MESCİD HÜKÜMLERİ

  S.400: İnsanın kendi mahallesindeki camide namaz kılmasının müstehap olmasına rağmen mahalle camisini boş bırakarak cemaat namazı için şehrin merkez camisine gitmesinin sakıncası var mıdır?

C: Mahalle camisini terketmek, diğer bir camide ve özellikle şehrin merkez camisinde cemaat namazı kılmak için olursa sakıncası yoktur.

S.401: Banilerinden bazılarının, kendileri ve kendi kabileleri için yaptıklarını iddia ettikleri camide diğerlerinin namaz kılmalarının hükmü nedir?

C: Cami, cami olarak bina edildikten sonra bir kavme, gruba, kabileye ve soya mahsus olmaz; bütün müslümanların ondan istifade etmesi câizdir.

S.402: Kadınların, namazlarını camilerde mi, yoksa evlerinde mi kılmaları daha faziletlidir?

C: Camide namaz kılmanın faziletli oluşu erkeklere mahsus değildir.

S.403: Günümüzde Mescid-ül Haram'la sa'y yeri olan Sefa ve Merve arasında yaklaşık yarım metre yüksekliğinde ve bir metre genişliğinde alçak bir duvar vardır, o duvar mescidle sa'y yeri arasında müşterektir; kadınlar, camiye girmeleri câiz olmayan adet günlerinde -ay başlarında- bu duvarın üzerinde oturabilirler mi?

C: Duvarın, Mescid'in bir parçası olduğuna dâir kesin bilgi olmazsa sakıncası yoktur.

S.404: Mahalle camisinde spor yapmak veya uyumak câiz midir? Diğer camilerde hüküm nedir?

C: Cami spor yeri değildir; camide uyumak ise mekruhtur.

S.405: Gençlere fikrî, kültürel, akidevî ve askerî eğitimler vermek için caminin avlusundan yararlanmak câiz midir? Bu işler için camilerin balkonlarından yararlanmanın hükmü nedir? Bu tür faaliyetler için tahsis edilmiş yerlerin azlığını da hatırlatmak isteriz.

C: Bu, caminin avlu ve balkonunun nasıl vakfedildiğine bağlıdır. Bu alanda caminin cemaat imamı ve dernek üyelerinin görüşlerini almak şarttır; şunu da hatırlatayım ki, cemaat imamı ve dernek üyelerinin muvafakatiyle camilerde gençlere dinî dersler vermek iyi ve takdir edilir bir çalışmadır.

S.406: Bazı bölgelerde, özellikle köylerde camilerde düğün törenleri düzenliyorlar; yani evlerde şarkı söylüyor ve oynuyorlar, sonra kahvaltı veya akşam yemeklerini ise camide yiyorlar, bu iş şer'an câiz midir?

C: Davetlilere camide yemek vermenin kendiliğinden sakıncası yoktur; ancak düğün meclislerini camide düzenlemek caminin İslam'daki değerine ters düştüğü için câiz değildir. Eğlendirici şarkı ve müzik dinlemek gibi şer'an haram olan işler ise mutlaka haramdır.

S.407: Bazı kooparatifler yerleşim bölgeleri yapıyorlar; ilk önce bu yerleşim bölgelerinde cami gibi umumi merkezlerin yapılması hususunda görüş birliği sağlanıyor. Acaba evler şirkete üye olanlara verilince üyelerden bazılarının önceki ittifaktan vazgeçerek, biz cami yapılmasına razı değiliz demeye hakları var mı?

C: Şirket, bütün üyerlerinin muvafakatini aldıktan sonra cami yapmaya başlar, bina tamamlanmış ve cami vakfolmuş olursa bazı üyelerin önceki anlaşmalarından vazgeçmelerinin bir etkisi yoktur; ancak bazı üyeler vakıf olması gerçekleşmeden önceki anlaşmalarından vazgeçerlerse bu durumda bütün üyelere ait olan mülkde (arsada) üyelerin rızası olmaksızın cami yapmak câiz değildir; fakat lazım bir akidde (anlaşmada) şirketin bütün üyelerine şirkete ait olan yerin bir bölümünü cami yapmaya ayrılması şart edilirse ve şirketin üyeleri de bunu kabul ederlerse bu durumda, anlaşmadan vazgeçmeye hakları yoktur ve vazgeçmelerinin de bir etkisi olmaz.

