İran-Türkiye işbirliğinde enerji hamlesi
İran'da 10 milyar dolarlık elektrik santrali kurmaya hazırlanan Türkiye, İran'la enerji sektöründeki ilişkilerini derinleştiriyor. Dün her iki ülkenin enerji bakanları, tarihî bir anlaşmaya imza attı.
Buna göre Türk şirketleri İran'daki akarsulara toplam 10 bin megavat (MW) kurulu güce sahip hidroelektrik santralları yapacak.
Ayrıca ikisi İran'da, biri de Türkiye'de olmak üzere 2'şer bin MW gücünde 3 termik santral kurulacak. Bu santrallarda İran doğalgazı elektrik enerjisine dönüştürülecek. Edinilen bilgiye göre burada üretilecek 1 milyar kilovatsaat (kwh) elektriği Türkiye satın alacak. Rakam zaman içerisinde 4 milyar kwh'e çıkarılacak. Yatırım tutarının 10 milyar doları bulacağı belirtiliyor. Türkiye'nin İran'la doğalgaz konusunda imzaladığı işbirliği anlaşmasına ABD hükümeti büyük tepki göstermişti. Dün elektrik anlaşmasına imza atan iki ülke enerji bakanları kesin konuştu: "Bazıları rahatsız olabilir ama bu riskleri göze alarak anlaşmayı imzaladık."
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler ile İran Elektrik Bakanı Perviz Fettah'ın imza koyduğu anlaşmayla, iki ülke elektrik sistemleri birbirine bağlanacak. Bunun için Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) iki ülke arasındaki elektrik iletim altyapısını geliştirecek. Türkiye'de kurulacak termik santralın yüzde 51'i Türk, yüzde 49'u İranlı şirketlere ait olacak. İran'a yapılacak iki santralda ise yüzde 51 İran, yüzde 49 Türkiye pay sahibi olacak. Anlaşma sonrası basının karşısına çıkan iki bakan, bu işbirliğinin 2008 için konulan 10 milyarlık ticaret hedefini daha da yukarı çekeceğini söyledi. Dış Ticaret Müsteşarlığı verilerine göre Türkiye, İran'dan geçen yıl 5,6 milyar dolarlık ithalat yaptı. İhracat 1 milyar dolar.
İran'la Türkiye arasında imzalanan Elektrik İşbirliği Anlaşması töreninde ABD'nin İran'a karşı yürüttüğü ambargo gündeme geldi. Enerji Bakanlığı'ndaki toplantıda gazetecilerin sorularını cevaplandıran İranlı Bakan Fettah, "Bazıları rahatsız olabilir. Ama biz, işbirliğini geliştirme gayretindeyiz. Sayın Cumhurbaşkanımız Ahmedinejad 'iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesinde hiçbir sınırlama yok' açıklamasını yaptı. Anlaşma bunun bir ürünü." dedi. Enerji Bakanı Güler ise her türlü riski göze aldıklarını ifade etti. Güler, "Anlaşma, bazı ülkelere karşı tepki olarak algılanmamalı. İki komşu ülke arasında ticari işbirliğini geliştiren bir anlaşma yaptık. ABD ambargosunu biliyoruz ama anlaşma işleyecek." diye konuştu.
ABD, İran'la ticari işbirliği yapan şirketlere ambargo uygulanması konusunda ısrarcı. Ayrıca, geçen hafta Türkiye'ye gelen ABD Enerji Bakanı Samuel Bodman, bölgede İran'ın dışında olduğu enerji projelerini desteklediklerini açıklamıştı. Enerji Bakanlığı çevrelerinden edinilen bilgiye göre Türkiye-İran elektrik anlaşmasının imzalandığı masada ABD-İran ilişkileri gündeme gelmedi. Masada daha çok, iletim altyapısı, kurulacak santrallarla ilgili genel ve teknik konular görüşüldü. Daha önce doğalgaz konusunda mutabakat zaptı imzalayan Türkiye, elektrik anlaşmasıyla önemli bir adımı daha atmış oldu. ABD'nin bu gelişmelere bakışıyla ilgili soruya Güler, "İran'la daha önce doğalgaz anlaşması imzaladık. Anlaşma yeni ve ilk değil." cevabını verdi.
Doğalgaz görüşmelerinde aksama yok
Türkiye ile İran geçtiğimiz aylarda Avrupa'ya doğalgaz ihracını da içeren ve ABD'nin tepkisini çeken ön anlaşma imzalamıştı. Buna göre, İran ve Türkmenistan'dan yılda gelecek 30 milyar metreküp doğalgaz Türkiye üzerinden Avrupa'ya ihraç edilecek. Ayrıca Türkiye yıllık üretimi 20.4 milyar metreküp olacak Güney Pars'taki üç sahayı ihalesiz olarak alacak. Türkiye'nin bu çerçevede Güney Pars'ta 3,5 milyar dolarlık yatırım yapması öngörülüyor. Bakan Güler, dünkü toplantı sırasında bu konuyu soran gazetecilere, "Bugünkü anlaşmaya konu, elektriktir. Elektrik bakanıyla imza attık. Doğalgaz, petrol bakanıyla ilgili bir konu. Onunla görüşmelerimiz devam ediyor. Bugünkü görüşmelerde doğalgaz konusu yer almadı." açıklamasını yaptı.
İsmail Altunsoy / Zaman
