12- Kur'an Derin Bir Saygı ve Tazimle Okunmalıdır
Mü'min, Cenab-ı Hakk'ın kullarına en büyük bir ihsanı olan Kur'ânı, en saygılı bir eda ile, saygı dolu bir hisle, en saygılı nağmelerle ve en saygılı olduğu bir ruh hâleti içinde okumaya çalışmalıdır. Çünkü her kelamın kıymeti onu söyleyenin kıymeti nispetindedir. Kur'an-ı Kerim bütün âlemlerin yaratıcısı ve bütün kemal sıfatlarla muttasıf olan Azamet ve Celal Sahibi Cenab-ı Hakk'ın kelamı olduğuna göre, Onu okuyan kimse bunun şuurunda olmalıdır. Çünkü Kur'an ٙdan istifade edebilmek, öncelikle ona açık durmaya ve bütün gönlüyle ona yönelmeye bağlıdır. Kaf Suresinde geçen bir ayet buna işaret etmektedir:
ٜ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَنْ كَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَهُوَ شَهِيدٌ
Bu Kur'ân, kalbi ona açık olanlar ve gözünü Kur'ân'a dikip ona kulak verenler için bir öğüttür. (Kaf Suresi, 50/37)
13- Kur'an Okurken Konsantrasyon
Kur'an okuyan kimse, dünya ile kat-ı alaka ederek bütün kalbiyle Kur'an'a yönelmelidir. Seleften bazıları gaflet halinde okudukları ayetleri tekrar etmişlerdir. Kendilerine Kur'an okuduğun zaman başka bir şeyi aklına getirir misin diye sorulduğunda, şu cevabı vermişlerdir: Kur'an'dan daha çok sevip değer verdiğim bir şey mi var ki, Kur'an okurken onu aklıma getireyim.
14- Kur'an'ın Mana ve Muhtevası Tefekkür Edilmelidir
Kur'an'da geçen birçok ayeti kerime bizi Kur'an'ı tefekkür, tedebbür ve teemmül etmeye çağırmıştır. Bunlardan birkaçı şu şekildedir:
ٜ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآَيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ
Böylece Allah size âyetlerini açıklıyor ki dünya ve âhiret hakkında düşünesiniz (Bakara Suresi, 2/219; 2/266) ;
ٜ أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآَنَ
Kur'ân ı gereği gibi düşünmeyecekler mi? (Nisa Suersi, 4/82) ;
ٜأَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آَيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ
Biz sana feyizli ve bereketli bir kitap indirdik ki insanlar onun âyetlerini iyice düşünsünler ve aklı yerinde olanlar ders ve ibret alsınlar. (Sa d Suresi, 38/29)
Eğer ayetlerin manası bir kere okumakla anlaşılmıyorsa, kıraat tekrar edilebilir. Efendimiz (s.a.s) ve selefin de bazı ayetleri gözyaşlarıyla tekrar tekrar okudukları rivayet edilmiştir. Mesela Ebu Zerr 'in rivayet ettiğine göre bir gece kalkıp namaza duran Allah Resûlü (s.a.s) defalarca :
ٜإِنْتُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
Eğer onları cezalandırırsan, şüphe yok ki onlar Sen in kullarındır. Onları affedersen, aziz-u hakîm (üstün kudret, tam hüküm ve hikmet sahibi) ancak Sen sin (Mâide Suresi, 5/120) ayetini okumuştur.
Kur'an'ın dili Arapça olduğu için bu dili bilmeyenler doğrudan Ku'an ın manasını anlayamazlar. Ancak bu durumda olan kişilerin de meal ve tefsirler aracılığıyla Kur'an ı anlamaya çalışmaları gerekir. Çünkü Kur an ı Kerim, peygamber ve geçmiş kavimlerin kıssalarından cennet, cehennem ve ahiret ahvaline; ahkâmla ilgili ayetlerden, Allah'ın ululuk ve azametini, isim ve sıfatlarını izah eden ayetlere; Allah'ın bize bahşettiği nimetlerin izahından, iman hakikatlerinin ispatına kadar ihtiva ettiği hakikatlerle bizim için dünya ve ahiret saadetini temin edecek bir Kitap'tır.
15- Kur'an Mümkün Olduğunca Yüzünden Okunmalıdır
Mushaf'a bakarak Kur'an okumak ezbere okumaktan daha faziletlidir. Çünkü yüzünden Kur'an okuyan bir kimse Mushaf'a bakarak okuduğu için ezbere okuyan kimseye nispetle daha fazla amelde bulunur. Aynı zamanda Kur'an'a bakmak da bir ibadettir. Kur'an ı yüzünden okuyarak yapılan bir hatmin, ezberden yapılan yedi hatme eşit olduğu söylenmiştir.
16- Kur'an Okuyan Herkes Muhatap Olarak Nefsini Görmelidir
Kur'an okuyan kimse, okuduğu ayetlerin muhatabı olarak öncelikle kendi nefisini görmeli ve sanki ayetler kendisi hakkında nazil oluyormuş gibi Kur'an okumalıdır. Kur'an'da geçen emir, yasak, müjde, azap ve tehditle ilgili ayetleri okuduğunda nefsini muhasebeye çekmesini bilmelidir. Çünkü daha önce de ifade etmeye çalıştığımız gibi, Kur'an okumanın asıl maksadı onun direktiflerini anlayıp kabul ederek hayata geçirmektir.
ٜلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا
O ettiklerine sevinen, yapmadıkları şeylerle övülmeyi sevenlerin, azaptan kurtulacaklarını sanma. Onlar için acı bir azap vardır (Ali İmran Suresi, 3/208) ;
ٜ أَذْهَبْتُمْ طَيِّبَاتِكُمْ فِي حَيَاتِكُمُ الدُّنْيَا وَاسْتَمْتَعْتُمْ بِهَا
ütün zevklerinizi dünya hayatınızda kullanıp tükettiniz, onlarla safa sürdünüz (Ahkaf Suresi, 46/20) bu ve daha başka ayet-i kerimeleri okuyup sabahlara kadar ağlamıştır.
Diğer yandan Kur'an kıssalarını okuyan kimse onlara geçmişte yaşayıp gitmiş kavimlerin kıssaları nazarıyla bakmak yerine, onların bizim için ifade ettiği manaları, günümüz insanına verdiği mesajları düşünmeli ve anlatılan vak ٙalarla günümüz arasında irtibat kurmaya çalışmalıdır.
17- Okunan Ayete Göre Bir Hal Almalıdır
Kur'an okuyan kimse, dış dünyadan soyutlanarak adeta okuduğu ayetlerle içli dışlı olmalıdır. Rahmet ayetleri geçtiğinde Cenab-ı Hak ٙdan kendisine ve ümmet-i Muhammed e rahmet etmesini istemeli, azap ayetleri geçince hüzün ve gözyaşlarıyla onlardan Allah a sığınmalı, Allah ı noksan sıfatlardan tenzih eden ayetleri okuduğunda da, tesbih ve tekbir getirmek suretiyle Allah'ın azamet ve kibriyasını dile getirmelidir. Dua ayetlerini okuduğunda ise onları kalb ve gönlünün sesi olarak Allah a arz etmelidir.
Diğer yandan secde ayetlerini okuduğunda ki, bunlar on dört ayettir, hemen kalkıp secdeye kapanmalı veya okumasını bitirdiğinde tilavet secdesini eda etmelidir.
20- Her Gün Bir Miktar Okumaya Gayret Etmelidir
Peygamber Efendimiz (s.a.s), Kur'an ı başından sonuna kadar okuduktan sonra, tekrar başından başlayarak okumasına devam eden kimsenin amelinin Allah a en sevgili amel olduğunu ifade ederek bizi devamlı Kur an okumaya teşvik etmiştir. (Tirmizî, Kırâat 4) Bununla birlikte Kur an ın kaç günde bir hatmedileceğine dair bir nas yoktur. Selef arasında Kur'an ı her gün, üç günde bir, haftada bir veya ayda bir hatmedenler olmuştur.
19- Okumaya Son Verildiğinde
Kur an tilavetine son veren kişinin صَدَقَ اللهُ الْعَظِيمُ (Yüce Allah doğru buyurdu) demesi de Kur an okumanın adâbındandır. Ayrıca, okuyup bitirdikten sonra Mushaf ı açık bırakmamalı ve onun üzerine bir şey koymamalıdır. Çünkü Kur'an-ı Kerim her zaman diğer kitaplardan yüksekte olmalıdır. Kur'an okumayı bitiren kimsenin dua etmesi de güzel görülmüştür.
Faydalanılan Kaynaklar
1- Zerkeşi, el-Bürhan fî ulumi l-Kur'an, Lübnan: Daru İhyai l-kütübi l-arabiyye, 1957, c. 1.
2- Ez-Zebidi, İthafu s-saadeti l-müttekîn bişerhi ihyâi ulumi d-din, Beyrut: Daru l-Kütübi l-İlmiyye, 1989, c. 5.
3- İsmail Karaçam, Kur'an-ı Kerim'in Faziletleri ve Okuma Kaideleri, İstanbul: İfav Yayınları, 2002.
4 - İmam Kurtubi, el-Camiu li-ahkami l-Kur an, Riyad: Daru Âlemi l-Kütüb, 2003, c. 1.
5- Mevsili, el-İhtiyar li ta lili l-muhtar, Beyrut: Daru l-Kütübi l-İlmiyye, 1998.
6- İmam-ı Nevevi, et-Tibyân fî edêbi hameleti l-Kur an, Beyrut, 1996.
7- Gazali, İhyau ulumi d-din, Beyrut: Daru l-Ma'rife, c. 1.
8- Fethullah Gülen, Sohbet-i Canan, İstanbul, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları.
9- Fethullan Gülen, Zihin Harmanı, Nil Yayınları, İstanbul, 2008.
10- İbrahim Canan, Kütüb-ü Sitte Tercümesi, Akçağ Yayınları.
11- Alusi, Ruhu l-meâni.
12- İmam-ı Rabbani, el-Mektubât.
13- Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili.
www.hikmet.net'ten alıntıdır
