Şeriata Göre Müzik ve Ğına -1
Şeriata göre “Ğınayı” ele almamız yerinde olur. Konu hakkında gündeme gelen ilk soru şudur. Acaba Ğına sahip olduğu bu ünvanla zati itibariyle haram mıdır? Ve acaba Kur’an’ın avazla tilaveti bundan ari midir?
Ve hükmün tümelliğinden istisna mıdır? Yoksa avaz sadece günah rengine büründüğü zaman mı haramdır? Başka bir deyimle avaz insanı Allah’ın yolundan çevirecek sözler türünden olan kötü, batıl ve tezvir (yalan) sözlerle birlikte olduğu zaman mı haramdır?
Birçok dini metinde Kur’an ayetindeki “Tezvir söz” Ğına olarak tefsir edilmiştir. Zeyd- el Şeham naklediyor ki: “İmam Sadık’tan (a.s.) sordum Allah’ın “وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ” “Tezvir sözden sakının”[1] ayetinden kastı nedir? Buyurdu; Tezvir sözden kasıt Ğınadır.” Bu söz diğer birçok rivayette de belirtilmiştir. Başka bir deyimle Kur’an ayetinin sakınılmasını emrettiği “Tezvir söz” avaza mutabıktır ve avaz tezvir sözün misdaklarından biridir. Zira tezvir – sözlükte- meyl ve sapma anlamındadır.[2] Hayatın ciddiyetinden sapma ve tahrif nedeni olan şeyler, Müminlerin arasında kötülüğün yayılması için vesile olan şeyler – ister kandırıcı muhtevasından ve isterse kandırıcı neticelerinden dolayı olsun- boş, batıl ve beyhude iş ve sözler “Tezvir söz”ün mısdakları kabul edilip bilinir.
Ama eğer mefhum, lügat ve mana itibariyle buna mutabıktır denilirse cevap olarak; ibarenin zahirinin bunu göstermediğini, kesinlikle bunun hilafına olduğunu söyleriz. Zira ne şeriatın bu konuda bir ıstılahı vardır ne de lügatlerin vaziyetleriyle mutabakat içindedir.
“الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ” “Putlara tapma pisliğinden” cümlesi de bu şekilde kabul edilmiş ve bu satranç olarak tefsir edilmiştir. Abdulala naklediyor ki: İmam Sadıktan (a.s.) “فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ” “Artık putlara tapma pisliğinden kaçının, yalan sözden kaçının.”[3] Ayeti hakkında sordum buyurdu ki; “الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ” “Putlara tapma pisliğinden” kasıt satrançtır. “قَوْلَ الزُّورِ” “Tezvir sözden” kasıt avazdır.” Abdulala diyor ki: “Yine sordum; Allah’u Tealanın “وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ” “İnsanlardan öylesi vardır ki, eğlencelik asılsız ve faydasız sözleri satın alırlar.”[4] Ayetinde kastı nedir? İmam buyurdu; avazdır.”[5] Şimdiye kadar söylenenler mefhumda iştirak olmadan Ğınanın mısdaklarını göstermek için şahitlerdi.
Bunun benzerini “Hammad”ın hadisinde de görüyoruz. O diyor ki: “İmam Sadıktan (a.s.) “Tezvir söz” nedir? Diye sordum. İmam buyurdu ki; bunlardan biri, bir insan avaz okuduğu zaman başka birisinin ona aferin demesidir.”[6]Kuşkusuz bir insan fesada neden olan bir avazı okuduğunda siz de kendisine aferin derseniz onu günaha düşmeye teşvik ve fesadı yaymaya devam etmesi için vesvese etmiş olursunuz.
Tüm bu sözler, avazın yanı sıra lehv, vesvese verme, fesada neden olan beyhude işler ve tezvir sözler gibi şeylerin olması durumunda avazın haram olduğunu gösteren delillerdi. Lakin bunun aksi bir durumda vaazlarda, faziletleri yaymada, iyi özellikleri beyanda etkili bir vesile olarak kullanılırsa batıl olmamakla birlikte hakkın isteğine uygun ve kurtuluş ve irşat için bir yoldur. Yoksa fesadı yayma vesilesi değildir.
Sahih hadislerde de; haram ve helal, fesat nedeni ve ıslah nedeni, şer nedeni ve hayır nedeni olmak üzere iki türden avazın olduğuna delalet eden rivayetler vardır.
[1] Hacc, 30
[2] Mekadüs- ül Lügat, C. 3, S. 36
[3] Hac, 30
[4] Lokman, 6
[5] Vesail, C 17, S 309, sayı, 20
MUZİK ve EĞLENCE
