Kazaya Razı Olma

    İmam Sadık"ın (Allah"ın selamı ona olsun) şöyle buyurduğunu nakleder:

   Bunun nedeni ise o hazretin kazaya rızayla çelişen bir şey söylemek istemeyişidir.

   O halde müminlerden olup biten olaya rıza göstermeleri istenmektedir.

   Vuku bulan olaya razı olmayıp aksini temenni etmek, olayların hikmetini bilmemekten kaynaklanmaktadır. Eğer insan vuku bulan bir olayın ne gibi bir hikmeti olduğunu bilseydi onun aksini temenni etmezdi. İnsan olayların hikmetleri üzerinde düşünürse bunların çoğunun hikmetinin aşikar olduğunu görür ve bu takdirde başa gelene razı olmak ona kolay olur. Hikmetini bilmediğini ise hikmetini bildiği şeylere atfedip, her ne kadar ben bilmiyorsam da bunun da bir hikmeti vardır der.

   Velhasıl, herşeyin birçok hikmet ve mashalatı vardır. Eğer insan Allah Teala"ya dönüp olayların gerçek yüzünü bildirmesini isterse Allah Teala onun kabiliyet çaba ve iradesi miktarınca olayların gerçek yüzünü ona gösterir. Bu yol ise Allah"ın kazasına razı olmak için en yakın yoldur. Ama hikmetini bilmediği halde kazaya razı olmaya kendini razı etmek bu kadar kolay değildir.

   Şiadan bazısına rüya aleminde İmam Hasan"dan (Allah"ın selamı ona olsun) onlara son derece yakın olup istediği zaman onları görebilme mekamına ulaşmay istemesi üzerine İmam ancak şu şiirdeki sıfatları kazanmakla böyle bir makama ulaşabileceğini buyurmuştur:

Gamlardan çıkarak

Olayları ilahi kazaya bırak

Yol bazen genişler

Bazen dünya sana dar olur

Ağırına giden bir çok şey

Sonunda sana rıza gösterir

Allah Teala istediğini yapar

Sen Allah"a itiraz etme

Allah sana güzellik versin

Olayları geçenlerla mukayese et

   Bu şiir amel eden için her derdin devasıdır. En önemli noktası da kazaya rıza göstermektir. "Buna da, sabredenlerden başkası kavuşturulamaz. Ve buna, büyük bir pay sahibi olanlardan başkası da kavuşturulamaz."[1] 

  Hikmet kaynağından kaynaklanan bu şiirde bu yüce makama ulaşmak için gerekli olan bazı hidayetler vardır. Burada onlara değinmekte yarar görüyorum:

   1- Gamlardan arınmak yukarıda işaret olunan yüce dereceye ulaşmak için en büyük zaruretlerdendir. Çünkü gam kalbi tahrip eden en önemli faktörlerdendir. Kalp onunla meşgul olduğu müddetçe Allah Teala"ya yönelmez. Allah Teala"ya yönelmeyen kalbi de karanlıklar bürür. Vücut yapısı bozulur. Hatta bazen insanı zahmet veya helakete düşüren ağır hastalıklara bile neden olur.

 Sonra artık tedbir ve çare bulmaktan aciz kaldı mı sanki, Allah Teala onun bu durumundan sorumluymuşcasına Hak Teala"ya karşı şikayet etmeye başlar ve uygun olmayan sözler söylerler.

Bütün bunlar Allah Teala"nın maksadını ve Ehl-i Beyt"in sünnetini bilmemekten ve kötülüğe emreden nefsin çirkin alışkanlıkları yüzündendir.

   Ama Ahl-i Beyt (Allah"ın selamı onların üzerine olsun) mümin bir kimsenin kalbinin Allah Teala"ya yönelebilmesi için bütün gamlardan arınması gerektiğini buyurmaktadır. Allah Teala Kur"an-ı Kerim"de şöyle buyuruyor:

   O halde kalp Allah Teala"nın zikrine yönelip O"nun lütuf, şefkat, rahmet ve bağışını hatırladı mı bütün gam ve kederleri bertaraf olur. Çünkü gam ve keder, insanın nefse yönelip onun gereği olan acizlik, sıkıntı, hayrete düşmek ve elde ettiği şeylere hırslanmasından kaynaklanır. Ama her uzağın onun nezdinde yakın olduğu ve her zorun onun elinde kolay olduğu, her şeye oranı aynı olan Hak Teala"ya yönelirse ne gam kalır, ne de üzüntü ve keder. Dönüşü olmayan bir geçmişe mi üzüleceksin? Allah Teala onun kat kat fazlasını verir. Onu kaybetmek zarar değil, bir ticaret de olabilir. Bir şeyi kaybetmekle karşısında sayısı belli olmayan binlerce şey kazanmışsan, bu nasıl zarar olabilir?

   O halde kalp ancak Allah Teala"yı anmakla huzur bulur. Nefsi ve onun dar alemine yönelip ihtiras ve cimrilik bataklığına düşerek rahatlıktan ümitsizliğe kapıldığında ise ıstıraplanır.

