İmam Rıza (a.s.)’ın Şehadeti
Memun İmam Rıza'yı (a.s.) Merv'e getirdikten sonra muhtelif alimlerin katılımıyla birçok ilmî toplantılar düzenliyordu ve bu toplantılarda İmam ile diğerleri arasında birçok müzakereler oluyordu. Bu toplantılarda tartışılan, konuşulan konular genellikle fıkhî ve itikadî konulardı. Merhum Tabersi bu müzakerelerin çoğunu kendi kitabında bir araya toplamıştır.[1]
Memun bu gibi ilmi toplantılar düzenlemekle kendisini ilim sever biri olarak göstermek istiyordu. İşte bu açıdan onu diğer Abbasi halifelerinden ayırmak gerekir. Özellikle de onun aklî eğilimi ve Mutezile ile beraberliği onu hadis ehli[2] karşısında durmaya ve ilmi açıdan onları alt etmeye sevk ediyordu ancak mesele bununla bitmiyordu. Memun"un böyle toplantılar düzenlemekten başka amacı da vardı. Memun, İmam"ı tartışma ortamına çekmekle avam halkın Ehl-i Beyt İmamları hakkındaki "Onlar ledünni ilmine sahiptirler" düşüncesini yok etmek istiyordu.
Merhum Şeyh Saduk bu hususta şöyle diyor: Memun her fırkanın büyük alimlerini İmam"ın karşısına çıkarmakla O Hazretin hüccet ve burhanını itibardan düşürmeğe çalışıyordu. Memun, İmam hakkındaki hasedinden İmam"ın ilmi ve içtimai makamını çekememezliğinden dolayı bu işe başvurmuştu. Ama kimse İmam"ın karşısına çıkmıyordu. İmam"ın karşısına çıkan herkes de O"nun üstünlüğünü itiraf ediyor ve O Hazretin istidlalleri karşısında teslim oluyordu.[3]
Bir rivayette şöyle demiş: Memun bu işleri yapmakla İmam"ı kendisine çekmek istiyordu. Fakat İmam ashabına şöyle buyurdu: "O"nun yapmacık işlerine ve gösteriş icabı yaptıklarına aldanmayın, ben Memun"un eliyle şehid edileceğim."[4]
İhtimalen bu toplantılar önceleri bu amaçla tertipleniyordu ancak Memun bu toplantıların kendisi için zarardan başka bir şey getirmediğini görünce İmam"ı kısıtlamaya başladı. Abdüsselam Hiravi"den şöyle nakledilmiştir: "İmam Rıza"nın (a.s.) kelami konularda toplantılar tertiplediği ve halkı kendi ilmiyle hayran ettiği Memun"a bildirilince Memun, Muhammed b. Amr-ı Tûsi"yi, halkı İmam"ın toplantılarından dağıtmakla görevlendirdi. Ondan sonra İmam, Memun hakkında beddua ederek buyurdu:
"Ey yeri ve gökleri var eden, ey sonsuz güce sahip olan Allah, ey değişim ve tebdil mahalli olmayan Allah, ey yüce Allah, namazı kendisine salat ve selamla şereflendirdiğin kimseye selam ve rahmet gönder, bana zulmü reva gören, beni küçük sayan ve Şialarımı kapımdan kovan kimseden benim intikamımı al."[5]
İmam'ı şehid etmek için bu meselenin kendisi başlı başına bir delil şeklini aldı. Ahmed b. Ali Ensari diyor ki: Ebu Salt"a: "İmam Rıza"nın (a.s.) öldürülmesine Memun nasıl razı oldu?" diye sordum. Ebu Salt:... Memun veliahtlığı İmam Rıza"ya (a.s.) vermekle onun dünyada gözü olduğunu halka göstermek ve neticede halkın gözünden düşürmek istedi. Ancak İmam Rıza"nın (a.s.) yaptığı her iş O"nun Memun"dan üstün olduğunu ortaya koyunca Memun, İmam Rıza"nın (a.s.) ilmi kariyerini zedelemek ve halkın gözünden düşürmek için bütün İslam topraklarındaki mütekellimleri (kelam alimlerini) İmam"la tartışmak için davet etti. Ancak ne var ki İmam"la muhatap olan her Yahudi ve Nasrani alimi İmam"ın karşısında teslim oluyordu. Halk da diyordu ki, İmam Rıza (a.s.) hilafet makamına Memun"dan daha layıktır. Memun"un casusları da olayları ve konuşulan sözleri Memun"a rapor ediyorlardı. Böylece Memun, İmam Rıza"yı (a.s.) zehirleterek öldürmeye teşebbüs etti.[6]
----------------------------------------------------------
[1]- İhticac, c: 2, s: 171-237. Uyûn"u Ahbar"ir Rıza, c: 1, s: 126-167. Bihar"ül Envar, c: 49, s: 189-216.
[2]- Hadis ehlinin toplantılarına da katılıyordu. Bihar"ül Envar, c: 49, s: 189.
[3]- Uyûn"u Ahbar"ir Rıza, s: 152.
[4]- Uyûn"ul Ahbar"ir Rıza, c: 2, s: 183. Bihar"ül Envar, c: 49, s: 189.
[5]- Uyûn"u Ahbar"ir Rıza, c: 2, s: 171.
[6]- Uyûn"ur Ahbar"ir Rıza, c: 2, s: 241.
İMAM RIZA (a.s) VE VELİAHTLIK MESELESİ
IMAM RIZA (AS)
İMAM RIZA (a.s.) VE İRAN
Mektebi Harekette İmam Ali b. Musa Rıza'nın (a.s) Rolü
İMAM ALİ RIZA (as)'IN KISACA HAYATI
