Mozaik Sanatı [2]
İran’da Tahta Üzerine Mozaik Sanatı Tarihi
O günlerdeki mozaik işçiliğinin yöntemi bu günkü yollarla kıyaslandığında çok farklıdır. Daha çok Hindistan mozaiği usulünü uygulamaktaydılar. Bu yolla sanatçı ilk önce bıçak yardımıyla oyulacak ahşaba resimleri tasarlayarak resimlerin etrafına renkli çubuklar matkap yardımıyla özel törpü ve testereyle kesilerek kararlaştırılan yere yerleştirilirdi.
1316 yılında Ahmet Rana ‘Av yeri’ ismiyle kendi yaptığı eserde mozaiği düzgün halinden çıkararak yarım kabarık şekilde tasarladı ve bu yöntem bugüne kadar muarrik minbet oymacılığı ismiyle yaygındır. Bu yenilik düşüncesi zemininde ahşap oymacılık işi resimler mermer sarayının kapılarında şekillenmiştir.
1334 yılına kadar muarrikin uygulanması bu sınırlı beş renkle yaygındı. Muhammed Tahir İmami mozikde renk çeşitliliğine daha fazla önem vermiştir. Kimyasalların kullanımı fikri ile renk çeşitlendi. Deneylerle masa üzerinde bu malzemeleri kullanarak renkler sınandı böylece çeşitli renkler tanınarak ahşap sanayi tipi tespit edildi.
1335 yılında bir çok paravan ve vitrin mozaik işçiliğiyle işlenerek Çin hükümeti tarafından İran hükümeti’ne hediye edildi. Nakledilme sırasında onların bir çoğu hasar gördü! Bazılarının siyah zeminde restorasyonu için Muhammed Gafuri’ye emenet edildi. O siyah maddenin hazırlanmasıyla hasarlı parçaları onardı.
Arka arkaya bu çeşit testlerin yapılması mozaik sanatında yeni bir düşünce anlayışı geliştirdi. Dolayısıyla 1336-37 yıllarında küçük bir paravan Azizullah Vizayi tarafından gül ve kuş resimi siyah bir arka plan ile Çin tarzı mozaik ile yapılmıştır. Böylece bu metodla yapılan mozaik onların arasında yerini aldı.
Bu tür değişikliklerin devamında 1344’de Muhammed Tahir İmami ‘Kuş - Kuş yuvası’ isminde bir tablo yaptı. Kuş istiridye kabuklarıyla hazırlanarak tamamen kabartılmış ve sadece bir kanadıyla tabloya bağlanmıştır. O bu tabloda mozaik sanatını tam özellikleriyle uygulamıştır.
Şimdiye kadar tahta üzerine işlenen mozaik eserler arasında ‘nakışlı mozaik’ isminden de anlaşılacağı üzere iki sanatın kombinasyonu olarak ifade edilir. Kendi özel yerini eskiden beri korumuştur. Başlangıçta kakma mozaik atölyeleri oymalı ve işlemeli pafta arasında, nakışlı mozaik düğümlü resimlerde sınırlı doğal beş temel renkle kullanılmıştır.
Bu çeşitliliğin devamında 1349 yılında Rıza Şehabi tarafından ( Kemal El-Mulk öğrencilerinden biri) çizilen bir köyün doğal manzarası empresyonist tarzda boyanmış bir tablodur. Muhammed Tahir İmami vesilesiyle bahsedilen tarza uyularak mozaik şeklinde yapılmıştır.
O günden bugüne kadar mozaik sanatında çeşitli gelişmeler görülmüştür. Bu değişiklikler şöyledir:
- Resimde atmosferin oluşturulmasında boyutların sergilenmesi şöyleki yüzey kompozisyonunda değişiklikler vardır. (Dervişlerin resmi ziyafeti tablosu)
- Maden ve taşların kullanılması (Çiçek vazo boyama ve aşiret kadınları tablosu)
- İki seviyeli bir görüntü (Dopalane)
- Polyester kullanılarak derinliğin gösterilmesi (Kartal tablosu)
Çeviri:Ürün Özedönüş
Mozaik Sanatı [1]
İran Sanatları-1
