تبیان، دستیار زندگی

12اپریل 1934 و با تایید فدراسیون اتحادیه‌های کارگری ایالات متحده، شش هزار تن کارکنان یک کمپانی دست اندرکار خودروسازی در شهر تولیدو (ایالت اوهایو) اعتصاب خودرا که برای پنج روز برنامه ریزی شده بود آغاز کردند. مقامات دولتی برای برهم زدن این اعتصاب یک هزار و سیصد تن از افراد گارد ملی (نیروی مسلح) را وارد میدان کردند [یک گارد مسلح در برابر 4 کارگر اعتصابی غیر مسلح] و خشونت آغاز شد. در این برخورد دو تن کشته و بیش از 200 نفر مجروح شدند.

اسپانیا در جنگ جهانی اول بی‏‌طرف ماند، ولی آلفونس سیزدهم، پادشاه وقت این کشور، برای مقابله با تشنجات داخلی، با استقرار یک حکومت دیکتاتوری، بیش از پیش به موقعیت خود لطمه زد. وی در سال 1930م با برکناری نخست وزیر نظامی خود، درصدد اعطای آزادی‏‌هایى به مردم برآمد. ولی فضای باز سیاسی که پس از یک دوره طولانی دیکتاتوری در این کشور به وجود آمده بود موجب تقویت نیروهای مخالف گردید و آلفونس سیزدهم که در دوران سلطنت خود، پنج بار مورد سوء قصد قرار گرفته بود، در آوریل 1931م از بیم جان گریخت. خروج پادشاه اسپانیا از کشور، به همه‌‏پرسی و اعلام جمهوری در دوازدهم آوریل آن سال انجامید. اما چندی از استقرار این حکومت نگذشته بود که سلطنت‏‌طلبانِ فاشیست به فرماندهی ژنرال فرانسیسکو فرانکو در 17 ژوئیه 1936م علیه جمهوری خواهان شوریدند که باعث وقوع جنگ داخلی به مدت دو سال و نیم در این کشور شد. این جنگ در نهایت با پیروزی سلطنت‏‌طلبان بر جمهوری‏‌خواهان در 28 مارس 1939م به پایان رسید و پس از آن، حکومت دیکتاتوری 36 ساله فرانکو بر اسپانیا حاکم شد.

