NİŞAN VE DÜĞÜN HÜKÜMLERİ
Bu bölümde bir evlilik merasiminde genellikle yapılan işlerde ihtiyaç duyulan hükümleri ele alacağız. Dolayısıyla bu bölümde, önce kız ve ailesi hakkında araştırma yapmak hükümlerine değinilecek, daha sonra pazardan alış-veriş yapmak, davet etmek, nikah ve düğün toplantısı hazırlama hükümlerini ve sonra da nikah ve düğün törenlerinde erkek ve kadınların ihtiyaç duydukları hükümleri açıklayacağız.
1- -Evli olmaması nedeniyle günaha düşecek bir erkeğin evlenmesi farzdır.
Dolayısıyla: İnsan evlenmediği takdirde, mahrem olmayan birine veya onun fotoğraf ve filmine bakmak gibi bir günaha düşeceğini veya Allah göstermesin istimna yapacağını veya mahrem olmayan biriyle meşru olmayan herhangi bir şekilde ilişkiye gireceğini bilirse, evlenmesi farzdır. Özellikle aziz gençlerimiz şuna dikkat etmeleri gerekir ki, insan bu güne kadar maddi ve manevî ihtiyaçlarımızı karşılayan Allah Teala'nın rızasını kazanmak için O'nun emirlerine itaat edecek olursa, Allah, kullarına nimetlerini artırır ve insanın yolu üzerindeki engelleri kaldırır.
Allah Teala'yla muamele yapıp evlilikle kendinizi günahlardan kurtarın; O'nun rızasını talep edin ve Allah'ın sizi saadet ve mutluluğa ulaştıracağını kesin bilin.
2- -İnsan evlenmediği takdirde günaha düşmezse bile yine de evlenmek müstehaptır.
3- -Buluğ çağına eren kızı evlendirmede acele etmek müstehaptır.
4- -Nikah ve düğün masraflarını ve mehri az tutmak müstehaptır.
ARAŞTIRMA HÜKÜMLERİ
Evlenmek isteyen kadın ve erkek hakkında direkt veya dolaylı olarak araştırma yapılır. Direk araştırmadan maksat, kadın veya erkeğin birbirlerini direkt olarak araştırmaları, dolaylı araştırmadan maksat ise, insanın, evlenmek istediği kişiyi başka birinden (örneğin arkadaşı, akraba ve komşusundan) soruşturmasıdır.
Dolaylı Araştırma
5- -Kadın ve erkeğin veya ailelerinin hakkında kusur bulmayı gerektirse bile onları herkesten soruşturmak caizdir.
6- -Kadın veya erkek veya onların ailelerinin kusurları hakkında araştırma yapmanın evlilikte bir rolü olursa, onların kusurlarını araştırmak sakıncasızdır ve haram olan tecessüs hükmüne girmez.
Dolayısıyla: İnsan sadece evlilikle ilgili ve kişilerin karşı tarafı tanıması için gerekli olan kusurlarını araştırabilir; aksi durumda evlilik bahanesiyle kişilerin özel hayatında tecessüs edemez.
Direkt Araştırma
7- -Evlenmek isteyen kişilerinden her biri diğerini direkt olarak araştırabilir; fakat bu araştırmanın haramı gerektirmemesi şarttır.
Dolayısıyla: Evlenmek isteyen kişilerin şehvetle konuşmaları veya kapalı bir alanda tek başlarına kalmaları, birbirlerine şehvetle bakmaları veya dokunmaları haramdır; bundan kaçınmaları gerekir.
8- -Evlenmek isteyen kişiler araştırmak için birbirinin vücuduna şu şartlarla bakabilirler:
1- -Şehvetle ve günaha düşme korkusuyla bakmamalıdır.
2- -Evlilik bu bakışa bağlı olmalıdır.
3- -Evlenmeleri için bir engel olmamalıdır.
Birinci Şarta Göre:
9- -Evlenmek isteyen kişilerin şehvetle birbirine bakmaları caiz değildir. Fakat gördükten sonra ister istemez lezzet alacağını bilirse, bunun sakıncası yoktur.
10- -Evlenmek isteyen kişilerin birbirinin vücuduna ince bir elbisenin üzerinden bakması daha iyidir.
İkinci Şarta Göre:
11- -Evlenmek isteyen kişilerin birbirinin vücuduna bakması, araştırmalarının son merhalesi olmalıdır.
Dolayısıyla: Evlenmek isteyen kişilerin, evlilik için gerekli olan diğer tüm araştırmaları yapmış olmaları, nikahın sadece bu şekilde bakmaya bağlı olması ve beğenildiği durumda akdin gerçekleşmesi gerekir.
