AHMED BİN ALİ NECAŞÎ

   Doğumu

   Asıl adı Ahmed bin Ali bin Ahmed bin Abbas bin Muhammed bin Abdullah bin İbrahim bin Muhammed bin Abdullah Neccaşî"dir. 372 h.k. tarihinde Kûfe"de doğdu. Babası, hadisçi ve Şianın büyük alimlerinden idi.

   Araştırmacılara göre onun künyesi Ebul Hasan"dır. Bazıları yanlışlıkla onun künyesini Ebul Abbas diye de zikretmişlerdir. Lakabı ise Necaşî"dir. (Necaşî ve Nicaşî diye de okuyanlar vardır. Daha fesih olanı Nicaşî"dir)

   Ailesi

   Büyük babası Abdullah Necaşî"dir ki Ahvaz valisi idi. İmam Câfer Sadık (a.s)"a mektup yazmıştılar ve İmam da cevabında ona Risale-i Ahvaziyye"yi yazmıştır.

   O, Kûfeli ve Esedî boyundandır. Kendi zikrine göre soyu Adnan"a yetişir. Onun ailesi, Âl-i Ebî Simal, Kûfe"nin ileri gelenlerinden ve eskiden beri halkın saygı duyduğu bir ailedir.

   Seyahati

   Ahmed bin Ali Necaşî, ömrünün çoğunu Bağdat"ta geçirmiştir. Birkaç kez yolculuğa çıkmış ve Mukaddes mekânları ziyarette bulunmuştur.

   400 h.k. yılında Necef-i Eşref"e yolculuk yapmış ve bir müddet de Hz. Ali (a.s)"ın kabrinin yanında kalmıştır. Yine Samirra"ya yolculuk etmiş, Askeriyeyn[2] (a.s)"ın ziyaretleriyle müşerref olmuştur.

   Birkaç kez de asıl memleketi olan Kûfe"ye dönmüş, hadis işitmiş ve hedis nakletmek için icazet almış ve icazet vermiştir.

   Hadis Naklindeki Dikkat ve Sağlamlığı: Necaşî hakkında en çok dikkatleri çeken mesele, onun sağlam ve muteber ravilerden hadis nakletmesidir. Elinde birçok zayıf, zayıflığa itham edilmiş ve kınanmış ravilerden hadis olmasına rağmen onlardan hadis nakletmemiştir.

   Birçok yerde diyor ki, falan mevzuda elimde birçok hadis vardır. Ancak senedi zayıf olduğundan veya zayıf ve kınanmış yazarların kitabında olduğundan nakletmiyorum. Bu konuda o kadar hassas ve titiz davranıyordu ki zayıf kimselerden hadis bile dinlemezdi. Bu durum onun gibi nakilcilerin kıymetini birkaç katına çıkardığı gibi, insan onların naklettikleri hadislere gönül rahatlığıyla güvenebilir. Özellikle de ravilerin asrına yakın oldukları için onların güvenirleri ile güvenilir olmayanları çok iyi ayırt edebiliyorlardı.

   Önemli Girişimleri

   Necaşî, hayatı boyunca yaptığı en güzel işlerden birisi Fihrist-i Esma"il-Musannifin veya Rical-i Necaşî adlı kitabı telif etmesidir. Bin yıldan fazla bir zaman geçmesine ve rical hakkında yüzlerce kitap yazılmasına rağmen henüz ravilerin sağlam ve zayıflarını birbirinden ayırt etmek için en güzel ve en güvenilir kaynaktır.

   Ricalcilerin, fakihlerin ve muhaddislerin itiraf ettiklerine göre, hâla Rical-i Necaşî zirvededir. Herhangi bir çelişki durumunda Necaşî"nin kavli tercih edilir. Başka rical kitaplarının onunla denk olmasına imkân yoktur.

  Üstat ve Şeyhleri

1- Babası, Ali bin Ahmed Necaşî

2- Şeyh Mufid (ö. 413)

3- Ahmed bin Abdulaziz Bezzaz (İbn-i Haşir diye meşhurdur. ö. 423)

4- Ahmed bin Ali Sirafî

5- İbn-i Gazairî, Hüseyin bin Ubeydullah ve oğlu Ahmed bin Hüseyin

6- Hârun bin Mûsa Tel"akberî ve oğlu Ebu Câfer bin Hârun

7- Ahmed bin Muhammed bin İmran (İbn-i Cundî diye meşhurdur)

Talebeleri

1- Şeyh"ut-Taife Şeyh Tûsî

2- Şeyh Ebul Hasan Sihriştî

3- Seyit İmaduddin Mâbed Hasanî Mirzevî

Eserleri

Elimize yetişen mevcut eserleri şunlardan ibarettir.

1- Kitab"ul-Cuma ve mâ Verede fihi min"el-Âmal

2- Kitab"ul-Kûfe ve mâ Verede giha min"el-Âsar ve"l-Fezail

3- Kitab-u Ensab-ı Benî Nasr bin Kaîn

4- Kitab-u Muhtasar"il-Enva ve Mevazi"un-Nücum

5- Kitab"ur-Rical veya Esma-u Musannif"iş-Şiî

   Vefatı

   Büyük alim ve soy bilimcisi Ahmed bin Ali Necaşî, 78 yıl bereketli ömür sürdükten sonra 450 h.k. yılında (Şeyh Tûsî"den on yıl önce) Matır Âbat"ta (Samirra"nın havalisinde bir yer) fani dünyaya elveda edip mâbuduna doğru uçtu.

   Onun ölüm tarihine ve yerine ilk değinen alim Allame Hillî"dir (ö. 726). Kısacası, kitabında ondan önce Necaşî"nin ölümü hakkında Şia ve Sünnî kitaplarında kimse değinmemiş.

ALİ BİN İBRAHİM KUMMÎ

SIKAT'UL-İSLAM KULEYNÎ

ALİ BİN CÂFER (A.S)

ALLAME HİLLÎ

Şeyh Mufid

Allâme Tabatabaî

ALLAME MECLİSÎ

HASAN BİN ŞÛBE HARRANÎ