ماجرای خواب پیامبر و شب قدر

شاید به خاطر عزیزت هم خطور نکند که الف شهر(هزار ماه) در سوره قدر، اشارتی است به سلطنت هزارماهه بنی امیه! که در خواب به پیامبر(ص) نشان دادند.

نویسنده: شکوری-شبکه تخصصی قرآن تبیان

هیچ می دانی شب قدر، مختص امت اسلام است و ادیان دیگر، از چنین موهبتی برخوردار نبوده اند؟
می گویند شب قدر، مژده خدا برای تسکین قلب خسته پیامبر(ص) است. می دانستی؟
می دانی سبب نزول سوره قدر، یک رویای صادقه بوده است؟
شاید به خاطر عزیزت هم خطور نکند که الف شهر(هزار ماه)، اشاره است به سلطنت هزارماهه بنی امیه!
این را در خواب به پیامبر(ص) نشان دادند.
کدام خواب؟!
همان رویایی که قرآن درباره اش فرموده است:
وَ اِذْ قُلْنَا لَکَ إنَّ رَبَّکَ أحاطَ بِالنَّاسِ وَ مَا جَعَلْنَا الرُّوْیَا الَّتی أَرَیْنَاکَ إِلاَّ فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ وَ نُخَوِّفُهُمْ فَمَا یَزِیدُهُمْ إِلاَّ طُغْیانا کَبِیرا(اسری/3)
«ای رسول گرامی، به یاد آر وقتی را که به تو گفتیم: خدا به همه افعال و افکار مردم محیط است و ما رویایی را که به تو ارائه دادیم چیزی جز آزمایش و امتحان برای مردم و (شناختن) درختی که به لعن در قرآن یاد شده نیست و ما آنها را از خدا می ترسانیم، و لیکن آیات بر آنها جز طغیان و کفر و انکار شدید چیزی نیفزاید.»
می گویند این خواب، تا آخر عمر،  لبخند را بر لبان پیامبر خشکاند!
و خدا که نمی تواند پریشان حالی پیامبر(ص) را ببیند، شب قدر را به امتش هدیه کرد تا
خاطر عاطر حبیبش را تسکین بخشد.

علامه طباطبایی در همان ابتدای سوره قدر، می نویسد:
«این سوره بعد از خوابى بود كه رسول خدا (ص ) دید، و آن خواب این بود كه دید بنى امیه بر منبر او بالا مى روند، و سخت اندوهناك شد، و خداى تعالى براى تسلیتش این سوره را نازل كرد (و در آن فرمود شب قدر بهتر از هزار ماه حكومت بنى امیه است )»
علامه در آخر، روایت را هم آورده و بر خلاف معمول که گاهی به اسناد خدشه وارد می کند، در اینجا تایید می کند که روایات بسیاری در این معنا، از طرق شیعه نقل شده است.
سند هم البته کتابی است معتبر که می توان گفت اولین منبع روایی علامه در سرتاسر المیزان است. الدر المنثور فی تفسیر الماثور، تالیف جلال الدین سیوطی.
آنچه علامه از "الدر المنثور" نقل کرده این است:
«خطیب از ابن مسیب روایت كرده كه گفت رسول خدا (ص) فرمود: در خواب به من نشان دادند كه بنى امیه بر منبرم بالا مى روند، و این معنا بر من سخت گران آمد و خداى تعالى در این مناسبت سوره (انا انزلناه فى لیله القدر) را نازل كرد.
روایت که تمام می شود، با عنوان "مولف"، ناقلان دیگر آن را هم اینگونه ذکر می کند:
«نظیر این روایت را خطیب هم در تاریخ خود از ابن عباس آورده. و ترمذى و ابن جریر، طبرانى، ابن مردویه و بیهقى هم روایتى در معناى آن از حسن بن على نقل كرده اند. و در این میان روایات بسیارى در این معنا از طرق شیعه از ائمه اهل بیت (علیهم السلم) نقل شده، و در آنها آمده كه خداى تعالى لیله القدر را كه بهتر از هزار ماه سلطنت بنى امیه است به عنوان تسلیت به رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلم) عطا فرمود.»[1]
علامه در اینجا به ایجاز سخن گفته است اما یکی از شاگردان علامه، مرحوم آیت الله سید محمدحسین طهرانی، ماجرای این خواب را شرح داده است که در زیر می آوریم:
پیغمبر شب در عالم رویا دیدند که بر منبر پیغمبر، بنی امیه به شکل بوزینه، میمون، بالا می روند و پائین می آیند ، تمام این منبر پیغمبر را بوزینه ها گرفته اند و بالا می روند و پایین می آیند و مردم را به قهقرا سوق می دهند یعنی از اسلام بر می گردانند به قهقرا و همان آداب جاهلیت، پیغمبر از خواب بیدار شدند و خیلی متأثر شدند، خواب، خواب تأثر آمیزی بود، لازال کئیبا حزینا همینطور پیغمبر به حال غصه و حزن بودند تا جبرائیل نازل شد " السلام علیک یا رسول الله مالی اراک کئیبا حزینا"، چرا اینطور شدی؟
 
پیغمبر فرمودند: ای برادر من- جبرائیل- من همچنین خوابی دیشب دیدم، بر روی این منبر بوزینگان می روند بالا و می آیند پایین و همه پله های منبر را گرفته اند و مردم را به قهقرا و به جاهلیت بر می گردانند، جبرائیل گفت: من خبری ندارم، می روم خبر می آورم، صعود کرد به مقام عزّ قدس ربوبی و برگشت این آیه را آورد: (أَ فَرَءَیْتَ إِن مَّتَّعْنَاهُمْ سِنِینَ *ثُمَّ جَاءَهُم مَّا کاَنُواْ یُوعَدُونَ * مَا أَغْنىَ  عَنهُْم مَّا کاَنُواْ یُمَتَّعُون ): ای پیغمبر اگر ما این ها را سالیان درازی متمتّع کنیم از همین لذات و شهوات فانیه دنیا و بعد به آنها برسد گزند و نتیجه اعمال زشت آنها، این تمتّع و شهواتی که در دنیا به عنوان لذت بردند برای آنها چه فایده ای دارد، ( اِنَّا أَنزَلْنَاهُ فىِ لَیْلَةِ الْقَدْرِ*وَ مَا أَدْرَئکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ*لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیرٌْ مِّنْ أَلْفِ شهَْرٍ) ما به عوض آن بر تو لیلة القدر را قرار دادیم، که لیلة القدر از هزار ماه بهتر است.
 
مدت حکومت بنی امیه 84 سال بوده است و 84 سال یک مقدرای کمتر می شود از هزار ماه، درست مدت حکومت بنی امیه هزار ماه است و لیلة القدر خیر من الف شهر، ما یک شب می دهیم به امت تو، که در این یک شب تمتعات، لذات، بهره هایی که مردم از هزار ماه بر می دارند بیشتر است، آن تمتعات مادی است و در این یک شب بیش از هزار ماه تمتعات روحانی و معنوی بر می دارند و این «لیلة القدر» مال امت تو است، مال هیچ یک از امم سابقین نبوده، یک شب است ولی عجب شبی است، شبی است که تمام درهای بهشت را باز کردند، درهای جهنم را بسته اند.[2]

پی نوشت:
1. ترجمه تفسیر المیزان جلد 20 صفحه 566.
2. گزیده ای از یکی از سخنرانی های مرحوم علامه طهرانی که روی خروجی خبرگزاری مهر نیوز قرار گرفته است.