ماجرای دیدار علامه با داناترین زن روزگار
آقای ناطق به بنده گفتند: چنین مجلسی که دو مفسر و فیلسوف در آن حضور دارند حیف است با سکوت طیّ شود. شما سؤالی بپرسید تا باب سخن گشوده شود و ما از محضر این دو بزرگوار استفاده کنیم.
شکوری_شبکه تخصصی قرآن تبیان
سیده نصرت بیگم امین معروف به بانو امین، (۱۲۷۴ - ۱۳۶۲ش)، صاحب تفسیر فخیم «مخزن العرفان»، تنها زن مفسر قرآن در پهنه جهان اسلام است. در عظمت روحی و شخصیت علمی این بانوی مجتهده، همین بس که شهید مطهری درباره‌اش می‌گوید: «از بانو مجتهدۀ امین سؤالی کردم و وقتی او شروع به پاسخگویی کرد، دیدم که من باید دست و پای خودم را جمع کنم.» (1)
او از فقیهان بزرگی چون محمد رضا نجفی اصفهانی و شیخ عبدالکریم حائری اجازه روایت و اجتهاد دریافت کرده است. همینطور آیت الله مرعشی نجفی و علامه امینی نیز از او اجازه روایت دریافت کرده‌اند.
صَیت شهرت این بانوی بافضیلت رفته رفته از مرزهای اصفهان فراتر رفته و شخصیت‌های برجسته‌ای چون علامه امینی، رحیم ارباب، علامه طباطبایی، آیت الله مرعشی نجفی، سید هاشم حداد، محمد تقی جعفری و مرتضی مطهری، با آگاهی از جایگاه و مقام علمی و معنوی بانو امین به دیدار او رفته تا پیرامون مسائل علمی، با وی مباحثه و گفت و گو کنند.
در مقال حاضر از باب نمونه به خاطره دیدار علامه طباطبایی صاحب تفسیر قیم المیزان با بانو امین، اشاره خواهیم کرد.
در یادنامه که به مناسبت گرامیداشت شخصیت این بانوی باکرامت ایرانی برگزار شده است آمده:
«یک روز مرحوم استاد علامه طباطبایی صاحب تفسیر «المیزان» به اصفهان آمده و با این بانوی اندیشمند دیدار نمود. فردای همان روز بانو امین به یکی از شاگردان خود گفت: «دیروز این مرد بزرگ و دانشمند با آن مراتب رفیع علمی خویش آمده و از این حقیر راجع به «اِلاّ مَنْ اَتیَ اللّه َ بِقلبٍ سلیم» می پرسید یعنی چه؟ یعنی ایشان که استادند از من که شاگردم میپرسند اِلاّ مَنْ اَتیَ اللّه َبِقلبٍ سلیم چه مفهومی دارد؟ در صورتی که خودشان مَنْ اَتیَ اللّه َبقلبٍ سلیم بودند».(2)
عبد الوهاب طالقانی که خود از شیفتگان علوم قرآنی و تفسیر بوده و خود نیز ملاقات‌های فردی زیادی با این بانوی فرهیخته داشته است، درباره جزئیات این دیدار با تفصیل بیشتری می‌گوید:
«یازدهم مهر ماه سال 1356 مرحوم علامه با همسر خویش به اصفهان آمده و در منزل مرحوم حاج آقا منصور زاده، یکی از وعاظ مشهور، بودند و ایشان برای دیدار بانو امین اظهار علاقه و ارادت می کردند. آقای جواد امین، که از بستگان بانوی ایرانی بود، زمینه ملاقات این دو بزرگوار را فراهم کرد. در این دیدار علاوه بر مرحوم علامه و همسرشان، شیخ رضا ناطق که از وعاظ مشهور اصفهان هستند و بنده نیز حضور داشتم. به منزل بانو که وارد شدیم ایشان با متانت و وقار خاصی در حالی که بسیار محجبه بودند ما را پذیرفتند. دقایق، یکی پس از دیگری می گذشت و علامه و بانو در کمال سکوت نشسته بودند. آقای ناطق به بنده گفتند: چنین مجلسی که دو مفسر و فیلسوف در آن حضور دارند حیف است با سکوت طیّ شود. شما سؤالی بپرسید تا باب سخن گشوده شود و ما از محضر این دو بزرگوار استفاده کنیم. بنده از مرحوم علامه در مورد «مخلصین» سؤال کردم که چه کسانی هستند و چرا قرآن کریم آنان را از دیگران استثناء کرده است؟
حضرت علامه فرمود: بندگان مخلص بر حسب اعمالشان جزا داده نمی شوند از این رو حساب آنها از سایرین کاملاً جدا بوده و شیطان هم در برابر آنها بیچاره است.
پرسیدم: چگونه می توان به این درجه رسید و مخلص شد؟
فرمودند: همیشه باید به یاد خدا باشید «فاذکرونی اذکرکم». برای خلاصی از هر وسوسه شیطانی و گمراهی، خدای تعالی را یاد کنید.
گفتم: بهترین اذکار چیست؟
مرحوم علامه و بانوی ایرانی به یکدیگر نگریسته و سپس فرمودند: لا اله الا الله از بهترین اذکار است.
از قلب سلیم پرسیدم که در سوره شعراء به آن اشاره شده است.
بانو فرمودند: قلب سلیم قلب لا یکون فیه الا الله.
قلب سلیم قلبی است که در آن غیر خدا نباشد و مخلصین هم دارای قلب سلیم هستند.
پرسیدم: آیا امکان دارد کاری کنم که حجاب ها کنار رود و به کشف و شهود نایل شویم؟ اگر می شود چگونه؟
فرمودند: بله حتماً می شود: «و کذلک نری ابراهیم ملکوت السموات و الارض لیکون من الموقنین»
جلسه دیدار از ساعت 10 تا 12 به طول انجامید و بسیار با صفا و معنویت و پر بار بود. در پایان ملاقات، بانوی ایرانی به هر کدام از ما یک جلد کتاب نفیس و ارزشمند «النفحات الرحمانیه» را هدیه کردند و ما با رضایت از این ملاقات ایشان را ترک کردیم.» (3)
پی‌نوشت‌ها:
1. زندگانی بانوی ایرانی، ص ۶۲
2. یادنامه بانو امین، ص47 و48
3. زندگانی بانوی ایرانی، ص63