S.408: Gayr-i İslamî kültürel saldırıya karşı çıkmak amacıyla yaklaşık otuz ilk ve ortaokul öğrencisini camide topladık; Bu grup, yaş ve fikir seviyelerine göre Kur'an, ahkam ve İslami ahlak dersleri alıyorlar; Koro şeklinde ve org takımı olarak bu gruptan yararlanmanın hükmü nedir? Şer'î ölçülere, (İran'da) radyo, televizyon ve kültür bakanlığının kurallarına riayet edilerek bu tür müzik aletleriyle camide yapılan çalışmaların hükmü nedir?

C: Kültürel saldırıyla mücadele etmek ve marufu emretmek, münkerden sakındırmak farzını yerine getirmek müzik aletlerinden istifade etmeye bağlı değildir, özellikle cami gibi mukaddes bir yerde! İbadet, ve -dinî öğretileri, inkılabî düşünceleri- tebliğ etmek için olan caminin hürmetini korumak farzdır.

S.409: (İran'da) İslami irşad bakanlığı tarafından dağıtılan sinema filimlerini camide, Kur'an derslerinde katılanlara göstermenin şer'î açıdan bir sakıncası var mıdır?

C: Caminin, sinama filimlerinin gösterildiği bir yere dönüştürülmesi câiz değildir; ancak gerek duyulduğu ve ihtiyaç görüldüğü zaman caminin imamının muvafakatiyle bazı filimleri göstermenin sakıncası yoktur.

S.410: Masum imamların doğum günü münasebetiyle camilerde neşelendirici müziklerin yayınlanmasının şer'an sakıncası var mıdır?

C: Açıktır ki, caminin özel dini bir hürmeti vardır; dolayısıyla camiden müzik yayınlamak, onun hürmetine uygun olmazsa, haram olan eğlendirici türden bile olmasa haramdır.

S.411: Sesi caminin dışına çıkan cami hoparlörlerinden istifade etmek ne zaman câizdir? Ezandan önce -hoparlörden- inkılabî marşlar ve Kur'an-ı Kerim yayınlamanın hükmü nedir?

C: Komşular ve mahallede oturanları rahatsız etmeyecek vakitlerde ezandan önce bir kaç dakika Kur'an yayınlanmasının sakıncası yoktur.

S.412: Merkez camiinin tanımı nedir?

C: Bir şehirde, bir kabileye veya çarşıya mahsus olmaksızın o şehrin halkının çoğunluğunun toplanması için yapılan camidir.

S.413: Camilerden birinin üstü örtülü bir bölümü otuz yıldır terkedilmiştir ve orada namaz kılınmamaktadır, bu yüzden harabeye dönüşmüş ve bir bölümü de ambar yapılmıştır. 15 yıldan beri burada yerleşmiş bulunan inkılab muhafızları son zamanlarda bazı onarımlar yapılmışlar. Bu onarımların sebebi ise bu binanın uygun olmayan durumu, özellikle tavanının yıkılmak üzere oluşuydu; ancak, bu birliklerde bulunan kardeşler caminin şer'î hükümlerini bilmediklerinden ve bilenlerin de onları aydınlatmadıklarından caminin bu bölümünde bir takım odalar yapmışlardır ve bu onarımlar için çok miktarda para harcanmıştır, şimdi binanın yapımı bitmek üzeredir; bunu dikkate alarak şu sorulara cevap verir misiniz:1- Bu işi yöneten ve düzenleyenler, şer'î hükmü bilmedikleri takdirde bu iş için beyt-ul maldan harcanan paradan şer'an sorumlu mudurlar? Ayrıca, bu yüzden günahkâr sayılırlar mı?2- Harcanan paraların beyt-ul maldan harcandığını göz önünde bulundurarak (caminin bu bölüme ihtiyacı olmadığı ve orada namaz kılınmadığı müddetçe) caminin bütün şer'î hükümlerine riayet edilerek bu odalarda Kur'an ve din hükümlerinin öğretimi ve caminin diğer işleri için yararlanmak câiz midir? Yoksa, bu odaların yıkılması mı gerekir?

C: Caminin üstü örtülü bölümünde yapılan odaların yıkılarak eski haline dönüştürülmesi farzdır. Oraya harcanan paralarda ifrat ve tefrite düşülmemişse, ayrıca, bu iş bilerek yapılmamışsa ve öğrenmemekte de kusur edilmemişse herhangi birinin sorumlu olduğu söylenemez.Caminin üstü örtülü bölümünde cami imamının denetimi altında Kur'an-ı Kerim, din ahkâmı ve diğer İslamî öğreti halkaları oluşturmanın ve bu bölümden dinî törenler için yararlanmanın namaz kılanları rahatsız etmediği taktirde sakıncası yoktur; namaz ve benzeri ibadî vazifelere zarar dokunmaması ve halk birliklerinin camide bulunmaları için cemaat imamının, bu birliklerle ve caminin diğer sorumlularıyla yardımlaşması farzdır.