پس از آن که آبراهام لینکلْن، به عنوان شانزدهمین رئیس جمهور ایالات متحده امریکا برگزیده شد، به دلیل آن که وی بردگی را ننگ جامعه امریکایى خوانده بود، هفت ایالت از ایالات جنوبی امریکا که برده‏‌داری در آنها رواج داشت اعلام کردند که ریاست جمهوری او را به رسمیت نمی‌‏شناسد. این ایالات هم‏چنین قبل از این که لینکُلْن در ماه مارس 1861م دوره ریاست جمهوری خود را آغاز کند، جدایى خود را از حکومت مرکزی اعلام داشته و اتحادیه جدیدی از ایالات جنوبی تشکیل دادند. لینکُلن در نطق افتتاحیه خود در مقام ریاست جمهوری، برای بازگرداندن ایالات جنوبی به قلمرو حکومت مرکزی، تعهد صریحی درباره الغاء بردگی نکرد، ولی با صراحت و قاطعیت گفت که جدایى هیچ یک از ایالات را تحمل نخواهد کرد و تأکید نمود که قانون اساسی امریکا به هیچ یک از ایالات اجازه نداده است که خودسرانه و به طور یک طرفه تعهدات خود را زیر پا بگذارند و از اتحادیه خارج شوند.
نطق لینکُلن نه فقط موجب بازگشت ایالات هفت گانه به قلمرو حکومت مرکزی نشد، بلکه چهار ایالت برده‏‌دار دیگر نیز جدایى خود را از حکومت مرکزی اعلام داشتند. لینکُلْن اعلام داشت که در صورت لزوم، برای حفظ وحدت و تمامیت ارضی کشور، به قوه قهریه متوسل خواهد شد و برای این که نشان بدهد در این تصمیم خود جدی است در دوازدهم آوریل 1861م، به نیروهای فدرال دستور حمله به برخی استحکامات نظامی جنوبی‏‌ها را صادر کرد که بدین ترتیب، جنگ‏‌های داخلی امریکا معروف به جنگ‏‌های انفصال آغاز شد. در این میان علی‏رغم پیشروی و پیروزی شمالی‏‌ها، نواحی جنوبی دست از مقاومت برنداشتند و برای جنگ با حکومت مرکزی، به تجهیز قوا پرداختند. با ادامه جنگ، پیشروی نیروهای شمالی به طرف ایالات جنوب از اواخر سال 1862م آغاز گردید و لینکلن نیز در اول ژانویه 1863م، اعلامیه معروف آزادی بردگان را درسراسر امریکا صادر کرد. صدور این اعلامیه باعث شورش بردگان در ایالات جنوبی علیه صاحبانشان شد و جنگ را وارد مرحله جدیدی نمود. جنگ‏‌های داخلی امریکا در طول سال‌‏های 1863 و 1864م ادامه یافت و در اواخر سال 1864م که شکست جنوبی‏ها قطعی به نظر می‏‌رسید، لینکُلن برای دومین بار به ریاست جمهوری امریکا انتخاب گردید. جنگ‌‏های انفصالِ‏سرانجام در روز نهم آوریل 1865م با تسلیم فرمانده نیروهای جنوب به پایان رسید و طرفداران برده‏داری شکست را پذیرا شدند. با این حال، آبراهام لینکُلن، چند روز بعد، در 14 آوریل، توسط یکی از مخالفانش به قتل رسید. در جنگ‏‌های داخلی امریکا، نزدیک به شش‏صد هزار نفر از نیروهای شمال و جنوب کشته شدند که نسبت تلفات شمالی‏‌ها، تقربیاً دو برابر جنوبی‏‌ها بود. امریکایى‏‌ها با وجود تلفات و خسارات سنگینی که در این جنگ متحمل شدند، آن را مکمّل جنگ‏‌های استقلال امریکا و ضامن بقای وحدت کشور خود می‏‌دانند و به همین جهت، نام لینکُلْن در ردیف جورج واشینگتن، اولین رئیس جمهور امریکا و به عنوان یکی از بزرگ‏ترین پیشوایان امریکا در تاریخ آن کشور ثبت شده است.

الكساندر نیكالایویچ آستروفِسْكی، نمایش‏نامه‏‌نویس معروف روسی در 12 آوریل 1823م در مسكو به دنیا آمد و پس از طی تحصیلات خود در رشته حقوق، به وكالت دعاوی پرداخت. وی در همین زمان به نگارش روی آورد و در ابتدا آنچه را درباره طبقه بازرگانان، محیط زندگی و خصوصیات اخلاقی آنها فراگرفت در آثارش منعكس كرد. آستروفسكی تا آخر عمر هر سال یك كمدی منتشر كرد و خود نیز در كشور روسیه به شهرت رسید تا جایى كه در شمار برجسته‏‌ترین نمایش‏نامه‏‌نویسان قرن نوزدهم و پیش‏گامان اعتلای حقوق تئاتر در روسیه بود. آستروفسكی به موازات نگارش نمایش‏نامه‏‌های كمدی و تاریخی، به موضوع و تاریخ معاصر خود نیز توجه خاص داشت و در این زمینه نیز آثاری خلق كرد. موضوع در نمایش‏نامه‏‌های آستروفسكی پیوسته رو به گسترش می‏‌رود و علاوه بر طبقه بازرگانان، طبقه‏‌های دیگر جامعه را نیز در برمی‏‌گیرد. وی در عرصه نگارش، هم‏چون یك نقاش برجسته، جامعه عصر خویش را به نمایش می‏‌گذاشت. بینش نیرومند، تازگی طبع و قلم وی در تبدیل واقعیت‏‌های زندگی و اجتماع به نمایش‏نامه، از یك سو باعث قرار گرفتنش در جایگاه یك شخصیت استثنایى شد و از طرف دیگر، عامل تغییرات مهمی در تئاتر روسیه گردید. نفوذ و تاثیر آستروفسكی در ادبیات و آداب و رسوم روسیه چنان اوج گرفت كه او را بزرگ‏ترین نمایش‏نامه‏‌نویس روسیه در دوره رئالیسم یا واقع‏گرایى دانسته‏‌اند. وی هم‏چنین در راه ایجاد تئاتری ملی، خارج از حیطه سانسور و انحصار تلاش كرد و تا رسیدن به این هدف، این مسیر را ادامه داد. از آستروفسكی آثار متعددی برجای مانده كه توفان، جنگل، دختر برفی، رؤیا بر رود ولگا و قربانی آخر از آن جمله‏‌اند. الكساندر آستروفسكی سرانجام در 14 ژوئن 1886م در شصت و سه سالگی درگذشت.

