Kuran’da Allah’ın niteliklerine genel bir bakış

İslâm dininin zuhuru ve yayılmasındaki asıl delilin, o zat-ı mukaddese lâyık olduğu şekilde Allah’ı (Allah’ın hakikatini) tanıtması olduğunu biliyoruz.[1] Yüce Allah hiçbir mektep ve inançta Kuran’ı Kerimde nitelendiği gibi, tanıtılmamıştır. Hatta önceki İlahi dinlerde bile bu nitelendirmeler gerçek kemal ve aslına ulaşamadı. Kuran’ı Kerim, beşerin dilinin gücü miktarı, Allah’ı en kâmil şekilde insana tanıtma gayretindedir.

Kuran’ı Kerimin haberine göre Allah:

* Rahmet ve nimeti geniştir. Her şeyi bilendir.[2]

* Hesap görenlerin en çabuğudur.[3]

* Diri ve her şeye hâkimdir.[4]

* Çok yüce ve uludur.[5]

* Azamet ve ikram sahibidir.[6]

* Sameddir.[7]

* O ilktir (Her varlıktan önce vardır), sondur (Her varlıktan sonra vardır), zahirdir, batındır.[8]

* Allah müteâldir. Yani düşünüp idrak edebileceğimiz her şeyden yücedir. Asla onun hakikatini, cemâl ve celâlini olduğu gibi derk edemeyiz.[9]

* Gözler O’nu göremez; halbuki O gözleri görür.[10]

* Allah birdir ve O’ndan başka ilah yoktur.[11]

* O birdir. (vahid ve eheddir)[12]

* O’nun benzeri hiçbir şey yoktur.[13]

* En güzel isimler Allah’ındır. O halde O’na o güzel isimlerle dua edin.[14]

* O öyle bir Allah’tır ki, kendinden başka hiçbir tanrı yoktur. O, mülkün sahibidir, eksiklikten münezzehtir, selamet verendir, emniyete kavuşturandır, gözetip koruyandır, üstündür, istediğini zorla yaptıran, büyüklükte eşi olmayandır.[15]

* En yüce sıfatlar Allah’a aittir.[16]

* Nereye dönersek, Allah oradadır.[17]

* O her şeyi bilen[18] ve her şeye kadirdir.[19]

*Allah azametin en yüce derecesinde olmakla beraber sonsuzdur. Hiçbir eşi, benzeri, ortağı (şeriki) yoktur. O insana şah damarından daha yakındır. Hatta insanın nefsi vesveselerini de bilir.[20]

Son derece bağışlayıcı ve şefkatlidir. Bu iki sıfat onda o kadar Zuhur etmiştir ki Kuran’ın bütün süreleri bu iki vasıfla (Rahman ve Rahimle) başlamıştır. Merhamet etmeği ve bağışlamayı kendi zatına farz eden bir Rab’dir O.[21]

O çok bağışlayan, günahları affedendir. Güçlü (kudret sahibi), kullarının üstünde her türlü tasarrufa sahip[22], karşı durulmaz güç sahibi[23] olmakla beraber, tövbeyi kabul eden[24], lütfü en bol olan[25], çok seven[26], çok şefkatli[27], Lütuf sahibi[28], Rahmet sahibi[29], tövbeleri kabul eden[30], üstün lütuf sahibidir.[31]

O duaları duyup kabul edendir.[32] Allah’ın rahmet ve kudret eli açıktır, dilediği gibi (rızk) verir.[33]

Kuran’ın tanıttığı Allah; Yaratan[34], gökleri ve yeri yoktan var edendir.[35] Bunlardan daha üste O, Her şeyin yaratıcısıdır.[36] O halde varlık âleminde varolan, vücuda gelen her şey, Allah’tan olup varlığı ona bağımlı ve muhtaçtır.

O göklerin yerin Rabbidir, Arşında Rabbidir.[37] Göklerde vardır, ama gök değildir; yerde vardır yer olmaksızın, her yerde vardır O...

Nerede olursak Allah bizimledir. Yaptığımız her şeyi bilir.[38]

Kuran’ın Allah’ı Rab (ihtiyar sahibi, her şeyin maliki ve müdebbiridir) Âlemlerin Rabbidir.[39]

Ne yaratma ve saltanatta[40] ne Rablik[41] ve hüküm etmede[42] nede şefaat[43] ve diğer kemâllerde onun eşi ve benzeri yoktur. Allah’ın dışında kemâlden bir şeyler alanda ancak Allah’ın izniyledir. Herkes O’na muhtaçtır, sadece zengin ve övülmeye lâyık olan O’dur.[44]

Kuran’ı Kerim gerçekte Allah’ı tanıma ve marifet kitabıdır. Kuran ayetleri bu konuda o kadar derin ve dakiktir ki en büyük bilim adamı ve düşünür bile onun derinliğine ulaşamazlar. Kuran’ı Kerimin Allah’ı en dakik, en güzel ve en yüce şekliyle tarif etmektedir. Bu yüzdendir ki, gerçek arif, hekim düşünür, değerli müfessir İmam Humeyni (r.a) şöyle buyuruyor:

“Eğer Kuran olmasaydı mârifetullah (Allah’ı tanıma) kapısı sonsuza dek kapanmış olurdu. O’nu (Allah’ı), bu kadar olduğu kadarıyla da hiçbir kitapta, hatta İslâm-i İrfân kitaplarında bile, bulamazsınız. Onların tabirleri gibi, Kuran tabirleri bir anlıkta değildir. Kuran’da, daha başka bir şekilde ve değişik bir letafetle mevcuttur.”‌[45]

[1]-Şeyyid Hüseyin Nasr, Müslüman Genç ve Değişen dünya Tercüme; Murtaza Esedi, s.36

[2] -Bakara/115

[3] -En’am/62

[4] -Taha/111

[5] -Lokman/30

[6] -Rahman/27

[7] -İhlas/2

[8] -Hadid/3

[9] -En’am/100

[10] -En’am/103

[11] -Al’i İmran/108

[12] -İhlas/1, Nahl/51