تبیان، دستیار زندگی

مسجد؛ آغاز تأمین حس زیبایی شناسی انسان

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان این نکته که اگر در مسجد هنوز ذکر الله را ایجاد نکرده باشیم و به دنبال صدور ذکر الله به جامعه باشیم تضمینی برای بقای آن وجود ندارد، عنوان کرد: رابطه مسجد با سایر بخش‌ها باید بر اساس توسعه ذکرالله کثیر باشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
آیت الله احمد مبلغی

آیت الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در آستانه روز جهانی مسجد در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه امروز، آرمان‌های اسلام در مورد مسجد، تحقق نیافته است و فاصله زیادی در این بین وجود دارد، گفت: با وجود تلاش‌های صورت گرفته هنوز نتوانستیم مسجد را واجد کارکردهای واقعی و در تراز اسلام قرار دهیم.

وی با اشاره به اینکه جامعه انسانی در یک مسیر پرتکاپو به پیش است و تحولاتی عمیق و ژرف در جوامع به وقوع پیوسته است، گفت: طبیعت تاریخ چنین بوده است که با پیش تاختن به جلو انسان‌ها را در جایگاه برخوردار شدن از مناسبات، علم، قدرت بیشتر و رفتار پیچیده‌تر قرار می‌دهد. جامعه انسانی رو به تحول است، انسان هر چه به جلو می‌رود باید به موازات آن باز تعریفی از نهادهای اسلام در قبال این جامعه پرتحرک داشته باشد.

آیت الله مبلغی با تأکید بر اینکه در دنیای امروز باید بازسازی نظریه‌ای نسبت به نهادهای اجتماعی از این حیث که چگونه می‌تواند و چگونه باید در جامعه باشند، داشته باشیم، عنوان کرد: مسجد یک نهاد محوری در جامعه است که در ادبیات دینی برای آن محوریت قائل شده است. این نهاد باید در ارتباط با انسان امروز موضوعاتی همچون ادبیات، نیازها، چند لایه‌ای شدن، نگاه زیباشناختی و مناسباتی و نوع تشنگی نسبت به خداوند و توقعی که از دین برای آرامش گیری دارد را مدنظر قرار دهد و با توجه به این نیازهای موجود نسبت به بازسازی مسجد اقدام کند.

نگاه تکراری موجود نمی‌تواند مسجد را به جایگاه اصلی خود برساند

این کارشناس دینی با بیان اینکه چنین بازسازی فکری و نظری نسبت به جایگاه مسجد وجود نداشته است، عنوان کرد: نگاه تکراری موجود نمی‌تواند مسجد را به جایگاه اصلی خود برساند.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی لازمه رساندن مسجد به جایگاه واقعی خود را شناسایی اولویت‌های مسجد براساس دین دانست و گفت: تا زمانی که لایه‌هایی که دین برای مسجد به عنوان کارکرد ذکر کرده است را نشناسیم، نمی‌توانیم نسبت به بازسازی آن اقدام کنیم و ممکن است در اولویت بخشی‌ها دچار اشتباه و یا با پس گرایی جامعه مواجه شویم.

مبلغی اولین اولویت برای مسجد را در تعالیم اسلامی «ذکر الله» خواند و ادامه داد: خداوند در قرآن کریم مسجد را محل ذکرالله کثیر خوانده است. یاد خدا خاستگاه و جایگاه حرکت و تحول اجتماعی و به هم رسیدن انسان‌ها به یکدیگر است. اسلام از خاستگاه ذکر الله به جامعه وارد می‌شود به نحوی که ابتدا باید آرامش را در مسجد به انسان داد و از این خاستگاه به یاد دین خدا بودن و سایر برنامه‌های دین را بازتعریف کرد.

الله اسلام، الله رهبانیت نیست

وی در ادامه افزود: الله اسلام، الله رهبانیت نیست؛ بلکه الله حضور در لحظه لحظه جامعه است. ذکر الله در مسجد یعنی اینکه افراد در آنجا می‌آموزند که خدا را در بازار، سیاست، اقتصاد، فرهنگ و .. نیز به یاد بیاورند. رابطه مسجد با سایر بخش‌ها باید بر اساس توسعه ذکرالله کثیر باشد، پس ابتدا باید مسجد را آماده کرد تا چیزی مزاحم ذکر الله نشود و انسان با آرامش در این مکان حاضر شود و یاد خدا را به جامعه تزریق کند.