گنه ‏گنه درخت همیشه سبزی است از تیره روناس‌‏ها که خاستگاه اصلی آن مناطق مختلف امریکای جنوبی و به ویژه ارتفاعات کوه‏‌های آند می‌‏باشد، اما امروزه در مناطق دیگری نیز کشت می‏‌شود. گنه‏گنه از جمله درختانی است که مصرفِ دارویى شناخته شده‌‏ای دارد. از جوهر این درخت، داروی بسیار تلخی به نام کینین ساخته (تهیه) می‏‌شود. این دارو از ترکیبات آلیِ استخراج شده از پوست این درخت به عمل می‌‏آید. بر همین اساس، این کلمه، مشتق از کنیا به معنای پوست درخت می‏‌باشد. براساس داستانی، در نیمه نخست قرن هفدهم، در امریکای جنوبی از این دارو برای درمان بیماری مالاریا استفاده می‌‏شده است. اما به طور مسلم، گرد پوستِ این درخت در سال 1641 در انگلستان به فروش می‌‏رسیده است. با این حال، در 12 آوریل 1820م برای نخستین بار به صورت رسمی، ترکیبات آلی درختِ گنه ‏گنه توسط پیِر پلیته و ژوزف کاوانتو در آزمایشگاه پاریس تجزیه گردید و تلاش برای تهیه کینین به صورت دارو وارد مرحله‏‌ای دیگر شد. امروزه کینینِ مصنوعی، تهیه شده و در بازار عرضه می‏‌شود.

12اپریل 1723 كه نیروهای میر محمود قندهاری در تعقیب طهماسب میرزا پسر شاه سلطان حسین وارد قزوین شده بودند توسط قزوینی‌ها كشتار شدند و بیش از دو هزار كشته تلفات دادند و مابقی به اصفهان گریختند و جریان را به میر محمود خبر دادند و وی از فرط خشم، بازماندگان خاندان صفوی و مقامات سابق را كشت. طهماسب میرزا در آخرین روزهای محاصره اصفهان از این شهر فرار كرده بود. اصفهان درجریان جنگ داخلی ایرانیان، در اكتبر 1722 به دست میر محمود افتاده بود. این جنگ نتیجه نابخردی و ضعف سیاسی شاه سلطان حسین و مغرض بودن اطرافیان وی بود. طهماسب میرزا كه پس از قتل عام خاندان صفوی در اصفهان، به نام طهماسب دوم، شاه شده بود بمانند پدرش مرتكب چند اشتباه سیاسی شد ازجمله این كه به عثمانی امتیازهایی داد و با ورود روس‌ها به قفقاز موافقت كرد، به این شرط كه این دو دولت از شاه بودن وی حمایت كنند! این اشتباهات سبب شد كه توسط نادر كه فرمانده ارتش بود بركنار شود. نادر تعیین شاه بعدی را برعهده بزرگان كشور و نمایندگان شهرها گذارد كه آنان در اجتماع خود در دشت مغان در آذربایجان، وی را به آن مقام برگزیدند و به همین لحاظ، مورخان «نادر» را یک شاه انتخابی نوشته‌اند. 