S.414: Bir kaç cami cadde genişletme planına girmektedirler. Taşıtların rahat hareket edebilmesi için bu camilerin bazılarının tamamen ve bazılarının da bir bölümünün yıkılması gerekiyor, bu hususta görüşünüzü nedir?

C: Önemsenmemesi ve göz ardı edilmesi mümkün olmayan bir maslahat olması dışında, camiyi veya caminin bir bölümünü yıkmak câiz değildir.

S.415: Halkın abdest alması için camilere bırakılan su, az miktarda şahsi istifadeler için kullanılabilir mi? Örneğin, esnaflar, soğuk su olarak veya arabaya koymak için bu sudan alabilirler mi? Bu camileri belirli bir şahıs vakfetmediğinden, onun izin vermesi diye bir şey de söz konusu değildir.

C: Sadece namaz kılanların abdest almaları için vakfedildiği bilinmezse, örfen caminin bulunduğu mahallede komşular ve oradan geçenlerin bu gibi sudan yararlanmaları normal olursa, -ihtiyat etmek daha iyi olmasına rağmen- bu tür istifadelerin sakıncası yoktur.

S.416: Mezarlığın yanında bir cami var; müslümanlar mezarları ziyarete geldiklerinde, -örneğin akrabalarının mezarlarını yıkamak için- camiden su alıyorlar, o suyun camiye vakfolunduğu veya genel halka ait olduğu bilinmiyor; suyun camiye vakfolmadığı, ancak, abdeste ve taharet için kullanmaya tahsis edildiği takdirde bu gibi tasarruflar câiz midir?

C: Caminin dışındaki bir mezarı yıkamak için camiden su almak halk arasında yaygın olur ve kötü (münker) sayılmazsa ayrıca o suyun sadece abdest veya abdest ve taharet için vakfedildiğine dâir delil de olmazsa sakıncası yoktur.

S.417: Caminin onarıma ihtiyacı varsa şer'î hakimden veya onun vekilinden izin almak gerekir mi?

C: Camiyi karşılık beklemeden -kendi veya hayır severlerin malıyla- onarmak, şer'î hâkimden izin almayı gerektirmez.

S.418: Üzerinde çok zahmet çektiğim mahalle camisinde defnedilmeye vasiyet etmem câiz midir? Ben bu caminin içinde veya avlusunda defnedilmeği arzuluyorum.

C: Vakf akdi okunduğunda ölünün defnedilmesi istisna edilmemişse orada defin câiz değildir ve bu alanda vasiyyetiniz geçerli değildir.

S.419: Bundan yaklaşık yirmi yıl önce bir cami yapılmış ve mübarek Sahibezzeman (Allah zuhurunu yakın eylesin) ismi verilmiştir ve bu ismin caminin vakıf akdinde zikredildiği de belli değildir; acaba caminin ismini merkez camii olarak değiştirmenin sakıncası var mıdır?

C: Sadece ismin değiştirilmesinde sakınca yoktur.

S.420: Burada eskiden beri süregelen yaygın bir adet var. Muharrem, Sefer, Ramazan aylarında ve diğer dinî münasebetlerde harcanması için camiye adaklar yapılıyor. Son zamanlarda camilerde ısıtma ve benzeri techizatlardan yararlanılmaktadır. Mahalle ahalisinden biri ölünce camide onun için anma merasimi (Fatiha meclisi) düzenleniyor. Bu merasimlerde caminin aydınlatma ve ısıtmasından yararlanılıyor ve merasimi düzenleyenler bu masrafları karşılamıyorlar, bu şer'an câiz midir?

C: Özel yas merasimleri ve benzerlerinde caminin imkanlarından yararlanmanın câiz oluşu o imkanların camiye ne adla nezir edildiğine veya ne için vakfedildiğine bağlıdır.

S.421: Bir köyde yeni yapılmış bir cami var (bu cami eski caminin yerine inşa edilmiştir) yeri eski caminin bir parçası olan bu caminin bir köşesinde şer'î hükmü bilmemelerinden dolayı bir çayhane yapmışlar, onun üzerinde de bir kütüphane yapmışlar; bu hususta görüşünüz nedir?

C: Önceki caminin yerinde çayhane yapmak sahih değildir ve oranın yine camiye dönüştürülmesi farzdır; caminin üstü de cami hükmündedir, dolayısıyla caminin bütün şer'î eser ve hükümleri orda da geçerlidir; ancak kitap mütalaa etmek için oraya kitap rafları bırakmak ve orada kitap bulundurmak namaz kılanlara engel olmazsa sakıncası yoktur.

