 - 7.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

غرض آن كه اخلاص سبب نورانیت قلب است و قلب حاكم بر قوا و اعضاست . پس هر گاه اخلاص قوى شود، نور قلب نیز نیرومند مى گردد تا آن كه به سدرة المنتهى برسد كه همان اخلاص محض است كه به انسان كامل معصوم علیه السلام اختصاص دارد و هر گاه اخلاص ضعیف شود، نور قلب نیز ضعیف مى گردد.
اگر اعصاى اخلاص به قلب ویژه ى با استعداد بنشیند، چشمه هاى جوشان علم و عمل بر قواى علمى و عملى به جریان مى افتند، چشمه هایى كه از هر ناخالصى پاك و باصفا هستند. زیرا كدورت از ناحیه ى شیطان گمراه و گمراه كننده است ، و هنگامى كه بنده خالصانه به یاد خدا باشد و مخفیانه از روى تضرع و ترس در هر صبح و شام ذكر خدا بگوید و از او غافل نباشد، خداوند متعالى نیز به یاد اوست ، چنان كه وعده داده است ؛ فاذكرونى اءذكركم . ⁽⁴⁷⁴⁾
پس اگر خداوند سبحان را به یاد داشته باشد، شیطان با او همنشین نمى شود. زیرا شیطان تنها در زمان غفلت از یاد خدا به انسان هجوم مى آورد و تنها در حال فراموشى یاد خدا، بى خبر و سرزده وارد مى شود و كتاب او را پشت سر او مى اندازد. چون او غافل را مى بیند و بر او هجوم مى آورد و از راه خداوند منحرفش مى سازد؛ انه یریكم هو و قبیله من حیث لا ترونهم . ⁽⁴⁷⁵⁾

474-سوره ى بقره ، آیه ى 152.
475-سوره ى اعراف ، آیه ى 27.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

به هر حال ، زبان پشت قلب است و به آن اقتدا مى كند، چنان كه سایر اعضا به قلب اقتدا مى كنند و بنده ى مخلص خداوند كه حكمت به او ارزانى شده است ، حكمتى كه سرآمدش ترس از خداست همان كسى است كه خداوند او را زنده كرده است و براى او نورى قرار داده كه به واسطه ى آن در میان مردم حركت مى كند. پس مسیر سلوك او در ارتباطش با خداوند و خود و مردم ، براى خداوند و در راه او و در جهت رضاى او و رسولش است .
از این جهت چشمه هاى حكمت از قلبش به انگشتانش سرازیر مى شود، چنان كه بر زبانش ، و از قلبش بر گوش و چشمش مى جوشد، همان گونه كه بر زبانش و از آن بر سكوت و كلامش راه مى یابد. چون او درباره ى باطل و تاءیید آن سكوت مى كند، چنان كه در مورد حق و امضاى آن سخن مى گوید، جریان این چشمه هاى حكمت از قلب او بر نشست و برخاستش و صلح و سازش و جنگ و جهادش نیز راه مى یابد. زیرا در حالى كه حق گرا و مسلمان است و شرك نمى ورزد، روى خود را سوى فاطر آسمان ها و زمین كرده است . او كسى است كه نماز و مناسك او، زندگى و مرگ او براى رب العالمین است كه شریكى ندارد و از این رو امر شده است كه از مسلمانان باشد؛ چه كسى است كه حق هر جا باشد، او گردش مى چرخد.
شاید بدین جهت باشد كه بر امام معصوم علیه السلام در همه ى شئونش ‍ درود و سلام فرستاده مى شود. چنان كه در زیارت آل یاسین آمده است : سلام بر تو اى تلاوت كننده ى كتاب خدا، و تفسیر كننده ى آن ، سلام بر تو در آنات شب و لحظات روزت ... سلام بر تو هنگامى كه بر مى خیزى ، سلام بر تو هنگامى كه مى نشینى ، سلام بر تو هنگامى كه مى خوانى و احكام خدا را بیان مى كنى ، سلام بر تو هنگامى كه نماز مى خوانى و قنوت مى گیرى ، سلام بر تو هنگامى كه ركوع و سجده مى كنى ، سلام بر تو هنگامى كه لا اله الا الله و الله اكبر مى گویى ، سلام بر تو هنگامى كه حمد مى گویى و طلب مغفرت مى كنى ، سلام بر تو هنگامى كه صبح مى كنى و روز را به عصر مى رسانى ، سلام بر تو در شبانگاهان كه جهان را فرو مى پوشد و صبحگاهان كه ظهور مى كند... ؛ السلام علیك یا تالى كتاب الله و ترجمانه ، السلام علیك فى آناء لیلك و اءطراف نهارك ... السلام علیك حین تقوم ، السلام علیك حین تقعد، السلام علیك حین تقراء و تبین ، السلام علیك حین تصلى و تقنت ، السلام علیك حین تركع و تسجد، السلام علیك حین تهلل و تكبر، السلام علیك حین تحمد و تستغفر، السلام علیك حین تصبح و تمسى ، السلام علیك فى اللیل اذا یغشى و النهار اذا تجلى ... . ⁽⁴⁷³⁾

473-مفاتیح الجنان ، زیارت آل یس ، حضرت صاحب الاءمر علیه السلام .

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

زبان عاقل پشت قلب اوست و قلب نادان پشت زبان اوست ؛ لسان العاقل وراء قلبه و قلب الاءحمق وراء لسنه ، ⁽⁴⁷¹⁾ معناى روایت این نیست كه فقط زبان عاقل تابع قلب اوست ، ولى زبان منافق پیرو قلب او نیست ، بلكه قلب او مطیع زبان اوست و چون ماءمومى كه به امام اقتدا مى كند، قلبش به زبانش اقتدا مى كند؛ نه ، بلكه مراد روایت آن است كه قلب منافق - از آن جهت كه نسبت به حقایق نابیناست - جز هواى نفس خود را نمى بیند و جز زیبایى زندگى دنیا را نمى نگرد و تنها به كارهاى زشت امر كرده ، از كارهاى نیك نهى مى كند؛ المنافقون و المنافقات بعضهم من بعض یاءمرون بالمنكر و ینهون عن المعروف و یقبضون اءیدیهم نسوا الله فنسیهم ان المنافقین هم الفاسقون . ⁽⁴⁷²⁾
در حالى كه از عاقبت امر به بدها و نهى از خوبى ها غافل است و از ثمره ى خوددارى كردن از همكارى در كارهاى نیك و تقوا جاهل ، و از نتیجه ى فراموش كردن خداوند سبحان نیز سرگشته و متحیر است . پس از آن است كه زشتى و بدى اعمال و گناهان او آشكار مى شود و در این هنگام در مى یابد كه چه بد عمل كرده است و محصول تلاش هایشان دشمن اوست .

471-غررالحكم و درر الكلم ، فصل 76، ح 1.
472-سوره ى توبه ، آیه ى 67.

منبع:کتاب قرآن کریم از منظر امام رضا علیه السلام

مولف:آیت الله جوادی آملی