İran’da Hasır Dokuma

Hasır dokuma veya burya dokuma kuşkusuz en eski el sanatlarındandır. Mezapotamya ve Afrika’da elde edilen örnekler hasır ve sepet dokumanın kökeninin sadece dokuma tezgahı değil seramik ve çömlekçiliğinde kanıtı olduğunu göstermektedir.

Profesör Artur Apham Pop insanlığın ilk kilimlerinin Mezopotamya’nın bataklık ve sazlıklarında büyüdüğüne ve bitkilerin dallarının bir araya getirilerek hasır dokuma olarak meydana geldiğini ve bu yüzden yere serilen ilk örtülerin insan tarafından dokunan hasırdan olduğuna, mağara ve mağara adamlarının ilk barınaklarının hasır ve ney yardımıyla meydana geldiğinin kesinlikle açıklanabileceğine inanmaktadır.

Bugün İran’ın farklı bölgelerinde özellikle Kuzey ve Güney bölgelerinde nerede hurma ağaçlarının yapraklarına, buğday sapına, ney ve sopalara erişim imkanı olsa sepet ve hasır dokumanın örneklerine rastlanabilir. Bununla birlikte bu sanat Sistan Belucistan, Huzistan, Kürdistan, Hurmuzgan, Buşehr, Horosan, Kirman, Yezd, Fars, Mazenderan, Gilan, Doğu Azerbeycan ve Tahran şehirlerinde daha fazla revaçtadır. Ayn ı zamanda ülke çapındaki dokuma yöntemleri ve ilk malzemelerin çeşitliliğine teveccüh ederek bu makalede farklı bölgelerdeki dokuma yöntemleriyle aşina olacağız.

İran’ın farklı noktalarında hasır dokumacılarının ilk malzemeleri ülkenin coğrafi muhitinin çeşitliliğine nispeten değişiklik arzetmektedir. Daha çok hurma ağacının yaprağı, tropikal ve soğuk bölge bataklıklarıdaki kamış kökleri, buğday sapı, söğüt dalı vb.

Hasır dokumasında kullanılan araçlar çok basit ve sınırlıdır. Örneğin orak, çeşitli bıçaklar, testere, rende, pense, makas, iğne ve bızdır. Bu araçlar genellikle bitkilerin kesilmesi ve onların süslenilmesi için kullanılan hammaddenin hazırlanmasında kullanılır. Bazen de üretim sırasında kolaylık sağlamak için yardımcı bir araç olarak kullanılır.

Ney’in istenen boya ulaşmasından sonra orak yardımıyla köküne en yakın yerden kesilir ve yaprakları ayrıldıktan sonra üst kısmından bıçakla uzunlamasına ayrılır. Daha sonra farklı genişliklerde şeritler elde etmek için bir kütle üzerine üst üste yerleştirilir ve ezilir. Dokuma aşamasında çıkan şeritler yanyana konularak dokunur. Daha çok işin sonunda kilim ve çatı hasırı olarak ortaya çıkar. İran’da ilk malzeme olarak neyden başka hasır örnekleride mevcuttur. Hasır geçmişten günümüze kadar çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Örneğin çanta, ekmek sepeti, alışveriş çantası, meyve sepeti, kilim, paravan ve abajur başı...

Elbette bu ürünler ılık suyla normal deterjanla yıkanabilirler.

Yazdır