Susan Toplum, Ölü Toplumdur.
Toplumun ölü mü, yoksa diri mi olduğunu anlamak için sosyal bir bilinç ve idrak gereklidir...
Kur'ân-ı Kerim aklıselim sahiplerine hitap ederek, "Ey temiz akıl sahipleri, kısasta sizin için hayat vardır, umulur ki sakınırsınız." (Bakara 179) Eğer bir katille karşılaştığınızda onu öldürürseniz siz diri ve canlısınız; aksi hâlde ölüsünüz demektedir.
Bireyin ölü veya diri olduğu herkesçe anlaşılabilecek bir şeydir; ama toplumun ölü mü, yoksa diri mi olduğunu anlayabilmek için ileri seviyede bir sosyal bilinç ve idrak gereklidir. Nitekim bu nedenledir ki ayetin başında, "...Eğer temiz akıl sahibi, yüksek bir idrak, bilinç ve anlayış sahibi iseniz bu hakikati idrak edebilirsiniz." buyrulmaktadır. Dileyen herkesin dilediği her haltı işleyebildiği ve hiçbir itirazla karşılaşmadığı bir toplum "ölü toplum"dur.
Hadis-i şerifte şöyle buyrulmaktadır: "İyi ve kötü davranışlar karşısında ilgisiz olan ve hiçbir tepki göstermeyen kimse, canlılar arasında sadece nefes alıp veren bir ölüdür."
Günah Karşısında Susmak
Günah karşısında susmak korkaklığın belirtisidir; zaafın ve ümitsizliğin göstergesidir; insanın kendisine, topluma ve dürüstlüğe karşı sorumluluk bilinci taşımadığının nişanesidir.
Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a) efendimiz, günah karşısında susmanın bir çeşit bidat olduğunu buyurmuştur.
Günah karşısında susmanın hüsrandan başka neticesi yoktur. Asr Suresi'nde "İman ve sâlih amel sahibi olan, ama günah karşısında susan veya başkalarını hakka ve doğru yolda direniş göstermeye davet etmeyen kimse zarar ve hüsrandadır." buyrulmaktadır.
İmam Cafer Sadık (a.s) şöyle buyuruyor: "Allah Tealâ bir topluluğa azap indirmeleri için bir grup melek gönderdi. Melekler o topluluğun gözyaşları dökerek dua etmekte olduğunu görünce, böyle bir topluluğa neden azap edildiğini sordular. Rabb'ul Âlemin, 'Onlar dua ve tazarruda bulunur; ama kötülükler karşısında gerekli tepkileri göstermezler.' buyurdu."
Susmak, Yeryüzünü Fesada Boğar
Bakara Suresi'nin 251. ayetinde mealen "insanlardan bir kısmı, diğerlerinin kötülük ve fesadını engellemeyecek olursa bütün yeryüzü fitne ve fesada boğulur." buyurulmaktadır.
Kötülüğe ve İyiliğe Karşı Susanı Allah Lânetlemiştir
İlim şehrinin kapısı Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmaktadır: "Şanı yüce Allah, ancak marufu emretme ve münkerden sakındırma ilkesini terk eden ümmetleri lânetlemiştir."
Hadis-i şerifte şöyle buyruluyor: "Gizlice ve kapalı olarak işlenen bir günah, bütün toplumu tehdit etmez; ama bir grup açıkça günah işler ve toplumun geri kalanı onları engelleyebilecek güce sahip olduğu hâlde bunu yapmaz ve susarsa Allah Tealâ o toplumun hepsini birlikte cezalandırır."
Allah Teala, "Ateşi herkesi yakan fitnelerden korkun." (Enfal 25)
Resulullah'ın (s.a.a) Ehlibeyt'inin altıncı gülü İmam Cafer Sadık hazretleri (a.s), "Dine karşı sorumsuz ve lâkayt davranan kimsenin gerçekte dini yoktur." buyurur.
Susmak, Kötülerin Egemenliğinin Başlangıcıdır
Rivayetlerde sıkça geçen şu düstur oldukça çarpıcıdır: "Eğer bir toplum marufu emretme ve münkerden sakındırmayı terk ederse aşağılık kişiler ve kötüler o topluma musallat olur ve Allah'a yalvarıp yakarmalarının da hiçbir etkisi olmaz."
