Tizno Evi

Tarihi Tizno Evi, Dezful

Dezfulun eski dokusunun genelini kerpiçten düzelmiş evler ve binalar oluşturmaktadır. Bunların biçim ve boyutlarından bağımsız olarak bir ortak kimlikleri vardır. Bu bir kerpiç kimliğidir ve Dezful bölgesine özgü olarak özel bir mimarlığı vardır; yani kerpiç kimlikli bir şehir!

Huzistanda tarihi Tizno evi 2573 numara ile İran ulusal eserler listesinde kaydedilmiştir ve bu bina Kale Mahallesinin en güzel evlerindendir ve bu mahallenin merkez alanının doğu tarafında yerleşmektedir. Evin asıl gövdesi Safevi devrine aittir ancak Kacarlar ve İlk Pehlevi devrinde bir çok değişiklikler yapılmıştır. Kale Mahallesi Dezful şehrinin en eski mahallesi imiş ve aslında Sasani köprüsünü korumak için düzelen askeri kalenin yanında olduğu için bu adı kazanmıştır.

Dezfulun tarihi Tizno evi Dezful zengin mimarlık geleneğinden esinlenerek pişmiş ve ham kerpiçten ve bir İsfahan sundurması ve dehlizleri şeklinde düzelmiştir. Binanın girişi Muizzi Dini Okulunun yanındadır. Binaya giriş onun batı tarafından ve Kale Mahallesinin merkezinden olanaklıdır (elbette sahil caddesinin düzelmesi ile burası artık merkez sayılmamaktadır). Giriş kapısının iki tarafında Haceneşin adlanan iki oturma yeri vardır. Bu oturma yerleri yorgun yolcuların isitirahat etmesim yada binaya girmek isteyenlerin beklerken oturmaları için kullanılıyormuş.

Bir büyük ve güzel giriş kapısından girdikten sonra Heşti adlanan bir tavanlı yere giriyoruz. Burası bir bölücü kısım gibi görev yapıyormuş nitekim onun sol tarafından Biruni denen (misafirleri ağırlama bölüm) ve onun sağ tarafından Enderunî yada binanın iç kısmı ve ailenin oturduğu yere gireriz. Buna ilaveten, Heşti kısmı bir engel olarak dışardan geçenlerin iç kısma direk bakış imkanlarını kaldırıyor. Heşti kısmının Arakçin tavanının altında kireç işlemeler vardır. Bu işlemeler on iki ve sekiz taraflıdırlar. Heşti kısmının altına yuvarlak nehir taşları dizilmiştir. Enderûni yada binanın iç özel kısmı evdeki ailenin yaşamı için kullanılıyormuş. Şu anda bu kısmın girişi Heşti bölümünden kapalıdır ve başka bir şahsın malikanesidir.

Heştiden geçtikten sonra evin dış alanına varıyoruz. Burası bir güzel bahçedir ve ilk bakışta her bakanın gözlerini onun dört çevresinde işlenen güzel kerpiç işlerine diker. Bu kerpiç işlemelerinde Dezfulun becerikli mimarları özel bir incelikle Safevi devrinin gelişmiş kerpiçleri ile çok güzel ve harika imajlar yaratmışlardır. Evin güzel dış cephesi Rûmi, beş ve yedili eğimler ile birlikte çeşitliliğine rağmen çok güzel bir karine ve özel bir azemeti segilemektedir.

Çeviri:Ürün Özedönüş

Yazdır