S.422:Köylerin birinde yıkılmak üzere olan bir cami vardır, yol açmaya engel olmadığından onu yıkmak için de herhangi bir gerekçe yok. Acaba bu camiyi tamamen yıkmak câiz midir? Bu camiye ait bir miktar eşya da var, bu eşyalar kime verilmelidir?

C: Camiyi yıkmak câiz değildir ve genel olarak caminin harabe olması onu camilikten çıkarmaz; caminin eşyaları ve gelirlerine eğer o camide ihtiyaç olmazsa istafade etmek için diğer camilere verilmesinin sakıncası yoktur.

S.423: Şimdiki vakıflarda caminin bir parçasını oluşturan kütüphaneler gibi, caminin binasına girmeden ve camide tasarruf etmeden caminin avlusunun bir köşesinde müze yapmak câiz midir?

C: Caminin avlusunun vakıf şekliyle çelişirse veya caminin binasının değişmesine sebep olursa caminin avlusunda müze veya kütüphane yapmak câiz değildir. Bu iş için caminin yakınında ayrı bir yer yapmak daha iyidir.

S.424: Vakfedilmiş bir yerde cami, dini medrese ve umumi kütüphane yapılmıştır; bunların hepsi şimdi faaliyet halindedir. Burası şimdi belediyenin yıkım projesi içine girmektedir; bunları yıkarak belediyeden yardım alıp daha iyi bir bina yapmak için belediyeyle nasıl yardımlaşılabilir?

C: Belediye onu yıkar da karşılığını verirse bunu almanın sakıncası yoktur; ancak, önemli bir maslahat olmaksızın vakfedilmiş cami ve medreseyi yıkmak hadd-ı zatında câiz değildir.

S.425: Merkez camiyi büyültmek için caminin avlusunda bulunan ağaçlardan bir kaçını kesmek gerekiyor; bu iş câiz midir?Elbette, caminin avlusu büyüktür ve orada çok ağaç bulunmaktadır.

C: Camiyi genişletmeye gerek varsa ve caminin avlusunu camiye eklemek ve ağaçları kesmek vakfı değiştirmek sayılmazsa sakıncası yoktur.

S.426: Önceden caminin üstü kapalı bölümünden olan, belediyenin bayındırlaştırma projesi alanına girdikten sonra yıkılarak yol olan yerin hükmü nedir?

C: Önceki cami haline dönüşmesi ihtimali uzaksa orada camiye dâir şer'î hükümlerin geçerli oluşu belli değildir.

S.427: Ben bir müddettir camilerden birinde cemaat namazı kıldırıyorum ve o caminin nasıl vakfedildiğinden de haberim yok; caminin gider açısından bir takım sorunlarla karşılaştığı dikkate alındığında caminin bodrumunu camiye uygun bir iş için kiraya vermek câiz midir?

C: Bodruma cami denilmezse ve caminin ihtiyacı olan eklerden de olmazsa sakıncası yoktur.

S.428: Caminin giderlerini karşılamak için bir emlakı olmadığından caminin yönetim kurulu -dernek üyeleri- caminin üstü kapalı bölümünün altında bodrum kazmışlar ve caminin ihtiyaçlarını karşılamak için orada bir iş yeri oluşturmak istiyorlar; bu iş câiz midir?

C: Caminin üstü kapalı bölümünün altını işyeri ve benzeri şeyler yapmak için kazmak câiz değildir.

S.429: Kafirlerin, tarihi eserleri görmek için bile olsa müslümanların camisine girmeleri câiz değil midir?

C: Caminin necis olmasını, hürmetinin çiğnemesini veya cünüp birisinin camide durmasını gerektirmezse Mescid-ul Haram dışında diğer camilere girmelerinin kendiliğinden sakıncası yoktur.

S.430: Kafirlerin eliyle yapılan bir camide namaz kılmak câiz midir?

C: Orada namaz kılmanın sakıncası yoktur.

S.431: Kafir bir kimse cami yapılması için veya camiye yardım için mal bağışlarsa onu kabul etmek câiz midir?

C: Sakıncası yoktur.

S.432: Birisi geceleyin camiye gelerek orada uyur da cünüp olursa ve uyandığında camiden çıkamazsa vazifesi nedir?

C: Camiden çıkamaz ve başka bir yere gidemezse camide kalmasının câiz olması için hemen teyemmüm etmesi farzdır.

Hac - Mescid-i Nebi