وقتی خدا گفت جوان...
اگر هنوز بین موهایت، ردی از سفیدی نیست. اگر هنوز چینی بر پیشانیت نیست، اگر هنوز پله‌ها را یکی در میان و با سرعت بالا و پایین می‌روی، اگر صدای خنده‌هایت بلند است هنوز، این‌ها همه‌اش نشان جوانی هست و نیست. اگر پای بندگی‌اش ایستادی تا همیشه جوان خواهی بود...
َنحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ نَبَأَهُمْ بِالْحَقِّ إِنَّهُمْ فِتْیَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَ زِدْناهُمْ هُدی
ما داستان آنان را به حق برای تو بازگو می‌کنیم آن‌ها جوانانی بودند که به پروردگارشان ایمان آوردند، و ما بر هدایتشان افزودیم.
سوره مبارکه کهف آیه 13
کتاب‌ها می‌نویسند:
خداوند آن‌ها را جوان نامیده است، زیرا جوانی، دوره شکوفا شدن ایمان است.
برخی گفته‌اند: جوانی دوره بذل و بخشش و ترک آزار و اذیت و شکایت است.
برخی گفته‌اند: منظور، ترک محرمات و داشتن خصال نیکوست.1
چون ریشه‌ی جوانمردی ایمان است جوانمردان نامیده شده‌اند، مجاهد گفته است: فتوّت که صفت آن عدّه شمرده شده است، به کلمه‌ی فتیه توصیف شده‌اند، به معنی بخشش و خودداری از آزار مردم و خودداری از گله در گرفتاری است، دیگری گفته است: یعنی دست برداشتن از ناروا و کوشش در بخشندگی و بزرگواری. کشف نوشته : با ایشان همان کرامت کرد که با خلیل خویش ابراهیم علیه‌السلام که او را جوانمرد خواند «قالُوا سَمِعْنا فَتًی یَذْکُرُهُمْ یُقالُ لَهُ إِبْراهِیم» 2 و یوشع بن نون را گفت: «وَ إِذْ قالَ مُوسی لِفَتاه» 3 و یوسف صدیق علیه‌السلام را گفت: «تُراوِدُ فَتاهاا» 4 و سیرت و طریقت آن است که مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم با علی علیه‌السلام گفت: یا علیّ جوانمرد راستگوی بود، وفادار و امانت گذار و رحیم دل، درویشدار و پر عطا و مهمان نواز و نیکوکار و شرمگین؛ و گفته‌اند: سرور همه‌ی جوانمردان یوسف صدیق بود علیه‌السلام که از برادران به وی رسید آنچه رسید از انواع بلیات، آنگه چون بر ایشان دست یافت گفت «لا تَثْرِیبَ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ» 5 و در خبر است که رسول صلی الله علیه و آله و سلم نشسته بود، سائلی برخاست و سۆال کرد رسول صلی الله علیه و آله و سلم روی سوی یاران کرد گفت: با وی جوانمردی کنید. علیّ علیه‌السلام برخاست و رفت چون باز آمد یک دینار داشت و پنج درم و یک قرص طعام، رسول صلی الله علیه و آله و سلم گفت یا علیّ این چه حال است؟ گفت: یا رسول اللّه چون سائل سۆال کرد، بر دلم بگذشت که او را قرصی بدهم باز در دلم آمد پنج درم به وی دهم باز به خاطرم بگذشت که یک دینار به وی دهم اکنون روا نداشتم که آنچه به خاطرم فراز آمد و بر دلم بگذشت نکنم، رسول صلی الله علیه و آله و سلم گفت «لا فتی الّا علیّ» جوانمردی نیست مگر علی علیه‌السلام.5
امام صادق علیه‌السلام از مردی پرسیدند: «فتی» به نظر شما کیست؟ آن شخص جواب داد: جوان. امام صادق علیه‌السلام فرمودند: خیر، مراد از «فتی» مۆمن است. مگر نمی‌دانی اصحاب کهف مردان کاملی بودند، پس خداوند آنان را جوان نامید به خاطر ایمانشان»
با تو می‌گویم:
نشانه‌اش این نیست...
اگر هنوز بین موهایت، ردی از سفیدی نیست. اگر هنوز چینی بر پیشانیت نیست، اگر هنوز پله‌ها را یکی در میان و با سرعت بالا و پایین می‌روی، اگر صدای خنده‌هایت بلند است هنوز، این‌ها همه‌اش نشان جوانی هست و نیست. اگر پای بندگی‌اش ایستادی تا همیشه جوان خواهی بود.
نویسنده زهرا نوری لطیف
كارشناس شبكه تخصصی قرآن تبیان
1. ترجمه مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن تألیف فضل بن حسن طبرسی، ج15، ص: 20
2. (گروهی) گفتند: «شنیدیم نوجوانی از (مخالفت با) بت‌ها سخن می‌گفت که او را ابراهیم می‌گویند» / سوره مبارکه انبیا آیه 60
3. وَ إِذْ قالَ مُوسی لِفَتاهُ لا أَبْرَحُ حَتَّی أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَیْنِ أَوْ أَمْضِیَ حُقُباً، به خاطر بیاور هنگامی را که موسی به دوست خود گفت: دست از جستجو برنمی‌دارم تا به محل تلاقی دو دریا برسم هر چند مدت طولانی به راه خود ادامه دهم! / سوره مبارکه کهف آیه 60
4. وَ قالَ نِسْوَةٌ فِی الْمَدینَةِ امْرَأَتُ الْعَزیزِ تُراوِدُ فَتاها عَنْ نَفْسِهِ قَدْ شَغَفَها حُبًّا إِنَّا لَنَراها فی ضَلالٍ مُبین، (این جریان در شهر منعکس شد) گروهی از زنان شهر گفتند: «همسر عزیز، جوانش [غلامش] را بسوی خود دعوت می‌کند! عشق این جوان، در اعماق قلبش نفوذ کرده، ما او را در گمراهی آشکاری می‌بینیم!»/ سوره مبارکه یوسف، آیه 30
5. قالَ لا تَثْریبَ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ یَغْفِرُ اللَّهُ لَکُمْ وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمین، (یوسف) گفت: «امروز ملامت و توبیخی بر شما نیست! خداوند شما را می‌بخشد و او مهربان‌ترین مهربانان است / سوره مبارکه یوسف آیه 92
6.تفسیر عاملی، ج5، ص: 494.