12- -Eğer nikah akdi bu bakmaya bağlı olmazsa veya karşı taraf nasıl olursa olsun insana fark etmezse ya da o konuda bilinmeyen bir nokta olmazsa insan onun vücuduna bakamaz.
Üçüncü Şarta Göre:
13- Akitte başka bir engel olmamalıdır.
Dolayısıyla: Örneğin eğer kızın babası onun evlenmesine izin vermezse veya erkek şimdilik o kadınla evlenemezse ya da eğer kadın başka biriyle evliyse (ileride önceki kocasından boşanmak istese bile) vb. hiç biri diğerinin vücuduna bakamaz.
14- -Soru a): Erkeğin evlenmek istediği kadının gözeliği konusunda bilgi edinmek için onun tam olarak tesettürünü korumadığı fotoğrafına bakması caiz midir?
b) Aralarından birini evlenmek için seçmek amacıyla birkaç kadının fotoğrafına bakmanın hükmü nedir?
Cevap: Şehvetle olmazsa sakıncasızdır.1
İSTİHARE HÜKÜMLERİ
15- -Eğer insan bir iş için, örneğin evlenmek için istihare yaparsa, onun sonucuna uyması farz değildir.
16- -Soru: İslam açısından, evlilik ve insanın hayatında büyük bir önemi olan diğer ciddi kararlar için tesbih, Kur'an-ı Kerim veya zatu'r-ruk'a istiharesi yapmak doğru mudur?
Cevap: Kararsızlıktan kurtulmak için rivayetlerde geçtiği şekilde istihare yapmak ve işleri Allah'a danışmak sakıncasızdır.
17- -Soru: İstihare yapmak doğru mudur; hayır bir işte istihare yapar da sonucu kötü gelirse, istihare amelin ölçüsü sayılır mı ve ona inanmak gerekir mi?
Cevap: İstihare, uyulması gereken temel itikat ilkelerinden değildir; ancak kararsızlık durumlarında sevaba ulaşmak kastıyla yapılması sakıncasızdır.
18- -Soru: Ben bir kıza elçiliğe gittim; soruşturma merhalesinden sonra kendileri gibi diğerleri de bizim iyi kişiler olduğumuzu söylemişler; fakat buna rağmen babası istihare yapmış ve sonucu kötü gelmiş. Biz, hayır işte istihare olmaz dememize rağmen ben istihareye sırt çevirmem diyor. Acaba böyle bir istihare doğru mudur?
Cevap: İstihare gereklilik getirmez.
NİŞANLILIK HÜKÜMLERİ
19- -Eğer nişandan maksat, kadın ve erkeğin mahremliği gerektirecek hiçbir türlü akit okunmamasına rağmen evlenmek istemeleri ise, sırf bununla kadın ve erkek birbirlerine mahrem olmazlar ve bu durumda diğer namahremlerle onlar arasında hiç bir fark yoktur.
Dolayısıyla: Kadınla erkeğin şehvetle birbirlerine bakmaları, el vermeleri ve birbirlerine dokunmaları, (Görüşme Hükümleri bölümünde değindiğimiz şartlarla) kimsenin olmadığı kapalı bir yerde yalnız kalmaları, birbirleri karşısında yeterli tesettürü gözetmemeleri, normalde karı-kocalar gibi içli-dışlı ve samimi olmaları ve kısaca, birbirlerine namahrem olan iki kişi arasındaki her türlü ilişki kadın ve erkeğin kaçınması gereken şeylerdendir.
Daimî Nikahtan Önce Geçici Nikah Akdi Okumak
20- -Evlenmek isteyen kişilerin arasında, kızın velisinin izniyle geçici nikah akdi okunması sakıncasızdır.
21- -Soru: Acaba kadın ve erkek daimî evlilikten önde, kadının babasının izni olmaksızın kendi aralarında geçici nikah akdi okuyabilirler mi?
Cevap: Eğer kadın bakire olursa, babasının izni olmadan geçici nikah doğru olmaz. Aksi durumda babasının izni gerekmez.
22- -Geçici nikah akdi okunur da, bu nikahın süresi bittikten sonra daimî nikah akdi okunmazsa, kızın annesi ömrünün sonuna kadar erkeğe mahrem kalır.
24- -Evlenmek isteyen kişiler geçici nikah akdinin süresi bitmeden daimî nikah yapmak isterlerse, erkeğin geri kalan süreyi kadına bağışlaması gerekir.
25- -Eğer erkek geri kalan süreyi (ister meseleyi bilmemesi nedeniyle ve ister unutarak) kadına bağışlamaz da daimî nikah akdi okursa, daimî nikahları batıl olur ve geçici nikahın süresi bittikten sonra yeniden daimî nikah okumaları gerekir.
