در آیات قرآنی چه فرقی بین نبی و رسول است؟

سلام بر شما
نبی در لغت به معنای  خبر دهنده است.(۱) که اگر با تشدید نبیِّ خوانده شود به معنای رفعت و بلندى است(۲) و رسول در لغت به معنای فرستاده شده است.(۳)
واز آنجا كه در قرآن برای واژه رسول و نبی، فرق خاصی بیان نشده است، مفسرین ملاکهای هر یک را بیان کرده و آن را با شواهد و قرائنی همراه ساخته اند که البته هر یک دارای اشکالات و نقدهایی بوده است اما به نظر می رسد یگانه راه برای کشف این حقیقت رجوع به اهل بیتی است که همسنگ قرآن بوده و مفسران حقیقی آن به شمار می آیند.
بنابراین به نظر می آید فرق نبی و رسول آن است که نبی در خواب واسطه وحى را مى ‏بیند، و وحى را میگیرد، ولى رسول كسى است كه فرشته حامل وحى را در بیدارى می بیند، و با او صحبت مى‏ كند.(۴)
آنچنانکه در روایتی از امام باقر (ع) نقل شده كه در تفسیر آیه: وَ كانَ رَسُولًا نَبِیًّا ...(۵) فرمود: الرَّسُولُ الَّذِی یَأْتِیهِ جَبْرَئِیلُ قُبُلًاپ فَیَرَاهُ وَ یُكَلِّمُهُ فَهَذَا الرَّسُولُ وَ أَمَّا النَّبِیُّ فَهُوَ الَّذِی یَرَى فِی مَنَامِهِ نَحْوَ رُؤْیَا إِبْرَاهِیمَ وَ نَحْوَ مَا كَانَ رَأَى رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ أَسْبَابِ النُّبُوَّةِ قَبْلَ الْوَحْی‏...‏(۶)
رسول، آن كسى است كه‏ جبرئیل در برابر او مجسم مى‏ شود، و او جبرئیل را مى ‏بیند و با او سخن مى‏گوید. نبى، آن كسى است كه در خواب مى‏ بیند مانند خواب‌هائى كه ابراهیم خلیل مى‏‌دید و مانند آن خوابها كه رسول خدا مى‌‏دید پیش از وحى رسالت‏... و یا در روایت دیگری از آن امام نقل شده است كه فرمود: پیغمبر كسى است كه در خواب مى‏بیند و آواز را مى‏‌شنود و فرشته را به چشم نبیند و رسول كسى است كه آواز فرشته را بشنود و در خواب ببیند و فرشته را هم به چشم بنگرد...(۷)
بر این اسا س رسالت مقامی بالاتر از نبوت نبوت است که شخص بعد رسیدن به مقام نبوت به آن می رسد لذا به حضرت ابراهیم (ع)نخست مقام عبودیت، و سپس نبوت، و بعد رسالت، آن گاه خلت، و در آخر امامت عنایت شد.(۸) در حدیثی از امام باقر(ع) نقل شده است که فرمود به راستى خدا ابراهیم را به بندگى خود پذیرفت پیش از آنكه او را پیغمبر خود نماید و پیغمبرش گرفت پیش از آنكه رسولش سازد و به رسالتش برگزید پیش از آنكه خلیل خودش گیرد و خلیل خودش نمود پیش از آنكه امام گیردش و چون همه این مقامات را براى او فراهم نمود (و كف خود را براى نمودن جمیع مقامات به هم بست) به او فرمود: اى ابراهیم «به راستى من تو را براى مردم امام ساختم».(۹)
در نتیجه بین این دو مقام از نظر مصداقی رابطه عام(نبی) خاص(رسول) مطلق حاکم است که در برخی موارد برای شخص واحد قابل جمع است لذا هم رسول است و هم نبی یعنی هم وحی را در خواب دریافت کند و هم در بیداری.(۱۰)

پی نوشتها:
۱- ابن منظور، لسان العرب‏،چ دار الفكر‏،بیروت، بی تا، ۱۴۱۴ ه ق‏، ج ۱، ص ۴۰۵.
۲- راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، چ دارالعلم، بیروت،۱۴۱۲ق، ج ۱، ص ۷۸۹.
۳- قریشى، سید على اكبر، قاموس قرآن، چ دار الكتب الإسلامیة، تهران۱۳۷۱ ش، ج ۳، ص ۹۱.
۴- موسوى همدانى، ترجمه المیزان، چ دفتر انتشارات اسلامى، قم‏ ۱۳۷۴ش‏، ج ۱، ص ۴۲۰.
۵- مریم (۱۹)آیه ۵۴.
۶- مرحوم کلینی، الكافی، چ دار الكتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ ه ش، ج ۱، ص ۱۷۶.
۷- همان.
۸- موسوى همدانى، ترجمه المیزان، چ دفتر انتشارات اسلامى، قم‏ ۱۳۷۴ش‏، ج ۱، ص ۴۲۰.
۹- مرحوم كلینی، اصول كافى، ترجمه كمره‏اى‏،چ اسوه، قم ‏‏۱۳۷۵ش‏، ج‏۲، ص ۴۳.
۱۰- موسوى همدانى، ترجمه المیزان، چ دفتر انتشارات اسلامى، قم‏ ۱۳۷۴ ش‏، ج ۳، ص ۳۴۵.
تفسیر و علوم قرآن،علوم قرآنی›زبان قرآن