   Gamlardan kurtulmak Allah Tealaya yönelmeye sebep olur veya Allah Teala"ya yönelmek ve onu anmak gamları giderir.

   Allah"ın kazasına rıza göstermekle kazanılan en az şey gam ve kederden kurtularak Allah Teala"ya yönelmektir. İşte bu durumda kul, Allah Teala"nın  gizli ve açık lütüflarını gürüp bütün kullarının tüm işlerine yettiğini anlar. Bu konuda Allah Teala buyuruyor ki: "Allah, kuluna kâfi değil midir?"[3]  O halde işleri onun  kazasına bırakmaktan başka kurtuluş yolu yoktur. Allah Teala her ne kadar sebeplere başvurmayı da emretmişse de ancak mutlak olarak emretmemiştir. Buna göre o sebepere dayanmadan ve onlara bağlanmadan sadece Allah Teala"nın emrine itaat etmek amacıyla sebeplere başvurmalıdır. Eğer o sebepler etkili olursa Allah Teala"nın emriyle olur, ama etkili olmazsa bu durumda bir kul olarak vazifesini yerine getirmiş olur. İşleri hikmete uygun olarak yürütmek Hekim olan Allah Teala"ya düşer. Kul ise ancak işi O"na bırakarak sabretmeli, teslim ve razı olmalıdır.

   Allah"ın kazası istendiği gibi olursa ne iyi. Ama eğer istendiği gibi olmazsa kulun vazifesi zorluklar nihayet rahatlığa ve darlıklar genişliğe dönüşür diyerek kendisine teselli etmektir.

   Yine Hekim olan Allah Teala"nın, kulunun herhangi bir hale güvenerek gaflete düşmemesi için halleri değiştirebileceğini düşünerek bütün hallerde hedefinin sadece Allah Teala"ya güvenmek olduğunu, rahatlık içinde olsa da her an durumunun değişebileceğini bilmesidir. Zor hallerde ise kulun Allah Teala"ya ihtiyacı daha fazladır. Çünkü belaya tahammül etmeye güç yetiremez. O halde ister rahatlıkta olsun, isret zorluk ve darlıkta Allah Teala"ya sığınıp işi ona bırakmalı, ne kendine bir şey verdiğinde ona kapılıp kendini yitermeli ve ne de bir şey kaybettiğinde kederlenmemelidir. Çünkü O buyuruyor ki: "Öyle ki, elinizden çıkana karşı üzüntü duymayasınız ve size (Allah"ın) verdikleri dolayısıyla sevinip-şımarmayasınız."[4]

   Özellikle bu belaların çoğu imtihan içindir. Kulun durumu sabretmek, aciz olmak veya rahatsız olmaktan birisi olarak ortaya çıkıp kulun bunun farkına vardığı zaman Allah Teala o belayı ondan alıp akıbetini kolaylık kılar. İşte Hz. İmam"ın "Zor olan bir çok işin sonunda rıza vardır." sözünün anlamı budur. İmtihan için olan belalarda genellikle uzun bir zaman geçmesine gerek kalmadan sadece belanın vuku bulmasıyla imtihan gerçekleşmiş olur.

İmam"ın (a.s) "Allah istediğini yapar; sen itiraz etme" sözü ise Allah"ın kazasına itiraz etmekten sakınmaktır. Hz. Ali (a.s) Nehc-ül Belağa"da şöyle buyurmaktadır:

   Usul-u Kâfi"de ise İmam Sadık (Allah"ın selamı onun üzerine olsun) şöyle buyuruyor:

   İmam Hasan (as) bir gün Abdullah b. Cafer"i görünce ona "Ey Abdullah" buyurdu "Mümin bir kimse, hakkında Allah Teala hakemlik ettiği halde Allah"ın kazasına dargın olup kendi makamını nasıl hor ve hakir görebilir?  Kalbinde rızadan başka bir şey olmayan kimse Allah"a dua ettiğinde duasının kabul olmasını ben tazmin ederim" buyurdu.

   İmam"ın, "Allah sana hayır versin. Onları geçmişle mukayese et" sözü ise Allah Teala"nın yüce ve güzel bahşişlerini düşünmeyi hatırlatmaktadır. Çünkü kul bunları düşündüğünde kendisini dize getiren belalar karşısında Allah Teala"nın onu yalnız bırakmayacağını anlar. Misbah-uş Şarie adlı kitapda İmam Ali"ye nispet verilen şu şiir bu iki manayı içermektedir:

Allah"ın bana kısmet ettiğine razı oldum

İşimi beni yaratana bıraktım

Geçmişte bahşişte bulunduğu gibi

Gelecekte de bahşişte bulunacağına eminim.

  Bu konuda şu kudsi hadis de meşhurdur:

   Allah"ın bu tehdidi aklı olan için bir nasihat, cahil için de bir tembihdir.