26- -Soru: Beş yıl önce eşimle evlenirken daimî nikah akdini okumadan önce iki ay için eşimle geçici nikahla evlenmiştik; fakat bir ay geçtikten sonra daimî nikah akdi okuduk ve şimdiye kadar da bir arada yaşamaktayız; acaba yapmış olduğumuz daimî nikahımız doğru mudur?
Cevap: Eğer geçici nikahınızın geri kalan kısmını eşinize bağışlamışsanız daimî nikahınız doğrudur; aksi durumda daimî nikah akdini yenilemeniz gerekir.
SATIN ALMA HÜKÜMLERİ
27- -Damada kullanması için yüzük, kol düğmesi, saat vb. olsa bile her türlü altın eşya satın almak câiz değildir.
28- -Soru: Erkeğin evlilik için hatıra olarak saklamak ve sadece bayramda birkaç saat kullanmak için altın yüzük satın almasının hükmü nedir?
Cevap -Hameneî-: Câiz değildir.
Tebrizî: Her ne kadar damadın sarı altını kullanması caiz olmasa da bu durumda muamele sahihtir.
29- -Beyaz altın sarı altın hükmünde değildir ve damat için beyaz altın satın alınması sakıncasızdır.2
30- -Damada, giymesi için halis ipekten her türlü elbise satın almak câiz değildir.3
Dolayısıyla: İster gömlek olsun, ister iç çamaşırı, ister pijama ve çorap, erkek için halis ipekten olan her türlü elbisenin satın alınması câiz değildir.
31- -Üzerine humus farz olan bir parayla, humusu verilmediği müddetçe bir şey satın almak câiz değildir; ancak şerî hakim veya onun temsilcisinden izin alınırsa bunun bir sakıncası olmaz.4
32- -Bir önceki meseleye dikkat etmeden üzerine humus lazım gelen parayla bir şey satın alan kimse şerî hakimden veya onun temsilcisinden izin almalıdır; eğer şerî hakim veya onun temsilcisi izin verirse muamele doğrudur; fakat eğer izin vermezse muamelenin beşte biri batıl olur.5
33- -Damat veya gelin için her türlü şöhret elbisesi satın almak câiz değildir.6
34- -Damat için kadınlara has elbise ve yine gelin için erkeklere has elbise satın almak câiz değildir ve böyle bir elbiseyi satın almaktan sakınmak gerekir.7
35- -Namahrem erkekler karşısında kullanması için geline her türlü tahrik edici elbise satın -almak haramdır.8
Dolayısıyla: Eğer damat, düğün töreninde namahrem erkeklerin geline bakacaklarını bilirse (örneğin, erkeklerle kadınların karışık olduğu bir düğün töreni olursa) tahrik edici ve vücudun bir kısmını örtmeyen bir gelinlik satın alması câiz değildir.
36- -Damada sakalını tıraş etmesi için tıraş makinesi ve tıraş sabunu satın almak caiz değildir.
Uyarı: Helal amaçla tıraş makinesi satın almak sakıncasızdır.
37- -Müslüman olmayan ülkelerden getirilen veya kafirin elinden satın alınan derinin alım ve satımı batıldır; fakat insan onların İslamî kurallara göre kesilen hayvana ait olduğunu bilirse, onun alım ve satımı sakıncasızdır.
Dolayısıyla: Müslüman olmayan ülkelerden getirilen deri ayakkabı, kemer, saat kayışı ve çanta gibi şeyleri satın almak batıldır; ancak o ülkenin, derileri Müslüman olan bir ülkeden ithal ettiği anlaşılırsa bunun sakıncası yoktur.9
DAVET HÜKÜMLERİ
38- -İnsan, geldiği zaman toplumda günah ve haramları yayacağını bildiği bir kimseyi davet etmesi câiz değildir; ancak günah işlememesine dikkat edecek olurlarsa bunun sakıncası olmaz.
Dolayısıyla: İnsan düğün törenlerine, gittiklerinde haram oyun ve eğlenceyle uğraşacaklarını bildiği kimseleri davet etmesi câiz değildir. 10
39- -Merasimlerde göz bağcılığı yapmaları için göz bağcıların davet etmek haramdır ve ondan sakınmak gerekir. 11
40- -Soru: Canlı olarak ve göz bağcının karşısında veya televizyondan göz bağcılığını seyretmenin hükmü nedir?
Cevap -Tebrizî, Hameneî-: Her iki durumda da haram değildir.
41- -Göz bağcılara, göz bağcılığı yapmaları için para vermek de haramdır. 12
Açıklama: Çoğu taklit mercilerinin fetvalarına göre güz bağlamak caiz değildir; bu nedenle haram bir iş için bir veya birkaç kişiyi davet etmek de caiz değildir.
