Antik İze Kentine Seyahat

İze Huzistan ilinin Kuzey doğusunda ve yaklaşık olarak Ahvaz’ın doğusuna 200 km olan bir şehirdir. İze Zagros dağlarının orta kesimlerinde ve deniz seviyesinden 763 metre yükseklikte bulunmaktadır. Hava hemen hemen ılıktır. Dağların etrefında ise soğuk bir hava etkindir. Şehrin nüfusu yaklaşık 110 bin kişidir. Çoğunluğu Bahtiyar kavmindendir. Şehrin merkezi caddelerinde alış-veriş merkezleri ve iyi eğlence yerleri vardır. Şehir içindeki taksiler ve araba kiralama firmaları şehre gidiş-gelişleri kalaylaştırmaktadır. Seyahat için en uygun mevsim Mayıs ayının sonu Kasım ayının ilkidir.

Tarihi Geçmişi İze şehri çevresinde bulunan resim ve yazıtlarda ise bu şehrin antik ismi ‘Ayapir’ olarak geçmektedir. ‘Mulyan tepesi’(batı Mervdeşt körfezi) bölgesindeki arkeolojik keşifler yapılmadan önce ve İlamlıların başkenti ‘Unşan’ antik kentin kanıtı olarak Mulyan tepesi üzerinde yer almaktaydı.

Eski Ayapir’in Yeri Eski Ayapir’in durumu İran ticaret merkezi ana yolu üzerinden Huzistan ve Şuş düz alanı özel bir ekonomik ve siyasi öneme sahipti. Bu nedenle bugünkü İze’nin etrafı İlamlılara ait birkaç resim ve eski esere sahip olarak turistlerin ve arkeologların ilgisini çekmektedir. Orjinal resim ve yazıtlar ‘Hani’ isimli yerel bir padişahın hükümeti zamanındadır. Yeni İlamlılar döneminde ve Şuturuk Nahunte II (698-717) saltanatı zamanında Ayapir’de hükümranlık yapmaktaydı.Bu dönem yeni İlamlılar hükümetinin en inişli çıkışlı zamanıydı. Çünkü burada İlamlı padişahlar Yuğ Aşur ve Babil boyunduruğu altında yüzyıllardır yaşadıktan sonra bağımsızlıklarının temellerini güçlendirmek için çalıştılar. Görünüşe göre Hani dağlık bölgeyi sakinleştirmek ve onları Şuturuk-Nahunte hükümeti yetkisine almak için özel bir öneme sahipti.

Kul Fereh’deki Narsina İbadet Yerindeki Resimler ve Yazıtlar Hani’nin bu bölgedeki resimleri orta İlamlıların saltanatı dönemindeki resimlere çok benzemektedir. Kesinlikle Hani’nin amacı yeni topraklardaki tam yetki ve etkisini göstermektir.İze’nin Doğusundaki en büyük resim topluluğu Kule fereh köyü yakınlarında görülmüştür. Bu resim ve yazıtlar topluluğunda Hani’nin kendi resimi ve yeni İlamlılar dilinde bir hat görülmektedir. Orada Hani Karun nehri boyunca fetihlerini ve isyancıları baştırmadaki kendi sadakatini Şuturuk Nahunte’ye anlatmaktadır.

Diğer bir seri ise büyük bir kaya etrafına kazınmış resimlerdir. Hani ve büyük ruhani lider tarafından yapılan kurban ayinini göstermektedir. Daha küçük bir taş üzerindeki resim İlamlıların saraylarını göstermektedir ve büyük kaya parçası kurban verilen taş sunak ismi ile tanınmıştır.

Diğer iki resim kutlama törenini temsil eden dağa oyulmuş bir resimdir. Orada resimin üzerinde padişah bir yatağın üzerine oturmuş ve diğer insanlar alt sırada resimlenmiştir. Bu resmin rolü ve konumu Hani’den önceki döneme belki orta İlamlılar dönemine ait olduğunu göstermektedir.

Çeviri:Ürün Özedönüş

Yazdır