تبیان، دستیار زندگی

أَأَتَّخِذُ مِن دُونِهِ آلِهَةً إِن يُرِدْنِ الرَّحْمَن بِضُرٍّ لاَّ تُغْنِ عَنِّي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا وَلاَ يُنقِذُونِ

سوره : يس  آیه شماره : 23

ریشه کلمه : رود

فعل : رَود

معنی : طلب كردن، خواستن، ميل، قصد، علاقمند «مراوده» طلبيدن، درخواست، خواستن چيزي با نرمى و مدارا، بع اصرار چيزي را خواستن «رويد» قليل، کمي، مقداري، آهسته، مهلتي

توضیح : اين كلمه گاهى در جماد به كار رفته مثل [كهف:77] اراده گاهى با قوّه تسخيرى و حسّى است و گاهى با قوّه اختيارى و لذا در جماد به كار رفته است. اراده به معنى قصد از همين ماده است [يوسف:25]. بعضي گفته اند: مراوده آن است كه با ديگرى در اراده نزاع كنى و قصد كنى آنچه را كه او قصد نمى‏كند و يا به‏طلبى چيزى را كه او را نمى‏طلبد. (مفردات راغب) اراده در بشر توأم با انقلاب و شوق و تغيير فكر و غيره است ولى خداوند ثابت و لا يتغير است و حتماً اراده خدا مثل اراده بشر نيست. پس در اين صورت اراده خدا به معنى حكم و دستور خداست و حكم و اراده هر دو يكى هستند مثل [رعد:11]. از صفوان بن يحيى نقل مى كند كه به امام رضا عليه السلام گفتم: بفرمائيد اراده خدا چيست؟ و اراده خلق كدام است؟ امام فرمود: اراده از خلق، تفكّر است و آنچه بعد از تفكّر كرده مى‏شود (قصد و فعل در اينجا مصداق اراده‏اند) و امّا از خدا پس اراده خدا ايجاد خداست لاغير كه او تأمل و قصد و فكر نمى‏كند و اين صفات از او منتفى است و آنهاصفات خلق اند پس اراده خدا فعل است لاغير به آن مى‏گويد: كن فيكون بدون لفظ و بدون تكلم با زبان...