Hatem Sanatı

 

Ahşap eşyaların yüzeyini, eşkenar ya da ikizkenar ahşap, kemik ve metal küçük üçgenler ile mozaiğe benzer bir tarzda süsleme sanatı olan hatem, en az dörtyüz yıldan beri ülkemizin bazı şehirleri özellikle de Şiraz ve İsfahan’da icra edilmiş ve edilmektedir. Elimize ulaşan en eski hatem örnekleri Safeviler dönemine aittir ancak bu sanatın Deylemîler döneminden beri ülkemizde var olduğunu gösteren kanıt ve belgeler de bulunmaktadır.

Hatem İran’a özgü el sanatlarından biridir. Her ne kadar Suriye ve Lübnan gibi bazı ülkelerde hatemle benzerlik arz eden mozaik tarzı sanatlar bulunsa da bu sanat İran’a özgüdür ve eldeki mevcut belgelere göre doğduğu yer Şiraz şehridir. 

Hatem ürünlerin yapımında şu temel maddeler kullanılır;

- Abanoz, hünnap, turunç, akçaağaç, kavak, şimşir, mimoza vb. ağaçların keresteleri.

- Pirinç, gümüş bazen de altından üçgen tabanlı kalın teller.

- Sedef.

- Tahta tutkalı.

- Cila.

Hatem sanatında marangozlukta kullanılan araç gereçler dışında, metal levhaları üçgen tabanlı kalın teller haline getirmekte kullanılan bir araç ve üzerinde üçgen tabanlı bir yarık bulunan düz bir tahta da kullanılır.

İslâm İnkılabının başarıya ulaşmasından sonraki yıllarda hatem sanatı oldukça gelişmiş ve Şirazlı, İsfahanlı, Golpayeganlı ve Tahranlı hatem ustaları değerli hatem eserlerin üretimi ve bu sanatın kullanım alanlarının yaygınlaştırılmasında önemli çabalar sarfetmişlerdir

İran Kültürevi