Some

Many Polish proverbs are original. Some are translations of Latin or German proverbs, while many others came from the Bible. The process of adapting and mixing proverbs between nations in Central Europe lasted for centuries, and in fact many proverbs now should be considered international rather than having a specific national origin.

Here are some examples of Polish proverbs. In parenthesis is the translation of the proverb into English, when it is significantly different from the English version.

Babaz wozu, koniom lżej.(Whenthewoman getsoffthewagon, horseshaveaneasiertime.)
Bez pracyniema kołaczy(Withoutworkyouwon'tgetanycakes.)
Latin :Sine laborenon erit panisinore.
English :Withoutworktherewon'tbeanybreadinyourmouth.
Bogu świeczkei diabłu ogarek(LightacandleforGodandanotheronefortheDevil)
Bredzi jak Piekarskina mękach(Hetalksgibberishlike tortured Piekarski.)
Cel uświęca środki.
Englishtranslation :Theendjustifiesthemeans.
Frenchtranslation :Lafinjustifielesmoyens.
Cicha woda brzegi rwie(Evenstillwater destroys river-banks.)
English :Stillwatersarethedeepest;Stillwatersrundeep.
Co dwie głowytonie jedna
Englishtranslation :Twoheadsarebetterthanone
Co wolno wojewodzie,tonie tobie smrodzie(Whatis alloweda voievode,isnot allowedyou,brat.)
Czasto pieniądz
Englishtranslation :Timeismoney.
Człowiek człowiekowi wilkiem
Latinversion : Homo homini lupusest.
Englishtranslation :Manisman'swolf.
Czego Jaśsięnie nauczy, tegoJannie będzie umiał(WhatlittleJohnhasn'tlearned,OldJohnwon'tknow)
Germantranslation :Was Hänschen nicht lernt, lernt Hans nimmermehr.
English :Youcan'tteachanolddognew tricks
Czym skorupka za młodu nasiąknie, tymna starość trąci(Whatashell soaksupinitsearly days,itwillgiveofflater)
Duch chętny lecz ciało mdłe.
Englishtranslation :Thespiritiswillingbutthefleshisweak.
Gdypiesje,tonie szczeka,bo mu miska ucieka(Whenthedogiseatinghe'sdoesn'tbark,orhisfoodwillrunaway)
English :Don'ttalkwithyourmouthfull.
Gdzie kucharek sześć,tamniemacojeść(Wheretherearesix cooks,thereisnothingtoeat.)
German : Viele Köche verderbenden Brei.
English :Toomany cooksspoilthebroth.
I Herkulesdupa kiedy wrogów kupa(Vulgar-Even Herculesisauselessassinthefaceofatonof enemies.Maybe-Even Hercules turnsyellowinthefaceofmany enemies.Wouldbebetter)
Latinversion : Nec Herculescontra plures
Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie(As Jake treatsGod,Godwilltreat Jake.)
Jak sobie pościelesz, taksię wyśpisz(Yousleepasgoodasgoodyoupreparethebed)
Jestem człowiekiemi nicco ludzkieniejestmi obce
Latinversion : Homosum, humani nihilame alienum puto.
Englishtranslation : I'mhumanandnothingthatishumanistomestrange.
Kotaniema, myszy harcują
Englishtranslation :Whenthecat'sawaythemicewillplay.
Kowal zawinił, cygana powiesili(Theblacksmithwasguilty,buttheyhungthegypsy.)
Kruk krukowi okanie wykole(Thecrowwon'thurtaneyeofanothercrow)
Kto rano wstaje, temuPan Bóg daje(Hewho getsupearly,is rewardedbyGod.)
German : MorgenstundhatGold im Mund.
English :Theearlybird getstheworm.
Kto szybko daje, dwa razy daje.
Latinversion :Bisdat,qui citodat.
Englishtranslation :Hewho givesquickly givestwice.
Kuba strzela,Pan Bóg kule nosi (Jakeshoots,Godguidesthe bullets.)
Kuj żelazo póki gorące.
Germantranslation : Das Eisen schmieden, solangees heissist.
Englishtranslation :Strikewhiletheironishot;Makehaywhilethesun shines
Lepiej późnoniż wcale.
Englishtranslation :Betterlatethannever
Lepszy wróbelw garści nizgołąbna dachu.(Asparrowinyourhandisbetterthanapigeonontheroof.)
Germantranslation :Besser ein SpatzinderHand, als eine Taube aufdem Dach.
English :Abirdinthehandisworthtwointhebush.
Między młotema kowadłem.(Betweenthehammerandtheanvil.)
English :Caughtbetweenarockandahardplace.
Musitona Rusi,w Polsce jak kto chce(InRussiayouhavetodothings,inPolandyoudoasyouplease. (czytojest lepsze ?)niż"haveto"isrelatedonlytoRussia,inPolandyoudoasyouwish)
Nie chwal dnia przed zachodem słońca(Don'tpraisethedaybeforesunsethascome)
Niedaleko pada jabłkood jabłoni.
English :Theappledoesnotfallfarfromthetree.
Nie dla psa kiełbasa,nie dla kota spyrka.(Notforthedogisthesausage,notforthecatis ...)
Nie dziel skóryna niedźwiedziu.(Don'tskinabearbeforeyoucatchit.)
German :Man soll dasFelldes Bären nicht verteilen, bevorman ihn erlegthat.
English :Don'tcountyour chickensbeforetheyhatch.
Nie mówhop pókinie przeskoczysz(Don'tsay'I hopped'beforeyoujumpover.)
Nieod razu Kraków zbudowano. (Krakowwasn'tbuiltinaday.)
German :Romist auch nichtan einemTag erbaut worden.
English :Romewasn'tbuiltinaday.
Nieznajomość prawa szkodzi.
Latinversion : Ignorantia iuris nocet.
Englishtranslation :Beingignorantoflawisnoexcuse.
Nie wszystko złotocosię świeci.
Germantranslation :Esist nicht AllesGold,was glänzt.
Englishtranslation :Allthat glittersisnotgold.