Öncelikle Komşu
İmam Cafer Sadık'tan (a.s) rivayet edilen şu düstur hayli düşündürücüdür: "Günah işleyen komşusuna uyarıda ve müdahalede bulunmayan, onun günahına ortak sayılır."
Günaha Rıza Göstererek Susan, Ona Ortaktır
İnsanın gördüğü bir kötülük ve günah karşısında susması korkaklık, bilgisizlik, müdahaleden utanma vb. nedenlerle olabilir; ama insanın o kötülük ve günahın işlenmesine kalben razı olmaması önemli bir esastır. Nitekim kimi zaman bir günah veya kötülük karşısında susmanın nedeni, ona kalben râzı olmaktan kaynaklanır ki, ayet ve rivayetlerde bu tür suskunluk, suç ortaklığı sayılmıştır, birkaç örnek verelim:
• Allah Teala Hz. Resulullah (s.a.a) tarafından Yahudilere, "Sizler neden daha önce gelen peygamberleri şehit ettiniz." diye sormaktadır. Oysa Hz. Resulullah (s.a.a) döneminde kendilerine hitap edilen o Yahudiler değil, onların ataları, peygamberleri şehit etmişti; ama atalarının bu cinayetine onlar da kalben razı olduklarından Yüce Allah, atalarının işlediği o cinayetler nedeniyle onları da muhatap almakta ve eleştirmektedir. (Ali İmran 183)
• Nehc'ül-Belâğa'nın 20. hutbesinde şöyle buyrulmaktadır: "Hz. Sâlih'in (a.s) devesini sadece bir kişi öldürdüğü hâlde Kur'ân, 'O deveyi bir grup öldürdü ve azaba düçar oldular.' buyurmaktadır; çünkü söz konusu grup, o kimsenin deveyi öldürmesine rıza göstermiştir." (Şems 14)
• İlim şehrinin kapısı ve Hz. Resulullah'ın (s.a.a) vâsisi olan İmam Ali'nin (a.s) kâtili "İbn-i Mülcem" adlı bir kişi olduğu hâlde ramazan ayının 19. gecesinin duasında yüz defa, "Ya Rabbi, Hz. Ali'nin (a.s) katillerine lânet et." denilmesi buyrulmaktadır.
Susan İnsanların Çehresi Kıyamette Nasıldır?
Hz. Resulullah (s.a.a) şöyle buyururlar: "Canımı elinde tutan Rabbime andolsun ki, ümmetimden bir grup, maymun ve domuz şeklinde kabrinden kalkacaktır, onlardaki bu çirkin değişikliğin nedeni, engelleyebilecek güçleri olduğu hâlde günah işleyenlere meydan vermeleri ve onları engellememiş olmalarıdır."
Bir başka hadisi şerifte de şöyle buyrulur: "Mirac gecesi bir grup insanın dudaklarının makasla kesildiğini gördüm. Nedenini sorduğumda münkerden sakındırabilecek dilleri olduğu hâlde bunu yapmadıklarını söylediler."
İmam Ali (a.s) buyurur: "Bilgisini insanlara öğretmeyip gizleyen âlim, kıyamet gününün en kötü kokan insanı olacaktır."
Sözün kısası, hakkın ve hukukun ezildiğini gördüğünüzde susmamanız gerekir, yersiz suskunluk bidattir ve kötü bir gelenektir. Eğer:
– Ulemanın susması, insanların onlara karşı kötü zan beslemesine yol açıyorsa,
– Ulemanın susması zalime cesaret veriyorsa,
– Susmak, zalimin zulmünün onaylanmasına sebep oluyorsa,
– Susmak, marufun münker ve münkerin de maruf olarak algılanmasına neden oluyorsa,
– Susmak, Müslümanların inançlarında gevşeme ve zaaf yaratıyorsa,
– Susmak, fikrî sapmaların ve bidatlerin gelişmesine sebep oluyorsa, haramdır ve kişinin kendisi
için tehlike yaratacak olsa bile bu suskunluğun bozulması ve gereken tepkinin gösterilmesi zarurîdir.
Ehlader Kültür Araştırma