•شیعه زیدیه (737 م)

در اپریل سال 737 میلادی (و به نوشته برخی از مورخان؛ 12 اپریل آن سال) زید ابن علی ابن حسین ـ نوه امام سوم شیعیان ـ در كوفه پرچم مبارزه با خلافت امویان را برافراشت. مبارزات زید كه پیروان او به «شیعه زیدیه» معروفند دو سال طول كشید و در سال 739 میلادی به دست یوسف ابن عمر ثقفی از امرای امویان مقتول شد. در پی این رویداد، جمعی از پیروان غیر ایرانی زید به یمن نقل مكان كردند و این سرزمین از آن پس پایگاه شیعه زیدیه شده است. نیمی از جمعیت 24 میلیونی یمن شیعه هستند . شیعه زیدیه، شیعه اثنی عشری و شیعه اسماعیلیه. شیعیان یمن عمدتا در شمال این کشور زندگی می‌کنند. نظام حکومتی یمن شمالی تا اواخر دهه 1960 امامیه بود. در آن زمان و تا 22 ماه می 1990 سرزمین 550 هزار کیلومتری یمن مرکب از دو کشور بود؛ یمن شمالی (صنعا) و یمن جنوبی (عدن). حکومت یمن جنوبی اندکی پس از استقلال در سال 1967، در دست کمونیست ها قرارگرفت. یمن جنوبی تا زمان کسب استقلال، یک مستعمره دولت لندن بود و پیش از استعمار انگلستان به صورت کنفدراسیونی از قبایل محلی بود. فرهنگ قبیله‌ای در یمن از میان نرفته است. به مجموع این منطقه، عریستان جنوبی می‌گفتند. پیش از گسترش اسلام، یمن در کنترل امپراتوری ایران بود. ناآرامی‌های جاری یمن ریشه فرهنگی و قومی و تحریک خارجی دارد.

آیت‏‌اللَّه آقا رحیم ارباب اصفهانی در 12 جمادی الاول سال 1297 ق در اصفهان به دنیا آمد. پس از كسب مقدمات و سطوح حوزه، از محضر درس اساتید برجسته‏‌ای همچون ابوالمعالی كلباسی، آخوند ملامحمد كاشی، سیدمحمدباقر دُرچه‏‌ای و میرزا جهانگیرخان قشقایى بهره‏‌ها گرفت و با آیت‏‌اللَّه سیدحسین طباطبایی بروجردی هم مباحث بوده است. آیت‌اللَّه ارباب اصفهانی به تأسی از استاد عارف و حكیم خود، جهانگیرخان قشقایی، جز در هنگام اقامه‏‌ی نماز جمعه و جماعت، عمامه نمی‏‌گذاشت. وفات این فقیه بزرگ در شب عید غدیرسال 1396 ق در 99 سالگی روی داد.

امیرعلی شیر بن آلوس ملقب به نظام الدین از مشاهیر درباریان و وزرای سلطان حسین گوركانی، در سال 844 ق به دنیا آمد. وی به زبان فارسی و تركی شعر می‏‌سرود و به "ذواللسانین" معروف بود. امیرعلی شیر با آن كه وزیر سلطان بود ولی هیچ گاه از تألیف و مطالعه‌‏ی علمی غافل نمی‏‌گشت. سرانجام از وزارت كناره‏‌گیری كرد و با شاعر هم عصر خود، عبدالرحمن جامی مصاحبت گزید. اربعین منظوم، دیوان اشعار، محبوب القلوب و ده‌‏ها اثر دیگر از تالیفات اوست. او به ساخت و تعمیر بناهای اسلامی فراوانی از جمله ایوان حرم امام رضا و مقبره‌ی شیخ عطار همت گماشت.

علی بن محمد بن عبد الصمد همدانی مصری معروف به سخاوی از مشاهیر ادبا و نحویین و قرّاء، فقها، لغویین، اصولیین و مفسرین و درشمار پیشوایان نحو، تفسیر، لغت وقرائت قرار دارد و به شیخ القرّاء معروف است. تحصیلات وی ابتدا در شام ودر ادامه در مصر بود. سپس در شام بر كرسی تدریس تكیه زد و به تدریس و تالیف پرداخت. تفسیر القرآن، شرح مفصل زمخشری و فتح الوصید از اوست.