Beyinin çalışma sırrı-2
Lichtman, “Her şey görünür oluyor,” diyor. Tek sorun, bu “her şey”in olağanüstü devasa olması. Lichtman’la meslektaşlarının bugüne dek yeniden yaratmayı başarabildiği fare beyninin hacmi, olsa olsa bir tuz taneciği kadar. İçerdiği veri, toplamda yüz terabiti buluyor, ki bu da yüksek çözünürlükte yaklaşık 25 bin filmin içerdiği veriye eşdeğer.
İşin asıl zor bölümüyse, araştırmacıların bu bilgileri toparlamasından sonra başlıyor.
Yani, beynin görünürdeki karmaşasını düzenleyen kuralları arama işi. Lichtman’ın doktora sonrası araştırmacısı Narayanan Kasthuri bir süre önce, sadece bin mikronküp –bir tuz taneciğinin 100 binde biri– hacminde silindirik bir parça fare beyni dokusunun her bir ayrıntısını analiz etmeye soyunmuş.
Tek bir aksonun kısa bir parçasını çevreleyen bir alanı seçip buradan geçen her bir nöronu belirlemeyi hedeflemiş. Ve o minicik beyin parçasının, kıvrım kıvrım yılanlarla dolu bir varilden farksız olduğunu görmüş.
Kasthuri’nin burada bulduğu bin akson ve 80 kadar dendritin her biri, o silindirik parçanın içindeki diğer nöronlarla yaklaşık 600’er bağlantı kuruyor. “Bu, beynin bizim düşündüğümüzden çok daha karmaşık olduğunu anlamamıza yaradı,” diyor Lichtman.
Karmaşık, ama gelişigüzel değil. Lichtman ve Kasthuri, her bir nöronun hemen hemen tüm bağlantılarını sadece bir diğer nöronla yaptığını, çevresini sıkı sıkı saran neredeyse diğer tüm nöronlarla bağ kurmaktan ise özenle kaçındığını keşfetmiş.
Lichtman, “Kime bağlandıklarına önem veriyorlar gibi görünüyor,” diyor.
Bu titiz örüntü genel bir kural mı, yoksa fare beyninden örnek aldığı o minicik bölgenin bir özelliği mi? Lichtman bu noktadan henüz emin değil.
Teknolojiyi geliştirmelerine rağmen, Lichtman ve meslektaşlarının bir faredeki 70 milyon nöronun her birini tamamen taraması iki yıllarını alacak. Bir fare beyninden bin kat daha fazla nöron içeren insan beyninin tamamını tarama konusunu açıyorum. “O meseleye pek takılmıyorum,” diyor gülerek. “Fazla acı veren bir konu.”
Beyinin çalışma sırrı-1
Beyninizi dinç tutmak için bunları yapın...