   Huseyin b. Halid der ki, İmam Rıza (a.s) babaları vasıtasıyla Resulullah"ın (s.a.a) bu konuda şöyle buyurduğunu nakletti:

  "Allah Teala buyuruyor ki: "Benim kazama razı olmayıp kaderime inanmayan kendisine benden başka bir ilah bulsun" ve Allah"ın her kazasında mümin için bir hayır vardır."

  Kardeşim! "Allah, dilediğini ortadan kaldırır, dilediğini de bırakır. Ana kitap O"nun katındadır."[5]

  Kula kaza inerken ilk olarak belirsiz olur; yani görünüşte bela ve ceza şeklinde olsa bile hem nimet ve hem de gazap olabilir. Eğer kul Allah"a karşı hüsn-ü zanda olup onu hayıra yorumlaryarak kalben O"nun kazasına razı olursa Allah Teala görünüşte bela olan şeyi nimete çevirir. Fakat aksi takdirde iş de aksine olur.

   O halde kul kötü zannı ve kazaya razı olmayıp imtihanlardan son derece rahatsız olması yüzünden devamlı başına bela gelmesine sebep olur ve aslında nimet olan kazaları da günah ve azaba çevirir. Cevahir-is Saniye kitabında İmam Rıza (a.s) babaları vasıtasıyla (Allah"ın selamı onlara olsun) Resulullah"tan (s.a.a) şöyle nakleder:

"Allah Teala peygamberlerinden birine: Falan padişaha falan zamanda canını alacağımı haber ver, diye vahyetti. Belirlenen vakit gelip çatınca Allah"ın daveti sonucu o padişah tahtından yere düştü ve hemen peşinden, "Allah"ım, çocuğmu büyütüp, işimi sona erdirinceye kadar bana mühlet ver" diye dua etti. Bunun üzerine Allah Teala tekrar peygamberine vahyederek, git o padişaha söyle, ben mühlet verip ömrünü onbeş sene uzattım, buyurdu. Peygamberi Allah Teala"ya, ey Rabbim; sen biliyorsun ki ben hiç bir zaman yalan konuşmam, dedi. Allah Teala bunun üzerine, sen ancak bir memursun; git emrimi ulaştır. Allah"tan ne yaptığı sorulmaz, diye vahyetti."

Kısacası; Allah Teala"ya dönerek O"na sığınmak, olay vuku bulmadan önce sadak vermek ve dua edip sıla-i rahim yapmak Allah"tan gelen kazayı değiştirdiği kesindir.

   Allah"ım; eğer katında şikayetçi, rızıktan mahrum ve geliri az bir kulsam, beni mesut, rahmetinin kapsamına giren ve rızkı fazla olan bir kul olarak yaz. Çünkü sen buyurmuşsun ki: "Ana kitap onun katındadır." Allah"ın selam ve rahmeti Muhammed ve Ehl-i Beyt"ine olsun.

  Kul rabbinin kazasına nasıl razı olmayabilir? Oysa İmam Rıza (a.s) babaları yoluyla Resulullah"tan (s.a.a) şöyle nakleder:

   "Allah Teala buyuruyor ki: Ey Ademoğulları; benim hidayet ettiklerim dışında hepiniz dalalettesiniz. Benim gâni ettiklerim dışında hepiniz fakirsiniz. Benim kurtardıklarım dışında hepiniz helakettesiniz. Benden isteyin sizi hidayet edeyim ve ilerlemenizi kendim üzerime alayım. Bazı mümin kullarım var ki, fakirlikten başka hiç bir şey onları ıslah etmez. Kendisini gâni etmem onu fasit eder. Bazı kullarım var ki sıhhatten başka bir şey ıslah etmez; kendisini hasta etmem onu bozar. Bazı kullarım da var ki, bana ibadet edip geceleyin benimle raz-u niyaz ederler. Fakat ben onları sevdiğim için kendilerine uyku verip sabaha kadar uykuda tutarım. Sahableyin uykudan uyanınca nefsini kınayarak ona karşı kırgın olur. Ama onu kendi istediği halde bırakırsam yaptığı ibadetten dolayı kibirlenir. Kibirlenmesi ve kendini beğenmesi yüzünden helak olur ve diğer abidlerden yukarı çıkıp kendi çabasıyla suçlulardan öne geçtiğini sanarak bana yaklaştığını sandığı halde benden uzaklaşır. Amel edenler amelleri iyi bile olsa amellerine güvenmesinler. Günah işleyenler ise günahları her ne kadar fazla olsa da benim kendilerini affedeceğimden ümit kesmesinler. Sadece benim rahmetime güvenip fazlımı beklesin ve benim lütfuma emin olsunlar. Çünkü ben kullarımı kendi salahları icab ettiği şekilde yönetiyorum. Benim onlara lütfüm çoktur, durumlarından da haberim var."

-------------------------------------

[1] - Fussilet/35.

[2] - Ra"d/28.

[3] - Zümer/36.

[4] - Hadid/23.

[5] - Ra"d/39.