O umarłych mówisię dobrze, albo wcale.(Youspeakwellofthedead,ornotatall)
Latinversion :De mortuis nihil nisi bene.
Englishtranslation :Ofthedead,nothingbut good.;Sayonlygoodthingsaboutthedead.
O wilku mowa,a wilktużtuż.(Youaretalkingaboutthewolf,andthewolfisnearby.)
English :Talkofthedevil-andthedevil appears.
Paluszeki główkato szkolna wymówka(Sorefingerandheadarepupil'sexcuses.)
Patrzy jak cielew malowane wrota(Heisgapinglikeacalfatthe paintedgate)
Piekna miskajeśćnie daje.(Beautifully decoratedplatewon'tfeedanyone.)
Piekłojest wybrukowane dobrymi chęciami.
Englishtranslation :Theroadtohellis pavedwithgoodintentions.
Pokorne ciele dwie matki ssie(Ahumblecalf suckstwo mothers.)
Rączka rączke myje.
Latinversion : Manus manum lavat.
Englishtranslation :Onehand washestheother.
Śpiesz sie powoli.
German : Eilemit Weile.
English :Morehaste,lessspeed.orHastenslowly!
Latinversion : Festinalente !
Szlachicna zagrodzie równy wojewodzie(Anoblemanwithinhisestate equalsa voievode)
Szukajciea znajdziecie.
Englishtranslation :Seekandyeshallfind.
Ten sie śmieje, kto sie śmieje ostatni.
Germantranslation :Wer zulezt lacht, lachtam besten.
Englishtranslation :Hewho laughslast, laughslongest.
Upiec dwie pieczenie przy jednym ogniu.(Tobaketwo mealsbyonefire)
English :Killtwo birdswithonestone.
Wlazłeś miedzy wrony, krakaj jakione.(Whenyouminglewiththe crows,croakastheydo)
German : Andere Länder; andere Sitten.
English :WheninRome,doasthe Romansdo.
Wolnoć Tomkuw swoim domku (Thomas,youarefreetodoanythingyouwantinyourownhouse.)
English :myhomeismycastle
Wszędzie dobrzealew domu najlepiej.(Anywhereisgood,buthomeisbest.)
English :EastorWesthomeis best.;Thereisnoplacelikehome.
Wszystko dobre,cosię dobrze kończy.
Germantranslation : Endegut, allesgut.
Englishtranslation :All'swellthat endswell.
Wszystkie drogi prowadządo Rzymu.
Englishtranslation :All roads lead toRome.
 Złej baletnicy rąbek spódnicy (przeszkadza).(Abadballerinaisdisturbedbyhemofherskirt.)
English :Abadworkmanalways blameshis tools.
Zobaczysz(coś) jak świnia niebo(Youwillsee(something)assurelyasapigwillseeheaven(thatis,youwon't))
Z rodziną wychodzi sie dobrze tylkona zdjeciach(Onlyon photographswouldyourkinlooknice.) Protested poverbnotreallyoldpolishasnotoldisphotography.(therewashugepolishspeakingantipolishpopulation)