این کارشناس دینی با بیان این نکته که اگر در مسجد هنوز ذکر الله را ایجاد نکرده باشیم و به دنبال صدور ذکر الله به جامعه باشیم تضمینی برای بقای آن وجود ندارد، عنوان کرد: در چنین شرایطی انسان به آرامش حقیقی دست نمی‌یابد چرا که ایده ذکرالله را درک نکرده که بخواهد آن را گسترش دهد. اگر فعالیت‌های فرهنگی بدون این مغز و محتوا از مسجد صادر شود بر بال انسان مضطربی که هنوز به ذکرالله نرسیده است، می‌نشیند و در جامعه بازتاب مفنی برای دین ‌‌‌پیدا می‌کند. اگر انسان امروز خدا را در مسجد ببیند آن را به جامعه نیز انتقال می‌دهد.

رابطه مسجد و زینت

وی با اشاره به اینکه مسجد در ادبیات دینی بر چند محور اساسی نسبت به آن تکیه شده است، تصریح کرد: یکی از این محورها زینت و مسجد است. انسان به دنبال زیبایی، زینت و جمال است. قرآن کریم بین این نیاز طبیعی انسان که رو به افزایش نیز هست با مسجد رابطه برقرار کرده است، اما ما در عملیات‌های خود نتوانسته‌ایم این ارتباط را ایجاد کنیم، بلکه گویی کارکرد زینت زدا و دعوت کننده به زینت گریزی در چهره مسجد ایجاد کردیم. طبیعی است که مسجد با چنین چهره‌ای نمی‌تواند انسان امروز را به خود جذب کند چرا که مسجد را مزاحم زینت حلال می‌بیند.

 مبلغی به آیه ۳۱ سوره مبارکه اعراف که به انسان امر می‌کند: «یا بَنی‏ آدَمَ خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ؛ اى فرزندان آدم، هنگام حضور در هر مسجدى خود را بیارایید» اشاره و اظهار کرد: حس زیبایی شناختی مبنای حرکت انسان است و رابطه انسان با خداوند نیز بر اساس همین جمال شکل گرفته. حال خداوند می‌فرماید مسجد باید محل شروع تأمین حس زیبایی شناسی انسان باشد. این یکی اوصاف اساسی است که انسان را با مسجد مرتبط می‌کند.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در تبیین مفهوم زینت نیز گفت: خداوند در آیه ۳۲ سوره مبارکه اعراف می‌فرماید: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللَّهِ الَّتی‏ أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ؛ بگو: چه کسى زینت خدا را که براى بندگانش پدید آورده و روزى هاى پاکیزه را حرام کرده است؟» چنین زینتی که در لایه لایه زندگی انسان وجود دارد و از کل زمین انتزاع شده و خداوند نسبت به آن بازخواست می‌کند باید با مسجد مرتبط شود.

وی با تأکید بر اینکه از ذهنیت‌های سنت گرای متمرکز در یک چهره قدیمی نسبت به رابطه انسان و مسجد باید عبور کرد، گفت: این امر نیاز به برنامه ریزی و شناخت انسان امروز دارد. مسجد نقطه‌ای است که انسان با خدای خود ارتباط برقرار و اطمینان حاصل می‌کند. اگر مسجد بر مدار زیبایی شناسی حرکت کند،انسان خدا را در جهت نیازها و زیبایی‌ها می‌بیند.

وی محقق شدن دو مقوله اشاعه ذکر الله در مسجد و ایجاد پیوند بین مسجد و زیبایی شناسی را دو عامل مهم در جذب نسل جوان به مساجد خواند و بیان کرد: در غیر این صورت فعالیت‌های فرهنگی به جایی نمی‌رسد. محور فرهنگ در اسلام ذکرالله و خدایی است که پاسخ نیازهای انسان به دنبال آرامش، حیات و تنعم از نعمت‌های دنیوی و اخروی را می‌دهد.

منبع: ایکنا