42- -İster erkeklerin arasında olsun, ister kadınların, insanı tabii halinden çıkaran coşturucu haram müzik çalmaları için çalgıçları davet etmek haramdır.
43- -Methiye okuyan kişilerin ginâ şeklinde olmayan şiir veya methiye okumaları için merasimlere davet edilmeleri sakıncasızdır.
44- -Ehl-i Kitabı bu gibi merasimlere davet etmek sakıncasızdır; ancak insan, onların geldikleri zaman haramları yayacaklarını ve şerî ölçüleri gözetmeyeceklerini bilirse bu durumda onları davet etmek câiz olmaz.
45- -İnsan, günah ve isyan toplantılarına uygun oyun ve eğlencelerin düzenlendiğini bildiği toplantılara gitmesi câiz değildir; ancak günah işlenmesini önlemek ve haramdan sakındırmak için olursa bir mahzuru olmaz.
Dolayısıyla: İnsan yakın akrabalarına ait olsa bile gelenlerin veya düzenleyenlerin dindar olmayıp günah ve isyan toplantılarına uygun boş şeylerle uğraşacaklarını veya şerî ölçülerin gözetilmeyerek namahrem erkek ve kadınların birbirlerine karışacaklarını bildiği düğün ve nikah törenlerine gitmesi câiz değildir.
46- -İnsan, harama düşmeyeceğini bilse bile günah ve isyan toplantılarına uygun boş şeyler için düzenlenen toplantılara gitmesi câiz değildir.
47- -İnsan gerekli tesettürü gözetmeyeceklerini bildiği gelin ve damadın veya diğer namahremlerin fotoğraf ve filmlerini çekmesi için erkek fotoğrafçı ve kameracı davet etmesi câiz değildir. 13
------------------------------------------------------------------------
1- -Sistanî: a) Kadını tanıyorsa, fotoğrafı da onun kendi hükmündedir. b) Kadınları tanıyorsa farz ihtiyat gereği caiz değildir.
2 - -Hameneî: Beyaz altın, sarı altından farklı bir metal olursa sakıncasızdır.
3- -Tebrizî: Her ne kadar damadın halis ipek kullanması caiz olmasa da bu durumda muamele sahihtir.
4- -Tebrizî ve Sistanî: Eğer humsu verilmemiş malın kendisiyle bir şey satın alırsa ve satıcı On İki İmam Şiası olursa, zahiren malın tümünde yapılan muamele doğrudur ve bu parayla satın alınan eşyaya humus lazım gelir; bu durumda şerî hakimin onaylamasına ve izin vermesine gerek yoktur.
5- -Tebrizî ve Sistanî: Şerî hakimden izin almaya gerek yoktur; ancak satın alınan şeye humus lazım gelir.
6- -Tebrizî: Her ne kadar şöhret elbisesini kullanmak câiz değilse de yapılan muamele doğrudur.
7- -Tebrizî: Yapılan muamele doğrudur. Fakat kadının erkeğe mahsus elbiseyi ve erkeğin de kadına mahsus elbiseyi kullanması câiz değildir.
8- -Tebrizî: Yapılan muamele doğrudur. Fakat tahrik edici elbiseyi kullanması câiz değildir.
9- -Sistanî: Müslüman olmayan ülkelerden getirilen veya kafirin elinden alınan derinin İslamî kurallara göre kesildiğine ihtimal verilirse onun alım-satımı câizdir.
10- -Soru -Tebrizî-: İnsan, geldiklerinde toplumda günah ve haramları yayacaklarını bildiği kimseleri davet etmesi câiz midir?
Cevap: Günah ve fesadı önlemek her Müslüman'a farzdır.
11- -Tebrizî: Fesadın yayılmasını engellemek her Müslüman'a farzdır.
Hameneî: Bir nevi sihir olan göz bağlayıcılığı haramdır. Ancak el çabukluğu veya bakanları yanıltan özel bir hareket süratinin haram oluşuna dair bir neden yoktur.
Sistanî: Göz bağcılığı, normalde insanların yapamadığı el çabukluğuyla gerçek olmayan bir şeyi gerçekmiş gibi göstermektir. Göz bağcılığı, mümine zarar vermek gibi haram bir unvan taşırsa haramdır ve bu iş için böyle bir kişiyi davet etmek câiz değildir. Aksi durumda haram değildir ve onu davet etmek de sakıncasızdır.
12- -Hameneî: Göz bağcılık için para vermek haramdır; fakat el çabukluğu için para vermek haram değildir.
Sistanî: Eğer göz bağcılık haram bir unvan kazanırsa onun için para vermek de haramdır; aksi durumda haram değildir.
13- -Tebrizî: Fesadın yayılmasını önlemek her Müslüman'a farzdır.
