Peygamber ve Ehlibeyt’in Eğitim Siyeri-2
Ama Peygamber (s.a.a) ve Ehl-i Beyt’in (a.s) tüm siyerleri eğitimsel değildir. Zira onların gösterdiği her davranış, diğerleri üzerinde etki bırakma ve eğitim amaçlı değildir. Örnek olarak şu siyerlere teveccüh ediniz:
“Peygamber (s.a.a) üç türlü otururdu: Dizlerini karnına çekerek kollarını dizlerinin önünden kavuştururdu. Bazen iki dizinin üzerine otururdu. Bazen de bir ayağını baldırının altına koyar, diğer ayağını da onun üzerine yatırırdı. Asla bağdaş kurarak oturduğu görülmemişti.”
“Peygamber’in (s.a.a) musafaha edip de karşı taraftan önce elini çektiği görülmemiştir.”
“Peygamber (s.a.a) ne zaman konuşsa tebessüm ederdi.”
“Peygamber (s.a.a) hediyeyi kabul ederdi ama sadakayı etmezdi.”
“Peygamber (s.a.a) hıyarı hurma ve tuzla yerdi. En sevdiği meyveler kavun ve üzümdü. Yediği yemek çoğunlukla su ve hurma idi.”
“Peygamber (s.a.a) savaş için ordu göndereceğinde, sabah yola çıkarırdı.”
Peygamber’in (s.a.a) bu davranışı, diğerlerinin davranışları, sözleri, inançları veya bilgileri üzerinde etki bırakmak için miydi? Böyle bir kastın olmadığı görülüyor. Bu yüzden bu siyerler eğitimsel değildir ve bizim konumuzun dışındadır.
Elbette siyerin eğitimsel olmaması, hiç değerinin veya eğitimsel etkisinin olmadığını göstermez. İnsan, başkasının hatta kendisinin bile böyle bir kastı olmadığı halde, çoğu davranışları, eğilimleri ve bilgileri başkasından edinir. İslâm’da ve diğer kültürlerde iyi insanlarla dostluk üzerinde bu kadar durulmasının sebebi budur. Bu tür etki altında kalarak öğrenmeye Psikolojide “Toplumsal öğrenme” denilmektedir. Bu görüşün kaynağı olan Bandura şöyle diyor:
“Gerçekte öğrenme olgularının çoğu izleme, başka bir kişinin davranışlarını müşahede etme ve bunların sonuçlarına dayanan tecrübelerin şekil alması kaynaklıdır. Müşahede yoluyla öğrenme gücü, sınava tabi olmadan ve ağır hatalara düşmeden, halka genel davranış kalıplarını edinme ve bu davranışlara şekil verme kudretini bağışlamaktadır.”
Böyle durumlarda öğrenen, izlenen kişinin (rol model) davranışını görüyor ve onu taklit ediyor. Peygamber (s.a.a) ve Ehl-i Beyt’in (a.s) eğitimsel olmayan siyerleri, Müslümanlar için model unvanıyla bu role sahiptir ve varlıklarının çeşitli boyutlarında tesir bırakırlar. Allah da Peygamber’inden (s.a.a) “Usve-i Hasene (güzel örnek)” diye bahsetmiştir.
Bununla beraber Peygamber (s.a.a) ve Ehl-i Beyt’in (a.s) siyerlerini iki kısma ayırabiliriz:
1- Eğitimsel siyerler: Bu siyerler diğerlerini eğitmek amacıyla onlardan sadır olmuştur.
2- Eğitimsel olmayan siyerler: Bu siyerlerde Masumlar (a.s) başkalarını eğitme makamında değillerdir.
Peygamber ve Ehlibeyt’in Eğitim Siyeri-1
Sünnette Ahlaki Eğitimin Hedefi
